Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 35, 2 September 1921 — Page 5

Page PDF (1.66 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no

KONARADI KENEKONA

a i ole

Ka Hiena o na Awawa Kuhoho ame Demona ka Lio Eleele Kapaianaha

 

            "Aole i lawa kela pu hookahi na olu e kuu mau hoaloha : eia mai kuu mau pu panapana elua, e lawe aku oe e Konaradi i hookahi pu, a e haawi ae i kekahi na kou hoa nei; aohe hewa o ka hele me ka makaukau. Eia pu mai kekahi pahi a'u i hoohana ole ai no kekahi manawa loihi. Ua makaukau mau na Paniolo o keia wahi me ka pahi, he mea haule ole kela ia lakou i na manawa apau ; malia paha aole no olua e hoohana aku ana i keia mau mea, aohe nae he hewa o ka makaukau mua."

            Oiai nae o Konaradi ma e kamailio ana, heaha la ia alawa ana mai a ua kanaka opio nei, ike mai la oia i kekahi mea nana i hookahaha loa aku i kona noonoo, o ia no ke kamailio ana o ke alakai, me kela kanaka elemakule me ka makaaniani gula, o ka holo pu ana aku me ia mai Amerika aku.

            Ma ka hoomaopopo aku a ke kanaka opio, aia kekahi mea ano nui loa e kamailioia ana mawaena o kela mau kanaka, no ka mea ua hele ko laua mu poo a pili loa i kahi hookahi. I ka pau ana o ke kamailio ana a ua mau kanaka nei, o ka huli mai la no ia o ke alakai hele no kahi o Konaradi ma e noho aku ana, a kaha aku la hoi ke kanaka elemakule hele, no kekahi aoao o ka hokele.

            Ma kela hoea ana mai o ke alakai i hoakaka mai ai oia, no kona hoolimalimaia ana mai e lawe aku i kekahi poe okoa ae, a i ka wa e loaa aku ai o ka poe mua ia lakou nei, o kona wa ia e hoi hou mai ai no ke kii ana i keia poe hou, mamuli o kela mau hoakaka, ua pauwale ae la no ko Konaradi manao hoohuoi, no ka hana maoli a ke alakai, me ke kanaka elemakule.

            Oiai nae, he mau dala no kekahi iloko o na pakeke o Konaradi i kela manawa, huki aku la oia i ke kanaka Pelekane ma kekahi wahi, no ka uku ana aku i kekahi hapa o na dala, a kela kanaka i hoolilo ai no ka pono o keia kuakai hele, ua hoole loa mai la nae kela kanaka, i ka lawe ana he hookahi keneka, me ka haawi ana mai i kona pepa inoa ia Konaradi:

            "Eia mai ko'u inoa, ame ko'u wahi i noho ai ma Ladana. Ina oe e hele ma keia huakai au, a i loaa ko makuakane ia oe i kekahi leka na'u ma keia wahi, aole e hiki ia oe ke hoouna mai i kekahi leka na'u ma keia kulanakauhale, no ka mea he pokole loa ko'u manawa e noho ai maanei. Ua haawi aku au i ko'u hilinai piha ana maluna ou e kuu hoaloha ; aole he mea maa ia'u ka hilinai ana i na malihini, aka nae me he mea la, ua oi aku ko'u hilinai maluna ou, mamua o ko'u hilinai i ka'u poe i kamaaina."

            Iloko o kela manawa, i loheia aku ai ke pohapoha o na kapuai o na lio, a o ia ka Kakeo i holo mai ai me ka piha i ka maka'u a hopu aku la i ka lima o Konaradi me ka pane ana mai:

            "O na kanaka kela o ka hui hana keaka e huli mai ana ia kaua!"

