Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 27, 8 July 1921 — Page 5

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

 

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He Moolelo no

WILEBA DANUBA

A I ole

Mai ke Kulana Haahaa a I ka Hanohano—

He Moolelo I Piha me na Hana

Hoopahaohao

-----

“Aole loa au lihi launa aku I na mea a oukou e hooili wale mai nei no I na ahewa ana maluna o'u; a ma ko'u mamaikai. Oka mua, aole o Gawila ko'u inoa, aole no o'u makuahine, a oki loa aku ko'u noho ana maloko o kekahi kula nohopaa. Ina nae ua ikaika loa aku la ka'u mau olelo ea, e huikala mai no oukou ia'u."

"Manao'anei o'e "i @ komo ana i kena lole o na keiki ha'aha'a a'ilihine, e hiki ana ia oe ke palapu mai ia makou? He keu oe a ke keiki hookeikie maoli a e pono e hookauia aku, kekahi hoopa'i ko'iko'i maluna ou, i whai e a'oia ai oe, aole e hana hou elike me keia," i pikanana mai ke @ mailio ana'a kekahi poropeka.

"Ua opulepule'i'omaoil no oukou e keia poe kanaka, a i ole ua pau oukou i ka on a; no ka mea aole loa aui lihi lauana iki aku i ka oukou mau mea e kamailio mai nei." Wahi a ke keiki opio, me ka lalau ana iho i kana ie, a hoomaka aku la noe kahea elike me hana mau:

"Eia ka olepe maikai. he keu aku a ka makepono!" aole nae i loihi ka hele ana aku a ua keiki nei, e kahea ai i kana olepe, ua paa koke mai la oia i ka hopuia e kekahi makai, a na kanaka ekolu o ke kauoha ana aku jaia e alualu mai mahope o ke keiki opio.

"O Gawila ka inoa o keia keiki, he haumana e noho ana maloko o ka'u kula a' ma ka mahina aku nei i hala i holo mahuka niai ai oia. E kahea koke aku i kekahi kaa no ka hoihoi pololei ana aku iaia no ka home o kona madikona."

I laalele iho la ka makai no ka hele ana aku e huli i ke'kahi kaa, me ka waiho ana iho i ke keiki opio malolo o ka malu o kela poe kanaka ekolu, ia manawa i noke ae ai o Wileba i ke kupaka, me ka hooikaika ana e kaawale mai kela poe kanaka mai, ua like ka ikaika o kela poe kanaka ekolu me he mea ole la  i keia keiki opio, no ka mea me ka hana nui lakou e  paa la iaia, me ka aneane no e hemo o Wileba mai ia lakou aku o k kumu wale no i pakele ole "ai ka opio, o ia ka kaa, aia hoi kekahi puulu o na keiki ke ukali mai la mahope o ke kaa, me ka noke ana i ka uwa, no ka mea na ike mai la lakou i ke aumeume o wileba me na kanaka ekolu.

"Uwoki keia mau hana pupule au e Gawila, e kau koke oe iluna o ke kaa, a huli hoi aku imua o kou makuahine e kakali mai la ia oe," wahi a ke kahunapule, oiai hoi kona mau hoa e hooikaika ana ma ka hapaiana i ke keiki opip iluna o ke kaa, aole nae he hki, oiai ke noke mau la no o Wileba i ke kupaka.

"Aol'e foa au'e hele pu aku  ana me oukou e keia poe kanaka pupule! Ewaiho malie mai oukou ia'u no ka meahe aina keia e hiki ole ai ke hoopilikia wale ia kekai mea! He oi ae ka pono e hoi hou au no Ladana mamua o keia wahi ino maoli!"

"Ea, e Gawila ahea la oe hoolohe mai i ka makou mau ololo!"

"Aole o Gawila ko'u inoa, i lohe oukou e keia poe pupule!"

"Ua hehenaia anei oe, i noonoo ole ia oe no ka pono o kouu makuahina e noho mai la me na manao kaumaha uou e keia keiki!"

"Aole o'u makuahine! E hookuu koke ae oukou ia'u, o lawe mai auanei au i ke kanawai iloko o ko'u mau lima, a haawi aku i ka eha ia oukou," me ke ku'i okoa ana ae o Wileba i kekahi o ua mau kanaka nei.

