Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 31, 5 August 1921 — Page 6

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no ko

Helena Simoa Lanakila Ana

A I OLE

Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona

 

            "Malia pah e hoohauoliia ana o Makoli mamuli o kona holo leka mau me Miss Helena Simoa, a e mahaloia mai ana uo hoi oia no kela ame keia lalani huaolelo ana o ka hoouna ana aku iaia. a no ka mea. he kaikamahine hoopono, mae mae a kulana lede oiaio kela kaikamahine, he mau haawina i oi loa aku ka maikai mamua o ko Makoli, ke kaumaha nei nae au i ka hoike aku ia oe i keia mea," i pane aku ai o Mrs. Satevana me ka naau aloha no Helena.

            "No ke aha au i hoke mua ole aku ai ia oe no keia mea?" i hoomau aku ai kana kamailio ana; :eia no ke kumu, no ka loaa ole ia'u o kekahi manawa maikai e hoike aku ai, elike me ia a'u makemake e hoala hou mai i na mea o ka wa i hala: o ke kumu ko'iko'i loa no nae, oia keia; ua hoohiki aku au imua o Mrs. Simoa a o Makaleka Wilekona hoi, e hunakele loa ana au i kana meahuna i ole e ikeia kona ino pololei ame kona wahi e noho ana; oia la,ilohe mai oe. Hookahi a'u mea e huna loa ana me ka hoike ole ae. oia kona wahi e noho mai la i nei manawa."

            "A in a he meahuna ia, no ke aha la hoi oe e hoike mai nei ia meahuna i nei manawa?" i ikaho mai ai ka ke kaikoeke ninau.

            "A eia no. no ka hoike ana aku ia oe i ka mea oiaio, e Mariena ea, ua lilo ka helehelena o kela lede i mea kau mau mai imua o ko'u noonoo i keia hooilo iho la ahiki i ka pau ana. ua nui kuu aloha me ke kaumaha pu nona. He maalahi loa ka ike ana aku a kekahi mea ma kona helehelena ua hakaka oia me ka ikaika ame ka hoomanawanui iloko o na la apau  o kona ola ana mai kela manawa mai ana o ka haalele ana aku i kona home aloha, a aia iloko o kona puuwai i hoehaehaia i keia la na alina a kela ehaeha i hanaia maluna on a me ke ola ole.

            "I ka'u nana aku, he hana ino hewa loa a lokoino no hoi ka mea i hanaia aku nona e kana kane a e kona hoaloha a i ole e kona enemi paha. eia wale no ka'u noi ia oe, ina ua ike oe i ka koehaehaia ana o kou naau no ka hewa au i hana ai, o kau hana maikai a aloha hoakanaka oiaio oia kou hike aku i kou hewa no ka mea au i hana aku ai iaia, e mihi aku oe imua ona me ka walania ame ke oiaio, a no ka me, mamuli o kau hana imihala, a i ole kau hana o ka imi ana i mea nona e hewa ai. oiai nae, aole oia i hana iki i kekahi mea e hewa ai oia, aka mamuli o kau hana mokuahana ana oia me kana kane, a o ke kumu hoi o kona haawale ana mai kona home mai, a hele kuewa ana oia i ke ala me ka waimaka me kana bebe e hapai ana, malia ma ia nao e hoopauia ae ai na hewa i hanaia o kela wa i hala hope loa, no ka mea. aole no i hala hope loa nei manawa no Ka hoolaulea ana ae ia olua. a iaia hoi me kana kane."

            "E Eliza Elawoka Satevana. heaha la kau e noonoo la? E manao ana anei oe e kulou aku ana au imua o kela wahine? "Aole loa!" i pane mai ai o Mrs. Elawoka me ka helehelena e hoike mai ana ua piha loa oia i ka inaina.

            "Ina aole oe e hana aku ana ia hana maikai au e hoole loa mai nei. aole oe e hoomahuahua wale aku ana no i ka nui o kou ehaeha. aka, e hoomahuahua pu aku ana oe i ka nui o kou hewa ma o kou hoole ana i ka hana aku i kekahi mea maikai no kela lede. oiai o oe a o oe wake no ke kumu o ka ulu ana o kela mokuahana mawaena o kela lede ame kana kane. a i lilo ai hoi ia hana maikai ole au i hana ai i mea hoopoino i kona mau la o ke ola ana, aole i kona wale no, aka, elua mau ola i hoopoinoia e oe; o kau hana pono loa o kou mhi aku i kekahi la e hiki mai ana, a ina he hana hiki ia ia oe ke hana i nei manawa, e hana koke aku oe. me ke kali ole. a i hooko ole oe i keia noi a'u e hiki mai ana he la e pane aku ai oe imua o ke kuahu o ke Akua kiekie loa." wahi a Mrs. Satevana o ka pane ana aku me ke kuoo.

