Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 34, 26 August 1921 — Page 5

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He Moolelo no KONARADI KENEKONA a i ole Ka Heina o na Awaawa Kuhoho ame Demo- na ka Lio Eleele Kupaianaha Elike me ka hauoli i loaa ia Konaradi, o ka haawina hoo-kahi no ia i loaa ia Demona, aole loa he wahi huhu iki iloko o kela lip i ke kanaka opio, a ua hookahahaia aku hoi ka manao o na alakai o kela hui hana keaka, ia lakou e nana mai ana mai kahi mamao mai, me na manao phihihi loa, no ke ana o ka mea a lakou e ike mai la.

            Mailoko mai o ke anaina, i oili mai ai ke poo o hui hana keaka, a ku ana ma ka aoao o Konaradi me ka pane ana mai: "E keiki malihini, owai kou inoa, a pehea i hiki ai ia oe ke hoomalielie i ka huhu o keia lio?" i wahi no nae e ma- popo no kona hoike ole aku i kona inoa, elike me ka ninau. "Nohea oe e keia keiki aeahaukae!" i pikanana mai ai ke kamailio ana a kela kanaka. "Owau ka on a nona keia lio,aoia he mea e ae i kuleana iaia." "Ua hiki iaʻa ke olelo aku imua ou, he keu oe a ke kanaka hilahila ole, no ka mea me kou mau maka ponoi, i ike mai ai ne, i ka loaa ana o ka hoomaopopo i kei kio, owau kona hakuoiaio loa, aole o kakahi mea aku. Ma koʻu aoao, ua inaopopo iaʻu koʻu waiwai, a ua hooiaio mai keia lio ia mea. I  lohe hou oe ea, ua aihue ia keia lio mai iaʻu aku, a he nani ia, ua loaa hou iho oia iaʻu, e lawe ana au iaia. me kahookaulua hou ole iho."

            Ke hoopuka mai la ke poo o ka hui keaka, i na olelo kua-muamu, me kona hele hoi a pika loa me ke pihoihoi, i ka hala ana nae o kekahi mau minuke, akahi no a akakuu mai la ke ano o ua kanaka nei, me ke kamailio ana mai ma na olelo oluolu:

            "Aole keia he wahi kupono, no ke kamailio ana no keia mea, aka in a oe e oluolu ana e hele ae no kekahi halelole ma-waho aku nei o keia hale, alaila e loaa no he mau kamailio kupono ana mawaena o kaua, no ka on a oiaio loa nona keia waiwai; a iloko no hoi o ia manawa hookahi, e hoomauia aku no na hana keaka maloko nei."

            Noonoo iho la o Kona radi no kekahti manawa, alaila haawi aku la i ka hoailona i kona kamaaina e noho mai ana iwaena o ke anaia, o kona hemo aku la no i iwaho, me ke alakahi pu ana aku ia Demona, a ilko no no hoi o kela manawa hookahi, i olili aku ai ia nei.

            Ma kela manawa a Konaradi i haalele iho ai ialoko o ka hale keaka, ua noke mai la ke anaia kanaka i ka huro iaia, a oiai aole he maopopo i kela poe, na mea i kamailioia, ma ka oelelo Beritania, mawaena o ke kanaka opio, ame ke poo o ka hui hana keaka, ua noho pouliuli maoli lakou, i ka hana, i konoia mai ai o Konaradi, e hele aku iwaho o ka hale keaka.

            "Auhea oe e kuu hoaloha opio," i pane mai ai ke kanaka Pelekane, ke kamaaina hoi o Konaradi, i ka wa i halawai mai ai ua kanaka nei me Konaradi, "e oluolu ana anei oe e hoa-kaka pono mai i ke anoʻo ka mea aʻu i ike ai ma keia po? Ua hoopiha loa mai oe iaʻu me na haawina hookahaha he nui!"

            "Ma ke ano nui, o ia no keia, owau ka on a nona keia lio, a owai ponoi no ka mea nana i aʻo iaia ma na hana apau au a i ike ai i keia po. Ua aiheuia keia lio mau aʻu aku ma Amerika, a i kona loaa hou ana iaʻu ua makemake au e kaili iaia mai keia poe mai."

            "Ua pno kena manoa ou," i kokua mai ai ke kanaka Pele-kane i ka manao o Konaradi. "Ea, he keu aku a ka nui o koʻu mahalo ia oe i keia po, a mailoko mai o na kanaka opia ke mau kaikani, o oe hookahi wale no, ka mea hiki, ke hoi-keike mai i na hana ku i ke aiwaiwa, elike me iaaʻu i ike ai me kuu mau maka ponoi maloko a ka halekeaka."