            "Maanei mai kakou e hele ai," i pane ae ai ke kanaka Pelekane, me ke alakai ana aku i na opio ma kekahi alanui ololi, a oili aku la ma kekahi wahi mamao mai ka hokele aku, a laila kau ae la na kanaka opio maluna o ko laua mau holoholona, pela no hoi ke alakai i kau ae ai maluna o kona hoki, haawi ke aloha hope, o ka haalele iho la no ia o kela huakai, no ke alahele mauna, a ma ke kokua ana mai o ka pouli o ka po, ua maalahi maoli ko lakou nei hele ana me ka ike ole ia mai,

            No na hora elua paha kela hoomau ana a lakou nei i ka hele me ka hoomaha ole, kauoha aku la o Konaradi i ke alakai e ku mai, a mai kela manawa mai a lakou i ku iho ai, i lohe mai ai lakou i ke pahupahu o na kapuai lio, a o ia ka Konaradi i pane aku ai imua o kona mau hoa:

            "Ke ukaliia mai nei kakou e ka poe huli." wahi ana me ka huli ana mai nana iloko o kela pouli.

MOKUNA XXIV

            I ka lohe io ana aku o Kakeo i ke pahupahu kapuai wawae o na lio, ua naka ae la kona kino me ka haalulu, alaila hawanawana mai la ia Konaradi: "Aole kela he poe e ae e hele mai nei e huli, aka o na kanaka kela o ka hui hana keaka.

            No ko laua nei kamailio hoi, ua kukahala-ke mai la ko laua alakai, me ke kamailio ana i kekahi mau olelo a laua nei e maopopo ole aku la, aka o ka manao nui nae o kana mea e namunamu la, o ia no ko lakou hele maile, a koi ikaika mai la ua alakai nei , e hoomau aku no ko lakou hele ana imua.

            Ike i'o iho la o Konaradi i ka naauao o kela manao o ke alakai, o ko lakou hoomau aku la no ia i ka hele ana, aia mau hoi o Konaradi ma ka aoao o Kakeo i na manawa apau, no ka mea aole o Kakeo makemake e kaawale aku o Konaradi ma kahi okoa, no kona piha loa i ka maka'u.

            "E noho hamau oe e Kakeo, aole au hopohopo ana no ko'u haalele ia oe, Ina he mau aakoko kekahi i loko o kou kino, e hoike ia mea, ma ka loaa ana he manao koa iloko ou, aole o ka maka'u wale elike me kou ano a'u e ike aku nei. Ua hala na la o ko kaua noho enemi ana, i keia manawa, he mau hoaloha kaua, a ma ia ano, e hele pu kaua e pono ai i na wa apau, i hoea mai ia o ka pilikia maluna o kekahi, ua hiki i kekahi ke kokua aku, Ina aole kaua e hoe houe ana me ke ola no Nu Ioka, aole no'u ia hewa, na kou makemake ponoi no i noi mai, e hele pu oe me a'u, nolaila e waiho i ka maka'u mahope, a e malama i ke koa ame ka wiwo ole."

            "Ina no ko kaua loaa pono mai i ka una nui o ka hui hana keaka, e pepehi mai ana oia ia'u a make. He mau manawa lehulehu ka kela kanaka i kamailio mai ai, no kona makemake loa e lawe ae i kuu ola, oiai no nae aohe a'u mea i hana aku ai ia wa, no keia manawa, ua maopopo loa ko'u lilo ana i mea ino loa imua ona, o ka make wale no kana hoopa'i e hookau mai ai maluna o'u."

            "Ma kena mau mea a'u e lohe aku nei, me he mea la, ua ike oe i kou kuhihewa loa, no ke komo ana iloko o ka hui hana keaka, aole anei pela ka mea oiaio ke Kakeo?"

            "O aole he wahi hauoli iki i loaa ia'u iloko o kela ano hana, a in a i maopopo mua ia'u ka maikai o ka noho malie ana i ka aina hanau, aole loa au e holo mhuka, aka he haawina a'o maikai loa nae, keia i loaa ia'u."

            He pouliuli wale no keia a lakou e hele la, aole he ikeia aku o ke kaulana o ka aina, aka nae i ka hala ana o kekahi mau hora, ia wa i hoea aku ai lakou nei i kahi oneanea o ka aina, a hoomanao mai la o Konaradi, ua mamao loa lakou mai ke kulanakauhale mai, a lakou o ka haalele ana aku mahope.

            Iloho o ko lakou nanea i ka hele, ku honua iho la ke alakai, me ka olelo ana mai i kana mau malihini e ku iki lakou, ke ike la o Konaradi i ka hele a pau maoli ke aho o na hoki, aka no kona lio eleele, aole he wahi mea a nui o kona hanu, he o ia mau ke kulana ikaika o kela lio, me he mea la, aole lakou i hele ma kekahi huakai loa.