Ua hoea mai la ka puulu o na kamalii, a ke hoopuni la i ke kaa, a ia lakou i ike mai ai i ke kupapa o ke keiki opio, e kaawale ae ia oia ma ka paa ana mai ia na kanaka ekolu, ua hooho okoa mai la kekahi keiki i ka pane ana mai:

"Huro no ke keiki opio! Nou na mahalo ana he nui no ka hiki ole i keia poe kanaka ekolu ke lanakila maluna ou!"

I kela manawa nae i hoea mai ai he elua mau makai hou a o ia ka ke kanaka me ka lole o ke kahunapule, i pane mai ai:

"Auhea oukou e na kanaka o ke aupuni, o Dakona ko'u moa, ke kumupoo o ke kula kiekie no na keikikane. O keia kekahi o na haumana oloko o ka'u kula nona ka inoa o Puluka Gawila, o ke alanui Madikona. He mau pule ae nei i hala, kona holo mahuka ana mailoko mai o ke kula, eia ka oia ma keia hana, kuai olepe.  Ke nonoi aku nei au ai oukou e kokua mai ia'u ma ka hookau ana ia keia keiki maoukou e kokua mai ia'u, ma ka hookau ana i keia keiki maluna o ke kaa a hoihoi aku imua o kona makuahine."

I ka lohe ana o na makai i kela hoakaka a ke kanaka kahunapule. ia wa i kamailio mai ai kekahi o lakou i ke keikiopio, i ka pane ana mai:

"Auhea oe oe ke keiki opio, o ka'o kauoha wale no ia oe a ia kou ae mai e kau maluna o keia kaa, me ka hooao ole e ku-e aku i keia poe keonimana. Aole i kupono keia hana mau e ke kekiki opio, no ka mea he kulana hanohano ko kou makuahine, a o oe kekahi keiki a namakua waiwai, nolaila hop okoa mai la ua makai nei i ka lima o Wileba, a huki aku la no kahi o ka puka o ke kaa, aka nae pane e aku la ke keiki opio :

"E hookuu koke mai oe ia'u e keia makai o oe kekai i opulepule ia elike me keia poe kanaka. Aole o Gawlia ko'u @: aole o'u makuahine a o keia ka manawa mua loa a'u i ike ai i keia poe kanaka a aole loa au i noho maloko o kekahikula no nakaikikane. E hookuu koke oe ia'u i keia manawa, o uliuli aku auanei kou mau maka!"

Ua noke mai la ka puulu o na kamalii i ka huro, no kela mau olelo a Wileba Danuba eia nae mamuli o ka nui o na makai hui pu iho me ke kokua aku o na kumukula ekolu na kau aku la ke keiki poio iluna o ke kaa e hiki ole ai @ ke ku-e mai, o ka lilio aku la no ia, aia ka pahuhopu o ka home o Mrs. Koni Gawila e ku mai la me ke alanu Madisona.

@ ke kaa e holo la me ka papa ana o ke kahunapule ia Wilebna, us kamailio mai la oia i ka i ana mai:

"@ la oe e Gawila i hoala mai ai i na ku-e ana ia makou, me ka nui pu o kau mau hana hoopilikia?"

Aole he pane aku o Wileba i kela mau olelo, aka i ka lima hoolai malie wale la no oia me ke ka ana aku i ka lima o keikakahunapule e paa mai ana iaia, ka mea hoi nana i @ i ka  huhu iloko o ua kanaka nei a ninau hou mai @ no ka lua o ka manawa me ka leo okalakala?"

"@ anei e hiki ia oe ke pane mai no ka'u hinau, no ke ane o kau mea i hana mai ai ia makou i keia la?"

@ auahei ka waiwai o ko'u pane a k olelo aku nei au he poe kanakaopulepule wale no oukou apau, o ka hoopilikia wale una mai i kekai keiki e kuai ana i ka olepe @ whai e pono ai kona ola ana," wahi a Wileba me ka hoonukanuha ana iho.

"Owai la o kakou ka i pupule, o makou paha , a i ole o oe paha e keia keiki a ka paakiki nui wale. Pehea la oe i hoao ai k hoopunipuni mai, a e kamailio mai na olelo kuamuamu?"

"Ina aole oukou i opulepule e keia poe kanaka ea, alaila ua oi aku ko oukou i opulepule e keia poe kanaka ea, alaila ua oi aku ko oukou ino, mauma o ka pupule a ke ololo aku nei au ia oukou he hana limanui maoli keia e hoea mai ai i ka la a oukou e uku pono ia ai no oukou apau."

