Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 29, 22 July 1921 — EA BTLA HOOPULAPULA I LTLO I KANAWAL [ARTICLE]

EA BTLA HOOPULAPULA I LTLO I KANAWAL

(Hoomauia Mai.) (4( Aole e hooliloia aku kekahi hapa o na dala i aieia no kekahi hana e ae mawalio o na liana i aieia aku ai ke dala. (5) E hooko ka mea aie mai, a uole 0 ka mea paha mahope aku onn, i kuleana i kona pono iloko o ka aina, me na kulana e ae, i ku-e me kekahi o na j manao o keia poo, elike me ia a ke komisina e hooholo ai maloko o ka aelike aie. j (0) E hooko ka mea aie, a i ole o j ka mea paha mahope aku ona, i kuleana i kona pono iloko o ka aina, na kulana i hoakakaia maloko o ka! mahele 208, ame na manao o ka ita-1 hele 209 o keia poo, ma na mea e pili ana i ka hoolimalima o ka aina. | Iniaua o ka Mea Aie j Pauku 216. Ua liiki i ke komiaina ke koi aku % i mea aie, e inisua, ir«a ke j kahi huina a ke kouiisina e kau ai, eli-1 ke me ka hoakaka ana a ka rula hooponopono i kauia, no na holoholona ola apau, na hale ame kekalii mau hana-1 hou paamau maluna iho o kona aina, i I kuaiiu a i kukuluia mai kekahi dala inai, i hoaieia aku mai ka waihona aie j mai, a ma kekahi koi paha no ia mea, J ua hiki no i ke komisina ke lawe ae ia inisua, a hoohui aku i na lilo i ka huina o ka 'uku liilii ma ka, makahiki, ma- j lalo o kekahi, ano hoemi. I ka wa e loaa ai ka manaoio i ke komisina ua ku-e ka mea aie mai i kekahi kulana 1 hoakakaia ma ka pauku (2), (4), | (5) a (6) o ka mahele 215 o keia poo,! e haawi aku ke komisina i hoolaha a i manawa kupono no ka hoolohe ana i ka mea aie mai, a i ole ka mea paha mahope mai ona, i kuleana i kona pono iloko o ka aina, elike me ka mea e ikeia ana. Ina ma ia hooloheia ana, ua ike ke komisina ua ku-e ka. mea aie mai i ke kulana, e kukala ae ke komi--Bina no ka liiki ana mai i ka wa e uku ia ai na uku liilii ma ka makahiki, a e uku koke ia aku, me ka nana ole i kekahi manao maloko o ka aelike aie. E loaa no i ke komiaina ke kuleana koi maluna o ke kuleana o ka mea aie mai, a mea hooliinalima iloko o ka aina, na hale, an»e na hanahou paamau e ae maluna olaila amo kana amu holoholona ola no ka huina o na uku liilii apau ma ka makahiki, i hiki mai i ka wa e uku ai, a i uku 010 ia, ame na auhau apau maluna o ka aina ame na hanahou i ukuia e ke komiaina. E lilo ia koi, i mea mua loa, maluna o na hoopaa e Ae apau, i hoopaaia ai ka aina, na a mau hanahou e ae paha a i ole na holoholona. • Ka Hooko Ana i na Koi Ua hiki i ke komisina, ma kekahi n.anawa e ikeia ai ke kupono, e liooko aku i ua koi la, ma ke kukala ana ae, ua haaleleia ke kuleana o ka aie mai, iloko o koiia aina, a o ka men paha mahope niai ona i kuleana iloko olaila, elike me ke ano o ka mea e ike ia ana, pela n»e ame kekahi mau hanahou paumau e ae maluna olaila, na holoholona, a e hoopauia no ka hoolimalima iloko o ia aina, a o liaawi aku i ke kauoha, e haaleleia ka aina, a e haawiia aku na holoholona, iloko o kekahi tnanawa nui kupono. O ka