Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 28, 15 July 1921 — He Moolelo no WILEBA DANUBA a i ole Mai ke Kulana Haahaa a i ka Hanohano-He Moolelo i Piha me na Hana Hoopahaohao [ARTICLE]

He Moolelo no WILEBA DANUBA a i ole Mai ke Kulana Haahaa a i ka HanohanoHe Moolelo i Piha me na Hana Hoopahaohao

"Aole au i kakali aku a pau kona lepo i ka holoi, a komo mai hoi i kekahi lole maemae, ak.a ua puili mai au iaia imiia 0 kuu umaum.a, a ua hookahe aku i ko'u mau waimaka o ke aloha kui'o, no kuu keiki i nalowale, a hoi hou mai." "He hana naaupo loa ia au e kuu makuahine i hooko aku ai, no ka mea e nāna iho oe i kena lole hou loā t»u, ua hele a haukae i ka mea%hinuhinu, a ua hiki loa ia'u ke honi aku i ke ea o kou lole, he paku'i hauna i'a wale no oe e kuu mama." "Aole he pololei iki o kena hana au e kuu kaikamahine, aka nae ke huikala aku nei no au ia oe. oiai aole he pilikia iki e oili mai ana ma kekahi ano; nolaila e Puluka, māi hoahewa wale māi oe i kou kaikuahine, oiāi ua kjunāaina no oe i ko Loi mau ano pela mau iho la no oia e haha ai i kekahi manawa." ' Aohe a Wileba pane mai no kela mau olelo a Mts. Gawila, hooholo iho la ua keiki opio nei, he oi aku kona noho hainau loa ana, oiai e lilo ana no kona hooife hdti ana aku i mea waiwai ole, o kana nae o ka nalu wale ana iho no iloko ona, aohe he maopopo iki iaia o na mea a ka lede e kamailio mai la. "Ua pololei i'o o Loi i kamailio mai nei no kou hele mua e auau, a komo mai i kou mau lole hou, ua ku a pelapela maoli no oe, kohu wahi keiki moelepo no na uwapo," 1 hoomau mai ai no o Mrs. Gawila i kana kamailio āna. "Ua hoihoiia mai no kou pahu lole, aia maloko o kou rumi kahi i waiho ai, aole o kela rumi kahiko, aka he rumi oi ae keia o ka rtui. "E pono oe 4 hele koke e auau a holoi i kou lepo i keia manawa a e hookani aku au i ka bele kahea no ka hele ana mai o kekahi o na kauwa lawelawe, a nana e kuhikuhi aku i kou rumi, i ole ai oe e hoaa!" alaila kaomi aku la o Mrs. Gawila i ka bele kahea, a iloko no hoi o ka manāwa pokole, oili mai la he kauwa Paele, a o ia ka Mrs. Gawila o ka pane ana aku: "E kuhikuhi aku oe e Rorrie i kahi i waiho ai o ka rumi o Puluka Gawila, a e hoomakaukau pu aku i ke kapu auau, no kou haku opio, a e ku makaukau mau oe i na wa apau, no ka hooko ana mai i kana mau kauoha!" Ku ae la o \Vileba, no ka uhai ana aku mahope o ke keiki kauwa Paele, eia nae, ua kanlailio hou aku la o Mrs. Oawila iaia, i ka i ana aku: "E loaa no maua ia oe maloko nei o keia rumi, ke pau kou komo ana i kou lole hou, no na mea e pili ana i ka aina ahiahi, e makaukāu ana ia ma ka hora eiwa." "Ileaha auanei, ina pela kau hoonohonoho ana ea, alai!a e hoi hou mai ana no au i ka wa kupono 'loa," 0 ke kaha aku la no ia o Wileba hele, no kahi a ke kauwa e lawe I"a j iaia no kahi i waiho ai cfkoria rumi moe. "Auhea oe e Loi kuu kaikamahine, he keu aku maoli ka! hilahila i ke kulana o Puluka i keia manawa, o kona hoi! hou ana mai la imua o kaua! Iloko k ahoi o keia mau mahina kakaikahi wale no o kona noho liana ana aku rtie kekahi kanaka kuai olepe, ua loli ano e loa oia, mai kela kulana keonimana mai, a ke keiki o ke kulanar haahaa, me ka paa rula ole, a o kana mau olelo e kamailio mai ai, o na olelo a na kanaka haahaa," i pane mai ai o Mrs. Gawila, i ka manawa i hala aku ai o Wileha. "Ina aole oia i komo kuhohonu aku iloko o ke ano o ke ola ana o na ka~ naka haahaa, alaila ke pulapu wale mai nei no oia ia kaua, no,ka mea aole ona wahi 10li v iki ae m?.i kona wa i komo ai ai iloko nei o ka hale, ahiki wale no i kona hoi ana aku la e komo i mau lole hou nona."

