Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 25, 24 June 1921 — IKE I KA NANI O KALAUPAPA [ARTICLE]

IKE I KA NANI O KALAUPAPA

1 Eia no au ke hoolulii liou akii nei ia oe e Solomon Hanohano. E oluolu 0 uwila hou ae i keia mau anoai o kn manawa, a ho mau wahi meahou ia, ua iko i ka nani o Kalaupa'pa, mamuli no ia o kmi mama, ua lawe aku kana hunona -e hoomakaikai i kuu mama i ka pali e kiei\ana ia Kalaupapa. Ma ka la 24 o Mei, \ia makaukau makou rio ka haalele ana iho i ko maua home no ka lAiaka'i makaikai no ka pali. Ma k'a la mnmua aku ua hui aku la j ko 'u. hoa mo ka mea nona ke ka«, oiai he malihiiū keia kelki, David Lukelā, 0 kona k7ūi ka mea nana i lawe i na mea apau mai Kainalu ahiki i Waialua, Molokai, no ke haloka ma Puna n\«i ka haiioli ma ia lii, nolaila ma kela la i hooholoia ai ka hele maka'ika'i ma Kalaupapa, ma kela Ia poina 010, o ia hoi ka Hoalua, ua nee iho la ka ua i kela a kani ka hoa ī-.PiO a. m., iva malie ae la ka ua, eia nae ua ukelokele mai la ke alanui, ka manao ma.kela wahi e haule pu ann, eia ka auanei aelle pela ka llooponopono rfna o kfr nu o ka manawa. * 1 ka hora .ai.'iO a. 'm., iia akoakoa mai la na wahine elua, Mvs.- Lily Du <l()it, Mrs. Emily Mali», ma kb'u hoaie nei ma Kainnlu, e kali wale aua no i ke kaa a hoea piai, aole no lmi i emo U iho; ku ana no kona ka,a me kona kii loa ana i kou niau kaikoeke, Mrs. E.» Laumauna, M„rs. Xani Tollefsen, i ko laua hoea ana mai, ua hooponofono mai la .ke keiki ona kaa mfe kfi'u aliikane, no ke ike mai .la ke keikl nona i ka nui maoli o na ohun, no ka men, uapapaia mai oia e ka mattai nui aole e hookau a nui ka ohua, no laila kamlua oia ika hookau ana i na ohua oiai he ehiku ka nui o na ohua, ua haule he elua mau ohua mo ka'u WHhi bebe. I ka pau-ana o keia mau hooponopo- jk no ana, o ka hemo aku la no ia o ua mokukaa Ja, ke hole la a pipii ka lepo ma ka aoao, o ia 110 <fc o ke kai ka' owe m.alie i ke nlahao ,a hooln'i ana 1 ka Ja'i o Pukoo, kau aheahe ana ia J\aJua«ha, liooiho ana ia Ualapuo a hoopii ana i ka malu ke. kiawe, ahe«riie ana ikh la'i o Kamalo a kaalo ana manuia pono o Kawela. ' Paue ma ka aoao o im koonimlna e kipa kauhale ana, hoole ko'u hon, aole ua lilo loa aku la ua moku kaa nei, ke % 0 a i na J ,pftu ni ° ku » «ama e halo ana, e mahalo ana i ka nani 0 ka ulukiawe, a pela me ka waiho ana nn ka k "- ih i 0 Ia " a ,n 9kukaa nei nm ka lihikm, 110 ka niea, ua naliae ae ' wah?i a )eJe iho " a m ° kukart D(>i . ia 111« l 1 ai na n,ca a P a » ilalo, a lilo aku la na na keiki onakaa e hana Dok?i «« i h . Rnn \ kftikua «na ame kona poku no lieia e hana nei, aia hoi kn» meakakau ke hele la ma k-i «an> 4» ia v aekai. V*' 1 ka mea i ba ~ » a».. 1 *o'u hoa, nui maoli hV k ""

