Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 31, 5 August 1921 — Page 1

Page PDF (1.45 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POALIMA, AUGATE 5, 1921

 

Powaia he Pale Paa na Powa i ka Hopuia

Komo Pu Kekahi Makai Iloko o Kela Hana Powa ma ka Huli Koolau Aku Nei

IKE KA MAKAIKIU I KA PAAIA O KA PAKE

He Mau Hoike Kekahi i Ikemaka i ka Lawelaweia Ana o Kela Hana Powa

@ia ka Pualima o ka pule aku nei @ula, i puwaia ae ai he Pake nona @a inoa o Lam Akana, ma kahi kokoke i ka hale hana halakahiki o Libby McNeill, ma ka huli Koolau aku nei @ keia mokupuni, e kekahi mau kanaka Hawaii elua, no laua na inoa o Kamaka, he makai, a@e Kaanaana Mahikoa, eia nae ua paa na mea powa i ha hopuia, a ma ka Poaono mai, i hooloheia ai ko laua hihia, ima o ka ah@ apana, a waiho loa ia aku la imua o la aha kaapuni. 

I kulike ai me ka mooleio e pili ana i kela hana powa i lawelaweia, ua ike ia ka o Dan Kamaha e kekahi makai@iu, i kona kauoha aua aku ia Lam Akana e ku mak, a no ka manao o ka makaikiu , he hana paha ka Kamaha me kela Pale, oiai he makai oia, no laia, aoho he noonoo nui o ka makai kiu no kela kauhaia ana aku o ka Pake e ku.

Ma ka hoakaka nae a kekahi mea i ikemaka i kela haua powa, e hele ana o Lani Akana i ka hana na ka hale hana halakahiki, o ka wa ia a kela mau kuuaka i hahai aku ai mahope o kelu Pake.  Ua hoike aku ka o Dan Kamaha, o lawe ana oia i kela Pake e h@@pao ma@@k@ o ka halepaahao. 

Ma ka oleloia o Kaanaana Mahikoa ka mea nana i kui ia Lum Akana, a o Dan Kamaha hoi, ka mea nana i huli i na pakeke o ka lule o kela Pake, a lilo mkai iaia na dala he kauaha-ku-mam@ono me kanakolu-kumamalima ke@@ka.

Mahope ka o ka loaa ana aku o kela maa @ala ua hoolimali@u aku la keiomau kanak Hawaii kekahi kao tomo@@le no ka holo lealela ana ma ke koena aku o kela la.

Mamuli nae o ka hiki ana e loaa ko lana mau bela, ua hookuu hou ia mai na mea hoopiia, no ke kakkali ana ahiki i ka wa e hooloheia ai ko laua hihia iloke a ka aha kaapuni.

AOHE HOIKE AE O NA LAHUI KEPANI I NA HANAU.

He emi nui kai i ikeia ma ka heluna o na hanu i hoopaaia ae maloko a na huke a ka luna hoopaa i na mare, hanau ame make maloko o ka buro hoopaa inoa o oa papa ola teritore maloko o Honolulu uo ka mahuna o Iulai i hala aku la.  No ia mahina he 295 wale no mau hanu i hoikeia ae noloko iho o ke kulanakauhale o Honolulu e ku-e ana i ka huina o 400 i hoikeia ae i ka @@o hoopaa inoa no ka mahina o Iune.

O keia kumu o ke emi ana elike me @a Mr. David Y Akana, ka hope luna hoopaainoa nui, o ka hoike ana ae no ke paa loihi o na lahui Kepani i na hoike no na hanu o ka lakou mau keiki ahiki i ke komo loa ana mai i na la hope o Iulai, ka manawa e hiki ai e loaa aku ia lakou a na palapala hoike no ka hanau ana i hoopukaia aku i ka mahina i hala, oiai ua lilo la manawa o na kupakako ma ka hoomakaukau ana i ka hoike makahiki e pau ana ma ka la 30 o Iune.

La emi pu mai ka heluna a na make, @ na huahelu i pau pono ole ka hoouluulu ana ua hiki aku i ka 117 no ka mahina o Iulai.  No na make no kela @ne keia lahu oia keia malalo nei: Na Kepani he 36; na Hawaii, komo p@ me na hapa-Hawaii he 27; na Pake he 14; pa Pukiki he 13, na Amerika he 11, Pilipino 7, Pelekane 2, Palani 2, a no na Kelemania, Korea, Poko Riko, Paaioli, Ame Suisa, hookahi make pakahi.

