Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 29, 22 July 1921 — He Moolelo no WILEBA DANUBA a i ole Mai ke Kulana Haahaa a i ka Hanohano-He Moolelo i Piha me na Hana Hoopahaohao [ARTICLE]

He Moolelo no WILEBA DANUBA a i ole Mai ke Kulana Haahaa a i ka HanohanoHe Moolelo i Piha me na Hana Hoopahaohao

"\le ko ike iho no ka hoi ia'u e Wiloha a kamaaina. o ; ko hoole iho la no ka ia," waiii a Dasic, me ka hoomaka okoa ana iho e uwe.*' i ]-)ele mai la o Kapena Fula, a apo ae la i kekahi lima ma ka a-i o Dane me ka pane ana iho me ka leo oluolu loa: ; ■'E hoopau i ka uweiana e kuu kaikamahirrei aole hē pilikia, eia ae o Miss Hiki, e hele aku kakou e ai, ua ma-: kaukau ka paina ahiahi." i pane iho ai ke kapena Aoo nie ka 160 oluolu loa. O keia wahine o ka hoea aoa mai la, "o ka mea malama hale ia o Kapena Fula, me kona hoolaunaia ana aku ia Pu-1 luka Oawila, o ko lakpu nei komo aku la no ia noloko o ka' rumi aina. a oiai lakoii ai ana, ua kono okoa ia mai o Dane, j e hooki i kana ai ana, me ka nana pono ana aku maluna i 0 Puluka Oawila, ka m'ea ana e kuhihewa loa la, o Wileha , Danuba niaoli rio, a mamuli wale no o ka huhu mai o Kape-; na Fula iaia, i hoopau ai ka Dane nana ana i ke kanaka opio, i a hoomau i kana ai 'ana ahiki i ka maona ana. ī ke ku ana ae o na mea apau, no ka haaiele ana iho , 1 ke pakaukau, hoi aku la o Miss Hiki me Dane, noloko o ka j rumi hookipa, a noho iho la no hoi o Kapena Fula me Pu- | hika Ciawila, me ka hana ana o ke kapena i ka pepa hoike,} e pili ana ike kulana o kana keiki maloko oke kula. • j • He mea oiaio, he kiekie wale no ua pakeneka i loaa : ia'Puluka Gawila, ma kana mau haawina apau, me ka piha J hauoli loa o Kapena FtUa, me ka pa'ipa'i ana aku ma ka pOo-' hi\vi o ke kanaka opi'o, a o ia'ka Puluka Oawila o ka pane j ana mai: - j "Manao au. he hana maikai loa ka hoouna ana aku i j k'eia hoike i kuu makuahine. Malia paha aole ona noonoo | iki no'u. aka'nae o kuu iini nui. o ia no ka loaa aku oj ka fc<Haiā'malOko o keia hoiUe, aole au he wahi keiki wai- j ,pilfa me kana i noonoo ai, no kuu holo mahuka ana mailoko māi o ke kula." pololei keiia ou e kuu keiki, ke apono aku nfci au e hoounaia keia hoike i ko makuahine, aka iloko oia manawa hoo.kahi he mea pono ia'u ke kakau aku i kekahi i leka tiana, e ho.lkaka aiīa no ko'u lawe ana mai ia oe i keiki j hookama na'u, me ko'u auamo ana ae i na ko'iko'i apau o j ka hoonaaufto ana ia oe, e loaa ai kekahi kulana nou ma keia i mua aku," wahi a Kapena Fula me ka piha hoihoi. * | • Ma kela po no i kaikau ai o Kapena Fula i kana leka, j a hooima aku la me ka hoike e pili ana i ke kulana o kana ; keiki nlaloko o ke kula ia Mrs. Koni Gaw*ila. ua ike mua ae i nei kaua e ka makamaka heluhelu, i ka loaa pono ana aku ; o kela leka ia Mrs. Ga\vila. ■ i Ma kekahi kakahiaka ana ae. i ka manawa i ike aku ,ai! o Kapena Fula, ia Dane i ka noho hookahi' mai, hele aku j la' oia imua o t<e kaikamahine opiō, a i.aku la: | "Pehea oe e kuu keiki i manao ai. o \\ r ileba Danuba kaj inoa o kuu keiki?" "O'kona inoa maoli no ia, ua kamaaina loa au iaia ame kona helehelena." wahi a ,Dane me ke kui'o. "Ua kuhihewa oe e Dane, aole keia o Wileba Danuba. aka o ka,'u keiki no keia ka niea a'u i kamaaina loa ai mai kona manawa liilii mai ahiki wale i ke kanaka makua ana, a o Puluka G.awila kona inoa-" "Ma ia wahi, ua kuhihewa loa oe e kuku. o Wiieba Danuba kela„o mauh like ka jJiolo mai no Amerika niei maluna 0 ka mokuahi hookahi. a he kuai olepe kana hana, rhe ke kahea ana ma na alanui. Aole loa au i kuhihewa e kuku, no ka luea aia na mino ma kona mau lehelehe e hiki ole J ai ia'u ke hoohewahewa !