           

            Mai haanui wale mai oe iaʻu. O ka hana aʻu i makemake ai ia, oe, o ia no kou kokua pu ana mai me aʻu, ma na mea apau, e hoi hou mai ai keia lio me aʻu,  no ka mea ke kanalua loa nei au, no ka ae mai okea poe e haawai i keia lio iaʻu me ka maalahi loa."

            "Ina o kou manao ia ea, alaila ua makaukau au e haawi aky i na kokua ana ia oe ma na ano apau."

            "Me ka mahalo ia oe nui, a e kala mai oe no keia mahaoi ma koʻu aoao, he mea i kamaaina ole ia oe, koe wale no, iloko o na hora kakahiaka wale ai nei no i hala.

            I loomau aku la o Konaradi ame kona hoaloha i ka hele ana, no ka haleole i kuhikuhiia mai ai iaia; a oiai ke hoomao-popo la o Konaradi i ka pili ehalawai mai ana me ia, aole no nae ioa i hopo iho, ua paa loa kona manao, e koi i kona kuleana maluna o Demona, in a no ia he mea e ala mai ai kekahi haka hahana mawaena on a ame ke pualai.

MOKUNA XXII

Ma kela komo ana aky a laua nei, ike aku la o Konaradi ia Kakea Wilikona, e noho ana imua o ke poo o ka hui keaka, a e noke mai ana hoi kela kanaka i ka nuku me na olelo ikaika.

            "Ea, mai pepehi mai oe iaʻu." i lohe aky ai o Kona radi i ka pane ana ae o Kakeo, me ka palulu ana o na lima mamua o kona mau maka. "Aole he kumu e ae a kela lio i kiola ai iaʻn mailuna aku o kona kua, mamuli nou ia o ka lohe ana i ka leo o kela keiki," me ke kuhikuhi ana mai o kona lima ia Konaradi

            "He keu oe a ke keiki hoopunipuni," i pane mai ai ka kuna-nui o ka hui keaka.

            "Aole he kuku a ae o kou kaule ana liala, no kou lolo maoli no, ua hele au a makemake loa, e kahau aku ia oe me keia huipa, no ka mea ua lilo kau mau hana, i mea hoohilhil loa mai iaʻu, a i ka hui hana keaka holookoa."

            Hele pololei aku la o Konaradi a ku iho la mawaena o Ka-keo Wilikona ame ka lunanui o ka hui hana keaka, he kana-ka kino loihi keia, alaila huli papu aku la imua o kela kanaka me ka pane ana aku:

"Ua pololei na mea apau a keia kanaka opia i kamailio aku nei ia oe, maluna oʻu na ahewaia, no ke kumu o kona kaule ana mailuna aky o ke kua o ka lio eleele, a in owau ma kou wahi, aole loa au e hili kou iaia i ka huipa."

            "Owai oe e keia keiki komohewa, i manao e hele mai e aʻo i kaʻu mea e hana ai?" i okalakala mai ai ke kamailio ana a ua kanaka nei.

            "O Konaradi Kenekona koʻu inoa."

            "Auhea oe e Konaradi Kenekona, no kou piha mahaoi me ke kuleana ole e aʻo mai iaʻu, i ka mea pono, ke manao nei au, maluna ou, e kau aku ai na maawe o keia huipa." me ka hapai ana ae o ua kanaka nei i kana huipa iluna.

            Ua paa maoli no ka manao o kela kanaka e hahau mai i ka huipa maluna o Konaradi, aka nae ua kau e aku la ka lima o Mr. Rodane iluna ke kamaaina o Konaradi e ku pu ana me ia, me ka i ana aku:

            "Ina oe e hoao ana e hahau aku i kau huipa maluna okeia opia, e ike no auanei oe, o kou kuno make, ka kou mau hoa e kaikai aky ai no ke kanu ana i ke kakahiaka o ka la apopo"

            Ua lilo kelaa mau olelo i kamailioia aku, i kumu e hooi loa ia aku au ka huhu o ka lunanui o ka hui hana keaka, waiho aku la oia i huipa, me ka puupuu ana mai o kona lima akau imua o Rodane, ia wa i kuhikuhi aku ai kekai manamanalima o ke kanaka Pelekane imua o ua lunanui nei, a hooholo ae la hoi i kekahi lima mahope o ka pakeke o kona lolewawae.

            Loaa e aku la ka ike i ka lunanui, ua lako kela kanaka me ka pu panapana, no laila hookuu iho la oia i kona lima ilalo me ka hoike okoa ana mai hoi o kona ano i ka makaʻu me ka wiwo, alaila pane mai la:

            "O ke ano o na kanaka ikaika ole, elike me oe, me ka pu panapana wale no e hiki ai ia lakou ke haka, in a aole au pu panapana, in a ua haawi aku au i kekahi puupuu mahanahana ma ko kumu pepeiao, e kupouli ai kou noonoo, he hoolana i ka wai ka mea e loaa kou ai ia oe ke ola."