            "O, he noonoo hupo loa ia ou!" wahi a ka Mrs. Elawoka pane makona me ka piha loa i ka huhu; "ke nana aku nei au no ka mea helu ekahi i nei manawa, aole a'u nana ana aku no ka wa e hiki mai ana, ua ikeia aku auanei ia hopena. Eia hou, aole loa he kuleana iki o Makaleka Wilekona e hoohauhili ai i elua mau kanaka i ka manaha hookahi a haulehia like laua i ke aloha iaia."

            "O, e Mrs. Elawoka, aole loa o Mrs. Makaleka i hana iki i kekahi mea o ia anom elike me ia au i kamailio koho hewa mai la: ua maopopo ia oe kona kupaa me ke aloha oiaio maluna o kana kane i mare ai, ua maopopo  kana kane kona kupaa mamuli on a me ke alhoa hiki ole ke kailiia mai kona puuwai mai, aole loa he keena iki iloko o ko Makaleka puuwai no ke alhoa o kekahi kanaka okoa mawaho ae o ko Keoni Wilekona, ua maopopo oe ia mea, a oia nae, mamuli o kau hana epa ana ua hihia wale kela wahine a ua hoahewa wale ia, a ua kukalaia ae hoi kona haule ana i ka hewa, oiai nae, in a ka mea oiaio loa aole i hanaia ka hewa e kupono ai kona hoahewaia ana."

            "Pele paha, eia nae, ua hana oia i ka mea e aloha mai ai kekahi kanak okoa iaia." wahi a Mrs. Elawoka o ka pane ana mai, me ka pii o ka ula ma kona mau papalina me ka hele pu ae la o kona mau maka a po i ka ula no ka piha mai i ka ukiuki no nei mau olelo aku la a ke kaikoeke.

            "o, ua ike oe a ua maopopo lea hoi aohe oiaio iki iloko o kekahi o kau mau mea i kamailio mai nei. e Mariena," i pane aku ai ke kaikoeke me ke kuoo ame ka pii pu o kona wela. "Ua kipaku aku oia i kela kanaka o k hele ana mai; ua hana aku oia ma na ano apau e hilahila ai ia kanaka au o ka lawe ana mai i ka hale, me ko manao i mea no Makaleka e hihia ai, eia nae, oia kanaka au o ka lawe ana mai o oe ka i aloha ia kanaka a kuhikuhi nae oe na Makaleka ia kane, a no ko lili ia Makaleka. a i mea e hookauia aku ai na ahewa ana maluna o Makaleka ua hana oe me ka maalea loa i mea e ike ole ia ai kou hewa, a e hooiliia na ahewa ana apau maluna o Makaleka, a ma ia hana au aole oe i hookaawale wale aku no i kou aloha mai kela wahine hala ole mai. aka ua hooneie pu oe ia oe iho i kekahi hoaloha maikai loa nana i hookipa aku ia oe i kona home me ka malama maikai ia oe, he aie nui hoi nou i hiki ole ia oe ke hookaa ahiki i keia la.

            "Ke maopopo ole nei ia'u pehea la kou lunaikehala i ae wale ai ia oe e hana aku i kela ano hana haahaa loa me ko ike no he aie nhi kou ia Makaleka ma na ano apau e hiki  ole ia oe ke kookaaa i nei manawa.

            Nee ae la o Mrs. Elawoka i ka akaaka a pane mai la:

            "Aole anei oe i ike, e Eliza he hoino mau na kanaka i ka poe e hookau aku ana i na haawe koikoi o na pilikia maluna o lakou?"

            "in a pela iho la, alaila ua paluaia kou hewa no kou apono ana e lawe mai i na kokua ana a Makaleka; e noonoo iho oe no kana mau hana maikai he nui i hana mai ai maluna ou i kela makahiki hope loa au i noho ai ma ke kula, mahope o ka make ana aku o ko makauakane.

            "Ua ukuia aku eia kau mau bila aie apau i mea e hiki ai ia oe ke noho aku maloko o ke kula ahiki i ko puka maikai ana mai; aole oia wale no, i ko manawa hemo mai ai mai ke kulana mai, a mahope iho hoi o kona mare ana ia Keoni Wilekona, ua hoihoi aku oia ia oe i kona home a haawi mai i na malama pulama maikai loa e like me ka hiki iaia, elike me kana e malama mai ai i kona kaikaina ponoi, a iloko iho la o ia mau hana maikai apau ana i hana mai ai ia oe, ua huli aku la nae oe a kue aku iaia ma o kou imi ana i kumu nona e hewa ai, a o ka mea i oi loa aku ai ke ino o kau hana, ua kuewa aku la kela wahine hala ole mai kona home aloha aku me kana bebe e hapai ana ia manawa, me kona halawai me na pilikia lehulehu ana i auamo ai me ka hoomanawanui ahiki i kona lanakila ana maluna o ia mau pilikia apau.