            Ia lakou e hoomaha la, aole he loha hou ia ae o ke pahupahu mai o na wawae lio a hoomanao mai la na kanaka opio, ua haalele ka poe huli i ka hookolo ana mai mahope I oakou nei, a ua huli hoi hou aku no ke kulanakauhale.

            Iloko nae o ko lanou nei nanea, oili mai la kekahi mea nui pouliuli, me he mea la mailoko mai o ke ao, a aohe wa a haule o Konaradi mailuna aku o kona lio, i kau a mea o kona puiwa, alaila huli mai la ia Kakeo me ka i ana mai:

            "Aole paha kela he manu, me he mea la he akua lapu." wahi a Kakeo, me ka pupue wale ana iho no i kona noho.

            Ke noke mai la ko laua alakai i ke kamailio i kekahi mau huaolelo, a laua nei e maopopo ole aku la i ka manao, me ke kuhikuhi ana aku hoi o ka lima o ua alakai nei i ka hikina, a i ko laua nei nana ana aku, e wehe ae ana ka malamalama o ka mahina.

            Ia lakou i hoomaka mai ai e hele ma kela huakai, he kulana ino maoli ke nana aku, i kau a mea o ka hele o ke ao a panopano, i keia manawa nae, ua auhee aku na ao panopano, a o na ao makamaka kohu mau ao opua ia e oiliili mai la.

            Hoomau hou aku la no lakou i ka hele ana imua, aka i ka piha ana o ka hapalua hora, kauoha aku la no o Konaradi i ke alakai e ku mai, me ka huli ana mai nana ihope.

            Aole he aaki loa o ka pouli a lakou nei e hele la, mamuli o ka hoauheeia ana aku o na ao panopano o ka lewa, a ke honi la hoi na kamahele i na ea oluolu maikai o ka po/

            Aia ka mahina ke oila ae la maluna o na kuahiwi, o ka mea wale no nana i alai aku i kona malamalama, o ia no kekahi ao nui, aia mau na maka o Konaradi i kahi o ka mahina e nana la, a mamuli o kona mahalo maoli i ka nani o ka hiona a kona mau maka, e ika aku la, ua hooho okoa ae la oia, i ka pane ana ae:

            "He keu aku maoli a ka nani o kela hiona a'u e ike nei!" wahi ana, me ke kuhikuhi ana aku o kona lime i kahi o ka mahina e kau mai ana iloko o ke ao.

            "E manao ana ka hoi au, ua lohe aku nei la oe i ka halulu mai o kekahi poe, he keu maoli ko'u puiwa ia oe!" i pane mai ai o Kakeo, me kona hopohopo mau no ko lakou loaa aku i ka poe huli.

            Me he mea le, aole i lohe mai o Konaradi i kela mau olelo a kona hoa, oiai aia wale no kona noonoo i na hiona nani kamahao i kona noonoo, kahi i nana ai, a ke ike la no hoi oi a ika lalani mauna, i ke ku mai i kahi mamao loa, me ka lele aku o na kukuna malamalama o ka mahina i kela mau wahi, he mau hiona hoi ana i ike ole ai mamua.

            O ka hana hoi i ahiki i ka lawa ana o kona makemake, kauoha aku la i ke alakai, e hoomau aku i ka hele ana nomua, o ko lakou haalele iho la ia i kela wahi, a i ka oili ana ae o ka mahina maluna o ke ao eleele, ua lele mai la kona malamalama piha malua o ka aina holookoa, nolaila ua hiki ia lakou nei ke ike aku i na wahi e kokoke mai ana i ke alanui.

            No ka ike paha o Kakeo, ua hala aku ka poino, nolaila hookokoke mau mai la oia ia Konaradi iaia, a mamuli o ka nui maoli o na haawina ehaeha a kela keiki i hoomanawanui ai, oiai oia me ka hui hana keaka, ua loaa ka ike ia Konaradi, aole loa he wahi lihi hoihoi iki iloko o Kakeo, e komo hou iloko o kekahi hana o kela ano.