■'' ' ' | Ma kela walii o na hoakaka a l)ane. ua noke okoa ae { la o Kapena Fula i ka akaaka. me ka pa'ipa'i ana mai ma j ka poohowi o I)ane. a pane hou mai la: \ "He keu no hoi kou "paakiki e Dane, no ka mea ua ku-j hihewa loa oe. aka nae aole a kaua hoopaapaa ana no ia j mea. e hoopoina loa kaua i ka inoa o Wileha Danuba a.oiai i abje keia o ke'keiki i kamāaina ia oe. F.ia ka'u a'o ia oe e! kun ' fta l ne, mai nana pono oe iaia ma keia hope aku, a mai 1 kahea hoi oe iaia ma kekahi inoa e ae, aka ma ka in'oa wale no o Puluka tjawila." "Ēlike m« kau mea i makemake ai e kuku, pela no au e hana aku ai. aka nae aole no ia he mea e loli ae ai ko'u j noonoo nona. oia maoli no o Wileba Danuba. o kahi loli wale i no. o ia ka maikai o kona mau lole. a pela no hoi me'a'u. ma na ano e ae. he o ia mau n<> oia, a pela no hoi au." Ua paa maoli na mea a Dane i ike ai, e hiki ole ai ke hoc)l(>liia mai kona noonoo ae, aka nae, N eia mai ka mea nana 1 lHjopohib'ihi aku i ka noonoo o kona kahu hanai hou, ma ka manawa i loaa aku ai ka leka a Mrs. Gawila. e pane aku ana no kana leka i hoouna a'ku ai i kela wahine. ka ma*kuahine hou o Puluka Gawila. Ma kekahi ahiahi. e nanea ana no o Fula. me Dane ame Puluka maloko o ke keena hookipa. hoea aku la ka leka a Mrs. Gawila. a no ko'na makemake e ike koke i' ka pane mai kela wahine mai. wehe ae la oia i ua leka nei, j me ka heluhelu ana ae me ka leo nui: Nu loka, īulai 7. 1844. E Kapena Fula:—Aole e hiki [ ia'u ke hilinai aku.no ka hoea ana o Puluka Gawila imua i ou. a oki loa aku hoi.ko'u manaoio ana no kona lilo ana he , haumana noloko oke Kula Kiekie o Viginia, Ma ka'u hoo- ; maopopo iho, aia kekahi kuhihewa nui ma kekahi ano. He' mea oiaio, ua haalele aku kuu keiki 'Puluka Gawila i ke j kula a'u i hoonoho aku ai iaia maloko olnila. he umi-kuma- i maw'alu mahina aejiei i hala, me kona lona ole no kekahi! mau la lehulehu,-aka nae, mamnli o ka huli hoomanawanui j ana ma ka aoao o na. kumukula. ua loaa aku la Oia maloko 1 nei no o ke kulanakauhMe. mamua o ka hikkana iaia ke holo aku no -kekahi wahi okoa loa. a i keia manawa a'u e kak.au aku nei i keia leka, aia oia maloko o ke Kula Kiekie 0 Nu loka. e hooikaika ana ma kana mau haawina apau. j Ua hoomau aku au i ka i kona uku hoomau, a ua j>au hoi na pilikia mawaena o maua i ka hooponoponoia, a ma n'a ālio ap.nu. ua piha loa oii nVe ka hauoli. me konn' hoohiki mai inn'a o'u, aole oia.e hoopilikia hou mai ana i ko'n noonoo ma keia mUa aku. 'Xo kena keiki au i hookipa nWi la. a i haawi aku iaia 1 ka hoonaauao ana, aole he hiki ia'u ke maonopo; a ina ua manao oe. ua hlo m i irea hoohemahema wale no kapono o ke keiki a kuu knne. Moko ō na mahina he umi-kuma-inau*ahi ne nei i ha'.a. ua kuhihewa loa oe rr»i\in men. M alaila. hnli '-pni ln oiV e nana ia Puhika Gavvila. o'ela no hoi i nana nku ni >e kanr>ka onio maluna o kona m*ikuak.ane hanauna. i ka hala ana o kekahi mnu minuke akahi no a panV niaio Fub. i jka i ana mai: ~ "Fn. heaha ka manao'o keia mea a kaua a «lua i ike iho la'" "O ke Ak«ia nnle no ka Mea i ike. no'u iho la. aole he maopopo iki ia'u," wahi ā Puluka Ga\vila/ine ka luliluli ana ae o kona poo. .