"Ea, aohe ka hoi wahi mea a hooloheia mai o kau olelo e ka poropeka," i pane mai ai kekahi o ua poe kanaka nei. "ma ka'u nana aku, o ke keiki hana keaka ko ia nei hoa e kohu ai o ka imi mai i whai e manaoioia aku ai nei hoa e kohu ai, o ka imi mau i wahi e manaoioia aku ia, he pololei wale no kana mau olelo apau e kamailio mai nei.""I waena o na keiki apau maloko o ke kula, o keia ka helu ekahi, ma ke akamai, i ka imi ana i na mea e hoakaaka a i ka nui o na keiki: a ke minamina loa nei au no ka noonoo ole o keia keiki i kona mau waiwai o ke kalewa olepe iho la ka hana makemake e hele

MOKUNA

Aole he māi olelp, i kamailio hau ia aki e Wileba i kel poe kanaka ekoluahiki wale no i ke ku ana o ke kaa,ma- mua o ka puka-pa o kekahi hale nani alawa aku la ka Wi- leba nana anaiwaho o ke kaā, e ku niai ana he hale kiekiē,

.ēlia papahelē kē kiekie He hale pohaku kela i pen uiauiā ia, aia Hoi na puka aniani onionio ke moe lalāni la mai ka hale mai maīalo loa, ahiki i iea eha o na hale, a ma: na ano apau mawahoke nana akua kela kekahi o na hale

.kukuluia mē'ka nui maoli o ke ala   '

Mahope o ka ukuia ana aku ō ke kalaiwa, no ka halihah ana inai i kana mau ohua, lele e aku la he elua mau kana- ka, ā ku pono mai la mamua o ka puka o ke kaa, alaila iho aku la o Wileba ilalo, me ke ku aku o kekahi kanaka ma- hope ona, aia mau na man Ko hopohopo iloko o kela poe kanaka, no ke ku-e mai o ke keiki opio, aka nae, aole- a

Wileba hoopilikia hou ana aku ia lakou, no ka mea ua paa

ka inanao o ua keiki nei, e ike oia i na mea oiaio

Elike me kekahi lawehala, pela iho la ko ia nei ano,:aia

.wileba ke hele la mawaena o na kanaka eluaoiai hoi ke kolu e ukali pono aku ana mahope ona I ko lakou ne' hoea ana aku noluna o ka lanai o ka hale, ua aneane hik- ole i ke keiki ppio ke hoomana'wanui hou iho, i ka nui ma- oii o kona piha kahaha, a o iakana o ka pane anamai:

"Ea, aole e hiki ia'u ke kon aku maloko o keia hale, nolāila e hooku inai oukou eielemai kAia wahi aku no ka mea, aole he koliu iki o ka! keiki ilihune e koino ai iloko o kekahi hale nani elike me keia"-

I kela manawa nae, ua wieiā māi la ka pwka o ka hale a ku ana no kekahi kauwa, a i ka ikē ana nai i ke keiki opio, hooho ae la oia i ka pane apa mai:

"Auwe no hoi oe e Puluka Gawila! Pehea oe i komo ai

.kekahi lolē i ieupono ole loa i kou kulana E kala mai oe e Mr.Akona, no keia māu olelo a'ii, pehea hoi e hik, ai iā'u ke aloe i kau a mea o ka -piha maoli -me ke ka 'haha!"

"Owai hoi ia mea komo ole o ke kahaha iloko Ona ē uiamina," i pane aku ai ke kahunapule"E helaku o e

hoike i ko haku wahine, ua hoea mai la makouwme Gawla a ke kakali aku nei o ka ike iaia"

Komo akt la lakou nei noloko o ka rumi hookipa, me ka panee ana mai o ke kauwa i mau noho no iaou nei, alil

 

"Aole e hiki ia oe -e ke kanaka opiō ke pulapu hou m ia makou, ia lohe pono aku nei nō ōe,i na olelo a Beni- amina i kamailio mai nei, uā kuKke ia me ka makou i ike ai nou, heaha hou iho auanei ka mea ikōe au e manao ai e hiki ana ia oe ke hoomau mai i kau pulapu ana Iloko o kena lole au i komo ai me ka manao, pela oe e nalowale ai, aole i kuhihewa iki o Beniamina, elike no hpi me ko makōu kuhihewa ole ia oe"

"Ua like no ka pupule o kela kauwa me oukou," i paiie aku ai o Wileba "Ua manao maoli oukou, he i'a gula ka i paa ia oukou i keia la, o ka mea oiaio ttae, he oopu ka oukou i'a o ka paa ana mai nei, a o ia k'u e uwalo hoii aku nei imuā o oukou, e hookuu hou ia'u iloko o ka wai"