            "ea, e Eliza, mai kuekaa mai hoi oe i na mea o ka wa i hla, mai haiolelo mai oe," i papa mai ai o Mrs. Elawoka me ka piha loa i ka huu;" ua ike oe nou iho aole hiki ia'u ke hoomanawanui iho i ke ehaeha o ia mau mea apau i hanaiao ka wa i hla, he mau hoehaeha loa mai ia i kou noonoo He oiaio ua ike au a hoomaopopo i ka Makaleka mau mea apau i hana mai ai no'u i kela manawa i hala, ua nui kana kokua ame kana mau hana maikai i hana mai ai no'u, aka hookahi mea hiki ole i kekahi wahine ke hoopoina a ke huikala aku, oia ke kaili ana i ke aloha o ke kanaka ana i kuleana ole ai aloha ai."

            "Aole o Makaleka ke hoahewaia no ia mea no ke aloha ana mai o ia kanaka iaia."

            "O, ua like no a like laua, aloe no i aloha keel kanaka iaia; ua makemake wale mai no iaia no kona u'i, aka mai kuai paha au i ko'u uhane no ka waiwai hapaumi ana i kipe mai ai nona. Aka nae, aole oia i huikala mai ia'u, aole oia i ike hou iki ia'u mahope mai okela la," wahi a Mariena me na lehelehe e haalulu ana me ka halulu no hoi o kona leo.

            "Manao no anei oe e hiki ana no ia oe ke hoomau i ka mahalo ana aku iaia mahope o kau mea i hana ai?"

            "Aole, no ka mea aohe mea i hanaia elike me ka'u mea i manao ai; aole o Makaleka ka i hoehaehaia no kela mea i hanaia, e Eliza; no ka mea, oiai kaua e kamailio nei no ia mau mea i hanaia, he mea pono no ia'u ke hoike aku ia oe i keia manawa, aole i pau ko'u aloha ana iaia, oia mau no kp'u aloha ia Lanakasa," wahi a Mrs. Elakona o ka hoike ana mai i ka mea oiaio, me ka pii o ka ula ma kona mau papalina.

            "A pehea, e ae ana anei oe i keia manawa e mare aku iaia in a e--"

            " Ae, ke makemake nei au e mare aku iaia i keia la---i nei hora no, a e kukuli pu aku hoi imua on a no kona huikala ana mai ia'u," i pane mai ai o Mrs. Elawoka me ka manao oiaio."Aka nae, no nei manawa, e Eliza ea, ua lawa ae la keia," i pane mai ai o Mrs. Elawoka me ke akakun loa o ka inaina iloko on a.

            "E oluolu oe e hoike mai pehea la ko Makaleka helehlena i nei manawa; ihea oia kahi i pee ai iloko o keia mau makahiki lehulehu i kaahope aku nei/ Heaha kana hana no ka malama ana iaia iho ame kana kaikamahine iloko o keia mau makahiki loihi i hala aku la/"

            "I hookahi hoi paha au ninau e ui mai ai i ka manawa hookahi, aole hoi ka pinapina'i mai, in a e oluolu mai ana oe, e Mariena," i pane aku ai o Mrs. Satevana, me ka minoaka iki ana aku. "Pehea kona nanaina? He wahine kulana lede oiaio oia me ke kulana hiehie i aneane like aku me kekahi moiwahine nona kekahi helehelena u'i!"

            "Auwe, mahope o kona halawai ana me ua popilikia lehulehu o keia ola ana, kona hakaka ana hoi me na kaua hahana he nui, a pela aku?" wahi o ka ninau ano hoohenehene a ka wahine manaoino hookiekie.

            "Ae, oia kona ano i keia la, a pehea aku nei la i nei mau la, mahope o ko'u kaawale ana mai nei; he wahine oia i maemae a i loaa hoi ka hanohano ame ke kulana kiekie mahope o kona halawai ana me no hoao he nui, ma kona mau maka a ma kona helehelena no oe e ike aku ai ia mau haawina maikai on a.

            "Eia hou, ua oi ae ka nui o kona kino, me ka pii pu ae o kona u'i mamua o kela manawa hope loa a kaua i ike ai iaia he maemae kona helehelena, a he kulana kona i like loa aku me kekahi moiwahine. Ina e ike hou aku ana o Lanakasa ame Keoni Wilekona iaia elike me ka'u i ike ai iaia ma kela la, me kela aahu keokeo maemae loa on a, me na pua rose i omauia ma kona umauma a ma kona wili oho, e oi hou aku ana ko laua aloha me ka hoohihi ia Makaleka mamua o kela mana mua a laua i haulehia ai i ke aloha." i pane aku ai o Mrs. Satevana.