"O ka hana pono walē no e mama,, o ia kou noke aku.| iaia i ka huhn, a i ole haawi aku i kekahi haawina a'o kupono loa, malia he mea ia nona e ike. iho ai i ka hewa o j kana hana, alaila hoolali ae oia i kona ano hou ,a hoi mai I kela ano kahiko ona, i kamaaina ia kaua," i hoike aku no hoi ke kaikamahine i kona manao. "Ina he keiki ponoi oia na'u, inn ua hoounaia oia e a'u imua o Mr. Donakona, oia ka mea nana e a'o mai iaia, ahiki i kona hoomaopopo ana i ano, aole nae pela, he keiki hanauna wale no oia na'u, ma o kona makuajcane la, nolaila aole loa au e hookau aku ana i kekahi hoopa'i maluna ona." Mawaena ou e ka makamaka heluhelii» ame ka mea kakau moolelo nei, ua hkii no ia kaua ke ninau iho, heaha la ka mea pono a Wileba e hana ai? Ua lg,wa kona ku-e ana, me ka hoolohe ole ia mai o kana mau olelo, i kumu nona e heololi ae ai i kela mau ku-e ana, a noho hamau loa aku oia, me ka ae nku e loaa iaia ka noho oluolu ana, a e papahiia mai hoi ka hanohano ame ka waiwai maluna ona. Ua loaa maoli ka pomaikai ia Wileha Danuba, kela wahi keiki ilihune makua ole, eia ka o kela huakai ana no Amerika, he huakai ia e hapaiia ae ai oia mai ke kulana ilihune mai a i ke kulana waiwai, mai ka nele mai hoi i ka inoa; a i ka lōaa ana o kekahi inoa maikai loa, e hoopuniia ana e na mea apau a ka naau e hoohihi ai. Ma na wahi apau a Wileha e hele ai, he halawai aku oi.a me na kanaka lehulehu, aole loa he hookahi iwaena o kela poe i hoohewahewa mai iaia, ma ke ano, oia maoli no o Puluka Gawila, a ina he mau hoopaapaa kekahi, a lawe okoa ia ka ninau, no ka inoa keia kaiiaka ppio, aole ana e nele ke kti aku o na hoike he mau hanen ka poe i ike a i k,amaaina ia Puluka Oawila mai ka wa liilii loa mai ahiki i kona kanaka makua ana, a hooia aku, o kela no o Puluka Gawila, aole he mea okoa ae, nolaila, he mea makeheWa wale no na ke keiki opio ka hoao ana e onioni ae, mai kona kulana hanohano mai, ka mea hiki o!e ke loaa mai iaia me ka maalahi. Aole nae mamuli wale iho-no o ko \Vileba manao, i loaa mai ai .iaia keia mau pomaikai, aote loa he wahi manao iki iloko ona, e hana aku ma ke ano ep*i, i wahi nona e ikeia ipai ai o Puluka Gawila, aole loa, aka, no kona ike ana, he mea makehewa wale no na m.ai iāia aku, p.ela oia i ae aku ai, e alakaiia aku oia imua o ka hanaohano ame ka waiwai. ' Elike nae me ka maa aku o ke keiki opiol ka noho ana iloko o ka hanohano, e hoopuniia ana e na v mea nani, a e noho mau ana hoi imua o Mrs. Gawila ame Loi, ua loli hikiwawe ae la kela ano paa rtila ole o W r ileba, a i kona lilo ana i keiki keonimana maoli, me he mea la, o kona -atto maoli no ia mai kona mau la opio mai, mamuli nae keia o kona hooikaika loa, e auhee aku kela ano naaupo mai iaia aku. , Iloko nae o keīa ame keia la, aia mau ka manao hopohono iloko ona r no'ka hoea mai i kasiva e maopopo ae ai, aole oia o Puluka Gawila, aka he keiki okoa loa.he mea komohewa, 'Aōle nae malaila.wale iho la pau kana mea i hopohōpo āi, aka ke hOpohooo ou la oia no ka hoea mai o ka la. ana e .haitlTe r ifio ai' ia Mr?. Oawila, ka mēa am i nana aku ai he makuahine nona me na manāo hiipoi, aka nae, o ka mea> e hooiia aku ai ka ehaeha o l§ona noonoo, o

ia no kona kaawale aku mai ia Hoī mai. no ka mea ua korifshia iloko ona ke aloha no kela kaikamahine opio, a he hora ia no kōna ehaeT»a e kakali aku la, elike me ka lawehala, e kak&li aku la i ka la a' ke kanaka oki poo, e. apahu ae ai i ke poo mai kona.kino ae. l'a aloha' io aku o Wieba ia Loi, me kona puUwai apau, no ka wea o kela ke kaikamahine u'i hookahi j r halawai mai mt ka ike a konā min māk?, o kekahi kumu pahk hoi, 'no kona-ike mān akū iaia i kela ame keia lā, € noho 'pu ana maloko o ka hale hookahi* a e hoohaīa ana ' i kekahi manawa nui o ka la ma kē kamailio ana ma na mea like 014. Mai na kauwa lehulehii niai, a mai kekahi mau hoa kula mai no hoi Onā, j lohe mai ai -ote, aol£ b Loi ;ame 'ia he mau keifti ponoi na Mrs. Ga\yila, a -o ka make-.nake iloko o kela wahine, o m ko ls.ua nei mare aku kekahi me kekahi , o ke)fe paha ke kumu ikaika loa o ke aloha o keia keiki iio Loi, / J kekahi 4a, i ka wa i hoea mai ai o kekahi o na hoakula o Puluka GāwHa no ka hale, a ike mai la ia \Vileba t)unuba, ua no.kelā kanqka opio, o Puluka Gawila keia, a o ia ka. kela keiki o ka pane ana mai: "Ca paa maoi no ka manao o Mrs. Gawila, e hoomane ia olua, i ko olua wa ē oo ai, ua maopopo anei ia oe kbia mea? Aole e hiki iā oe ke hoolfe aku i ka makemake o Mrs. Gawila, no ka mea pela iho la ke āno a'u i ike ai ia Ekekfcla, aole loa e hoihope kela wahine ma kana mau mea apāu e manao ai e hooko aku, ina pahā ūa ae oe, aole paha," v/ahi a Kalema Kolani, "Ōwai keia mea o Ekekelā?" i ninau wale iho āi no 0 Wileba iaiā iho, me konā ui ole aku imua o kona hoalohā, no konā hopohopo, o ike niai auanei kela keiki, i ko ia nei noho nāāupo, aka ke uumi malie la no oiā, ahiki mai i ka wa kupono, alaila imua ponoi no o Mrs. Gawila oia e niiiau aku ai e pili ana no kela kaikamahine. He oiaio, he mau Ia mahope mai, oiai ua o Wileba e noho kokoolua ana me Mrs. aku la oia, 1 ka i āna aku; "Auhea oe e matna, oluolu ana ānei oe e kāmailio mai ia'u e pili anjrno Ekekela?'' Hoholo ae la ke kaumaha ma na maka o Mrs. Gawila, no keiā ninau a ke keiki opio, alaila pane mai la: "Pehea la oe e Puluka, i aa ai e ninau mai iā'u' no Ekekela. ka mea i kamailio ole ia maloko nei o keia Hale, no kekahi nianawa loihi? Ke manao nei aii la, ua hoopōlna loa oe me Loi, i ka noonoo ana nona, eia ka āolej āka ncf kau ninau hoi e ke kelki, holaila e akii anā aii ia oe i ka mea oiaio: "He keikamahine ponoi o Ēkekela na'u, me ka'u kane mua. He umi ae ona mākahiki ka c>i mamuā o Loi, he kaikamahine oi ak'u ia o ka u'i, me ke a'ia'i o konā ili, a he lauoho uliuli hoi kona i hele a nupanupa, ka mea nanā i hooi ae i ke kilakila o kona oiwi kino. "I ka piha ana iaia o na makahiki he umi-kumamahā, a he eha hoi ou makahiki me Loi i kfela manaWa, o ka makahiki mua no ia o ko'u noho pu ana ae me kou makuakane, ua lawe aihueia oia e kekahi kanaka Ailiki, no kona makemake e lilo o Ekekela i wahine mare nana, a hoi .aku la laua no kona home ma ka Hema. Mai kela manawa mai ahiki wale i keia wa, aole loa he wahi leka ana'i hoouna mai ai na'u, a aole loa no hoi i kamailio hou ia kona inoa imua o kflu alo, a o kuu iini maoli, elike me kona kaawale ana mai a'.u aku, pela no au e nana aku ai iaia, me he mea la ua n\ake. \Auhea nae oe e Puluka kuu keiki, he mea pono e v Fōaa he haawina a'o mai keia moolelo mai, mai hoao iki Oē e ku-e mai ia'u ma kekahi ano. E hoomanao oe, .ua Hoolaaiā oe ria Loi, pela hoi o Loi nau,*māi ko olua wa kam'āln loa māi, a ke pii ae nei olua i ko olua mau la kanaka niakiia: 0 ka iini hookahi iloko o kou makiiakane i make, ā ua lokahi no hoi maua ma ia mea, o ia no kou lawe ana ma'i ia Lori wahine mare nau, i koU wa e oo ai, ke hookokoke aku nei oe ia manawa, o ka'u a'o wale no ia oe e hoopoina loa oe i ka noonoo ana i na kaikamahine e ae, a e »kau aku i koii manao maluna o Loi hookahi wale no." I ka hooki āna iho a Mrs. Gawila i kela mau olelo, hulili ae la kona mau makā, eia nae, ua nalohia koke aku la no kela ano mai iaia aleu, ka mea hoi nana i hookau aku i ka weliweli i ke keiki opo, a nalu wale iho lā no o Wileba iloko ona, iloko o ka oluolu o na ano apau o kela wahine iaia, me he mea la, nae, ua like pu ua wahine nei ma kekahi ano me ke tiga, a no ka pii mai la o ka lia maka'u iloko ona no Mrs. Gawila, hooia aku la oia t i kā nui o kona aloha ia v Loi, a ua paa maoli no kona manao, e lawe mai 1 kela kaikamahine i wahine nāna, me kona nana ole ae i ka nui o na kaikamahine, e hoao mai āna e hoopilipili iaia, a i wahi no kela wahine e manaoio mai ai iaia, hooia pu aku la oia, ina e loaa ole ana o Loi iaia, he puupuu ikaika loa kela, e hauoli loa ai oia e make,. mamua o ke ola ana aku iloko o ka ehaeha.