"Uwoki! E noho malie oe a e hoomanao iho', he hāle keia no kou makuahine, he home hoi i makaukau mau hookipa aku ia oe, a e pulama aku i ria mea apau nou e pono ai, me kou hele olē e hōoikaika kino, ma kekahi hana p ke kulana haahaa," i pane mai ai ke kanaka kahunapule me kona hele nae a pihā i ka hoonaukiuki

"He hookahi wale no alahele  pakele ai oe, mai ka hoo- kauiā aku o kēkahi hoopa'i inaluna ou, o ia kou noho ma- lie e keia keiki," i pane mai ai hoi kekahi kanaka"

"O ka oukou mau no ia e keia poe kanaka e kaihailio mai nei ia'u, o ka mea oiaio nae, aole owau- ke- keiki" a ou- kou e huli nei! I lofe hou ōukou ea, eia oukou ke paa wale

nei no ia'u me ke kuleana-ole, ā ua aneane hiki ole maol ia£u ke hoomanawanui i ke ano o ka oukou mau hana!"

Mamua nae o ka hiki i kela poe kanaka ke kamailio hor mai ua weheia mai la ka puka, a komo ana no ke kauwa me ka olelo ana mai e komo loa aku lakou noloko o kekah: keena hookipa, ma ka aoao o ka hale, a malaila e hoea ae aio Mrs Gawila no ka ike ana ia lakou

Aakai aku la ke kauwa i na malihini ma ka aoao akau o ua hale nei, a komo nui aku la iloko o kekahi rumi hookipa Uūku ua uhi wale ia no na noho apau me na lihilihi kumu- ieuai pipii, aia hoin na paia e kakau mai ana na kii nunui ma ke kihi o ua rumi nei, e ku mai ana kekahi piano nani hē pila gita, me ka hapa, a aia h kekahi pakaukau uuku, i hele a pihamē nā pupu hoonānC ame kekahi niau  mea hoonani e: ae he nui, a ka inaka e hoohihi maoli ai ,no ke, ike aku ia mau mea

 

Oiai nae oia e nān:a ana mā o @ ke ,aku ai i kekahi maii @  mea la, ua hoo poina loa ae la oia,

i kana, nai nanao mak'u apau k noono'o la oia, healia la na mea naikai māloko o kela mau

buke, a pehēa la i loaa mai ai na nioēna weleweka nani, na pua iiani npioi e kāu ma ana iialuna o ke pakaukau, o ka wa ia, i haniama mai ai kekahi puka, a komo ana no ke- kahi a,hiiie o ke kulānā hiehie, o ka moiwahine kona hoa ekohu āi ua kahikoiua wahine nei me kekahi lole bolu, aia hoi nā komolima ke anapa la ma kona mau manamana- lima, a ma kōna poo nakahi omou, i okomoia me na pohaku nionii kumukiiai pipii, a ma kona a-i hōi kekahi lei ai mana ua wahine nei o ke lomo atia māi, a ike aku la i ka

0.                          

noiiōho like ma o n'a keoniniana ekohr-ma kaltf hookāhi

haawi mai la oia i kana kūnou ani ia lakōu apau, āka i ka wnae'i kāit pono mai ai kona māu: māka, malittia o ka helehelena o ke keiki opio, holo koke mai īa "ōia imua, me ka hoopahola ana mai i kona iimā, hōpu rhai la ia Wilēha r a hoopiii aku la imua o kona umauma, o Wfia nokē iho l no ia i ka uwe, e hookahe ana i kona mau waimaka o k

.aloha oiaio rio kana keiki i hōlo' mahuka mailoko aku o kf=

Kē noke la o Mrs Korri Gawila i ka hookahe ikooa itiar

.waimaka o ke aloha keiki ōiaio,'he'mēa kau la i ka hele e ka lole o Wileba e komo ana a lepo, a eee ae u wahine, -nwei, ke noke la no oia i ka puliki i ke keiki opio, aia ho kona mau waimaka ke kahe-la maluna o kona lole nani

.aohe nae he nana ae, i ka inoino o kona lolē Iie hookah' mea nui o ia nō ka loaa hou ana o kanā keiki! Nō kekah' mau minuke nae ka lulumi ana a ua wahine nei, holoi a ta oia i kona natt waimaka a pa'ne iho la:

"Auwe no hoi oe e Puluka klta, keiki aloha, pehea la oe i hoehaeha mai ai i ka manao o'ieou makuahine nei Ue hele oe e kuu keiki me he wii keiki makua ole la, ka hele o kott māu lb!ē e komō riei a ekaeka maoli ,i kupone ole loa i kou kulana! Ina ait ē huikala aku ana ia oe ne keia hewa koiko'i loa au i hana mai ai, pehea, e holo mahu- ka hou ana nō anei oe Ke manao nei au, aole oe e hoeha ha ho'u triai ana i ka manao o kou mama ma keia mua aku Malia paha ua manao oe he hana lealea wale no'kela o koi holo mahuka ana mailoko aku o ke kula, i hoike aku na au ia ōe e kuu keiki aloha, ua aneane loa oe e hoōkau inai i ka inake maluna o kou makuahine nei"

.Oiai ka makuahine e noke iho la i ke kamailio i kelf mau olelp ku i ke aloha ōiaio, ,ke nalu wale Ia no o WAileb iloko ihō ona i keiā manao: "Eia hou no keia wahin oupule āka riae, he keu aku keia a ka wahine oluolu, a mahalo loa nei au i kona mau ano o ka mea wale no nan i hookahaha loa mai i ko'u inanao, pehea la keia poe apat i kuhihewa loa ai owaukela keiki o ka holo mahiika ana,

.keia wahine hoi ko'u makuahine "

.I ka pau loa ana o knwe ana a Mrs Koni Gawila, ki ie la oia iluna, a huli akii la imuā o na keonimana malihini "Ke haawi aku nei au i ka'u mau hoomaikai kiēkie an- ia oukou e na keoninlana, no ko oukou huli ana me ka pau- iho ole no kuu keiki nei ,ka inea a'ū i papa loa āku ai u

uokou, aole e hoolaha maloko o na nupepa, no kō'u make ' make ole no e hookaulana wale ia ae ka inoa o kuu 'keiki'' Ma ka aoao hoi o na keonimana ekolu, haawi like inai U lakou i ka lakou kunou anā, alaila ninauhou akt la o Mrs Koni Gawila:

"E oluolu anei oukou e hoike mai i kahi i loaa āku ne' keia keiki ia oukou

"Ua loaa aku oia ia anakou ma ke alanui Kanala e ka- lewa olepe ana, a e kahea ana no hoi me ka leo nui i na

kanaka," i pane aku ai o akona ke kāhunapule

Ua hiki loa ke ikeia āku ma ka helehelena o kela wahine lia ka hilahila no kela hana a kana keiki eia nae aole oir

niele hou mai, aka ke hoolphe mai la oia i k hoike pih' aku o ke kahunapule i na mea apau„ a lakou i hana aku a malnna o ke keiki ōpio

.I ka wa i hea mai ai i ka manawa ō ua poe keōnimani iiei ,e haalele iho ai i kela hale, kii aelā ilunā, niē ka heh nui ana inaLe lululima ine ke keiki opiō, alai'la'pane ma' !a o akona, ke kāhunaplile oiai oia ō lakoū ka riiea i pa mai i ka lima o ka opio:

"Ke lana nei kuu manao, e hoea hou ae ana oe no ke kula, ke pau ka pule hoonmha mahope aku o ka la Karu imaka"

"Ae, ia oe e hoi hou ae ai, aole a kakou noonoo ana ue ria mea' i hala, aka e-nana aku kakou i na mea-e hoea mai

ana," i pane ae ai -hoi a iua o -na keonimana, i kona wa i: laiāu hiai ai i ka lima o wileba

"Ke laha nei ko'u manap, e lilo ana oe i keiki maika' ma keia" mua aku, aole hoi e holo mahuka hou, elike me kau i haiia mai ai i keia la," i pane mai aiiee kolu o ua pot kanaka nei

Mahōpe iho o ka haawi ana mai o ua poe kanaka nei i kē kunou anā i kā leftē nona kela home ō ko lakou oili aki !a no iā iwahō"a huli hoi niii aku la nō' ke kula, me ka hoo mamaia nae o ko lakōii manāo, no ka loaā hou ana o kek keiki opio ia lākou oiai nae ua nui ka lakou hana, o ka huli ma iaia, a pela hoi ke aumeume ana, mamua o ke kaa aiiu mai o ka opio malalo o ko lakou malu, mamuli o ke kokur ana mai a na makai