            Ua hoakaka aku no o Konaradi ma ke ano nui, i ke kumu o kona hoea ana mai no kela aina malihini, me kona huai ole mai nae i kana mau meahuna apau imua o kona hoaloha, mamuli no o kona kanalua no ko Kakeo ano.

            Aia kekahi manao hoohuoi iloko o Konaradi, mamua o ko lakou hoea ana aku no ka pahuhopu o ka lakou huakai e halawai aku ana lakou me kekahi mau pilikia, a na ia pilikia ananei e kono aku ia Kakeo e huli kue mai aiai nei, nolaila aole he mea maikai, ka hoike piha ana aku i kana mau meahuna apau imua ona.

            Hoomau aku la lakou nei i ka hele ana imua, ihiki i ke kahi kahawai, ku iho la lakou no ka hoomaha iki ana, ua kiakia loa ka mahina i kela manawa, ke hoolele pau mai la i kona malamalama, ua hiki loa ke ikeia mai ke alanui, a lakou nei o ka hele ana aku.

            Huli mai la o Konaradi nana ihope, he ahuwale na wahi mamao loa, no kekahi mau minuke kela nana ana aku a Konaradi, ia wa i hooho ae ai oia me ka piha i ke pihoihoi:

            "E nana aku ihope e Benigo!" wahi ana i ke alakai, me kona kuhikuhi pu ana mai hoi ihope, o ke alanui a lakou i hele aku ai.

            Ua ice io aku la ke alakai i ka mea a Konaradi o ke kuhikuhi ana aku, ke noke la ua kanaka Paniolo nei i ka namunamu ma kana olelo makuahine, me ko laua nei maopopo ole aku i ka manao, me he mea la nae, ma ke koho aku, e olelo mai ana kela kanaka, aole he pilikia, aole kela poe e hahae aku ana mahope o lakou, aka he poe kaahele no i like me ko lakou nei ano.

            No Kakeo, ua piha loa oia i ka maka'u, a o Konaradi kekahi i piha me na manao pihoihoi, no ka mea ke hoomaopopo mai la oia, aia ma kahi o ka elua a ekolu poe mauna o na lio.

            "Ke ole au e kuhihewa, o ka lunanui kela o ka hui lana keaka, me kona poe kanaka e ukali mai nei mahope o kakou, a in a nei no ko kakou loaa mai, he hookahi no hopena maopopo loa, e kau mai ana maluna o kakou apau, o ia ka make." wahi a Kakeo, me ka hopu ana aku i ka lima o Konaradi.

            Pale ino mai la o Konaradi i ka lima o Kakeo, me kona piha i ka hoonaukiuki, a i mai la: "Heaha kau e makou aku ai i kela kanaka, no ka mea ua lako kaua me na o'u panapana? Aole loa o'u makemake e hoopoino wale aku i ke ola o ha'i ma ke ki ana i kau mau pu panapana ,a nae iloko o ka wa o ka poino, e konoia mai ana kaua, e kupale no ko kaua ola iho, mai kela poe mai.

            Iloko o ka hoolana mai o Konaradi i ka manao o Kakeo, ua hooi loa ia ae la ka maka'u o ke keiki a ke kanaka waiwai, me ka pane ana mai:

            "Ke kanalua loa nei au no ka hiki ia'u ke hoohana i ka pu panapana!"

            "He hana okoa loa ia mai keia pilikia maopopo loa a kaua e ku aku ana," i pane aku ai o Kakeo, me ke ano nunuha me kona noho hamau ana iho, aohe he hoala hou aku i na kamailio ana no kela puulu a lakou e ike aku la.

            No ke ake ana nae e maopopo pono kela puulu e hookolo aku nei mahope o lakou ua hooholo iho la o Konaradi i kona manao e hoomau no lakou i ka hoomana ana ma keia wahi ahiki i ka maopopo pono ana o kela puulu, ua hoole paakiki mai la nae o Kakeo, o ke alakai kekahi i komo pu mai e kokua i kela manao ku e, no laila ua haawipio aku la o Konaradi, me ka ae ana aku, e hoomau lakou i ka hele ana, a hoea no kekahi wahi e hiki ai ia lakou ka pee ae.