' ; "Alaila he mea lawe hewa anei oe i ka inoa o ha'i?" i kamailio mai ai o Kapena Fula me ka leo okalakala. | "lua li« liiki i ke Akua ke kamilio mai. Oia wale uo ka hoike oiaio hookahi ma ko'u aoao. a ke hoole aku nei au , imua ou. me ka oiaio loa. aole au he mea lawe hewa i ko ha'i inoa. Mai ko'u wa liilii māi akihi wale i ke kanaka makua ana. imua au o kou alo kahi i holoholo a'i, nolaila na kou lunaikehala ponoi e hoike mai ia oe, ina aole au o ka mea au i kamaaina ai, tio na makahiki loihi ae nei i liala. wahi a ke kanaka opio me ka leo kuoo. "Ua kamaaina loa kou makuahine hanāuna i ke keiki a kana kane, pehea la oia i kakau mai nei, aia no kana keiki i me ia kalii i noho' ai? Ua hoopohihihi loa ia mai ko'u noo- ■ noo ma keia mea." "Elike me'ka'u i olelo mua aku nei ia oe, o ke Akua o . ka lani ko'u hoike pela no au e hooia hou aku nei imua ou, ; owau no keia o Puluka Gawila. aole he mea okoa ae, ka mea hoi i kuleana e kapa aku ai ia oe he makuakane hanauna i no'u." me ka halo'ilo'i ana mai o na waima'ka ma na lihilihi o ke keiki opio. "Auhea oe e kuu keiki, kt manaoio aku nēi au, o oe i'o ; no o l'u-luka Gawila, aka nae he ke*n a'ku keia a ka mea hoopohihjhi loa mai i kun noonoo. F kakau hou aku ana 1 āu ia Āirs. Gawila. a ke loaa he m.mawa kaawale. ia'u e hele okoa aku ana au e hui kmo me ia." i Ke hoolohe mai la o Dane i na olelo e kamailio nei maI waena o ka makuakjfne ame ke keiki, me ka maopopo loa ; iaia. aole kela keiki okoa «iē a Mrs. (iawila kakau mai i ai, aka o \Vileba Danuba no ia, no kona hoohiki ana aku | nae imu.a o Kapena Fula, aole e kamailio hou no kana keiki i i kamaaina ai, nolaila uumi tvale iho la no oia i kona maj nao, me ka hoopuka ole ae iwaho. Ma kela ahiahi no, i kakau iho ai o Kapena i . kana leka ]>ane, a no keUhhi mau manawa lehulehu no hoi j maho])e mai, aole nae he manawa iki. i loaa mai ai ka Mrs. j Gawila pane, a iaia e hoomakauku ana no ka hele okoa ana aku e halawai me kela wahine he alo a he alo, ike iho la oia j maloko o kekahi nupepa, i lea papainoa o nā ohua e holo j ana'no Furopa maluna o "ka mokuahi Amerika, iwaena. o • kela poe ohua, o ka inoa kekahi o Mrs. Gawila ame Puluka ; Gawila. j MOKUNA VI. j Malalo iho la;0 kela ike i loaa mai iaia, ua hoopau loa | ae la o Kapena Fula i kona manao, no ka hele ana aku j ahiki i ka hoi hou ana mai o kela wahine no Amerika. i "Ua hoohalaia kekahi mau makahiki lehulehu e Mrs. Gawila ame kana keiki ma Europa, ame ke kaahele ana Ina Asia ame Aferika, me ka lohe olē mai o Kapena Fula, i kekahi mea mai ia laua mai no keia mau makahiki. J Ma ka manawg hoi o ka hookuuia ana inai o Puluka j Gawila mailoko mai o ke kula, ua ninau aku o Kapena Fula i iaia no kekahi hana ana i makemake ai e koho, ia wa i hoij ke okoa mai ai o Puluka Gawila, ua makemake oia e komo j īloko o ka oihana koa, nolaila i wahi e loaa ai ka makaukau ! iaia ma kela oihana ua hoounaia aku la oia ho ke kula a'o I koa ma West Point. ! Maloko o~ kela kula i hoikeike aku ai ke kanaka opio j i kona holoniua loa, mamuli o kona hooikaika i kana mau i haawina, 'p'ela hoi me na mea apau e a'oia mai ana o ka ! oihana koa. " j • Ma kela mānawa o ka hoounaia ana o Puluka Gawila j no ke kula ā'o koa, ua koe aku la no o Dane me Kapena j Fulxi, me he mea la, aia ka noonoo nui ame ke aloha o ke k'apenā maluna o ke kaikamahine opio. MamuLi nae o keia matr opio iniua o kona alo, u?i lilo i hana nui na Kapena*Fula, ka noonoo ana no ko laua pono. Jloko o kona noonoo, ua paa kona inanao, e hooili aku i kona mau waiwai apau malūna o kana mau keiki hahai, koe wale no kekahi mau waiwai liilii ana e hooili aku ai maluna 0 kekahi poe kakaikahi; o ka mea wale no nānā i hoopilikia