He umi-kumamakolu ka nui o na opu keiki aneane e haakohi, o ka hapanui e ia he mau Kepani, aole i komo pukeia huina me ka huina o na hanau ame na make i hoikeia ae la maluna.  Hookahi haneri ame uni-kumamahiku ka nui o na mare i hoikeia ae no ka mahina aku la o Iulai.

Waihoia Ae ka Inoa o Mr. Cox i Ilamuku Amerika

Hakalia Wale no Kona Kau Ae ma Kela Kulana i ke Apono Mai o ka Aha Senate

OIA NEI KA MOHO I KAKOOIA E KA AOAO

Nui Nae ka Poe e Ae i Ike Aku i Kela Kulana Mahope o ka Ike Ana i ka Nuhou

I kulike me nuhou i hoopukaia ae maloko o ka Hupepa Associated Press a i loaa mai hoi i Honolulu nei, ma ka Poalima aku la i hala, e hoakaka ana ia ia ka hoounaia ana ae o ka inoa o Mr. Oscar P. Cox, o Waialua, e ka Peresidena Harding i ke senate no ka hoapono ana mai, ka inoa a ka peresidena i hookohu ai i ilmakuku Amerika no ka apana o Hawaii, no ke pani ana ma kahi o J. J. Smiddy, ka ilamuku i pua ai ia kulana mai ka ia @@ mai o Sepatemuba 1914 a i pau aku la ma ka mahina o Sepatemaba i hala.

O kekahi inoa i hoounaia ae e ka Peresidena Harding ma ka Poakima aku la i hala no ka hoapono ana mai a ke senate oia no ka hoapono ana mai a ke senate oia no ja Loio Homer L. Ross i lunakanawai no ka aha hookolokolo kaapuni eha, no ke pani ana ma kahi o ka lunakanawai nona ka hookohu i pau he makahiki i hala aku nei.  Ua loaa mai he hookohu hoomaha i ka Lunakanawai Quinn mai ka Peresidena Wilson mai ma ka la 12 o Iune, o ka 1920, eia nae, aohe mea i noonoo a i hooholoia e pani ma kona wahi e ke senate mai ia manawa nai.

Na ke Komite Kuwaena o ka aoao Repubalika i hooia aku nei i ko Cox inoa, a no ka Loio Ross hoi, na ka ahahui a na Loio o ka mokupuni o Hawaii i hooia aku iaia.  Na na loio he 14 mailoko ae 16 i @ooia aku nei i ko Ross inoa, na loio e hoomaamaa kanawai mai la maluna o ka Mokupuni o Hawaii, i ka manawa i laweia ae ai ka hakaka ana mamua o keia kino, ua hooholoia e hookaawale ka papa loio mai kona lawelawe ana aku ia hana, oiai ua mauaoia he hana ia e pili na na hoa apau o ka mokupuni o Hawaii e noonoo ai a hooholo.

He hope makai nui o Mr. Cox no ka apana o Waialua no keka@i mau makahiki, a he luna alanui no hoi no ia apana no kekahi manawa.  Ois keahi o na kanaka ikaika ma ka hana ma ka aoao repubalika, a ma kekahi kau i hala aku he moho oia i alualu no ke kulana makai nui kulanok2@hale a holopono ole hoi.

No Mr. Ross hoi he Ioio oia hoomaamaa kanawai maloko o ka apana o Hilo no kekahi mau makahiki i hala a oia no hoi kekahi o na loio i makemake nui ia e ka lehulehu.  Ua lilo keia nuhou e pili ana i ka waihoia ana ae o na inoa a Cox ame Ross i mea kamailio nui ia mawaena iho o ka lehulehu malpko o ke kulanakauhale mamuli o ko ka peresidena ike ana mai la i na kanaka a ka aoao repubalika o ka hooia ana aku uei ma o ke komite kuwaena la.

HOOPULIA AE NO KE KAKAUINOA I KEKAHI BILA DALA APUKA.

Ma ka Poalima aku la o ka pule i hala i hookomoia ae ai he palapala hoopii e ke kiure kiekie i ka aha kaapuni e hoopii ana ia E. P. Kamakau, he paahao i hana no kona hoopai no kekahi manawa loihi i hala no ka hewa o ia hoi ke kakau ana i kekahi bila kekoo dala apuka.