ntii, ua ko'u I<;iiknaana keia kini ai ' oia nne ua liaule oia maliopo. ' j ' Oiai maua o naiu-a a « mahalo ana i ī kn 11:1111 o īa mamwahi, ua hoea mai i l:i ko nuLkou mokukaa a ku ana, o ko i makou lilo aku ] a 116 ia 110' Kauiiaka- | 'kai ka ]>anu hopu, hooiho ana i ka 1 uluinu 0 Kaunakakai, a*'e ku mai ana j i>a pnhu nu'li he i/ui mauka, īiiakai o ; ko alanui, a lioopiiaa i ke k'ula laula i 0 ui kaha, ike' uiai la i ka oui 0 ka I mvapo o Kaimakaka? iluko o ke kai. I Ma- koia 'mau wal.i a makou e hftlc la, aolo ka u4, he maikai ke alahele, aia I «ae ka pohma ua ke helo ae nei malio-1 I»e o makou, a liooiho ana. he kahawai ' inn keia, kahi i make ai oiai lakou e hoi. ana i ka wa nui 0 ta i a pakeie aku kekahi mau keiki, l a Jilo aku kekahi i ka wai a make Joa, : ■pela ka hoike a Mosos Lukela, ke iia- I nea-nei makou i k a moolelo, a hoohi'i! aua ua uiokukaa nei i Kualapuu ninau • ke ala e liiki ui v i kahi 0 ia niau keiki, | oia hoi o Mrs Hamuih 10. Leilani, im | ha la ia makou 'ke al#i 6"iioea { a i i kauhale, i ka liiki ana aku, irii loaa aku la keia' keiki pimwai ha- i nuima, ua ha 'iia. nuii la ua heJe oia, ua kii aku ]a keia keiki, a ia makou i kauhale kalii i nnnea ai. a hoea kela 1 kauhiile, ike ae ]a, a mahamnha liiui kela, hele aku la knkc, hana mai' la i ua ap.iire pono ai keia kino» palai pipi, īaiki, a pela wale aku ko'u l»okii Nani, hoow&K' ai, .41 i keia wa ke hoohelelei nei kahi ua liili/, ia' pan ana o ka makou paina ilaila, ua malie loa īho la keia 11 a liilii, a oni akn la na nei, no ka pali o kiei ana ia ! Kalnupapa. " Ko lioopii nei niukou i ke kula'nani 0 Kalae, i ka ulnweUiwehi a ke paina, lie u i mai hoi kau a ka e īkilohi nei. oia ia la iūki a na i kahi o pau ai 0 ka Lolo ana o ko kaa', 0 kō niakou iho- wawae aku la ia ma.ia mau Avahi, oiai he pokole no. leahi e- hele iiku ai a hoea i kalii e kiei akti ai i ka. pali, a ike i ka waiho mai 0 Kalaupapa me kona nani mii. Ko ike Ja i ka nani o ka aina 0 ka oliaehn, he kii maoli no. i.ke aloh'a,, nie na alanui nnnui' e holo" ana ,ma 0 n nmnnei 0 ke knlrfjuikanhalc, ke nĀho la * makou iluna pua, ke mahalo la kmi_ inama i koila ike aiia i kona "wa ! lunhine, n' pela no makou apau ia haa-j wina hookahi, no ka ike ana ia maii j wahi ke iiele loa aku nei keia i ka j pakika loa. - | Tle lioi-a' pnlin a oi ko makou nolio j ana mnlnila, na huli lioi mai la ma- 1 kon, n knu ;uia ilima 0 ua inokuk'aa j noi, n hanlele 'aku' 1a i ka la'i 0 ka pali, me ka hoowehiwehi 1110 na wehi o in ukn. nn lauaiua'u, na | o ukn 0 ko kuahiwi, a oni nini la i ke ! kula lon o ia uka, e oloio ana iwaeUa | 0 na lnln īnalu ke kunwa, hooiho aiin 1 ka ln'i o- Kalae, a hoola'i ana* ika i hnlokula 0 Kunlnpuu, -o' k;> hora 2:30 }>. 