"Aole au mea e hopohōpo ai, nō Loi, ua laa oia nau hookahi wale no, a e waiho mai oe na'u e h'ooponopono i na mea apau, e ike no auanei oe, i ka hoea mai i ka hookōia' ana o kou makemake," wahi a Mrs. Gawila. "Ea he ekolu manawa o keia wahine i mare ai, eia nae, he o ia mau no kona opiopio!" i nalu wale iho ai'nō o Wileba iloko ona. 4< l peoehi maoll ia np paha kfela mau kane a ekplu i make ai, alaila ai aku ia lakōu, ina pela, ua kohu tiga i'o no keia ina paha no ka loaa pono ma keia mua aku, aole au o Puluka Gawila, owau mai ana no paha\ka ilina o na hana iokoino a keia wāhine.'Aole no he loihi o ka manawa e kakali aku ai, mamua 0 ka hoea ana mai o ka wa e lōaa ai i kela wahine, ka mea oiaio, e pili ana no ke keiki opio, a penei no ia. He mau mahina mahope mai, hooholo iho.la ua wahine nei e holo aku no Europa e noho ai, me ka lawe pii i kana mau a elua, no ka hookōmo ana aku ia Loi maloko 9 kekahi kula nohopaa ma Parisa, a hookomo aku hoi ia Wileha maloko o % ke ma Kēlemania. Ma ka manawa e pnlea pono mai ai kela mau keiki mai ka laua mau kula mai, alaila e lawe hoomakaikai aku o Mrs. Gawila ia laua, ma na wahi like ole o ka honua nei. Ua kftkokfe e hoomaha ke kula i ke?a wa,<aia hoi ua ke hōoponopono la i kona home, no ka hōea mai no i ko lakōu wa e holo āku ai no Europa, ua hiki ke waihoiā aku kona home, malalo o ka malama ana-a kekahi mea kupono, ma kekahi kakahiaka nae, ua loaa mai la he leka i ua o Mrs. Gawila; o ka n*>onoo mua iloko ona, o ia no kona kiloi aku i kela leka, me» ka' heluhelu ole, oiai he nui kanā mau hana ia ntsfiawa, aka nae iaia 1 nana iho ai i ke kuni mawaho o ka wa-hi, pela hoi me ke kakaulima, o kona uhae ae la no ia i ka wa-hi<!a o keia na manao o ka leka maleko ana o ka heluhelu ana iho: "EM<a Madame:—He mau maka|iiki loihi keia o ko kaua nohō hamau lōa ana, akahi nae a lōak ia'u ka mana\ya maikai' : loa e ninau aku au ia oe, pehea la ua palāka lōii paha kou.noonoo, no na mea e pili ana i kau keiki una, oia o Puluka Gawila. PeHea la, aia pahai iloko ou; k.a noonoo nlaikai ole nona, no kona haalele ana i ke kuīā. aole Ma ke .ano he makiia, aoīe no paha i nele kā loaa ana o ka manao inaina ou.. no kela haha a ke keiki, aka riae, he mea maikai olē ka hookuu arta aku iah e hele mahina o ' eia honua akea. me ka niea ole nana e alakai iaia ma ke alnnui o ka pololei. . . , "L ā-Hakali au n.e ka hoomanawanui, o.ka ike i kekahi hoCstaha maloko o r" "upepa mai mai nōnā," iole ,riāe i o'u Aval*.. fnea a ikē i • i i ko'u kakau anā l, ia 'oe, me he mea la, e ' ■ r ana rid rnanaō, i ke lohē akii, aole no i p • ,r ale ua kēiki nēi au. niahina i hala ae nei, ile-u o hooilo, oiai ke anu i mi"