Iloka nae o keia manawa, i hele mai ai ke poo o ka hui hana keaka, a pane mai la me kaleo kuoo. "Heaha kau mea e hana nei?" wahi ana imua o ka lunanui.

            "E papaleo wale ae ana no hoi au me keia mau kanaka," i pane mai ai ua lunanui nei, ma ke ano hoolalau, oiai nae, ua ika mai la oia, i ka hele o ke poo o ka hui, a piha me ka huhu.

            "He mea makehewa wale no kou hooluhua ana aku i kela keiki lapuwale, aole he wahi waiwai iki i koe iloko on a, a ua hooholo au i koʻu manao, e hoopau aku i kona noho hana hou ana mai me keia hui hana keaka i keia po," me kona huli ana aku imua o Kakea Wilikona.

            I ka lohe ana mai hoi o ke keiki a ke kanaka waiwai, aole on a makemake hoi ia e noho me kela hui keaka , ua ku okoa ae la oia iluna, a kamailio mai la me ka leo haʻuhaʻu uwe:

            "O e Mr. Codena, aole oe he mea i piha me ka manao loko-ino, e kipaku mai ai oe iaʻu e auwana hele ma keia aina mali-hini, i mamao loa mai kuu home mai. Ua hoopaa mai oe imua oʻu, nau ponoi e hoihoi iaʻu no Amerika, eia nae ke hoi hope nei oe ma kau mea i hookiki mai ai imua oʻu."

            Aole loa au i hoohiki aku imua oi i kekahi mea, aole loa! O oe ponoi no ka i hele mai imua oʻu, e noi ai e komo iloko o ka hana keaka, i ole ai oe e pilikia, no kuu aloha ia oe, o make auanei i ka pololo, pela wale no au i ae aku ai i kau noi, i keia manawa nae, ua ike au i ka nui o koʻulilo, oka malama ana ia oe, nolaila e ku koke oe a hele mai kuu alo aku, a e huli aku i wahi no kou poo e hiamoe ai, a e imi aku i kahi e loaa ai kau ai!"

            "Ina o kau olelo hooholo ia ea, alaila iaʻu e haalele iho ai i keia wahi, e lawe pi aku ana au me kuu lio."

            "O ka lio hea kau e olelo mai nei, nou ia waiwai?"

            "O kela lio aʻu i lawe mai ai a haawi aku ia oe, oia o De-mona e ku mai la," me ke kuhikuhi ana mai o Kakeo ia De-mona, e ku aku ana ma ka aoao o Konaradi.

            Noke ae la o Mr. Codena i ka akaaka me ka leo nui, me ke kamailio ana mai hoi, no na olelo a Kakeo Wilikona:

            "Aole ou wahi kuleana iki maluna o kela lio, ua uku aku au ia oe i kekahi huina dala, i papalua ae i kau i koi mai ai. Ina ae oe e manao ana, e lawe i kela lio, ke makemake nei au e ike, i ka hiki ana ia oe ke hana ia mea!"

            "O oe kekahi kanaka hoopunipuni ino loa, aole loa ay wahi keneka hookahi i uku mai iaʻu no kela lio. Ua hoohiki mai oe e uku i ka huina o elima haneri  dala, aole nae oe i hooko iki i kau hoohiki nolaila o oe ke kanaka lapuwale hookahi aʻu i ike ai," wahi a Kakea, me ka hiolo ana mai o kona mau waimaka, i kau a mea o ka piha me ka inaina.

            "O oe ka hoopunipuni e keia keiki lapuwale," i komo mai ai ka lunanui ma ke kokua ana i kona haku. "Ua ike maka au i ka ukuia ana aku o na dala he elima haneri ia oe e Mr. Cadena, nolaila mai hoao oe e imi i wahi e hopilikiaia aku ia o Mr. Cadena."

            " He hoopunipuni," i puoho mai ai o Kakeo, me ka holoi ana ae i kona  mau  waimaka, auhee aku la no hoi ka makaʻu mai iaia aku. "Aole loa he hookahi keneka i loaa mai iaʻu no kela lio, a he keu keia o na kanaka hoopunipuni ino loa!"

            Oiai he kanaka huhu hikiwawe ka lunanui hiki hou ole iho la iaia ke hoomanawanui, o kona hele mai la no ia, a hopu aku la ma ka poohiwi o Kakeo, a pane aku la"

 "Ina aole e hiki i kou mau lehelehe ke noho malie, e ike auanei oe, e hookau aku no au i kekahi hoopaʻi ikaika loa ma-luna ouʻmalia pela wale no oe e noho malie ai."