loa mai i kona noonoo. o iā ho ke ano o ka mahelehele ana 1 kona" mau waiwai mawaēna o kela mau keiki opio. No kqna home nam, «a makemake loa oia e hooili aku maluna o Dane. mamuli o ka makee nui o kela kaikamahine J i uā home nei, aka nae, iaia t nana ae ai ma kekahi 'AUO, ! ao'le pālia ia he mea oololei, oiāi he keik' hanauna o Puluj ka (iawila nana, oia ka mea oi ae o ke kuleāna i kona > j wai, maniua o Dane, he mea oia i nolio mai malalo ona, j me ka pili ole mai iāia mn kekahi ano. j Mahope nae o ka noonoo ana o ua kapena nei, no kej kahi manāwa loihi i kanā mea pono e'hana aku ai no kona j mau waiwai, akahi no a oili ae kekahi noonoo iloko ona, a i koho iho la oia, o ka hana pono wale no ma kon.a aoao, o 1 ia ka lioomare aku i kela nau opio. ma ia. ano iho la, aohe he mahelehele ana i kona mau waiwāi. akā e kuleana like ana kela mau opio, i kona mau waiwav_apau, a e hoohauoliia aku ana no hoi lāua. ma ka hoomau ana aku i ka noho j ana ma kela home. * | Ma ka manawa o ka hoomaha anā o ke kula a'o koa, a i huli hoi mai la hoi o Puluka G-a'wila. i kā wa Karisimaka. ua hoopn 'koke aku la no o Kapena Fula iaia i ka i a'na aku. "Auhea oe e kuu keiki. nia ka mahina o lan'uan ae nei, e hookunia mai ai oe mailoko mai o ke kula a'o koa, a ia manawa e loaa mai ai kou komisina. O ka'u e"rfiakemake nei e ike, heaha ka mea nui iloko o koū hoo'noo?" "Ea, ke hoopohihihi loa mailiei oe ia'u e kuu makuakane. Heaha la ka manao maoli o knu mea i makemake ai?" <f No ka mea no ia e pili ana ia Dane, o oe na • kaAaka hauoli loa," me ke ku okoa ana ae o Kapena Fula | iluna, a pa'ipa'i aku la ma ka poohiwi o ke kanaka opio. | "Fa, aole he wahi lihi inaopopo iki o kau mea e kamailio mai nei ia'u 110 Dane?" wahi a'HPuluka Gawla, me ka | nana pono ana mai ma na maka o kona makuakane. ' ._ ''Eia no ko'u_manao maoli, e marē, oe rrie Dane. Mai nao anei oe ua noho pouliuli au no olua? Ua ike au i ko'u i pipili loa me Dane. a no kou hopohopo palia. o ae ole aku āi, e hoomare ia olua. oe i hopohopō ai. i ke noi ana j mai ia'u no kona lima. - J | "I hoike aku no au i kā mea oiaio ia oe e kuu keiki, l aole he mea hoohauoli mai i kuu noonoo, o kā ike wale aku j no .ia olua e kuu mnu k;eiki iloleo o ka noho'-hauoli ana, he ! kane a he wahine. Ina aia ka manao nui ilōko ou no Dane, ua hiki ia oe ke lawe mai iaia i wahine nau i ka la apopo. , me kou hopohopo hou ole mai no'u." alaila hooki iho la o I Kapena Fula i k.ana kamailio ana mai, me ka manao. e lilo ! ana kela mau hoakaka ana. i mea hooha'uoli aku i ka manno o ke keiki opio. , , "He nani hoi ia. ua ohe aku 1a au i kou manāo e kuu ; niaktiakai>e. noīaila he mea pono no e maopoj>o aku ia oe i ko'u manao, o ia hoi, aole loa he noonoo iki iloko o'u. e 1 kwe mai 'w. Dane. i wahine mare na'u. ae la ka helehelena o ke kapena aoo, i ka lohe aua aku i ka pane a Puluka G'awila, a o ia kana o , lea hor.maopoj'o lu»u ana mai: "Aole anei he wahi noonoo , iki ilok'- ou !• lawe mai ia i wahine mare nau?" ! - " \e. o ka uu-a oiaio niaoii uo ia.'* v j "Alail-i ni i ka inoā o na mea oiaio apau, heaha iho la : ka manao'mii. o kou hoopilipiii mau ana aku rhe ia, no ka , .ime ana mai i kona aloha nou?" wahi a Kapena Fula .frie ka' \c f .. kuoo, me ka hoi ana -ae a noho iho la maluna o keknJn noho. ! "Aole lon au i hoao aku ma kekahi ano, e ume mai i l<a noonoo o Dane, a.oki loa hoi, ko'u hoao arta akū ma kekahi j - i wahi nona e aloha mai ai ia'u." . . j "Mai hoao oe e hoike mai ia'u i ka mea oiaio ole! .Ina