            Nau iho la na ku'i o Mrs. Elawoka no ka lohe ana mai i na olelo pai a ke kaikoeke no Makaleka Wilekona, no ka piha mai i ka lili i kona enemi kahiko i kaawale ole aku na manao hoomauhala mailoko aku on a ia manawa.

            "Aohe wiwai o kou kamailio ana mai i kena mau olelo imua o'u, e Eliza," wahi a Mrs. Elawoka me ka nui o ka hanu. "No'u iho, aohe maopopo ia'u o ko Keoni Wilekona manaono Makaleka, me ka nana ole aku i kahi a ia kanaka e hele ai, aka nae, aole o;u manao iki he wahi noonoo iki kekahi iloko o Lanakasa i nei manawa no Makaleka, mahope o ka hala ana o nei mau makahiki lehulehu."

            "Alaila o kou manaoio anei oia ka lilo mai o Lanakasa ia oe i kane nau e Mariena?" i ninau aku ai ke kaikoeke. me ka hopo ole iho.

            "Akaaka ae la ka wahine hookamani a i mai la:

            "Na ke au aku paha ia o ka manawa e hoike mai: hookahi a'u mea e hoike aku ia oe i nei manawa, oia hoi. ua oi ae ka u'i o Mr. Lanakasa i nei manawa mamua o kela manawa a'u i ike ai iaia, a ua nui no hoi kona waiwai, a he on a miliona hoi i keia la e hoowalewaleia mai ai ka noonoo o kekahi wahine i akenui i ka waiwai elike me a'u.

            "Eia ko'u mauaoio i lohe mai oe, e mare o Makoli me ke keikikane hanai a Mr. Lanakasa in a nae e hiki ana ia'u ke hoohui ia laua me ka maka'u, a me kekahi hana e we'aia aku ai ka noonoo o ia kanaka opio ame kona anakla. Me ka maopopo loa ke olelo ae o kela kanaka opio oia ana ka hooilina o Mr. Lanakasa. in a nae aole oia e mare aku ana i kekahi wahine okoa ana e noonoo nui mai nei paha i nei manawa; he kanaka opio maikai kela, he oluolu, he naauao. nolaila ua nui kuu lia ame ka makemake e lilo mai oia i hunonakane na'u. o ka lilo koke mai oia ka oi aku o ka maikai i ko'u manao."

            "He mea maopopo loa i keia manawa i ka nana aku ua hoohihi loa ko kaikamahine i kela kanaka opio, a ke manaoio nei no hoi au e hoike mai ana o Makoli i kona manao ia oe i kekahi la e hiki mai ana, aka nae---"

            "Aka nae, heaha?" i ninau mai ai ka makuahine o Makoli me ke kahaha.

           

Ua maopopo ia'u aole o Makoli ka wahine kupono e pili aku ai me kela kanaka opio."

            "E Eliza hoi, mai hoao mai oe e pepehi i ko'u manaolana. He kaikamahine u'i o Makoli i ko'u manao e nele ole ai no ka hoohihi o kela kanaka opio, malia paha aia no iloko o kona noonoo ka makemake no Makoli i nei manawa; ma ko Makoli mau ano apau ke hoomaopopo iho he koa paki oia i lohiia a aohe puu aohe kee, ua hoonaauao maikai ia. ua lawa loaka ike iaia e hiki ai ke hoomaopopo nona iho, a he kaikamahine oia i piha me na noonooo maikai ma kekahi mau mea, a o kekahi he ike oia i ka hoomakamaka ana i na mea apau e lilo ai i mau hoaloha nona, a pela i lehulehu i kona mau hoaloha i keia la, ua maopopo ia mea ia oe.

            "Ke kokua aku nei au ia mau manao ou i hoakaka mai la, aka, e pono no nae ia oe e apono mai i ka'u, oia hoi ma kekahi mau manao a mau hana ana he mau mea alunu, nona wale iho no kana noonoo ana. a o kona mau makemake wale no ke hookoia; he ano alunu ia. Ua aloha au iaia no ka mea he kaikamahine oia na kuu kaikunane, a ua paa kuu manao oia aku ana no ko'u hooilina; o na mea apau i loaa ia'u e ili aku ana ia mau mea pau maluna on a, ke hana mai nae oia i ka mea a'u i makemake ai, me ka nana ole aku i kona mau kee a'u no ikemaka ai. aole au i noho makapo wale.