            Noho malie iʻo iho la ua o Kakeo no kona makaʻu, no kona makaʻu, o hahau hou ia aku auanei oia i ka huipa, no ka mea ua kamaaina loa oia, i ke ano o kela kanaka, aole e hoohaka iho ana, i ka hooko ana, i kana mau mea apau i manao ai.

 "Ke manao nei au, aole he kumu maikai, e hoalaia mai ai na kamailio ana no keia lio," i hoomaka aku ai o Konaradi e kamailio me ka leo malie. Ina ua kuai hoolilo aku keia keiki i keia lio, aole loa on a kuleana e hana ai pela, no ka mea aole oia ka on a nona ka waiwai."

            Ke noho malie mai la na alakai o ka hui keaka, me ka nana ana aku o kekahi i kekahi , a ke ike la hoi o Konaradi, i ka imoimo o na maka o ua mau kanaka nei, me kona hoomau hou ana aku nae i ke kamailio ana:

            "Owau ka on a nona keia lio, ma ia ano iho la e hiki ole ai i kekahi mea ke kuai hoolilo aku ia Demona."

            "He moolelo hakuepa wale no kena nau, e hele aku a ka-mailio i kena mau olelo i na diabolo, malia o kela mau uhane haukae o ka po, ke hoolohe mai ana ia oe," i pane mai ai o Mr. Codena.

            "Aole kaʻu he mau olelo haukae, o ka mea oiaio maoli no keia."

            "E hiki ana anei ia oe ke hooiaio mai, i kou kuleana ana i kela lio?"

            Ma kela wahi i komo mai ai o Mr. Rodane, ke kanaka Pr-lekane, e kokua ia Kona radi ma ka mane ana ae:

            "Ke manzo nei au, aole kela e hana pohihihi, no ka mea ua ike ae nei olua, ame ka poe apau i hoea mai nei no ka ma-kaikai ana i na hana o keia po, ua ike aku keia kanaka opio i kona lio, pela hoi ka lio i ike mai ai i kona kahi.

            "Ma ka manawa i haule ai o ka mea e kau ana maluna o kela lio, a hoao aku ke alakai o ka poe keaka e hoonahoa imua o keia lio, ua lilo oia i mea ole loa, a i ka manawa a keia keiki opia i oili mai ai a ike aku ka lio iaia, ua hiki i na mea apau ke olelo ae, oia nei maoli no ka on a nona ka waiwai, nolaila aole anei ia, i lawa no ka hooiaio ana i kona kuleana maluna o ka lio eleele?"

            Ke hoolohe malie mai la o Mr. Codena i kela mau hoakaka, eia nae aole oia he kanaka e haawipio wale ana, i kekahi mea ano nui elike me kela, a o ia ka ua kanaka nei o ka pane ana mai:

            "Mai kau mau mea apau i hoakaka mai la, aole loa ia i lawa no ka hooiaio ana, i ke kuleana o keia kanaka opia ma-luna o ka lio eleele."

            "Ina o kou manao ia, alaila heaha iho la ka mea i koe a keia kanaka opia e hooia aku ai?"

            "Malia paha ua ike mua keia kanaka opia i ka lio eleele, a ua komo pu oia iloko o kekahi hui hana keaka, pela i hiki ai iaia ke hoomalielie i kona huhu, aole i lawa na kumu hooiaio ma kona aoao, e hiki ia oia e kuleana i keia waiwai."

            "Owau ponoi ka on a nona keia lio; a mailoko mai o ka halelio, o kuu makuakane, i aihueia aku ai ia i ka po," i komo aku ai o Konda radi e kamailio, no ke koi ana i kona kuleana.

            "Ua pololei ka kela kanaka opia mea i kamailio aku la, owau ponoi ka mea nana i lawe aihue i kela lio mailoko mai o ka haleio o kona makuakane," i pane mai ai o Kakea Wilikona, me ka hookahaaia hoi o ko Konaradi manao, no ke kokua ana mai o kona enemi iaia nei.

            "Aole he mai hoopaapaa ana i koe, ua lawa loa na hooia no ke kuleana o ke kanaka opia i kela lio" i pane hou aku ai ke kanaka Pelekane, me ka minoaka ana ae, no ke kaa ana o ka lanakila ma ka aoao o kona hoaloha opio, a i hou aku la:

            "Ke lohe ae la no oe, i aihue maoli ia e kela keiki, ke kumu i loaa ai o keia lio iaia, aole on a kuleana e kuai hoolilo mai ai i kela lio ia oe, a oki loa hoi kou manao ana iho, he kule-ana kekahi oi, maluna o ka waiwai i loaa hewa mai."