pono hana a noho o na aina home Hawaii i komo maloko o ia aina, o hoi hou aku no ia iloko o ke kou\isina, a. ua hiki no ke lawe ae ke komieint i k.i auiai. ame l na hanahou apau n?alunu iho: Koe nae, e uku aku ke komisina i ka mea aie mai i kekahi koena o kona pono mawaena (1) ke kumuxuai kupono o na holoholona ame na hanahou e pili ana i ka aina, i hanaia *; ka mea aie mai, a e kekahi hope paha ī kuleana i kona pono iloko o ka aiua, a (2) ka huina o ke koi. . Ka Hiki Ole ko Hooko Pauku 217. ina e hooko ole ana ka mea paa hoolimalima a mea aie mai, a i ole, ka mea mahope mai ona i kuleana i kona pono iloko o ka aina, eiike me lea mea e ikeia ana, *?nc keliahi kauoha i hoopukaia e na komiaiua inalalo o na manao o ka pauku 210 a i ole 216 o keia poo, e lawe mai ke komisina (1) i hoopii kipaku,/a mau hoopii kupono e ae paha, a i ole (2) noi aku i ke kokuamna mai a ka aha kaapuni o ke Teritore ka apana hookolokolo kaapuni i waiho ai ka aina i hookaawaleia e ke komiaina. Na ia aha e kauoha. mai i ka mea paa hoolimalinia, a i kona home piai paha, e hoofko me ke leauoha a ke komiaina. Q ka hooko ole ana 1 ke kauoha ka aha, e hoopa'iia bo, ma ke ano he hoowahawaha'aha. O iekahi aina i haaleleia malalo o na o ka pauku 210 ame 216 o keia p T oo, ua liiki k() hoolimalima hou ia aku e ke komisina, elike me ia i hoamanaia ai ma na manao o ka pauku 207 o keia poo, koe wale no o-ka "ft'aiwaiio, elike me ka manao o ke komisina, no na hanahou apau, i hanaia e pili ana i ka aina e kajoiea paa hoolimalima mua, a e kekahi mea paha mahope mai i kuleana i kona pono ilo* ko olaila, e lilo no ia i aie i hanaia e ke komiBina me ka n;ea paa hoolimalima hou. E kaa aku no ia aie malalo o na mafliio o keia mahele ame ka mahele 215, koe ka pauku (1), ame (6) ia ano hoo'kahi ma ke ano aie i hanaia e ke Jcomisina mai ka-^aUiona

Pauku 218. Aole e kupono kekahi mea paa hoolimalima o kekahi aina a mea paha mahope aku, i kuleana i kona pono iloko olaila, e lilo i mea neia e loaa aku kekahi aio, no «a mea pili i ka aina, i hanaia malalo o na manao o ke Kanawai o ke Teritore, i kapaia M ke Kanawai Hoaie o«a Kanaka Ha"waii.Mahiai Hawaii" i apanoia, Aperila 30, 1919. No na Loea Ike Mahiai N Pauku 219. Ke hoamanaia nei ke komisina e hoolimalima i na loaa ike mahiai ma ka uku a ma ke ano e ikeia ana ke kupono. O na lioolilo makahiki no ia ukuli.ma, aole o.oi aku mamua 0 $6,000. E lilo no i hana na ia mau loea ike mahiai, ke kuhikuhi ame ke a'o ana i ka mea paa hoolimalima o keliahi aina, a i ole o ka mea iuahope aku 1 laileana i ka pono o ka mea paa hoolimalima iloko olaila, i ke ano makai loa o ka u.ahiai ana ame ka hanai holoholona ana ame kekahi mau hana e ae, e loaa ai ka holoinua i wahi e hotfkoia ai na makemake o keia poo. Pauku 220. Ke hoamanaia nei ke komisiua ma keia, e hoomaka koke aku e hoohana a e lawelawe ma ke ano laula i wahi e loaa mai ai ka wai, ame kekahi mau hana nui e ae, e pili ana i na aina home Hāwaii. Ke ho.omanaia