ki hala ole ana, ame ka ino e pa ana me ka ikaika. ua hoea mai la oia no ko'ii hoiiīe. Uā hele oiā a oplli ike anu, ua nahaehae kooa-lōlē nb ka mea i hele wawtle wale ia mai no eia mai Nii loka mai. Ua hoikē mai oia ia'u i kona moolelo kaumahā. a-u nafc e kaohi nei ma ka hoakaka ana ku ia oe, o lilo ia i niea hoehaeha aku i kou iiKinao. l'a apo aku au iaia me he keiki ponoi ia na!u. a hookomo la iaia nialoko o ke kula Kiekie o N T o tia mahiiiā he o koua aiia inaloko o kelh kula, 'e ikfe iho aiia ito oe itīa k<eiā home a'ii e hooiina pu aku nel, i kona a iloko o' keia wa hoomaha o ke kqla, ua hot iliii no oia no ko'u Hoilie, ; a ke nohp pu rifei oia hife a'u. "Oiiai .0 bē kona k£hu oiaitv loa ma he kuleana kou e kauoha :mai ai iaia e hoi akb imua ou, ua loa oia e niihi-aku imua ou, no kona hewa, aka i hoole mai no oe eia,- ālaiia uA hiki qp iā'u ke malama ftku iaia; mfc he keiki ponoi loa la mailoko aku o'u;—Uilinia Fula." ■ ■ • ■ . - .. Me kē Ida o Mri?:'6kwjla o ka'lieluhalu aua i kela leka, niai ka niua hiai ahiki rfca paii alaila Hdomaka koke iho'la no e kākau i kana |)ane, a hoouna akii Ia i 'kiina lekā> ma o kekahi kauwa la, no ka haleleka, a i ka hoi ana māi hoi o Wileha mai ke kula mai, kauoha la'oia i ua keik'i nei e hele mai imiia ona. MOKUNA V. Ma keia wahi, he mea ponō i ka mea kakau moolelo, k'e hoihdi aku ia oe e kā thakamaka heluheiu, nia kekahi o na mokūpuni liilii, ma nā kapākai o ka Mokupuni o Merelānā; aia maluna o kekahi o kela mau m3ktipUni liili, e ku āiiā ka home nani o Kapena Uilama Fula, he keohimānā aoo keia, i hele a.poohina:"kona iāuoho ,a i hoohala hoi i kekahi mau .makahiki lehulehil, ma ka holohōlo ana mā na kāi like ole 0 ka moana, malunā o na moku he nui. Ua loāa i keia kapena ka waiwai, niamuli o konā hoomanawanui ma kana oihana, a ke noho nei oia rria ke ano hoomaha, me ka lawelawe hana ole, a na kana mau dala o ka hoahu atia, e hanai mai nei iaia iloko ō konā mau la hope. •Ma keia manawa ā kaua e kamailio nei no kela keonimanā'aoo, aia kona mau makahiki ma kahi o ke kanahiku, eia nae, he o ia mau no kā ikaika o kona kiiio, a he o ia mau no hoi ke kilakila o koiiā oiwi, me ka u'i o kona heiehelena; ina paha i koiia niau la opio, oia kekahi o na kanaka huapala. Aole o Kapena Fula i mare wahine, nolaila aoie orta 6haria, aka nae o ka itiea mua loa o ka hoea ana aku imua ona, a lilo hoi i ohana, oia o Puluka Gakiwa, ma kekahi po ilōkō o ka māhine o lanuāri,'a hoike aku la iaia, he keiki oiā hāna. Ua hōokiiia mai o Kapena Fula iaia māloko o kona home me kā niaikai, alaila hpolohe aku la i ko Fuluka hoakaka mai i kona moōlēlo. O ka makuahine o keia kaniika ojpio, he kaikuāhine hanauna oia no Kapena Fula, ua make miia kona makuahiiie, a koe mai kona makuakaiie, me ka mare anā aku ia Mrs. Gawila kana wahine elua, he wahine waiwai kelā eia nāe, Ua pau mua no kōha mau waiwai 1 ka hoopōiioponoia/'mamua o kona mare ana mai i ko ia nei makuakane.