            "Aohe i maopopo iaʻu ke ano o kau mea e kamailio mai nei iaʻu," i puoho hou mai ai ke poo o ka hui keaka, me ka hoike ana mai i kona ano uahoa. "Ua uku aku au i ka huina o elima haneri dala no keia lio, nolaila aia wale no a hoihoi hou ia mai kaʻu mau dala, alaila ae aku au e kaawale keia lio mai iaʻu. Aole au i makemake, e hookoia mai ma keia ano, me ka hele ole aku imua o kekahi aha hookolokolo."

            Iloko o keia manawa e kamailioia nei na olelo maluna ae, aia no na hana keaka ke nee mau la imua, a ke loheia aku la hoi na leo uwa, o ka lehulehu, e haawi ana i na ma-halo ana i ka poe hana keaka, a ke kani la hoi ka bana, o ka poe hana keaka keia e hemo mai ana, a e komo aku ana noloko o ka haleole nui, aole o lakou wahi mea a lohe mai i na olelo maloko o ka halelole uuhku.

            "Ma ka manao o kau mea i kamailio mai nei, o kou make-make maoli anei, o ia ka paa ana i keia lio, malalo o ka ma-na o na hana lima ikaika?" wahi a ke kanaka Pelekane me ka haka pono ana aku maluna o Mr. Codena.

            "Ina e hiki mai ana i ka manawa e konoia mai ai au, e hoohana aku me ka ikaika, aole no he mea nana e ku-e mai iaʻu ma ia mea," wahi a ke poo o ka hui keaka, me ka hiki ole nae iaia ke nana pololei mai imua o ke kanaka Pelekane.

            "Auhea oe," i makailio hou aku ai ke kanaka Pelekane, me kone hele mai la a piha i ka hoonaukiuki, "aole oʻu ku-leana maoli ma keia hana, koe wale no ka ike ana e hooko-ia ka mea pololeo; aka i hoike aku nae au imua oi i keia ia lio, mahope iho o ka hooiaioia ana me ke kamailio ole, o keia keiki opio kona on a oiaio loa, e komo ana oe iloko o ka wai wela. O keia maoli ka mea oiaio i lohe oe!"

            "Aohe aʻu nana i kau mau olelo hooweliweli. Ua uku aku au i kaʻu mau dala no keia lio, nolaila owau ka on a o keia waiwai i keia manawa," i pane mai ai o Mr. Codena. "E kii aku oe a malama aku i kuu lio," i kauoha aku ai oia i ka lunanui o ka hui keaka.

            Hele mai la ua kanaka nei, me ka manao e hopu aku i ke kaula kaohi, e paa ana i ka lima o Kondaradi, ua poha e aku la nae ka leo kauoha o ke kanaka opio i ka pane ana aku:

            "Ina oe e hoao ana e hoopa i kekahi lihi o keia lio, ma-luna iho ou, ke koʻikoʻi o ka auamo ana i kou poino."

            "Hele oe pela e kena keiki lapuwale!" i pane mai ai ua kanaka nei, me ka hoomau ana mai no i ka hele imua.

            I kela manawa koke no, i haawi ae ai o Konaradi i keka-hi hoailona, o ka oni koke ae la no ia o Demona, me ka hoohuli ana aku o kona mau wawae hope, i kahi a ka luna-nui e hele mai ana, a me he anapa ana la na ka uwila, o ka haawi aku na no ia i na peku mahanahana, aohe wa o ua kanaka nei, a loaa pono aku i na kapuai, he hookahi kumu o kona kakele, o ia no kona alo ana ae, a hu ana na wawae o Demona ma kona mau papalina.

            "Ka hoike hoi aku nei ai ia olua, o ka mea e hoao ana e kaili i keia lio mai aʻu aku, he make wale no kona hopena, no ka mea ua makaukau mau keia lio, e hooko i kaʻu mau mea apau e kauoha aku ai iaia."

            Ua hookahahaia no alakai o ka hui hana keaka, no kela hiki loa i kekahi keiki opio ke hoohoka aku ia laua, a oiai nae he mau kanaka kela i makemake ole, e lanakila kekahi mea imua o laua, homaka ae la kekahi e kahea me ka leo nui, i ke kahea i kamaaina i ka poe hana keaka apau, iloko o ka manawa pokole, ia hoea mai la na kanaka hana keaka, mai na wahi like ole mai o ka halelole nui, a hopunoiia ae la o Codena ame kona hoa e ko laua mau kanaka ponoi.