            "Iloko o na ano maikai kehulehu i koaa iaia, he mau ano makemakeia mai ai e ka lehulehu a e lilo ai no hoi oia i mea makahehi nui ia mai. eia nae. aole on a paa rula a he piha oiaio ole. me ia hoonaauaoia no on a. O ka'u e iini nei i nei manawa e ike iho oia i ka mea oiaio o ke alahele o ka poe hoopunipuni e alakai aku ana ia i ka poina, a e pono e hoalaia ae kona noonoo a ike iho he hana hewa ka hoopunipuni, a e hoololi ae oia ia mau an maikai ole on a. a e hoolilo iaia i wahine oiaio ma ka olelo o ma ka hana.

            "Ina elike ana kona maikai ame kona oiaio. a pela hoi me ka maemae ame ka epa ole elike me ia ana e hoike aku ai iaia iho imua o na malihini. e lilo ana oia i mea na'u e hoomaikai mau aku ai," wahi a Mrs. Satevana.

            He oi aku ko Mrs. Satevan naauao mamaua o ko Mrs. Elawoka, aole ma ka naauao wale. aka, ma ka waiwai pu kekahi, a oiai aohe ana keiki ponoi, ma ia ano i haawi ai oia i kona aloha ame ka paulele nui maluna o Makoli, me kona naau apau.

            I cela âme keia manawa ana e hele mai ai e ike iaia e a'o mau aku ana oia i na mea maikai apau me keia manao e kanuia aku ka oiaio iloko o Makoli, i lilo ai o Makoli i kaikamahine maikai ma ka manao a ma ka hana. no ka mea ua ike aku o Mrs. Satevana aia iloko o Makoli kekahi mau ano maikai o ka makuakane iloko on a. a me ia nui no nae o kana mau pulama ame kana mau a'o'ana aku ia Makoli e ulu mau ae ana no ka hopohopo iloko on a no ka ili aku no o kekahi mau ano maikai ole o ka makuahine iloko ona.

            Ua nana aku oia ia Helena me kona mau ano maikai apau a nana ae hoi ia Makoli. ua mamao loa ko Helena mau ano maikai apau mai a Makoli aku. mai kona manawa mua o ka launa ana me Helena, me kona moeuhane mua ole nae o ke kaikamahine oia a Makaleka Wilekona. ka wahine nona na manaolana ame ka hauoli o ia mua aku a ka makuahine o Makoli i hoopoino ai no na makahiki he iwakalua mamua aku.

            "He ano kupanaha no ko Makoli launa ana me Helena Simoa. ka mea hope loa a Makoli i aloha ai o na kanaka apau i ka makahiki aku la i hala," wahi a Mrs. Elawoka, mahope o kona mumule ana me ka noonoo nui iloko ona no kekahi mau minuke no na mea i hanaia mawaena on a ame Makaleka o ka wa i hala.

            "I ka nana aku iloko oia manawa pokole loa a laua o ka nui ana ua lilo loa o Helena Simoa i mea makemake nui na Makaoli. Aohe o'u makemake iki i ko laua hui ana, a mai nei manawa aku e hoopau loa aku ana au i ko laua hololeka ana kekahi i keahi," wahi a Mrs. Elawoka me ka pupuku o ka lae ame ka inoino o na maka.

            'Alaila e hoonele ana anei oe i kau kaikamahine i kekahi mau a'o naauao mai a helena mai lilo ai oia i kaikamahine maikai, me mau a;o maaoa i loaaa ole iaia iloko o mai la apua ao kona ola ana i pane aku ai o mr.s satevana me ka helena kaoo : kupanaha no ka kou keakea ia makoli aole e holo leka hou me helena! aole o helena he kaikamahine manooina e mano iho ai oe i liol ana kana holo lekka ana mai i mea no makoli e hooihiaia ai ma kekahi ano."

            "O, e aloha iho oe. e Mariena! Nui maoli kou hoino i kela kaikamahine ma ka'u hoomaopopo aku i kau mau mea e olelo mai nei! Nui kou hoino! Aole ia Helena wale no. aka, ia Mrs. Makaleka Wilekona kekahi. Ke mau nei. no ka kou manaoino nona. Kai no paha ka hala ana o nei mau makahiki loihi he iwakalua a oi ua poina loa la kou mau manaoino nona, ke mau nei no ka, a ke manaoio nei au aole no eo e hoonakalia ana i ka hana hoopoino hou aku iaia, in a no ia i nei manawa e hanaia ai a mai nei mua aku paha. ke loaa kou manawa maikai e hooko aku ai i kau hana hoopoino iaia.