ī ka noho kokoolua ana iho hoi o Mrs Koni Oawila mr wileba, h'uli aku la ka makuahine iinua o ke keiki a kama- ilio aku la:

"He nani hoi ia ua koe iho laf o kaua wale no, ke make-

.make nei au e ninau aku ia oe e kuu keiki aloha, heaha ke kūmu nui o kou holo mahuka ana mailoko mai o ke kuk a'u i hoonoho aku ai ia oe malaila" me ka hamohamo ana iaku o kona mau-lima ma ka lae o ke keiki opio, e hoike aku ana hoi i ka nui o kona makee no kela keik-i

Ke noho haman loa la no ke keiki opio, a o ia ka kon makuahine o ka hoomau hou ana aku i ke kamailio ana:

"Ina paha ua ike oe i kekahi mau hana inaikai ole a na kumu o kela kula, heaha no hoi kou kumu i hoomanāwanu ole ai, ahiki ikuu hoi ana rnai, ma kela huaka'i a'u no Eu- ropa Ua hala aku la nae ia ,aohe a kaua noonoo ana no na mea i hala, o ka'u wale no e koi aku nei ia oe, e hoike piha inai i na mea apau i hanaia aku maluna ou!"

"E ka lee maikai, aole o oe ko'u makuahine, elike me ka iilo ole ana o ka Moiwahine o Seba i makuahine no'u,' wahi a Wrileba i pane aku ai, me ka luliluli pu ana ae ō kona poo

"Auwe no ka hoi e! Pehea la oe e Puluka e kamailie mai nei i kou makuahine i keia inau olelo Ma kena mar olelo au e kuu keiki, he keu aku a ka lokoino maoli, e ho ehffeha mai ana i kuu puuwai,w wahi a Mrs Koni Gawila i pane mai ai, me ka halo'ilo'i ana mai o kona mau wai'- maka

"Aolēe hiki ia'u ke alo ae, o keia maoli np-ka mēa ōiaio loa Aōle oe he makuahine no'u, aka nae ēia iloko o kuu puuwai ka iini amē ka makemakē loa, ina o oe i'o ko'u piakuāhine aloha!"

"He makuahine au nou e Puluka, he o ia mau no ko'u anō mai kinohi mai ahiki i kēiawa a kaua e kamailio nēi aole i loliāe ma kekahi ano- Ilko o keia mau makahiki loihi ō ko kaua noho pu ana, aole loa he wā a'u i hpikeike aku ai ma ko'u mau ano,- a ma ka'u mau hana, aole 'ke alohā o ka mākuahine iloko o'ū nou e Puluka, pēhea la oe i hoole mai ai aole au he makUa nou"- '

 Ua komo āku na olelo kui'o a Mrs Koni Gawilā iloko e ke keiki Opio, eia nae, aole ana mau mea i hoomaopopo ne ka wa i hala, na mea hou a kela wahine e kamailiō aku la iāia, o kana mau niēa wale no i ike, o ia na mea o kela wn a laua e kamailio pu la, a o ia kanao ka pane ana mai:

"Ma kau mau oleo apau, ma kou,,mau ano hoi, ke-lioiket ikē i'p riiāi riei oe e ka lee piaikai, aia na manao riakee ilōko ou no'u, niā ke āno lie kēiki nāu"

"Ae, aole ou makuahine e ae, owau wale , e hoopau loa oe i ke kapa ana mai iau he Iēe, ihēa'i loaa ai ia oe kgna ano inoa I ko'u wā i mare aku ai i kou makuākanē, he ēkolu wile no ou makahiki ia wa, ūa lawe mai au ia oe a malama aku mē ke keiki ponoi la na'u Ua hanai like ia oe me Loi, a ua pii like ae olua me he kaikunane a kai- kuahine poiioi loa la, mailoko aku o'u

"Ua lilo i mea no'u ame kou makuakane e haaheo loi i ai ,ia maua i nana aku ai i kā hauoli maoli o ko olua āno, a

i ka olua nūnui ana, hooholo iho la maua, aole he hana oi

0.                         .

@- n o īa plua, no na kula nōhopaa, kahi t a'pia lna,

"ai i naike o kēia noho kino āna Ua alaka pit-iliei'oie Puluka,

i kou rriiu la kamaiii,e holoholō pu ana loi!