lJa maopopo ia Kapena FUla kela mare elua ana o Mr. Oawila, alaila hoike aku la ka opio ia Kapena Fula, aole he ae b kona haalēle ana i ke kula, a i ka hoihe hoi c kona makuahine hoii, mamuli no ia o ka maikai ole o tla a kela makuahine iaia, a ua hoohiki paa hoi oia, aole loa € hehi hou kona mau wawae ma na papahele o kela homē. .. ■f' ■ Ika lohe ana o Kapena Fula i kela mau hoakaka aka opio, ua piha loa oia i ka mahalo no kela keiki, a ; kaUoha aku iaia, e noho pu laua ma kona home, me kona hookomo okoa ana aku malokO o kekahi kula kiekie o Vereginia, malalo o kona mau hboiilo ponoi. Ē r\ana mau kapena nel maloko o na nupepa, me ka nianao e ikē iho i kekahi hoolaha no keia kēiki nalowale, aole nae ona wahi mea a ike iki, i kekaīii hoolaha mai ia Mts. Oawila niai, a i ole hoi ia mai kekahi mai paha o na kumukula oloko o ke kula a Puluka o ka haalele ana aku. Aolē no hoi he poe huli i hoea mai no kona wahi e ninau ai no keia keiki, a ma kana nana maoli iho no, ua haaleleia kela keiki, ka mea nana i hookomo mai i ka hoohaukiuki iloko ona, me kona hoao ole e kakau aku i kekahi leka ia Mrs. Gawila, no ka hoea ana aku o Puliika imuā ona. O ka lua o na keiki o ka lilo ana i ohana no Kapena Fula, he kaikamahine opio, he kaikamahine, na kēkahi mau mau makua Ailiki, o ka hoea ana aku, a noho maloko o kekahi wahi papaihale, maluna o ka mokupuni hookahi i ku ai kona kakela. 0 kela wahi kaikamahine e ka makamaka heluhelu o Dane no ia, kela hoaloha o Wileba Danube, ke kaikamahine no hoi a ke keiki opio e noke ana i ka huli hoomanawanui, ahiki i kona paa ana i na kumukuia o ke kula kiekie i manaoia ai he haumana oia. ; Ua pipilipaa ka noonoo o Kapena Fula, no kela wahi kaikamahine, ahiki i kona lawe okoa ana mai iaia i keiki hookama nana, me ka piha loa o na makua Ailiki o ke kaikamahine opio mc ka hauoli. 1 ka ikeana o kela mau makua, ua loaa ke kanaka ku : pono nana e malama ia Dane, ua waiho okoa mai laua i keh. kaikamahine malalo.o kona malu, a ua lilo hoi ia i ftiea hauOli loa i ka manao o Kapena Fula, 0 ka hana nui ma ka aoao o Kapena Fula, o ia no ke a'o ana ia Dane i ka heluhelu, oiai aole i loaa n4 hoonaau.ana i kela t kaikamahijie, he hana nut rrjaoli kela an£ o ke a'o ana iloko o ka hooilo, aka i ka hoea ana niai i kf kupulau. *ua hiki loa ia Dane ke heluhelu me ka maikai, me ka hiki pu hoi iaia ke kakau, a ua ano maikai hoi kana kamailio alia, me ka.hiki pono ole no nae, ke puana pololei i kekahi mau hita<Slelo. i kamaaina mua ole^iaia. 1 ka oili āna mai o ka mahrfterO lune, hoi mai la ka mālie, popohe mai la la no hoi na pua nat?i, a i kekahi la. Oiai 0 Kapenā Fula me Dane, e noho ana mawaho o ka lanai o ka hale. kamailio aku la ke kaikamahine opio, i ka i ana aku:

"E kiiku, ua hdle au a piha lpa i ka haūoli, mamuli c ka hookuku ana ae i keia ano hoirp: lcō'u olā ana mai ke ane kahiko i maa ia'u, ma ka makahiki akii nei i hala." t "He oiaio hoi ia au e kamailio ma la e kuu keiki, aks nae ;e hooi loa ia aku ana kou hauoli, iloko o keia mau pule aku e hoea mai anai? i ane aku ai o K<ipen& Fula. /'E huli hdi mai ana ka'u keiki o Puluka Gawila, no ka hoohaū ajlV i konā wa hooma.ha ma ko'u home «ei. ,Ma ka makahik iku nei i hala* he wahi okoa kāna i hele aie makaikai i kon? \va )ioomaha; nolaila aole anei! e lilo ana i mea hqphanol! i koii manao, ke ike aku he kaikunane nui kou a hoea mai e Dane?" . N"Owai hoi ia mea nele ole ika hauoli! Me he mea la he hookahi wale no mea nui īloko o ko'u nponoo, maniua o na niea e :īe r o ia ka luaa he kaikpnane no'u. Ok& loa-i r> ko'u hoa e paahi pu'āi me kekahi keiki.kino loihi, me na pāprrfina memeie. de o ka pua, rose fa r o ka mea auan.ei ia nana je mai iā'u, e nui koke a6 kb*u kmo. īpa iio hoi o kēia k»ki a« e hoi mai ina i wa kulike konJ ano ū»6 \Vileba Dabiiba, afcwe hou~akur'e ypu akii ai. o Ua noho māu wale aku no imua ona, e nōke aiN ke kaliiailio, a i ka pgiani i na la apau."