111. keln n mnikou-e ku 7jei. Ke nee mai nei kahi na liilii mahope mai o makou, aia r ua mokukaa'nei ke huli lioi nei uo ka la'i 0 Kaunakakai, e hooiiiO una a hoopiinn n kanaheahe mni aila ka lae 0 Kalaan, a ku iho ln i kn hnle-kuāi 0 Ah Toon, a lioea loa uiai la i ka halekuai poi. n lona 110 JiV»i ua wahi poi, ua kipa ae ia maloiko 0 ka liah'kuai, knmau wnhi soda wiifer nie knlii :i hni iho la 110 hoi nie na makuahin'e o ia walii. I ka pau ana'o ka hoomaha ana ma- | lailn, un nee ihai la ua mokukaa nei no lw ala e hoea njji.i ai i ka hom6 0 ua keonimann oia wahi, 0 ia k'a home 0 ka uiea nona keia mokukaa David Lnkela, 5 ko mnkou hiki ana aku i kauhale ua inakaukau na inea apnu. Ke hana nei na lede 0 in honie, e āna na i'a lioli, kope, ti, a pela me ka wailioomalule kino. Aia hoi niakou ke' hele la e ai v i na uiannko, ua nui ino ua mnnako 0 ia wahi - , i ka ninknuknu nnn ua nee aku ln yn me:l npau ma k'ahi 0 ke pakau-. kau, ke hoopiha la owalio laloko! T kn maka'u ann o Hannlei ia Keoni Bulu, ua nanea liilii iho ln, 111 e 'ke kuai nna 0 ka'u ka upena. a kokahi Puki.ki a lilo mni iaia, nie kn hnnwiia ana nini 0 keknhi mnu ifpena umwaho ne o kein upona, a i kn pau nna, ua hoi mai mnkou, ke hele aku la ka la i'ka ilikai, a haalele iwku la i ka honie «» in mau loile, me ko lakou l'ajia me ka nialuilo 11111 i ko lakou lokomaikai. Ke oni nei ua mokukaa nei no Kni nalii kn pahu hopu, ko pii noi ka ilm o ua mokuknn ne.i i ka niakani, ke iho la, lio pi'i la .alnki a'ku la '1 I<,T mala ipu niwāha, un. lele nku ia 0 }loses Lukeln' n ln.we nini la he eliia ipu nunui, hookahi na'iuakou, he hookahi na ia lolle Mrs. Lily 13iuloit, a huli' hoi mai la ia kula ke pii nei l.Kamalo. n iho nna i Kaluaaha, a ku ann i Pukoo a i kn pukapa 0 Mrs. L. Du<loit. I'a lele aku ln 'kela me knna bcbe, me ke alolm poeleele, ua lilo mai la mn-' kou u ku ana ma.wii.ho o ko maua puka, lele. iho la nn mea apiiu, a hoihoi loa aku'i ko 'u ppkii A .Yani owau pn koknhi i fcii akii i ka 'u bebo nie kou kaikuanna no, a i ika huli lioi ana nini, iia naiiea iho Ia me keia mau keiki vi hoi-aku la laua me ka piha i na mvn e hnuoli ai, ua hiki mni la i ka lioj>onn 0 keia epis^tole. Ke h:T7rwi nei makou J ko makou mnhnln uui loa m Haiīnali Loilani. (iola ine ua inakunhine inn Knweln, 110 ks> oukou ranu hooikipa . aloha ia mnkou, na k?r;Makua- Lani e kj)kun a e hoopoinnikai mai ia oukou a ia kakou pu npau. k.n'u, pule keia īna ka inoa 0 ko kako\i līaku Icsil7 amene. -f ka Lunahooponopoiio ko'u - niahnlo uui. nme nn koiki oniuhua metala kou a/lieu. Owau ninu 110, KMII.f A. KAAITANl T I.