Aole ke keiki_ lawai'a i pane mai, 

.ka mea o kana wale no e noonoo la rio kona mau la"!@,

ō iā lē Ta ana āku iloko o'na liina o kekahi wahine iUHuiie,

.ana iloko o tra lima o kekahi wahine okoa,

o ke ano ia p koina ola ana iloko'o kona mau Ia bebe Ioa,

a i kona nui iki ana ae, o ke ano o ka loaa ana mai o knna māh

mai na hunahuna palaoa mai, ame  a iwi pipi, e kiolaia ināi ana iaia,

e ka puulu o ka poe niākilo, kona pōe hoi e hohō ana iloko o kela mau la koli'uli'u i luila

"Hoko o kela mau la a olua e noho pu ana me Loi,

 ua ike aiiei oe, a i ole ke hoomanao nei paha, i ko'u pa'i ana aku i ka'u keiki,

a hoōkae aku ia oe" i pane hou mai ai o MrS Koni Gawila

Luliluli wale ae la no ke poo o wileba,

 no ka mea ke ike la ōia, aole loa oia i lihi launa aku iloko

 o ke apo o'kela mau olelo e kamailioia mai la iaiā, a no kona noho hamau !oa hōi, ua hoomau hou mai la īio o Mrs iawila i ke ka- mailio ana:

"Ke hoomanao nei no oe e, Puluka, mahope ilib o ka make ana o kou makuakane, ua hana aku  au a oe, me he mea la, eola ana no oia Elike me ka'u  hana aku ai maluna o ka'u kaikamahine ponoi, pela au i hana aku īi ia oe, ke keiki hookahi wale iho  a ka'li kane, a makua ane hoi ou"

Ile mea makehewa wale-no na Wiltha ka hoole aan mai,  ka mea aole i maopopo iaia kela mau mea e kātttailioia īku la iaia, he oi aku ka pono o kona noho malie ana ālaiU Hooma! hou aku la no o Mrs! Koni iāwila i ke kamailio ina mai:

"Aole oe i poina e Puluka, i ka wa i emi mai ai ka ikaika ko' kino, hoolala iho la au e holo no Eiu'opa, no ka ioolanalana ma'i ana, me ka paa o kuu manao, e lawe pu  ia oe ame kuu kaikamahine ma kela huaka'i, aka ua hoōle mai ko kahu, Mr Kotani, e noho no oe ma Aemrika, nolaila hookonio aku la au ia oe inaloko o ke kula noho- oaa o na keikikane, a no kou pouo, a no ka pono  hoi o kuu kaikamahine,,hookomo aku la au ia Loi maloko o ke- kahi kula, Oka manao o ko'u hana ana pela, i hiki ai  ia olua ke ike iliau aku kekahi i kekahi, a owau hookahi _wal rio ke holo no Euiopa O, e Puluka o keaha hou aku fa ia hana a kekahi makuahine e lawelawe ai  kekahi

.keiki opio elike me oe"

"Aohe mea hou aku i oi maniua o kau mea i hana ai," wahi a wileba, me ka hiolo ana mai o kona mau waimaka, mamuli o kona hoomanao ana ae, aole oia i ike i ke aloha oiaio o ka makuahine, elike me na olelo a keia wahine e hua'i aku nei imua ona

pela, pehea la oe e kuu keiki alohn, i hoehaeha inai ai i kuu noonoo, ma ka hoole ana mai, aole au he makua- hine nou, aka he wahine okoa loa, i mihimihi ole aku ia -e, mai kou wahi w:i uuku loa mai ahiki i kou kanaka ma- kua ana i keia manawa' "Auhea oe e kuu lee, ua kuhihewa loa oe, aole au i ka- mailio aku-nei he wahine okoa oe oiai no nae o ka mea oiaio loa, aole o oeko' makuahine a aole no hoi oe he wahine okoa loa Uoko o kuu puuwai nei aia ka iini ame ka nia,H,eniakes ina i'o owai ka mea imua o kou alo, au o kā hiaiaina ana me he keiki ponoi la nau" i pane mai ai u ileb me ka noke ana i ka uwe, me ke kaumaha maoli

No kēla noke o wileba i ka uwe, ale i lohe pono mai o Mrs Gawila i na olelo hope ana o ka hoopuka ana mai lalau aku la nae ua wahine nei i ka lima o wileba, a nane aku la:"E - hoopau i ka uwe ana e kuu keiki, aole au i manao e hoh,aeha fiku ia oe mn kekahi aiio O ka'u a'o wale  ia oe, mai hoao oe e hanlele inai i kou makuahine iiei, ma keia mua aku