k 'Owai keia o WĪtei>ā D&nitl)d e Dāhe? M wlllii ā Kapena Pula, me koiia kahaha. .. "He keiki opiopio wale ttO ola, o ke kau j)U ana mai, maluna o ka moku hookahi me makoil. nial Ln(lUiia mai rjo Nu loka. O kaha hana maloko o kela kiilanakauhane. b » 110 kē kuai olepe ma na alanui." . . . Aole loa i poina l*>onianfu> qna a ; kela kaikamanliie, no katia wahi i ike hōp<i ai iti \\'ilel»a I)ānUba, o ka hifc& aplki It?ie, aole hc hiki iala ke hoakaka p»ik>l*l mai i kp\ln wāhi i helē mai ai, a i hapa niele mai 110 mai la Kap<*ua Fula mai, aole loa e maopopo iki iaia na mea piii i keia Mii* kamahine opio. Ma ka Dane hoakaka, o kona wahi i noho ai, niamua o kona kaU ana mai maluna o ka mokiiahi. & hblo mlii no Aftibnka, maloko no ia o kekahi homtf nui, me na kttr.va lehulehU, i kahikoia me' he poe koa la, a he keu aku no hoi' ka oluoHi o ka poe o keta hale iaia." * "E hiki ana anei ia oe ke hoike mki i kahi i ku ai o kela hale ?" ,f O kela kekahi ona ninau paakiki loa, aole e ia'u ke pane aku, oiai he mau makahiki loihi maoli keia o ko'u kaawale ana mai kela wahi mai, ua hele maoli a poihi na hoomanao ana no na mea o ka vra i hala." "Ma ke ano hea oe i haalele aku ai i kela home naili?" •'Aole he mea i maopopo ia'u, me lte mea la nae, ilokO o ko'u wa e hiamoe ana i laweia mai ai au tttai kela hale mai, me ko'u ike ole ae a i ke k&akaa ana ae o ko'u mau niaka, eia ka au maluna o ka mokuahi, i hele a piha i ita ohua he nui. O ka mea mua loa a'tt i hoomaopopo ai, he wahine malihini loa ka mea nana au e malama ana, me kona lohe ole mai 1 ka'u olelo, pela hoi ko'u lohe oie aku i kank mau mea e kamailio mai ana." Ma ka noonoo akahele ana nae o Kapena Fula, i hoOholo iho ai oia, hfe kaikamahine kela ria kekāhi ohana hanohano loa a ma kekahi ano nae i maopopo ole iaia ua lawe aihueia' mai la e na itiea i kapa ia laua iho, he mau makila ncr Dane, me ke a'o ana iaia i ka olelo malihini, ahiki i ke kuhihewaia ana aku, he kaikamahne poni kela na lauft. 0 kana i koho iho ai, ua kaa mai o Dane malalo o ka malu o kfeia mau makua i kona nūanawā he ekolU a i ole he eha makahiki, a ina he ohana hanohano a waiwai ko keia kāikam&hine, elike me kana e manaolō la, alaila Aole ona kanalūa iki, ho ka hoea mai i kA la, e ioaa akli āi kona ohana oiaio loa. Ma ka lā mua o kā niahine o.lūlai, i hoea rntki ai o Puluka Gawila malūna mai o ka mokūfthi; e holoholo ana mawaena o Bolatimoa ame na moku|Jtini liilii, ā hoea Walie mai i kahi i noho ai o Kapenā Fula. Ma keia hūakai a kela mokuahi, e holo ana ia no kekahi mOkupuhi okoa akU, rto ka hooili ana i kā paka, a o Puluka Oawila hoōkahi walfe rto ka ohua oka Mukupuni Fula. Ua iho aku o Kapenā iPula no ka uwapō, no ka hui pu atta me kana kfciki, a i ka lelfc ana mai o Puluka i ka uwapo, aia ka hauoli maluūa o kona helehelena, i kona wa i ike mai ni i kona niakuakane halftauna, a ke nana aku iaia, ua kanaka mākua māoli, oU naei, he umi-kumamāono wale no ona mau makahiki i kela wa. 1 ka hele ana mai o ke kanaka opio, a lululima pu me K3pena Fula, pane mai la me ka piha hoihoi loa: "Auhea oē e kuu makuakane, ua loaa ia'u ka hanohano kiekie loa maloko oke kula i keia makahiki. Eia me' a'u ka hoike makahiki o ke kula, a e ike ana no oe i ko'u inoa, me na pakeneka kiekie loa ma ka'ū 'mau haaWina