na hōoloH hou oe i kou nuniuio, mamuli paha o kuu ike ana aku i kekahi niau kaikamaiiine uj)io. i oi ae ka u i ame ka naui o ko lakou mau helehe.lena iinua o ko Dane. e hoike mai ia u ia mea nie ka oiaio, ao!e e hoao e liuna aku i ka, niea oiaio. Ina ua kapae r.e_ oe i kuu l)ane. no ka lilo ana , 0 kou aloha i ka niea okoa aku. e h<»?ke mai i ka mea poiolei.; mai hoao oe e huna aku, ma ka hoopunipuni ana 'mai imua c»'u. ' wāhi a Kapena Fula. ine ka piha hoonaukiuki. Ua pii mai la ka inaina o ke kanaka opio, no kela mau olelo ika uahoa ake leapena .aoo, a ina # . he mea okoa loa ; aku o Kapena luila, pela ke kamailio ana aku i na olelo e i hooili ana i n aahe\ya aha maluna ona. ina aole e lmohakalia ! : iho ana o Puluka Uawila, i k.-i haawi kokp ana ak'u i kekalii mau puupuu mahanahana ma ke kumu pepeiao; aka o kona ' makuakane hanauna no kela, ka mea nana i haawi mai i na kokua ana iaia, ma ka hookipa ana aku itialoko o kona ho- : me. ame ka hoonaauao zma 110 hoi iaia. ua uu'mi wale iho la ;no oia i kona mau manao inaina. a pane mai la: "Auhea oe e kuu makuakane, aoie loa he hookahi ma-. < nawa i pili ai au i ka hew\a hoopunipuni iloko o ko'u ola ana. ; No na mea_e piii ana, i ko'u punihei wale ana akū i kekahi i ! mau helehelena u'i, o ke kumu ia o ko'u kapae ana ae i.a i 1 Dane. aole no he mea o ia ano i halawai mai me a'u, o Dane j hookahi walr- no ka w.ahine opio i loaa ai ia'u ka manawa nui I e hui kamailio pu ai me ia." I "īna hoi ha o kena ka niea oiaio. alaila heaha iho la ! ke kumu o 'kou mare ole ana ;iku iaia?" i ' "Eia no ke kumu, aole o'u makemake e mare aku iaia.''; ! "Jna o kena kau pane ea. alaila e ae mai e ninau hou ' j aku au ia oe. heaha iho la ke kuleana o kou hoao ana aku e I hoopilipili me ia, no ke pahele ana i kona noonoo, e aloha ! i mai oia ia oer" " \ j u Ke hoole loa aku nei au imua ou e kuu makuakane. - aole loa au i hono aku e hana ma kekahi ano. i wahi nona ; ! e aloha mai ai ia'u." : | "Ao!e e hiki ia oe e Puluka (iawila ke pulapu mai ia'u. ! Ma na manawa .apau au e hoi mai ai, a noho-ma keia liome, ! ua ike aku au m'e kuu mau maka ponoi, i kou hoopipili loa Jia Oane. Aole anei oe i lawe aku iaia i ka holokaa, i ka | holoholo w'aapa maluna o ka muliwai'; e ala pu ana me ia 1 : i ka po; e heluhelu ana i na huke moolelo iniua ona, a he ' j h'ookahi ko olua himeni pu ana i kekahi may mele hooipo- j j ipo; e hoole mai ana anei oe. aole i'a he hoao ana lakn ie : j kaili m;»i i ka noono'o o Dane nou?" alail.a ku'iku'i iho la o| s Kapena Fula i kana puupuu iluna o kona kuli. • | . "Ua hana aku au i kena mau niea ap.au au e kuu makua- ! | kane e hoakaka mai nei. aole.nae ia, mamuli o kuu manao,. ! e pahele aku i ka noonoo.o Dane elike me ka ipo i ka ipo, j aole loa, 'aka ua hana wale aku no au, elike me ke kaikunaine imua o kon'a kaikiīāhine. Ua makeina-ke loa au ia Dane.; j a 4ie mea no hoi no'u e hauoli ai. ina ua lilo ka'u niau mea j e hana aku ai nona, i mea hoohauoli pu aku iaia." } "Me makehew.a wale no na olelo o kena ano. e hoike | ī mai i ke kumu o kou makemake ole ana e mare aku me ia?" ' 1 okalakala ami ai ka leo o Kapena Fula. "He hookahi no kumu nui ma ka olelo pokole ana ae. aole nu i koho. o Dane ka'u wahine e mare ai." ! o ko' Dane ilihune; mainuli anei oka haa\hati o kona kulaua. pela iho la oe i ho'owahawaha aku ai i iaia. i ka lawe ana' mai i wahine nau?" ' : "Aole kena o ke kumu v malia paha ua lilo i'o koua kula- | na h.aahaa, i mea kokua mai, no ko'u niakemake ole ana i iaia i wahine mare na'u." } "Me keu aku oe ake kanaka hooka.no a hookiekie. E | hoike aku.au ia oe, ke manaoio loa nei au. he kaikamahine I o Dane na kekahi mau makua h.anohano loa o Palani. he ! mau kumu fnaikai loa ka i loaa ia'u, no ka manaoio ana ia | mea. Auhea oe e kuu keiki e hoopau loa oē i kou mau ma- : nao paakiki apau ; ua maopopo loa ia'u, o ka haahaa o