Ma ka la 21 o Iulai ke kakau ana o Kamakau i ka bila kikoo dala o $65.50 a e ukuia ae ia James Aina a makana kauhoa paha, no ke kikoo ana ae i ka Banako Pake-Amerika e ku nei ma ke kihi o na alanui Nuuanu ame Moi, a o kau ana hoi ka inoa o Kim Chow.  O kekahi hana o Kamakau maloko o ka halepaahao kulanakauhale o ia no ka hanai ana i na puaa.

Ua hookomo pu ia ae e ke kiure kiekie he palapala hoopii e ku-e ana ia William Kinolau no ke kakau ana ma ke ano kolohe i kekahi mau bila kikoo dala elike me ia malalo nei:  Ma ka la 22 o Iulai na hoopukaia ae kekahi bila kikoo dala o $50 a e ukuia ae ia Samuela Kalua a i kana kauoha paha, a e kikooia i ka Banako o Bihopa ma, a e kau ana ka-inoa o Charles Slayton, a ma ia la hookahi no i kakauia ai kekahi bila kikoo o $18 eia, a e ukuia ae ia H Sugihara, a i ka Banako Pake-Amerika e kikooia ae ai, a e kau ana ka inoa o Samuela Kalua.

 

O ke kii malolo iho nei, no na hoa ia o ka papa kula o ka 1891 o ke Kula Kamehameha i akoakoa ae ma Waimea, Kauai me ke komo ole mai o kekani mau hoa e aku o kela papa, ma ia hui ana, mamuli o ka paa loa i na hana.  O ka poe i akoakoa ae, e hoomaka ana mai ka hema aku: Wm. K. Rathburn, Solomon Hanohano, Wm. M. Keolanui, Samuel Keliinoi, Thomas N. Haaw, Wm. O. Crowell ame Chas. E. King.  On a hoa kela papa i hiki ole ae: Samuel Kauhane, W. C. E. Brown, Fred W. Beckley ame John K. Waiamau.

 

Na Haumana o ka Papa o ka 1891 o ke Kula Kamehameha no Kaui

 

Hui Hou Iloko o Kanakolu Makahiki Mahope o ka Hemo Ana Mailoko Mai o ke Kula --- Lilo i Mau Malihini na ka Hope Makai Nui William O. Crowell

 

No ka hooko ana aku i ke kono a ka Hope Nui William O. Crowell o Waimea, Kauai, a hope lunahelu me ohi-auhau no ia apaua, a haumana hoi o ka papa mua loa i puka mailoko aku o le Kula Kamehameha, o ka 1891, i haalele iho ai he elima mau hoakula o kela papa ia Honolulu nei, ma ka po o ka Poalua, ka la 19 o ka mahina aku la o Iulai i hala, no ka hoakoakoa ana ae ia lakou iho, mahope o ka piha ana o na makahiki he kanakolu, o ko lakou puka ana mailoko aku o ke kula.

He umi-kumamaha ka nui o na haumana i hookuuia o kela papa o ka 1891, mailoko mai nae o kela heluna, he umi-kumamakahi e ola nei i keia manawa, he kulana maikai loa, i ikeia iloko o kekahi papa kula no keia mau makahiki he kanakolu.

He elima makahiki i hala ae nei, malama ia ai ka hui mua loa ana o na haumana o keia papa, maloko nei o ke kulanakauhale o Honolulu, ma ia hui ana, he eiwa ka nui o na hoa i akoakoa ae ua hiki ole i kekahi mau hoa ke hele mai ma ia hui ana, mamuli o ka paa i na hana ame na pilikia e ae.