            Ua huki mai o Konaradi ia Demona a pili ma kona aoao, ke kamailio aku la oia i na kanaka o ke komo ana mai iloko, he make wale no ka hopena e kau aku ana maluna, o ka mea e hoao ana e hookokoke ae i kela lio, nolaila ua ku a makaʻu maoli kela poe kanaka, no ka ike pono ana paha hoi kekahi i na hana a ua lio nei maloko o ka rina keaka i na minuke mamua aku.

            Ke hoomaopopo la no nae o Konaradi aole e hiki kana mau hana pulapu ke ku lele aluka mai o kela poe kanaka maluna on a, he hana paakiki ke kaa ana o ka lanakila ma kona aoao.

            Me ka ike ole ia aku nae e na kanaka maloko o kela haleolle, ua oili ma-lu aku la o Kakeo Wilikona iwaho, alaila hemo ae la kana pahopelu, o kona oki aku la no ia i ka aoao o ka halelole, ma kahi he eono kapuai ke kiekie mai ka honua ae, a i ka hamama ana ae o kekahi puka nui, kahea mai la oia ia Konaradi i ka i ana mai:

            "Eia ka puka ua hamama nou, e hemo koke mai iwaho nei me ka hoohakalaia hou ole aku!"

            Iloko no hoi o kela manawa hookahi, i unuhi ae ai ke kanaka Pelekane i. kana pu panapana, a paa ae la iloko o kona lima, me ka pane ana aku imua o ka lunanui o ka hui hana keaka:

            "O ka mea maloko nei o keia hale, e hoa ana e ku-e mai ia makou, e lilo no oia he kanaka make," alaila hawanawana mai la oia ia Konaradi, o ke kani ae la no ia o ka hokio a ua keiki nei, a oili aku la iwaho, ma kela puka o ka halelole a Kakeo Wilikona i oki ai i ka pahi, aia no hoi o Demona ke hahai aku la mahope ona.

            I ka ike ana ua oili aku la o Konaradi iwaho, me ka mee-lahi loa, ia wa i kunou aku ai ke kanaka Pelekane imua o ka lunanui, me ka hoopuka pu ana aku i keia mai olelo:

            "Ke hoomaikai aku nei au ia oe, no kou ku-e ole ana mai nei, i ka oili ana aku nei au ia oe, no kou ku-e ole ana mai nei, i ka oili ana aku la o kuu hoaloha, aka he hookalhi nae mea nana i hookahaha loa mai iaʻu, o ia no kou hoao ana e hoala mai i kekahi haunaele, nolia o ke aloha no kou," o kona emi hope mai la no ia, no kahi o ka puka e hamama aku ana, aia no hoi kana pu panapana ke paa la iloko o kona lima.

            I kela hala ana mai o ke kanaka Pelekane, ia wa i kahea ae ai ka luna nui o ka hui hana keaka me ka leo nei, e kauoha ana i kona poe kanaka, e holo aku e hopu ia Kond-rado, me ka i ana ae: "E haawi no au i hookahi haneri dala, i ka mea e hopu ana a paa kela keiki aihue, me ka hoihoi pu mai i ka lio eleele imua oʻu!"

MOKUNA XX1L

Hakalia no a hemo o Konaradi iwaho o ka halelole, o kona lele ae la no ia, a kau ana maluna o ke kua o Demona, a hoomaka aku e holo me ka puahia no kahi a kona hoaloha i hawanawana aku ai iaia, no ka mea aia iloko o ke kanaka opia ka manao paa e hoopakele i kona lio, mai ke kaa hou ana aku malalo o ka malu o ka lunanui o ka hui hana keaka.

            Ma kela manawa hoi a ke kanaka Pelekane o ka hemo ana aku iwaho, paa ana mai me ka leo haalulu, o ka mea i hele a piha maoli i ka ma kaʻu:

            "E ae mai oe owau pu kekahi e hele aku me oe, aole oʻu makemake e noho hou uho me kela kanaka ino, o pepehi mai auanei oia iaʻu a make loa!"

            "Ina o kou makemake ia ea, alaila e uhai mai mahope oʻu," wahi a ke kanaka Pelekane me ka hoomaka ana aku e holo, wahi a ke kanaka Pelekane me ka hoomaka ana aku e holo, elike me ka mama i loaa iaia, a ke hahai aku la no hoi o Kakeo Wilikona mahope on a.

            Mamuli nae o ke kamaain loa o ke kanaka Pelekane i ke alanui o kela  kulanakauhale, ua lilo i hana maalahi nana,  ka holo ana e pakele mai ka puulu aku o ka ppe hana keaka, aole hoi elike  me ka poe e alualu aku ana mahope o laua, ua lilo ka poeleele, i kumu hoohakalia loa ia lakou.