k(» x Dane kulana, ke kumu o kou makemake ole anii e lawe mai iaia i wahine inare nau. ■ "Eia ka'u mea i noonoo ai; ina no ka haahaa i'o o ko Dane kulana, ke ku'm'u alalai nui, nana e kaohi i kou kpoho ana aku iaia, alaila e lawe mai ana au iaia i kikamahine .hookama na'u, nie ka holo -ana aku o kuu inoa maluna ona, ■ a e hooili aku 110 au i keia mokupuni. ame ko'u mali wai- j ! wai apau maluna ona, nolaila elike ana kona kulana me ; kou. Pehea e hiki ana 'ane'i ia oe ke mare aku ia Dane. a ! ia Miss Fu!a, ka h<>oilina o ka-Mokupuni Fula?" "lle ,ho>)kahi no a'ū pane, aole .au e mare me ia." I "E mare de m'e ia e pono ai, a e ike auanei oe, ika j>ono. | o keia mea a'ū e paakiki aku nei inuia ou e kuu keiki." | "Auhea oe e kuu makuakane, inai kuhihewa oe i ko'u ma- ' nao maoli ma na mea a'u i kamailio mua aku nei ia oe. | Pehea l.a ka nui o 'na au e hooili aku ai maluna o 1 Dane, a ina no paha e maopopo ae ana. he kaikamahine oia. | J na kekahi ohan'a hanohāno, aole no ia he mea e hoolpliia j ae ai o ko'u noonoo. no ka m'e'a ua aloha aku au ia Dale |-ma ko ano he kaikuahine, aole m,a ke ano-he wahine." j "He keu no hoi kou paakiki e kuu keiki," wahi hou I Kapena -luila, me ka hiki hou ole iho iaia ke uumi i kona | | huhu. i owili pu ia hoi me ke kaumaha. no kon.a ike ana ' i iho, aole e hookoia ana kona iini, no ka hoohuiia o kana ' man keiki me ka maalahi loa iloko o ka berita o ka mare- ; j "Ua ae okoa mai oe imua o'u ua aloha aku oe ia Danc,' I aole i kekahi mea okoa mawaho ae ona ; ua hoikeike rrtau j ! aku oe imua ona, i kou makee iaia. ina paha ma ke ano ku- ! i'o, a ma ke .ano paani wale no palia. ua kukuni jiaa aku • j nae oe iloko o ka puuwai o Dane. i ke aloha nou- E kuu . I kei+ei. heaha no hoi ka mea hiki ole la ta oe ke lawe mai | ia Dane i wahine nau, k.a mea nona ka puuwai i haulehia \ I i ke aloha ia oe? Ina aole oe i aloha aku iana i keia ma- j [ nawa, elike ifie ke kane i Jcan.a wahine, e hoea mai ana i ka ! I manawa au e ike ai ia mea maemae loa; nolaila e haāwi aku j | i kou puuwai iaia. elike me kana' i hana mai ai ia oe." ■ j "Auhea oe e kuu makuakane," i kamailio mai ai o Puluka CJawila. me ke kaumaha o kona leo. "Ina ua haulehia o ; j D.ane i ke alolia noii, mamuli o ka'u niau mea i hana aku ! ai, a i hoikeike aku ai hoi i ko'u mau ano imua ona. alaila :ke kaumaha loa nei au. no ia mea. O ko'u ae ana,aku i kau | : noi e kuu makuakane. e lilo no ko'u mare ana aku ia Dane.; i mea e hookaumahaia mai ai au, iloko o na la apau o ko'u ; ola ana.. | "Mali.a paha ua pohihihi oe i ka manao maoli o keia mau ; I mea ā'u e kamailio aku nei| imua ou e kuu makuakane, o I ka niea oiaio no nae ia. aole au i aloha aku iaia. ma ke ano i he wahine na'u, nolaila o ko'u'mare ana aku iaia, me ka ; | nele i ke aloKa, aole ia he wahi mea uuku, aka e hoopilikiia ! j mai ana ko'u noonoo: aka nae, mawaena ou e kuu makua ; j ame a'u, o ka mea oiaio maoli no, aole hiki ia'u.ke lawe m.li ? ia D.ane, me kona"~hanaina hohoma a haikea. i wahine na'u. | me ko'u nana ole i kau mau mea e hana aku ai nona. j ! "E huikala mai nae oe. e kuu makuakane. ina ua oi aku | I keia m.au mea a'u e kamailio aku neHmuanu. mamua o ka \ i mea kupono. aole nae 4ie mea okoa nana i kono mai ia'u e j hana aku pela, o o'e wale no e kuu 'makua," alaila hooki iho la Ciawila kāmailio ana aku. nie ka piha o kona j māu ano i na haawina o kaumaha. i "He haikea i'o ko Dane lielehelena, he haikea nae. elike ■ me kekahi ]>ohaku niomi makam.ae loa, nona ke kumukuai j e hiki ole' ai i kekahi kanaka ke uku aku me na dala liilii. j O ke'a iho la anei kau pane hope ia'u, maluna o keia kumu-; Hana?" i "Ae, e kuu makuakane," wahi a Puluka me ke kulol! ana ; iho o k'ona poo ilalo. "Mai kapa hou mai oe e Puluka Oaw'ila he mnkuakane au nou, e keia kanaka a ka nui wale," wahi a Kape- j • *