O na haumana apu he umo-kumamaha o leia papakula i puka mai ai i kinohi, o keia iho ko lakou mau inoa: Samuel Kauhane, lunahoomalu o ka papa lanakiai o ke Kalana o Hawaii; W. C. E. Brown, luna alanui, Hawaii; Wm. M. Keolanui, kakauolelo keena o ka lunahooia, Hawaii; Thomas N. Haae, kumupoo no ke kula aupuni o Hookena, Hawaii; Chas. E. King, ame inisua, ame kuai aina, a he senatoa, Oahu; Wm. K. Rathburn, lunanui o ka aina hanai holoholona, Kahuku, Oahu; Fred W. Beckley poropeka olelo Hawaii, no ke Kula Nui o Hawaii, Oahu; Solomon Hanohano, lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Oahu; John K Waimanu, mea kahakii, Oahu; William O. Crowell, hope makai nui, me lunahelu ame ohi-auhau, Kauai; Samuel Keliinoi, mea lawe aelike, home hookuonoono Kapaa, Kauia.  O Robert Pahau, Moses Kauwe ame Chas. Blake, o lakou ka i haalele iho i ke kula, a huli aku i ko lakou mau pomaikai, e hoopukapuka ana i ka lakou mau kalena like ole, mo ka nele i na kokua, no ka onou ana aku ia lakou imua ma kekahi mau kulana oihana; i keia la nae, ua keokeo ko lakou mau lauoho, a ke paa nei lakou i na kulana koikoi a hilinaiia, maloko o keia Teritore.

Mailoko mai o na hoa he umi-kumamakahi o keia papa e ola nei, he elua i ae aku mao o ka hapalua kenakulia makahiki, o ke koena iho, ke aneane loa aku la i ka hapakua kenekulia: a ua kaniamoopuna kekahi poe i keia wa, me ku hoopaupai ana i ka lahui Hawaii.

 

Ka Huakai no Kauai

Mamuli o ka paa kekahi mau hoa o keia papa i ka lakou mau hana, ua hiki ole ke kaawale mai he eha, no keia huakai no Kauai, a ua lilo ko lakou hiki ole ana, i nea hookui-he i ko lakou mau hoakula, no ka mea ua loihi maoli na makahiki o ke kaawale ana, me ka manaoia, e lilo keia hui ana, i manawa no ka hoohauoli ana ia lakou iho, eia ka aole, ua poho wale ia mau upu ana, a o ka poe i holo aku no Kauai, o lakou ka i komo iloko o na hauoli ana no na hookipa ohaoha ame ka poniaikai kiekie loa i loaa ia lakou, i ka ike ana i ka nani o kela aina kaulana.

O na hoakula i hiki ole ma keia huakai, oia o Samuel Kauhane, W. C. E. Brown, Fred W. Beckley ame John K. Waiamau.  O ka poe hoi i hiki ke waiho i ka lakou mau hana a hooko aku i ke kono no kela hui ana, oia o Thomas N. Haae, Wm. M. Keolanui, Charles E. King, Solomon Hanohano, Wm. K. Rathburn, aole hoi no William O. Crowell ame Samuel Keliinoi, aia laua i Kauai.

Ua kali pu aku o Mr. Theodore Richards, o ka Papa Hawaii, ke kumu kula e noho ana i Kamehameha a hookuuia ai keia papa, ma keia huakaihookahi, mamuli no o ka pipilipaa o ka manao o na haumana i ka lakou kumu, a me he mea la i ka nana aku, ua hoihoi hou ia mai na hoomanao ana, no na la e noho ana iloko o ke kula, koe wale no nae, ka pau o kona mana maluna o kana mau haumana, ua lilo lakou apau me he ohana hookahi la.

Ma ka hora ewalu o k po o ka Poalua, i haalele iho ai ka mokuahi Kalaudina i ka uwapo, mahope o ka lululima ana me na hoakula i hiki ole ke hele pu ma keia huakai, ane ka lehulehu, o ka oni aku la no ia o ua mahimahi la no kana huakai au moana.

Ma keia huakai, au moana, i halawai pu aku ai me ka Hope Makai Nui John Hano o Kawaihau, ka Loio Eugene Aiu, ka Mea Hanohano Eddie K. fernandez.

He inoino ka moana ma keia huakai no Kauai, a oiai akahi no a holo hou i ka moku, ua ku a mai maoli kekahi mau hoa; he mea ole no nae ia i ke kono a ka makemake.

Hebi i ka Lepo Kauai

Ma ka hora elima o ke kakahiaka o ka ka Poakolu ae, i ku aku ai ke Kalaudina no ke awa o Nawiliwili a mahope iho o ke kakali ana no ka hora a oi, oiai na ohua i lele aku ai iuka o ka aina, ua hoomau hou mai la ka mokuahi, no ke awa o Eleele, i ikeia hoi i keia manawa , ka Port Allen.