nei ka aliaolelo o ke Teritore, e hookaawale mailoko ae o ka waihona puuku o ke Tcritore, i na huina elike ine ia e ikeia ana ke liiipono, no ka lioolako ana aku i ke komiaina me ke dala lawa pono, no ka hooko ana aku ia rr,au hana. Ke hoomana hou ia nei ka ahaolelo e hoopuka i na bona, elike me ka lawa e ikeia ana, i wahi e loaa mai ai ka heluna o kekahi huina i hookaawaloia. E uku aku ktf komisina mai :ka waihona hoaie home Hawaii aku iloko o ka waihona puuku o ke Teritore: (1) Ma ka la e hoea mai ai i ka ukuia ana o ka ukupanee maluna o kekahi bona i hoopukaia pela, i ka ukupanee i hiki mai i ka wa e uku ai a

(2) E hoomaka ana me ia la mua, he hookahi makahiki mamua ae o ka hoopukaia ana o kekahi bona, a ma 'kekahi la ukupanee mahope mai, e hoea mai no i ka wa e ukuia ai ka huina, eli>ke me ia e lioohuiia na huina apau, no ka ukuia i ka manawa e ku ana ka bona, i hoohuihuiia ma ka makahi'ki, ma ke ana ukupanee i hoakakaia maloko olaila, e like aku no ia me ka waiwaiio o >ka bona, "ma ka pau ana o kona manawa. Ka Hoohana Ana i ka Wai Pauku 221. (a) I ka wa e hoohanaia ma keia mahele(l) O ka. manao "laikini wai" kekahi i hoopukaia e ke Btomisina o na aina aupuni e haawi ana i kekalii mea i ka pono e hoohana i ka wai i onaia e ke aupuni; a (2) O ka manao "wai oi loa" o ia hoi elike kanui me kekalii wai i onoia e ke aupuni, i paa ma kekahi laikini wai, a i ole elike ka nui me kekahi wai i onaia e kekahi mea, i oi loa aku mamua o ka nui i koiia no ka mea paa laikini, a ona paba. (b) O na laikini wai apau loa i hoopukaia mahope aku o ka hooholoia ana o keia Kanawai, « manaoia no, ua kaa a&u malalo o ke kulana, ina paha i hoakakaia a hoakaka ole ia maloko $ ka laiikni, e haawi aku no ka laikini, ke noi mai ke komiaina, i ka pono e haua wale me ke kaki ole, i kekahi wai, a ke komisina i ike ai ua lawa 'kupono no ka lioolako ana i ka holohona., a i ole no ika pono o 'ka noho ana 0 na kanaka maluna o ka aina. (e) I wahi e lawa pono ai ka hoolako ana i na holoholona, a i ole na makemake paha o ka poe e noho ana maluna o kekahi aina, ke hoamanaia nei ke komisina (1) <5 hoohana, me ke kaki ole, i ka wai i onaia o ke aupuni i konvo 010 iloko o kekahi laikini wai, a 1 ole komo paha ma kekahi laikini wai i hoopukaia, ,mahope o ka hooholoia ana o keia Kanawai, a i ole komo paha maloko o kekahi laikini wai, i lioopukaia ūiamua ae o ka hooholoia ana 0 keia Kanawai, aka e komo ana lie hooikoe ana no ua wai la, no ka pomaikai o ka lehuleliu, a (2) e hana i a?liko me kekahi mea no ka ppno e hoohana a i ole e lawe mai, malalo o na hoopii aina i kulike me ka mea e ikeia a»»a, i na hoopii, i lioakalkaia ma ka mea e pili ana i ka aina e ka rcahele $67 ahiki i ka 678, i huipuia, o na Kanawai Hooponoponp Hou ia o Hawaii o ka 1015, i ka ppno e hephana 1 kekahi wai oi a)ku i onaia e kekahi mea, a o kekahi wai oi loa aku paha i onaia e ke aupuni, i komo iloko o laikini wai, i hoopukaia mamua ae o ka liooholoia ana