            "Aole au i manao e lilo ana kekahi wahine maemae o ka helehlena a maiakai no hoi na olelo, e hoomauhala loa ana la i kekahi mea ana i enemi ai, a e hoao hou aku ana e hoopoino i kana mea i ukiuki ai," i pane aku ai o Mrs. Satevana, he mau olelo ana o ke kamilio ana aku i kona hoa i hoopihaia aku ai oia me ke kahaha no ka like o kona kaikoeke me he kahunapule la e a'o aku ana iaia.

            he ukiuki paha ka iloko o Mrs. Elawoka ia manawa, eia nae, ua huna oia ia inaina iloko iho on a a nee ae la i ka akaaka hookamani a i mai la:

            "I ha'i aku au ia oe i ka mea oiaio loa he mea pono ole na kela wahine. a he hana palekana ole no hoi nona ke kaalo ana ae mamua o ko'u alahele ma nei mua aku, o kona pono wale no o ka hookaawale loa aku iaia mai ko'u alo aku e ike hou ole aku ai au iaia," a ia pau ana no o ka ua o Mrs. Elawoka kamailio ana, o ka eu koke ae la no ia a ku ana iluna, a haalele mai la i ka laua rumi o ka noho pu ana me ke kaikoeke. no kona ike ana iho ua kokua o Mrs. Satevana ia Mrs. Simoa.

            "Ke hoahewa loa nei au ia'u iho no ko'u hoike ana aku nei iaia ua halawai au me Mrs. Makaleka Wilekona ma kela kau wela aku nei ma kela home ma ke kuahiwi Adironadaka. he hana kuhihewa loa keia a'u i hana ai, no kuu manao hoi e maliu mai ana no la hoi o Mariena. e ae mai la hoi i ko'u manao e hoopau oia i kona hoomauhala ana. a e ae mai la hoi e ike laua ma nei mua aku, eia ka. o ka oi loa aku hoi ia o kona piena: aka. aole i pau ka'u kikeke ana aku i kona puuwai ahiki i kona haawipio ana mai ia'u," wahi a Mrs. Satevana o ka namunamu ana iho i ka manawa i upa ino ia mai ai ke panipuka. mahope o ka oili ana aku o Mrs. Elawoka iwaho.

            "Ua hoohiki aku au imua o Mrs. Simoa e huna ana au i kana meahuna me ka huai ole ae. aka. no ka nui o ko'u aloha iaia, a ke mau nei no ia aloha iloko o'u nona ahiki i keia minuke. no ia kumu ua hiki ole ia'u ke huna iho mai ka hoike ana aku imua o Mrs. Elawoka, me kuu manao. e maliu mai ana no la hoi oia i ka uwalo ia aku. eia ka. o ka U'i keia o Hanalei, o Kauahoa.

            "Ia'u e noho nei me he mea la e maaloalo mau ae ana no ko Mrs. Simoa helehelena mamua o'u, me he mea la e lohe aku ana no au i kona leo, me he mea la e ike aku ana no au iaia iloko o kona aahu keokeo nani, me he mea la o kela mau olelo ame kona mau hiohiona apau eia ke kau mau mai nei imua o ko'u mau maka, kela mau maka on a i piha me ke kaumaha ame ka hoomanawanui i ka auamo ana i na popilikia lehulehu o na la aku i hala, a mai kela manawa mai a maua o ka hui ana ahiki i keia manawa aole loa au i poina iaia.

            "Ua manao hoi au in a no ka hiki e noiia aku o Mariena e hoike mai i na mea apau ana i hana ai. me kona hoike mai kona manao mihi me ka oiaio loa. a e loaa aku ana la hoi o Keoni Wilekona. a koi aku iaia e hoopau loa oia i kona manao huhu a ae mai e hana i ka mea maikai malia ma ia hana ana e loaa ai ka maha ame ka hauoli ia Mrs. Simoa i ke koena aku o kona mau la o ke ola ana. eia nae, ua lohe aku la no hoi au i ka manao o kuu kaikoeke he huhu me ka pikanana me ka maliu ole mai e hoolaulea hou ia laua. aka, aole i pau ka'u hana ana me ia," wahi a Mrs. Satevana i namunamu iho ai.

            "Ke ice nei au ua like ka paakiki o ka naau o kuu kaikoeke me ka ala. e aho no paha ka ala he naha i ka hamare, o ka naau o nei wahine he oi aku ka paakiki, mea kau i ka lohe ana mai la i ka'u mau olelo ikaika imua on a la a olelo iho, ae, ua hewa i'o au, e hoopau keia hana e pono ai: aole, me he mea la he wahine hemolele loa oia, me kona ike no nae ua aie nui aku oia i ka lokomaikai o kela wahine ma na ano apau me kona noonoo ole ae i na maikai i hanaia mai nona.