Oiai ke Kalaudina e ku ana i ke awa o Nawiliwili, aia na mea apau ke kilohi la i ka nani o ka aina, aia hoi o Haupu ke ku mai la me kona kilakila nui, e ake wale ana no nae ka manao na kamahele, o ka lele aku iuka o ka aina, e hui pu ai me na kamaaina.

Ma ke alahele moana no ke awa o Eleele, aia na kamahele ke nana la ia Kipukai, ka home aekai o ka ohana Laiki, ke waiho mai la hoi o Mahaulepu mamua, me ka Uanoe o Koloa, ke ike la na kamahele i ke puhi kaulana o Lawaia, a hookomo ana ke Kalaudina i Eleele, ke awa a na kamahele e lele aku ai iuka o ka aina, no ka halawai pu ana me ko lakou hoakula Wm. O. Crowell.

Mailuna aku o ka oneki o ke Kalaudina, i ike aku ai i ua hoakula nei, e ku mai ana me ka makaukau, e apo mai i na kamahele; he oiaio ia pili ana aku o ka waapa i ka uwapo, lululima pu iho la me na mano ohohia o ka hauoli, ia komo pu mai ka Lunahooia Henry Blake, o ke kalana o Kauia ma ia hookipa ana aku i na malihini, a no ka mea he haumana no oia no ke Kula Kamehameha, o ka papa o ka 1893 i puka pono mailoko aku o ke kula.

No ka Waiulailiahi o Waimea

E ku mai ana he ekolu mau kaa otomobile no ka lawe ana aku i na kamahele no Waimea, i hakalia no a kau na mea apu iluna o na kaa, o ka lilo aku la no ia, ke pii la nouka o Eleele, kaalo iho la ma ka halekuai o Mr. J. I. Silve, hooiho ana i Hanapepe, pii ana i Makaweli, aole i emo iho holu ana i ka uwapo o ka muliwai o Waimea, i ka Waiulailiahi me ka Waikea, a hoolai ana i ka home o ka Makai Nui Wm. O. Crowell, ke kamaaina o ka hiki ana aku.

Hui pu iho la me Mrs. Corwell, ka makuahine waipahe, a piha oluolu o ia home nani, me na manao hauoli; he mau minuke ia no ka hoomaha liilii ana; ua eleu mai la no ua makuahine nei, maka hoomakaukau ana i na meaai, a noho iho la na kamahele e hoopiha i ka lua o ka inaina, maluna o ke pakaukau, i hele a luluu i na meaai ono o na ano apau, mai na meaai a na haole a ka na Hawaii, a oiai ua lawa wale no na kamahele i na mahele a elua, aohe haalele ana ku i ka lokomaikai o na kamaaina, ke pii la ka hema me ka aku, a na ka hiki hou ole ke onou aku, i ku ae ai na mea apau a waiho i na meaai aku i koe.

Hoolala i ka Papahana

Hooluana iki iho la no ka noonoo ana i ka papahana e nee aku ai, oiai na (E nana ma ka Aoao 2.)

 

Pau ka Home ma Ainahau ae Nei i ke Ahi

Hooliloia ka Home Luakaha na Alii i Hala i Puulehu ma ka Po Poalua Nei

PAU NAU LAKO HALE I KE AHI ME NA MEA E AE

Ma ke Koho Wale ia Aku Mai ke Kapuahi Aila Ea Mai ke Kumu o Kela Pauahi

 

Ma ka hora ehiku o ke ahiahi o ka Poalua aku la i hala i hooliloia ae ai ka home uluwehi ma Ainahau, i puulahu e na alelo ana ole o ke ahi, a nalohia aku la hoi kekahi o na home luakaha a ka lehulehu, i na la o ke aupuni moi o Hawaii nei.

Ua paa keel home, ame kona mau lako hale apau i ka inisuaia, no ka huina o $15,000, nolaila aole i lilo kona pau ana i ke ahi, i kumu, e hookaumaha loa ia aku ai ka manao o ka poe i kuleana i kela home nani.

He pohihi no ke kumu o ka e ana ae o ke ahi, nana i hoolilo i kela home i puulehu, aka nae, ma ka manaoio o Mr. W. F. Aldrich ka on a nona kela home, a i noho hoi malaila no na makahiki ekolu, mai kekahi kapuahi aila ea hoopumehana mai, i oili mai ai ke ahi.