o keia Kanawai, i komo ole he hookoe ana no ua wai la, no ka pomaikai o ka lehulehu. O ua lawe ana mai la, e paaia no ia hoohana ana a no na pono o ka lehuleliu. Ua hiki no i ke komisina ke hookomo i na hoopii pili aina, ma kona inoa ponoi. Hookahe Wai Kaokoa Ke hoamanaia nei ke komisina e hoome ke kaawale mai na ka»ki mai apau no na hana paku 'i aku e lawa pono ai~Tsa hookahe -wai ana, i ka wai i onaia e ke aupuni maluna o ka puni o Molo'kai, an.e ka wai oi loa o ke aupuni ma ka manawai o ka muliwai o Waimea ma ka mokupuni o Kauai i' komo ole maloko o ka laikini wai, a i kon;o paha maloko o (ka laikini wjy i hoopukaia mahope o ka hooholoia ana o keia Kauawai. Q Wakahi laikini wav i *urnaliom» <vjtn Koohnlo^

ia ana o keia Kauawai, a e iomo aua | ka wai i onaia •» ke aupuni, c manaoin i ua kaa aku no ia m'alalo o ke kulanu, j ina paha 1 hoakaka, a hoakaka ole ia j ileko olaila, e ae aku ao ka laikini, ke noi uiai ke komisina, e haawi aku i ka ; pono e hoohana me ke kaki ole, i ke- j iiahi wai īiuiiuna 0 kamokupuni 0 Mo-j lokai ame kekahi wai oi loa ma ka ma- ! nawai o ka niuliwai o Waimea,. ma ka mokupuni 0 Kauai, i komo maloko o ka laikini, a ke komisina i ike ai ua Q\upono no na hana paku'i aku i wahi e; lawa i>ono ai ka. hookahekahe wai ana i keknhi aina. (e) O na pouo apau i liaawiia maluna 0 ko komisina e keia niahele e hoohana, aelike, a i ole lawe ae i ka hoohana ana 0 ka wai, e manaoia no ua komo ka n.ana e hoohana, oelike, a i ole lawe mai i <ka lioohana ana o kekahi auwai, a i ole laina paipu i hanaia no ka pnunaue ana aku ame ka hoomalu ana ia wai, a i kupono no ia| hana e ke komiaina. ' Na Hoolilo 0 ke Komi&ina Pauku Ca hiiki 110 i ke komisina ke liana i na rula hoponopono, me ke apono aiia n;ai a ke kiaaina o ke Teritore ma ke kakau, e hana akn i na hoolilo, e komo ana iloiko olaila na ukuhana, a e liookoh\i aku a e hoonee aku i na pauhana ame na akena e ikeia ana ke kupono o ka hooko ana i na hana i kaa a'ku ka mana iloko o ke koiniaina ma keia poo. O na hoolilo apau 0 ke komisina, e aeia no ia, a e ukuia, a o na dala apau e ikeia ana ke kupono 110 ka hoaie anu 0 ke komisina, i ikulike ai me na n.auao 0 keia poo, mai ka waihona hoaie home Hawaii aku, ke waihoia niai na kikoo i itamuia, i aponoia e k a lunahoomalu 0 ke fconiiBina. E hana ke komisina i hoike o elua makahiki i ka ahaolelo 0 ke Teritoro ma ka la 0 kela anie (keia kau inau, ame na lioike kuikawa, elike me ia e koiia mai ai i kela ame keia manawa e ka ahaolelo. E haawi ka luna hooflco aine ke kak;a'olelo i bona ma ka huina o $25,000 no ka hooko pono ia 0 kana mau hana. O na hope ma ka bona ame na kula ia no ia n.ea, e aponoia i kela ame 'keia makahiki e ke komisina. Paukn Ke hookoe nei lea ahaolelo lahui o Amei-ika Huipuia i ka poifo e hoololi, paku'i, a hoopau i na manao o koia poo. (O ke koena aku o keia <kanawai, ua pili no ia i na hoololi i ke Kanawai Kumu 0 Hawai-i ne». nolaila ua kapffeia mai ka hoopuka ana aku.)