            "O kekahi mea kupanaha i ka'u hoomaopopo iho oia mau no ke aloha on a ia Keoni Wilekona ana i kuleana ole ai, a ke makamake mau nei e mare aku me ia, in a e hiki ana ia ke hana ia, oiai nae, ua elemakule like laua a elua i nei manawa. Eia nae na ike oia me ka maopopo loa i nei manawa he hana hiki ole ia ke hanaia, a ke makemake nei e mare me Mr. Lanakasa. O ka wahine---- O, kupanaha maoli no ke ola ana o na kanaka ma keia ao! E makemake mai ana no anei o Mr. Lanakasa e mare iaia, oia ka'u e makemake nei e ike!"

            Ma ke kakahiaka nui Poalua, mahope iho o ka mea i ikeia ae la maluna, he poe o umi-kumamalua ka nui, eono mau kane a eono mau wahine, i haalele iho i ke kulanakauhale o Parisa malalo o na hoomakaukau ana a kekahi alakai i kohoia no Norewai ame Suedena.

            He hauoli ka nanaina o ka hapanui o lakou, a koe elua o lakou he mau helehelena kaumaha ko laua, a e loaa mua iho ana no ka ike ia oe, e ka makamaka heluhelu i no inoa o ia mau mea, oia no o Robaka Egelakona ame kona anakala Lanakasa; ma ko lau mau helehelena ke nana aku he haikea me ka hakanu. No Robaka, me he mea la ua kaa wale oia ka ma'i no kekahi manawa loihi ka hele a nanakea o ka helehelena, a no ka anakala hoi, no Lanakasa. me he mea la aia mau iloko o kona naau ke kaumaha no kekahi mea, a i na manawa apau ana e nana aku ai i kana keiki hanai, me he mea la e hoohaku'i mau ia mai ana kona noonoo.

            Ma ka Poaono i ka manawa ana i hoi aku ai no kona hokele e noho ana ia manawa, loaa aku la ka puka o ko Robaka rumi ua paa i ka lakaia, a oiai ua-laweia ke ki mai ka puka aku. ua hooholo koke iho la oia i kona manao aia no o RObaka ia manawa ma ka hale o Makoli ma, elike me ia ana e hele mau ai ilaila i ka hapanui o na manawa mamua aku.

            Eia nae, i ka manawa ana i ike ole aku ai ia Robaka maluna o ke pakaukau aina, ma ko lakou aina ahiahi, ua hoi hou aku la oia i ka rumi kahi o RObaka e noho ana, a ma ia manawa i hiki ai iaia ke komo aku iloko. Ia ike ana aku ana i ka helehelena o kana keiki ua hoopiha loa ia mai oia i ke kaumaha, no ka loli hikiwawe loa ana o ko Robaka nanaina, oiai nae, he manawa pokole wale no ia loli ana ae mai kona manawa o ka ike hope ana aku iaia.

            "Ea, e kuu keiki, e Robaka, heaha keia kumu o ka loli ano e hikiwawe loa ana o kou helehelena? He maikai wale no hoi kou helehelena mamua aku nei a i nei manawa hoi no ano e maoli kou nanaina a'u e ike aku nei. E oluolu e hoike mai, heaha keia kumu o ke ano e ana? He ma'i anei kou, a i ole he mea anei kekahi au i kaumaha ai?" i ninau aku ai ka anakala me ke kahaha loa.

            "Aohe o;u ma'i, e Anakala Hale---, "wahi a ka Robaka pane," hookahi no kumu, a o oe hookahi wale no hoi ke lohe mai ia kumu, a oia keia, ua ma'i au i ke aloha, a no ka hiki ole e hookoia kuu makemake maluna o ka mea a'u i aloha ai, ua aneane e naha kuu puuwai i nei manawa, a e hoonana ae ana au i ka hana a ke aloha aohe nae he hiki o kuu ola i nei manawa ua hoopoinoia, a no keia kumu no ua lohe e mai nei au ua mareia kuu mea i aloha ai, o Helena Simoa, me Habati Alekona i ke awakea o kei la iho la.

            O kuu puuwai ua aneane e naha i keia manawa!"

            Hewa ke aloha la, a no ia mea no hoi i oleloia ai he ai liliha ka ke aloha. Na ke aloha kaawe kekahi poe, a lele no hoi kekahi poe i ka pali, a ino kekahi poe i ka laaumake.

            Ua like o Mr. Lanakasa i nei manawa me he pohaku la, aole hiki iaia ke ekemu aku, aole hoi he oni, ke hoomau la kona poo i ke kulou maluna o kona umauma, no ka mea, ua ike iho la oia ia manawa, aohe ana laau lapaau e hiki ai ke haawi aku i kana keiki i mea nona e ola ai.