Mamuli nae o ka a ana o ke ahi ma na hora o ke ahiahi, ua palekana ka poe apau maloko o kela home, ame kekahi mau ukana uuku, o ka nui aku o na lakou nae ame na pono aahu ame na pahu lole, ua pau loa i ke ahi.

Ma ka hoakaka a Mr. Aldrich, he mea maa iaia ka hoa ana i ke kapuahi aila, ea hoopumehana ana i ka wai no @ auau ana, ma kela ahiahi, ua hoa no oiai ke kapuahi, a hoi aku la no ka ai ana i ka aina ahiahi me kona ohana.

Oiai ka lakou e nanea ana i ka ai, ia wa i hooho ae ai kana wahine, no ka pau o ka hale i ke ahi, o kona holo ko@e aku la no ia noloke o ke keena i @@ ho ai o ke kapuahi, a ike aku la i ke ahi e a ana.

Ua hoaoia no na hana e pio ai ke ahi, eia nae ua hiki ole, a o kana i olelo ae ai, in a i nininiia aku ka wai me na pakeke. i ka wa liilii loa o ke ahi, in a aole e pau holooloa kela hale i ke ahi.

He elua ka mau manawa i hooikaika ai o kana wahine e komo noloko o ka hale no ke kii ana i kona mau lole, a mamuli wale no o kona mau lole, a mamuli wale no o kona makaala mau aku iaia, i loaa ole ai he manawa nona e komo ai iloko, o ka hopena i ikeia, o ia no ka pau loa ana, o na pono aahu o kana wahine i ke ahi.

Ma ka manawa i ka haawiia ana ae o ka hoailona pauahi, us hoomaka n@ kanaka kinaiahi, mai na wahi like ole mai, e holo no Waikiki, o ke kaa kineiahi nae mai Kaimuki mai, ka i halawai me ka ulia, ma o ka haule ana o ke pine omou, o ka huila hoopololi i ka holo ana o ke kaa, nolaila ua hiki ole ke hoea aku i ka wa kupono no kahi o ka hale pauahi.

Ua nui maoli kela pauahi, me ka pau o ka lau o na kumuniu e ku kokoke mai ana i ke ahi, pela hoi ka papaa o ke pena o kekahi mau hale pili kokoke mai, a ua pomaikai na on a no lakou ia mau home, i ka lanakila ana o na keiki kinaiahi, maluna o ke ahi, e hiki ole ai e hoopalahalaha loa aku i kona hele ana i ka nui.

O ainahau ka mohe o ke Kamaliiwahine Likelike, ame kana kane me Ake Cleghorn, o ka home no hoi o ka laua kaikamahine, ke Kamaliiwahine Kaiulani.

Ma keel home, i kipa nui aku ai na kamaaina ame na malihini pu, no ka hoohala ana i kekahi amu anaina hauoli malaila, iloko o kela au kahiko i hala.  Ua hookoeia kela home i waiwai no ke aupuni, ma ke ano i paka no ka lehulehu, aka nae ua hoole ke aupuni, ma o ka ahaolelo la, i ka lawa ana aku ia kela waiwai, no ia kuku i maheleheleia ai, ma na apana liilii, a kuai hooliloia aku, e na hooilina i kuleana i kela waiwai.

 

NU IOKA, Iulai 31. - I kulike me ka hoakaka a kekahi lono kelekala@@ o ka loaa ana ae i kekahi ahahui Iudaio maanei, ua hoomaka hou ia mai la ka luku na i na Iudaio, ma kahi mua no o na Iudaio i lukuia ai he makahiki aku nei i hala.

Ua koho waleia aia ma a ka 500 mau Iudeio i make i ka manawa o ke komoia na aku e luku ia lakou maloko o aneane he kaini mau kaona.

 

Haawipio Eono Kepani Ia Lakou Iho i na Makai

Pau Lakou i ka Hopuia Malolo o ke Kumu Hoopii no ka Hewa Pili i ka Ohumu

KELA ANA KEKAHI HIHIA ANO NUI LOA

Manaoia e Kuekaaia Ana na Hana i Pili i ka Olohani a na Limahana Mahiko

 

Imua o ka oihana makai o Honolulu nei, ma ke ahiahi o ka Poakahi aku la i hala, i haawipio okoa ae ai he eono mau Kepani ia lakou iho, a ua hoopaaia aku lakou malalo o ke kumu hoopii, ohumu ma ke degere ekahi.

