Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 31, 5 August 1921 — HE MANAO HOAKAKA AKU I NA HOA HAWAII. [ARTICLE]

HE MANAO HOAKAKA AKU I NA HOA HAWAII.

I k» lunahoopo/iopouo o ka .Nupepn Knokoo, Aloha, oo: —F. a r mai ia'u i kcitl manawa maikai loa e kamailio pokole ai maluna o ka ninau e pili ana no ka biJa hoopulapula o na Hawaii. Ua ku a hoohihi maoli no keia pono V hanaia. mai la e ka ahaolelo lali ii miunuli o na hooikaika pauoho ole a 'ko kakou Elele h(Somanawanui. IJa haalele iho au me ko'u ohauu niu ka.Poalua, luliii 22, a kamoe aku la do Hilo ka pahu hopu, no ke ak» e iko \ iia aina-o Panaewa, Keaukaha, Waiaitfa ame Piihonua, ua hiki aku a hoaumoe. Ua hoohalaia ka hapanui o ke*ahi la ae ma na kukai kamailio arta »o kekahi o na makna kahiko a i iolio loihi hoi ke taona oHilo no a'a mākahiki'lehulehu mai ka wa n;ji lo e ola ana o naMii; mahope iho o 10 mftua kuka'i kamailio ana no ua īiea e ae, ua lawe ae'au i na hooliali (amailio ana maluna o na aiua liooi hoikeia ae la mamua ae, lē k'ainaaina oia, a ua maopopo iaia na tea "pili no keia mau aina; a o ka 11 aku ,paha o ia no ka aina o Piihonua; i|a no he niau uinau leliulehu i liaawi a akii nana e pane mai, oi«ri aū e hooohe ?ku ana a e kamailio no hoi ke oaa he manawa no'u e kamailio ai, «lahole iho o kona hoakaka na no keia oau aina, ua hele ae la ka maua ka« nailio ana n.aluna o na kanawai i .anaia no ka. hooponopono ana i ke no o na hoohana ana elike paha mo • mea i maopopo ia'u ame ke kama--mi; mahope iho o na kukai kaniailio ta no keia mau mea, ua ainau aku nn ua ina paha he makemalie oie'- iioi iuna o ka aina o Piihonua, ua hoike lai oia i kona manao, akenui e hoi , ',aila- a e hana aku ana oia ia hana,! iai, he mau keiki kaua a he mau ir.opima, a he ohana nui uo hoi; me he i ma ko'u manao he kulana ola hon eia o ka lahui, o ka holopono ame ; a liolopono ole o keia ninau aia ialaluna o na kanaka Hawaii ka hoi ku a hoi ole paha. . Ma kahi o ka hoopau manawa wale .o ma ke kamailio* a iia ua kono aku j u i ua kamaaina nei o'u e holo maua j makaikni i na aina o Piihonua, iia I .ola mai ia noi a' u me ke kanalna ole, ] ; ua hookoia aku iloko o ka wa pokole | lfrau anie ko ; u ohana, pela hoi l:e j āmaaina ame kona ohana aia makou | holo hoolai la ma na alahui o ke l -iona nani o Hilo no Piihonua. ka ;&hu hopu. { Ma ke ano nui ke hoike ae ua ana |i, aku ka loa aine ka laula o ka aina ! ,ka ike a ka maka, ua ike aku i | skahi ikahi a koe aku no hoi kekahi j aānei ua kupono ka hooia ann, no ka ēia, uā ike maka, Eia kekahi o ka ; inau aiio nui i'komo mai iloko o ko j aua manawa e kamailio ana o ia keia: | B»heo la e hiki ai i na Hawaii ke loaa i' kulana holomua, oiai lakou e noho ia-7-maluna- o keia mau aina? l»a >ifc©; aku uh i ko'u mnn;u< niaoli. E j !o na Hawaii .apau i poe kokua like, ! ma like, * nee like imua, ina pilileia ■; slcabi kokua kekahi. ma ka mea e j ki |rta; o na kokua liilii apau he mea j iV no ia. , j No e loa£ ana no ia mainuli 1 ke dala a ke aupuhi au e hookaa liilii i kela ame keia makahiki mahope o paha o ka hata fena o na makahiki ua elima, a. mailoko aku 0 keia home nana aku ai oe i na mea a kou lima kanu ai a e hnuoli ai oe a me kou ana. Loihi a liuliu wnle lioi na maihiki a'u i lawelawe hoomanawanui malalo 0 ka papa hoonaau«To n-a ke o he kumuknla anpnni ma ka apnnn Honuapo, Kuu,.a kr noho nei 110 mn kulana 110 na makahiki he 38 a e

piha aua no paha ke 39 u 40 paha makahiki. O na lianmana kaliiko a'n i a'o ai iloko o keiii mau makahiki loilii eia no lak«ou ke ola mai nei, a ua pau no hoi kekahti poe i ka ir.ake, do na lahui like ole, ua hanau mai na lehu- | lehu a kei a poe u. hele mai 110 nae 1 owau no ka lakou kumu. I ka hoo | maopopo ana i ke ano o ka noho ana ! īloko 0 keia mau makahiki loihi, ua lilee me ka moku ua kuu ka heleuma, aole imua, aole ihope, aia mau i kalii hookahi. O ka wehe hamamaia ana mai o keia ipuka no na Hawaii, ua alakoia aku ko'u mau hoonianao ana apau e hoololi paha ike ano oke ola ana. He mea kanmaha no hoi ke noonoo ae- inu au e waiho i' ka hana a'u hoi i haawi ai i ka 'u mau hooikaika arta me ka hoo manawanui iloko 0 keia mau makahiki loihi, aka,'Ua hiki ole ke alo ae, a oiai ;ia loihi na makahiki o'ka ' lawelawe ana i ka hana he ponO'no palia ke' hoom&ha. O ka manao nui 0 keia, e hoakaka ana ia. i kekahi mau mea ano nui i pili loa aku i ko kakou mau pono pili-

| paa, a e pono ke hoopau ae i ko lukou mau manao hoihope. Ke lawe mai ,1 nei au i ka u.anao maluna ae i mea iioike aku i na Hawaii lehulehu i noho I loilii iloko 0 11 a maliiko 110 na makahiki loihi e hoololi ae i ke ano o ka noho •ana a o nana aku iamua, e nee imua, kokua. ma ka haua like anii a pela ttku. Ke paa nei na Pake i ke kaulawalia 0 ke ola home ana 0 na Hawaii, a na lakou iho la e haawi mai i wahi puna ! poi he 16 paona i ka hookahi elala, ua koi maoli ii mai kakou na Hawaii e ' nee mai imua a e hoopiha ae i na liome i Hawaii i mea e hiki ai e hoopau ae i | keia pilikia nni. I ka lioopau ana. ae , i keia manāo ke 1101 aku nei au i ka ou- : kou liuikala an*a mai ina palia he nvau j kina'una'u kekahi. He mea maikai 110 , hoi i na. hoa Hawaii e ae ke kakau n< mu na nupepa i ko lakou mau manao e I pili aua no na home Btawaii, no ka mea he nui na Hawaii e nolio mai nei i , maopopo ole. j E ola 0 līawaii. ! MOSES MALAKAUA,