            O kekahi manao hoehaeha loa iho la iaia ia manawa oia kona ike ana iho he mea pepehikanaka oia, aohe kumu e ae o ka ma'i ana o kana keiki oia wale no, no kona haawi ana ia Helena SImoa na Habati Alekona, aole me ka maikai nei, aka me kana mau dala kipe i lilo ai o Helena Simoa ia Habati, a mai lilo io no paha in a aole o Me Wadale i hoea ae imua o Helena i ka manawa kupono loa e hoopakeleia ai oia mai ka hihia ana, elike me ia au, e ka makamaka heluhelu, e hoomanao la i pa mea i hoakakaia ma ka hapa mua o keia moolelo, ma kekahi mau mokuna i hala ae nei.

            He mau minuke pilihua loa ia no Mr. Lanakasa, no ka mea, ua ike maopopo loa iho la oia i kona hewa, aohe kumu poino e ae o ke ola o kana keiki oia wale no, oia ke hoahewa iaia iho ma na ano apau, a ua lilo hoi kana hana hewa i hana ai i mea hoopoino aole i ke ola wale no o kana keiki, aka, i kona hauoli pu kekahi o ia mua aku.

            "Pehea oe i maopopo ai ia mea, a mai a wai mai nei kou lohe ua mareia o Habati Alekona me Helena Simoa?" i ninau aku ai oia ia Robaka me ka haalulu o kona leo me na lehelehe.

            " He leka ka i loaa ae ia Makoli mai a Helena ponoi mai, i keia kakahiaka e hoakaka mai ana no ko laua mare," i pane mai ai o RObaka, me ka hooikaiaka e uumi i kou uweAlaila i mai i ka anakala, me ka aaki o na kui, "E hookaawale koke aku oe ia oe iho mai keia rumi aku, haalele hookahi mai oe ia'u maanei a na'u no ia e hakaka hookahi ae no'u iho. Aole hike ia'u ke hele pu aku me oukou i Norewai, o oukou aku no ke hele i keia po, elike me ia a kakou'i hoolala ai, a no'u iho, e noho ana au mahope nei, a ma kela kakahiaka Poalua ae e hui aku ai au me oukou, nolaila mai maka'u oe no'u."

            Aohe i pau aku ka ka anakala mau mea i makemake ai e kamailio aku iaia papa e mai la nae o Robaka i ka i ana mai: "Ea, e oluolu oe mai kamailio hou mau ia'u a no ka mea, aole hiki ia'u ke hoomanawanui iho i ka ehaeha me kou ku mau mai mamua o kuu alo ! E hookuu mai oe ia'u e noho hookahi ae maloko o keia umi no ka noonoo ana i ka'u mea pono e hana ai, oia hoi, o kuu hahai aku paha mahope o ka oukou huakai, a i ole o kuu hoi hope paha i Amerika, no ka mea, ua ma'i au i ke aloha i nei manawa," i pane mai ai o Robaka, me ka nanaina ma kona mau maka e hoike mai ana i ka oiaio o kana mau mea o ke kamilio ana mai; o ka huli mai la no loi ia o ka anakala hele a haalele aku la iaia me kekhi huaolelo hou ole, eia nae, maloko o kona naau ua like me kekahi mau tona kepau ke kaumaha no ka hewa ana i hana ai, ana no hoi i makemake koke ih oai ia manawa e ale koke aku ka honua iaia.

           

MOKUNA XXXI---KA MANAO HOOKAHAHA

 

            Aole laua i halawai hou ahiki i ke kakahika nui Poalua Robaka o ka papa ana mai i ka anakala aole e hele hou aku e ma ka manawa o ka aina kakahiaka, no ka mea, elike me ka hoouluhua iaia, ua hoolohe ka anakala ia papa ana. ahiki i ko robaka hoike ana mai iaia no kona makemake e ike iaia, eia nae, ua makaala mau no ka anakla i ke kauoha i ke kuene e lawe mau aku i ka Robaka mau meaai iloko o kona rumi.

            No elua la ko Robaka hoopaa loa ana iaia iho maloko o kona rumi, a i kona hoomaopopo ana o ke alahele o ka mea hana hewa he poino . ua hoopau oia ia noho hookahi ana on a a hooholo iho la e hui ae me kona makuakane.

            Ma ko robaka manawa i hoea ae ai imua o ka nui o lakou me ka makaukau me kona mau lako no ka huakai makaikai, aole oia i like me kona mau ano mamua aku ka hoihoi, malie loa kona ano ia manawa, a me kela ano mau no nae on a e hoike ae ai iaia iho imua o kona anakala, oia hoi kona hoike ae he oia mau no kona aloha ame ka hilinai o kona naau i ka anakala, pela no oia i hoike ae ai ma ko laua manawa i hui hou ae ai, eia nae, ua lilo kona helehelena ano maikai ole i mea hookaumaha mau i kona anakala.

(Aole i pau.)