Mahope aku o na kumu hoopii e kue ana i kela poe Kepani ae la eono no ka hewa ohumu, kekahi moolelo, i pia loa i na hana olohani i hoalaia ae e na limahana Kepani, e owili pu ia aku ai na alakai o ka Hui Uniona o na Kepani ma keia hope aku.

Mawaho ae o kela mau Kepani eono o ke kaa ana mai malalo i ka malu o na makai, he eha hou eku mau Kepani i makemake loa ia, no ko lakou haawipio okoa ia aku paha ka mana o ke kanawai maluna o lakou, no kela hewa hookahi no, a he elua hoi mau Kepani, aole ma Hawaii nei i keia wa, he hookahi i make, a aia kekahi ma Iapana e noho mai la, he mea hiki wale no nae, ke kikooia aku oia, i na manawa apau e makemakeia ai.

Ua hala oka he mau la ae nei i hala, i na kiure, ma ka huli ame ka nii pono ana i ka hihia ohumu o kela mau Kepani, a hoopukaia ae he umikumamalua mau palapala hopu no lakou.

No ka hele ana aku e hooko i kelamau palapala hopu maluna o na Kepani no lakou na inoa maloko o ka palapala hopu, i hoea aku ai ka Makai D. Kalima no ka hokele Kepani, ma ke ahiahi o ka Poakahi nei, malaila i loaa aku ai iaia o H. H. Miyazawa, Kekahi o na Kepani, maloko o ka palapala hopu.

Ua ae okoa mai kela Kepani, oia ka mea i makemakeia, me ka hoike okoa ana mai nae i ke kanaka o ke aupuni, ua maopopo loa iaia kahi i noho ai o kekahi poe Kepani e ae; alaila kelepona okoa mai la ia Huron K. Ashford i loio nona; me ka hoohakalia ole iho, i hele aku ai laua e huli i na Kepani e ae, ahiki i ka pau loa ana i ka loaa, me ka hele nui ana ae, a haawipio ia lakou iho imua o ka oihana makai, ma kela po.

Aole i maopopo loa na hana ia pili ai kela poe Kepani i ka hewa ohumu, ua ala ae nae na manao kohokoho, no kekahi mau hana hoopoino, i hookauia aku maluna o kekahi mau ohana, ma ka manawa a na limahana o na mahiko i olohani ai, he mau makahiki ae nei i hala.

Ua oili ae no hoi kekahi mau manao kohokoho, no ka hoike ae o keia poe Kepani, i na mea e pili ana, i ka hoopahuia ana o ka home o kekahi ohana Kepani ma keia kulanakauhale, a make ai he wahine Kepani me kana keiki uuku; aka nae ua hunakele loa ia na ike apu ma ka aoao o ke aupuni no na hewa i hoopilia ae ai lakou apau.

O keia kekahi o na hihia ano nui loa, e nanaia ku nei, no ka hoea mai i ka manawa e kuekaaia ae ai na kahua oiaio loa, o ka hoalaia ana o ka olohani o na Kepani limahana o na mahiko.

 

HOOPIILA KE KOREA NO KA POWA ANA I KE KEPANI.

Ma ka Poaha o ka pule aku la i hala i hookonioia ae ai ka hoopii e ke kiure kiekie o ke Teritore i ka aha kaapuni e kue ana ia Kim Ung Pil, he Korea, no kona paa ana ia A. Oshira ma ke ano powa, me ka hooweliweli ana laia me ka pu panapana ma ka la 19 o Iulai i hala, a mamuli o ka makau o ke Kepani i lilo ai mai iaia aku $151 ma ke dala maoli a ma na dala pepa.  He powa ma ke degere ekahi ka hoopii e kue ana ia Kim.

O kekahi palapala hoopii e ae i hoihoiia ae i ka aha kaapuni, e kue ana ia ia Herman Halemanu no ka hewa aihue, no ka aihue ana he $86 mai ia Carl B. Lexow mai ma ka la 16 o Iulai.

Ma ka hora 2 o ka auwina la o ka Poalima aku la i hala ka hooloheia ana a na hihia o Kim ame ko Herman Halemany mamua o ka Lunakanawai kaapuni James J. Banks.