na Fula. me ka hoike ana mai i kona pihn loa 1 ka iii:' no kana keiki." "Aole l-»a au he makuaKane m»n. «.ia; he kok <K)U iloko o'u : nolaila e l'uluka < .awila. ina .. k inoa i'o ia. a'u nae e kanalua nei. alaiM ke kauolia ak.i au ia oe e huli aku i wahi hou nou e noho ai. i b>nu i pono i ko'u kulana ame kou hanohano. malia ua haalina ko'u hōme ne-i nou a ua kupoiio ole o Dane. im I kulana haahaa. e lilo aku i wahine nau. M Ku malie ae ia.o i'uluka <iawila iluna. n.ana aku la h..; - luna o na maka o kona makuakane lianauna. a paue ak t me kja' piha i ka kaumaha : "Lia. Hoike mai ke a'no o kau mau oielo. 1 ka nui m... kou huhu ia'u. me ua kumu kupono ole. Aka rtao. ko ... nei au me oc. ma kou kipaku ana mai ia u. e huh .iKu ; ir.c hou no'u e noho ai. e hooko aku .ana au ia hana. : , , i)e iho oka pan ana ona kamailio mawaena kaua. < e kaawale aku ai mai kou alo mai. c lioao nnau o lio. .p i na olelo i kamailioia e kaua ma keia ahiahi. kc.r \va « ko'u hoomanāo mau ana. i kau mau hana lokoma.kai . oiai au e noho aiia nialalo o kou malu: ame ka hano': i loaa ia'u. oiai na !a a'u e hoohaki ana malow» o Keia 1 ■ Aohe paha a'u mea hou e kamailio aku ai ia oe. u ka lia wale aku no i ko'ū .aloha hope.' Ua hele o Kapena Fula a piha i ka huhu me ka i". aia 110 liQi ka minamina. ke kaumaha ame ke aloh.i i k.i keiki, ke hakoko pu la iloko o ia manawa hookani. a .> ka ua kapeiia elemakule nei o ka pane ana-mai: "Auhea oe e Pululea, aole e hiki ia u. ke au a hou a';M oe e noho mai no kaua. aka nae i hele oe, a i loaa he n n;uvi nou e hoololi ai i kou manao paakiki, a maiKu. a< 0 Dane kau wahine e mare ai, alaila mai hoohakalia i hele ana mai e lnii pu me a'u ua makaukau au e Im k i aku. i na mea i hanaia o ka wa i hala." Aole a Puluka Gawila, pane no kela mau olelo. aka ha mai la oia i kana kunou ana imua o kona niakuakam*. a ka mai la hele, no ka hoi pololei lo.a ana noloko o kona nir aka iaia nae i hoea mai ai no ke keena hookipa. hoom: . ae la oia e akaaka, me k.a hoopiika okoa ana ae i keia in. > olelo: •'īna i ae aku au i ka makemake o kuu makuakane o ni, 1 kela kaikamahine no kona waiwai: e ili mai auanei I kahi hewa ko'jko'i loa maluna ou, no ka pepehi ana a u iaia a make, i wahi e loaa hou ai ka noho kuokoa ana ia Ua hoopukaia ae kela mau olelo e Puluka (iawila. n ke ano lealea w.ale no, eia nae. ua loheia mai ia mau <>!•, e kekahi poe, a e lilo ana hoi ia mau olelo, i mea e alaU. aku oia iloko o kekahi poino. e aneane hiki ole ai iaia ke |. ae i ka auamo ana i na haawina ehaeha he nui;c ike al:u kaua e ka makamaka ia mea elike me ka n»v aku o keia moolelo imua. Ma kela hoea ana aku a Puluka noloko o kona rumi. li. makaukau koke iho la uo oia i kona mau ukana apau in loko o ka paiki, a ma ka hora eiwa o kela po- i ka maiuu ~ i ku mai ai ka mokuahi. o kona kau aku la no ia. a liaai. . iho la i ka hoine o kona makuahine. kahi n.ana i hookiP. aku lāia, iloko o na 1a o kona kuew.% a i haawi aku li .i i na pulama.ana, a ka makua i makee iaia.'ka mea nana i hap . ae iaia, ahiki i *kona ikeia ana ae ho kanaka opio n.aanao No Dane nae. ua hookahaha loa ia # aku kona manao. • . kela haalele awiwi ana iho o Puluka (>awila i ka halo. m< kona lohe mua ole, i kekahi mea e pili an.n i kela lma'. io ka mea wale no nana i hoauhee aku ia manao kahaha. . ia no ka hoike ana .aku o Kapena Fula iaia, ua hala akw < l'uluka (iawila no W'akinekona, no ke kii ana i kona k'.iu sina lukanela, jloko o kekahi ona pualikoa. Ua po!,.!cM :. keia mau mea a Kapena Fula i kamailio mai ai. o ko kunn oiaio nae, o kana ia i hunakele loa aku ai. o lilo auan. i. ka'ike e U.aa aku ana ia Dane, ina 110 kona kamailio ni;r ■ ka mea oiaio loa, i wahi 110 kela kaikamahine e kauma!:a ai. a i ole, haalele mai paha i ka noho pu ana me ia. Uoko o ka mahina o lanuari, ūa loaa i'o wiai la he komi .sina lukanela ia Puluka Oawila, 110 kekahi pualikoa. e.h<-.