"Ma ka la o ko'u lele ana mai ka mokuahi mai, o kahi mu a'u o ka holo ana aku, ma ke kula no ia a'u i hoonoho aku ai ia oe, me kuu manao, e hoihoi māi au ia oe ame kou kaikuahme no ko kakou home nei ilokp nae o ko'u kahaha, i, owili pu ia me ke kaumaha, aole iho la oe i loaa ia'tt, aka ua holoinahuka aku  kekahi wahi i maopopo ole  Ua"hala aku lā nae kela, aohe a leaua hoi hou ana aku ihope, e kuekaa hou ai i'na mea maikai ole, o ka'u wale no ia oe e kuu keiki, e hooia mai oe imua o'u me ka oiip loa, aole oe e holo mahuka mai ia'u aku, oiai kou mau ma-

kahiki o ke keiki  oie, ina oe e  ma ke kanawai, aole a' niea e hana-,aku ai, koe

wale  ka ike ia oe nia kekahi kulana hanohano, : ae m'i ana anei oe e hoohiki mua

kou makuahine e Puluka"

"Auhea oe e kuu Iee, ua makaukau loa au e hoohiki aku ma lrau inau uiea apau i niakemake mai ai ia'u e hana aku, ina he mea ia e hooluoluia ai kou manao! lle mea make- hewa wale  ke kamailio pu ana me ka poe onulepule, he oi aku ka paakiki o ko lakou poo imuao ka pohaku E noilniu ana nae au i kan mau hnikala e ain mai ia'u i keia manawa, i noho aku kakou a i hoea mai kekahi manawa makēia mua aku, au e ike ilio ai i kou kuhihewa, mai kaa mai ia'u i kalii keiki komohewa no ka mea niamuli wale no kou paakiki, i ae ai au e noho pu me oe"

"E hoopau ko kaua kamailio ana inaluna o keia kumu- hana e Puluka eia aku o loi a hoea mai, e hele mai ana e ilee ia oe"

Ta pau ana iho no o kela ma uolelo a Mr r,nwi!a o ke kamailio ana mai, weheia mai la ka puka, ma ka noao mai o ke keena hookipa uuku a laua nei e noho ann, a komo ana no o Loi, he kaikamahine opio kino pilalahi a ia wileba

ike aku aiua hoopepe wale iho la no oia, i kau a mea o ka hilahila nona iho,  ke kupono ole i ke ano o leela kaika- mahine, ame ka wahine hoi e nolio mai ana iimia ona

MOKUNA IV

keia ke kaikamahine ponoi a Mrs Koni Gawila, na kulike no ka u'i o kona helehelena, nie ka helehelena o kona makuahine ua kahikoia hoi oia me kekahi lole keokeo, aia hoi maluna o kona mau maka ka hoihoi, a i ka wā i ike aku ai  kona makuahine iaia pane koke aku la me ka piha hoihoi:

"Eia kou kaikunane e Loi, ua huli hoi hou mai nei oia imua o kaua," wahi a ka makuahine imua o kaha kaika- mahine

kela lohe ana no o Loi i kela mau olelo a kona mnkua hine, alaalawa ae la kana nana ana ma o a maanei, a ike i'o aku la i ka rioho mai o kona kaikunane, o kona hooma-: kā mai la no ia e hele imua a o ke apo wale aku no hoi koe ia Wileba, no ka hoikē ana aku i kona pilia maoli me ka hauoli no kela halawai hou ana o laua, kuemi hou mai la oia ihope, me ka hooho ana ae

 "Auwe no ka hoi oe e Puluka e, he keu aku oe a ke ke- iki peiapelainaoli! Ihea oe kahi i lalau ai, oili mai nei me ke keiki moelepo la"

 "O ke anp iho la anei ia au e hookipa mai ai i kou kai,- kūnane e kuu kaikamahine E hoomanao i ka olelo naiK

no kē keiki uhāuha ē ike auaei oe i ke kohu ole o kena mau olelo aū ē ku a hilahila okoa iho ai oe," i pane mii ai ka makūahmē ia Loi

"Auh'ea oe e mama, ina penei iho la ke ano o ke keiki uhauha i huli hoi mai ai imuā o kona makuakane, manap au, aole loā e apo mai ana kona mākua, a hookipa aku iaia, I āka ē hele mua ana kela keiki uhaliha e hōloi i kona lēpo, ! a komo mai i lole maemae, mahope aku o kela manawa,  puili mai no auinei kona makuakane iaia" I Aole i pau