            Ke lohe la na kanaka hana keaka i ke pohapoha o na ka-puai o Demona, o oiai nae, aole o lakou mau lio i makau-kai i kela manawa, holo nui aku la e kii ikekahi mau lio ekolu hoomaka aku la e alualu, a me maopopo ole nae o ke alahele pololeo e loaa aku ai o Konaradi ia lakou.

            Elike me na kauoha i haawiia aku ai ia Konaradi, ua holo pololei loa aku la oia ahiki i ke komo ana aku hoi o kona hoaloha me Kakeo Wilikona, e ku mai ana ua kanaka opio nei, ma ka aoao o kona lio, e kakali mai ana no i kona kamaaina.

            "E ae mai ana anei oe e Konaradi, owau pu kekahi e hele me oe ma kau huakai? Ua kipahuia mai nei au e ka luna-nei o ka hui hana keaka, nolaila aole he maopopo kaʻu mea e hana aku ai. Ua ike au i ka nuin ame ke koʻikoʻi o koʻu hewa , a ke kaumaha loa nei au, no kaʻu mau hana hoeha-eha he nui ia oe. He haalele kahiko koʻu i ka hui hana keaka, aole nae he ae iki mai o kela kanaka ino, aole no hoi he ae mai e kakae au i leka i kuu makuakane. O in a oe e ae mai ana owau pu kekahi e hele me oe, e hana no au malalo ou, ae uku aku hoi ia oe, ke hoea hou kaua i Ame-rika."

            He nui aku na mea a Kakea i makemake ai e kamailio mai, me kona manao, pela iho a e ae mai ai o Konaradi e hele pu aku oia, me ka keiki ana i hoolilo aku ai i enemi nona, ua papa e aku la nae o Kondaradi iaia, me ka i ana aku:

            "Ua paa loa kaʻu hoohiki, ma kou wa e loaa aku ai iaʻu, e hana no au i na mea apau e auamo ai oe i na hopena awahia, o kau manao, ua lawa loa na haawina hoehaeha i kau aku maluna oe, e papalua ole aku ai au i kou mau ehaeha."

            "O nui maoli kuu mahalo, no kau mau hoakaka e Kona-radi, he oiaio, ua mihi loa au i kaʻu mau hana hewa apau, i hoopilikia aku ai ia oe, a ua auamo iʻo no hoi au i na ho-pena ehaeha o kaʻu mau hana ino apau."

            "Ua hoike mai oe i kekahi hana maikai loa i keia po, ma kou imi ana i wahi noʻu e pakele mai ai mai kela puulu mai o na kanaka hana keaka, nolaila ke ae aku nei au i kau noi, no kou hele pu ana me aʻu, ma kaʻu huakai, o ka pilikia wale no nae, aole e hiki ia kaua a elua ke kau malu-na o keia lio hookahi."

            "He pilikia hiki wale no kela ke hoopauia ae," i komo mai ai ke kanaka Pelekane ma ke kamailio ana."Ia oe e e hooluolu ana i keia la iho nei, ua hele aku la au e kuai i kekahi hoki nou e kuu hoaloha, pela me na makaukau apau no kau hoaloha, a maluna no hoi oe o keia lio. Eia iloko oʻu, ka makee no olua e na hoaloha, e haawi aku ana au i kaʻu mau kokua ana, ma na mea i hiki iaʻu ke hana. Ua hoohilo aku au i kekahi huina dala mahuahua no ka pono o keia huakai hele, aole nae ae e koi aku ana ia oe e kuu hoaloha e uku koke mai i keia manawa, aka in a he wa keka-hi ma keia mua aku, e loaa mahuahua ae ke dala ia oe, a manao ae e hookaa i keia aie, aia no ia i kou manao, aka i halawai oe me na ulia pakalaki, mai noonoo hou ae no keia aie."

            " O kau mau dala apau i hoolilo aku ai no koʻu pono, e hoihoi hou ua aku ana ia ia oe, i ka manawa kupno," i hooia mai ai o Konaradi imua o kona hoaloha.

            "Ke kokua aku nei au i kela manao o kuu hoa nei, in a no ko maua hoea hou no Amerika, aole e hoohakalia iho ana kuu makuakane, i ka uku ana mai i kou mau hoolilo apau, no ka mea he makuakane waiwai koʻu makemake ponoi, me ka holo mahuka ana mai kii mau makua mai," i pane mai ae o Kakeo.

            "He nui na keiki a na kanaka ilihune aʻu i ike ai i ko la-kou hoopono loa," i pane aku ai ke kanaka Pelekane. " He mea liilii loa i koʻu noonoo, in a paha he makuakane waiwai, a inhune kou, maluna wale no o na olelo a keia kanaka opia ka u e hilinai nei, no ka ukuia mai o kaʻu mau dala, i hoolilo aku ai no ka holopono o kana huakai."