apau." *'Ua m.!iopopo ia'u e loaa ana ia oe ka holomua loa ma kau mau haawina apau," i paht akii ai o KapfcrtdFuta, mte ka haawi ana āku i kana minoaka imua o kana keiki, mc ke kaohi pu ana aku no hoi i ka lima o Puluka, mai ka hAawi ana mai i ka pepa hoike iaia nfei. "He nui loa ka m&nawa no ka nana ana aku i kena hoike» o ka m«rmua « kuu keiki, o ia no ko kaua hoi ana ae no ka hale. ua makaukau ka aina ahiahi i keia manawa." Hoi .aku ki ka makuakane me ke keiki, he loihi no ia wahi a hoea aku i ka hale, aia hoi o Kapena Fula, k<* hōike la, no kona hookama ana ia Darife, e hua'i pau ana i ka moolelo o kela kaikamahine. elike me kana i manaoio ai, he kaikamahine o Dane na kfekfthi ohana hanohano a waiwai, a ua lawe aihueia mai oiA e na mea i kapa ia laua iho, ona makua ia o kela kaikāmahinfe, eia nae aole o Puluka hoolohe pono mai i kela mau olelo, no kona mahao, he mau mta koho wale iho no kela na kona makuakaiie. 1 ko laua nei hoea ana aku no ka hale, hoi pololei loa aku la no o Puluka no kona' rumi, holoholoi aku la i kdna lepo, me ke komo ana mai i paalole hou nona o kona iho mai la no ia no k<\ hale malalo, no kjt ai ana i kona aina ahiahi. * "Auhea oe e kuu keiki ,ke hoolauna aku nei au ia oc ia Dane, ka'u kaikamahine hookama, a kaikuahine hoi nou. 0 Puiuka keia e Dahe, o koha hoi ana mai keia e hoohala Ika manawa hooVnaha oke kula me kaua. F. kamailio aku oe i kou kaikunalie ntii e Dane!"

Ma kahi nae o ka hoolohe ana aku o Dane i oha, ke ku malie loa la oia, me ka pahe ole, aohe wahi mea a hopu aku i ka lima o Puluka e haawi mai la iaia no ke aloha ana, aka ke haka pono loa la kana nana ana maluna o na maka o ka opio a o ia ka Kapena Fula o ke kamailio ana mai: , 4 "Heaha ke kumu o kou kamailio ole ana mai ia Puiu» ka e Dane? He hana paa rula ole, ka nana pono i kekahi mea elike me kau e hana nei," wahi ana me ka maikai ole o kona noonoo, no kela hana a Dane. "O Wileha Daniiba keia, ka mea o ka holo like ana mai itie a'u, maluna o ka mokuahi hookahi no Amerika nei," wahi a Dane, me ka mau no o kana narta ana ma na makā o ke keiki opio. Ua hookahaha loa ia o Kapena Fula, no kela mau olelo a Dane, me ka pane hou ana mai nae o ua kaikamahine nei: Aole loa e hiki ia'u ke hoohewahewa, he kuai olepe ka ia nei hana ma ke kulanakauhale o Nu Ioka!" Ma kela wahi. o ka Dane mu olelo hiki hou ole iho la ia Puluka ke uumi i kona aka, ua noke ae la oia i'ka akaaki me ka leo nui maoli, ahiki i ka i hou ana mai o D.ane: ; "Aia hoi paha la, ua pololei ka'u mea i kamailio mua ie nei, o oe maoli no o Wileha Danuba, ua hiki loa ia u ke ike ia oe ma ke ano o kau akaaka ana, ina no aia oe iwaem 0 kekahi mau haneri kanaka. He oia inau no kela mau maka uliuli poniponi ou. pela me kou lauoho, kou waha ame kou mau ano no apau i kamaaina ia'u, o oe maoli no o Wileba Danuba." , <4 Ua kuhihewa loa oe.e ke kaikamahine, aole loa ap i hele iki e kusu olepe iloko o ko'u ola ana: aole no htfi o leba Danuba' ko'u inoa, aka o Puluka Oawila, he pua mai au. na ka ohana Gawila, i noho mua n\i Enelani i ke aii « noho ana ka Moiwahine Hlikapeka i ka noho kilaunu oPelekane," wahi a Puluka Gawila, me kona noke hou ani ae 1 ka akaaka. \ 'Pehea la oe i hoao ai e Wileba Danuba e huna ma» i ka mea oiaio imua o'U? Ua lohe pono au i kou kahfcn me ka leo rtui, i na kanaka e kuai mai i kau olepe ma na aka apau ma na alanui o Nu loka. Aia hoi p*ha la/ hoomanao nei au i keja ano pipilipaa loa ia oe, o ia lei eueu o kou lehelehe lunal 0 <4 Ea, heaha ka manao o na mea a Dant « kamilio nlai nei?" i huli ae ai o Kapena Fula, ā ninau aku la i kana keik' "No'u iho, aole loa he wahi mda hiki ja'U, O. jnua loa o aria i-kti: opio " liie ka aku ok& o(Ho Uane ' me ka.piha i i J (Aole i p««.) u j