• unaia ana n6 īnia, a i ka hoea ana mai oka manawn e h. aleu ai oia me kona puali. me kona haawi ole mai i ke alo.ia hope ia Danc, ua lil'o kela i mea hookaumnha loa aku i ka nianao o ke kaikamahine opio. No kela mau haawina kaumaha, ua kopo okoa ia aku Dane, e hookahe i kona m~au wainiaka. ma kekahi mau w il, mehameha no ka nui o kona aloha no Puluka, a aole loa ona makem.ake e hoea niai imua o kona kahu hauai, me na 111.1 - upehupehu, aka e kakali malie ana oia. a'niki i kn nalol.i. ana aku o na hiona apau, o kona kaum;iha. alaila ho!o m.i; oia e hūi pu me Knpena Vula. lloko nae o na hana ltia;:lea apau a Dane. aolo i noh.. 1.1 aupo o Kapena I 4 'ula, ua hiki loa iaia ke hakil*> mai i na .11 o kan.n kaikamahine. Ma kekahi la nae,*a Dane o ka hoea ana ;iku imua ona. na'na mai'la o Kapena Fula iaia., a i mai la: "lle ki u ak. ka haikea o kou heleheiena e kuu Dane. M me ka hamohain-• ana iho i na lauoho memele o Dane e.luhe ana ma kor, . poohiwi. "Aole keia he mea pono e hoomauia aku, aka ' f aūhee aku keia haikea mai ia oe mai.e Danc. nolnila. ua h.-o holo au i ko'u manao e lawe aku ia oe no kekahi wahi. n 1;t lia o ka loli ae o kou. wahi e noho .ai, a hui pu aku im h«■, me ka ike ana aku i na mea i malihin? i kou mau maka, n mea ia e lanialama mai ai kou mau piipalina." Ao'le a Dane mea e kamailio mai ai 110 kela hoolala a:i , a kona makuakane, nolaila ma kekahi la ae, hoomakauk' :' koke iho la 116 elemakule no kekahi huakai loili'. oiai ua hooholo kona manao, e hoihoi «iku ia Dane. malol; • o kekahi kula noho paa o na kaikamahine opio ma A'ouiou,. He kula keia aia ma kahi e kokoke ana i ke kuahiwi. I--kula i kaulana o ka maikaj o ke ao ana a na kumu nmlaila. a he wahi maikai no hoi o ke ea. me ka loaa o na ola kin. maikai i na wahine opio iipau. i komo aku maloko 0 k<•!;•. kula. MOKUNA VII. Iloko o na makahiki ekolu mahope mai, aia wale no PulukaOawila ma na kahua k.aua o Inia i hoohala Aole no he nui o kana hana malaila. koe wale n«> ke kiai m;;". ana aku i na Ilikini e h'oao mai ana e hoopoino i na ola o r; makaainana, nolaila ma kekahi olelo ana ae, lio kalma kau . maluhia wale 110 keki, me ka hoouka ole ia o kekahi kau ; hahana. lloko nae o kela mau makahiki ekolu, uft hoikeike mao! aku'o Puluka Gawila i kona eleu. ke koa ame ka makn'u ol< a iloko o ka manawa pokole wale no, ua hookiekieia ao o; i ahiki i kona.lilo ana i konela, me kona.hoonnaia ana e kona j)oo ae ma ka oihana e huli hoi mai no \\ akinekona. me n 1 hoike apau e pili ana i ke ano o ka lakou han.i ma Inia. Ma ka mahina o Feberuari, i hoea aku ai o Konola C«:i wila no'Wakinekona,-o ka manawa ia. i hele ai ke kulan 1 kauhale a piha i na malihini maknikai honua. niai na waln like ole mai oka honua nei. Me he mea la o na wahin« huapala apau o ka Akau, ka Hikina ame ka Hema. ua hoa koakoaia aku nia ke kulanakauhale. u'a hele na holeele amo na hale hoolimalima a pihn i na malihini. O ira hana nui iloko o kela mau la, o ia no na aha hoohauoli, na nnaina hul.nhula, na ahamele ame na hale keakn, 0 hele mau ana na wahi e malamaia' ai o kela mau hana hoo hauoli, a piha-i na kanaka, ike ao ame ka ]>o, aohe wa hoo maha. e hao mai ana kela ame keia kane a wahine, i kona nani, e ake ana kekahi e oi ae mamua o kekahi, clike.jrie ko kulana mau i ikeia iw&ena o ka poe hanoiiano a waiwa: o ka aina. (Aole i pau.)