            Ua noho hamae loa o Kakeo no kela hoakaka a ke ke-onimana Pelekane, no ka mea ike koke iho la no oia, i kona hilinai ole ia, ia pono no nae ia hilinai ole ia ana mai o kana mau olelo, no ka mea he keiki ai hue oia, o ka lwae ana mai i ka lio o Konaradi, ka mea hoi ana e uwalo aku nei i kona oluolu, e kokua mai iaia, mailoko mai o ka pilikia.

            Huki aku la ke kanaka Pelekane ia Konaradi ma kekahi wahi kaawale, a kamailio aku la i kekahi mau olelo, e lohe  ole aku ai o Kakeo, eia nae, ke ike aku la ua keiki nei, i ke kuno kunou o ke poo o Konaradi, alaila kamailio ae la ua kanaka nei me ka leo nui:

            "Aole he manawa hoi aku no ka hoohakalia ana i kau huakahi hele, iloko o na hora helu wale no mai keia manawa aku, e puni ana keia kulanakauhele i na kanaka o ka hui hana keaka e hokolo ana mahope o kou meheu. He hookahi wale no kumu nana i hoohakalia aku i ka hele ana mai o Aela poe kanaka e huli ia olua, o ia ko lakou paa loa i na hana keaka, aka in a e hookuu ana ke keaka ma keia po, e ike auanei olua, aole lakou e noho malie ana, e pau ana na alahele mauna i ke kuekaaia, pela hoi na wahi like ole ma-loko nei o keia kulanakauhale.

            "O koʻu manao ea, o ia no ko olua hoomaka koke ana i ka olua huakai i keia manawa. Ua kau oha aku au i ke alakai, ma ka wanaao oia e hoea mai ai, no ke alakai ana aku ia oe e kuu hoaloha, ua hiki no nae ke hoololiia ae ia manawa, nolaila kakali malie olua ma keia wahi, iloko o na minuke elima wale no, e huli hoi hou mai ai au."

            Hele aku la Konaradi me kakea no kekahi wahi pouli-uli, i ka wa o ko kau kamaaina i hala aku ai, aia hoi o Ka-keo ke noke aku la i ke kamailio, aka ke papa mai la naeo Konaradi iaia, me ka olelo ana mai, he mea makehewa wale no ka noonoo ana no na mea e ae, hookahi wale no mea noonoo, o ia ko laua kaawale ana aku, mai kahi aku o ka pilikia ame ka poino.

            No ka hapaha hora paha kela kakali ana a na opia, oili mai la ko laua kamaain, pela pu hoi me ke kanaka alakai, a e kaʻi ana oia he mau hoki, ke hookahi hoki, i kaumaha i na ukana, a e paa ana hoi ke kanaka Pelekane he hookahi noho.

            "I lawe mai la au i keia noho, no kou lio e kuu hoaloha, he noho ano maikai ole keia ke nana aku, aka nae, aia a loihi aku kou noho ana maluna on a, e ike on a, e ike auanei oe, o keia kekahi noho maikai loa. No ke kaulawaha, ua hiki keia kaulawaha e paa nei, a eia mai he mau huluhulu," me ke kiola ana mai ia Konaradi ame Kakeo. "Ua paa pu mai nei au i mau papale laulau nui no olua, o na papale kupono keia no olua e kau koke maluna o ko olua mau poo, i kuhi-hewa mai no, he mau Paniolo olua.

            "Ina no ka loaa aku o ka huakai i hala ai ma nehinei ia oukou, aohe he pilikia ana, aka i loaa ole ia oukou, alaila eia maluna o keia hoki ukana, ka oukou mau meai, e pili-kia ole ai oukou ahiki i ka hoea ana i kahi i nohoia e na kanaka."

            Aole he manawa hoi aku no ka houlolohi ana, hoomakau-kau koke iho a na opio ia laua no kela huakai hele, me ka hoolako pu aha o ko laua kamaaina i mau ilikalapu, oiai hoi laua e hoomakaukau ana, i noi mai ai ke alakai, e hoo-makaukau ana i noi mai ai ke alakai, e hookuu iki aku iaia no kekahi manawa pokole, o ke komo aku la no iao ua kanaka nei noloko o ka hokele.

            "Pehoa ke mau pi panapana no anei ka olua?"

            "Ae, ua lako no au me ka pu panapana," i pane mai ai o Konaradi."

            "Aole aʻu pu panapana," i pane mai ai hoi o Kakeo.

            (Aole i pau)