            Ia lakou e hoomau nei i ka hele ana imua, ma kapa o ka muliwai, ke huli mau mai la ka Konaradi nana ana ihope, eia nae aole ona ike hou mai i ka poe maluna o na lio, Ke kiekie loa ae la kamahina i kela manawa, e ahuwale ai na wahi mamao, o ka mea apiki nae, aole he hookokoke mai o ka poe a lakou nei i ike aku ai.

            No kekahi mau mile loin keel hele ana aku a lakou ne ku iho la ke alakai, me ka huli ana mai i kona mau hoa hele a olelo mai la, aole e hiki ia lakou ke hoomau aku i ka hele ana imua, oiai he pali aku kela wahi, me ka nihinihi, e hopohopo ai ka hele ana i ka wa poeleele.

            Ua lilo kela i mea maikai ole i ko Konaradi manao, eia nae aole ona ku'e aku i na hoakaka a ke alakai, olai he malihini loa oia ma kela alahele, malia paha ua pololei na mea a ke alakai e hoakaka mai la, no laila he oi aku ka pono o ka hoolohe ana ia mau olelo.

            Lele nui iho lo lakou apau ilalo, me ka hoopaaia ana aku o na hoki i na kumulaau, aka no Demona nae, ua hookuu aku la no o Konaradi e hele, me ka nakii ole ia, oiai ua kamaaina loa oia i kona lio, he mea hiki wale no iaia ke kahea aku i ua lio nei e hele mai, ma kana mau manawa apau e makemake ai.

            Oiai ua hele lulumi ka makehiamoe maluna o na kamahele, i hakalia no a haule iho o Kakeo iluna o kona huluhulu, o kona lilo aku la no ia, me ka noonoo ole ae no kekahi pilikia, oiai no nae oia ka mea maka'u loa o lakou, no ka loaa aku i ka puulu o ka poe hana keaka.

            Olelo mai la ke alakai ia Konaradi, oia o lakou ke ku e kiai, a e hiamoe laua nei, nolaila owili ae la o Konaradi i kona huluhulu, a moe iho la aole nae no kona makemake maoli e hiamoe, aka no ka hooluolu liilii ana, aia mau no ka manao hoohuoi iloko ona, no kekahi poino e hoohalua mai la ia lakou; a o kekahi no hoi aole ona hilinai piha i kela alakai.

            He manawa pokole wale no kela a Konaradi o ka hooholo ana iho, o kona haule aku la no ia hiamoe, a mai kela hiamoe mai, i puoho ae ai oia, alaila kaakaa malie ae la kona mau maka, me kona ala ole ae iluna a o kona mea o ka ike ana aku, e hele mai ana kekahi mea ma kona mea o ka ike ana aku, e hele mai ana kekahi mea ma kona wahi e moe ana.

            Aia no kekahi lima o Konaradi ke paa la i kana pu panapana, me ke ala koke ana ae o kekahi manao iloko ona, e hoohana aku i kela pu, o ka mea wale no nana i kaohi aku ia manao ona, o ia kona hopohopo, malia paha he nui loa ka poe e noho kokoke mai ana ma kela wahi, o ko lakou lele mai no ia maluna o lakou nei, a pau i make.

            Aia ka lima o kela kanaka malalo o kona koloka loihi, a oiai ua lohe nui oia no ke ano o na kanaka Paniolo, aole oia i hoohewahewa aku i ke kumu o ka huna ana o kela kanaka kona mau lima, no ka paa ana no ia i kekahi pahi.

            Hele mai la ua kanaka nei a ku iho la ma ka aoao o Konaradi me ka nana pono ana iho i ka helehelena o ke kanaka opio, oiai hoi ua o Konaradi e moe hoololo ana, alaila pane iho la ua kanaka nei i keia mau lolelo:

            "Hele mai la ka hoi ka makemake a nui iloko o'u, e hou aku i kuu pahi i ka puuwai o keia ilio meeau!"

            Ua lohe pono loa aku o Konaradi i kela mau olelo, ua maopopo pu hoi iaia ka mea nona kela leo i kamailio aku ai iaia, a ma kana hoomaopopo iho, me he mea la e pau ae ana ka pana ana a kona puuwai, no ka mea o ke kanaka nona kela leo, aole oia he mea okoa aku, aka o Felipe no ia kela hapa Paniolo, a o kona enemi ino loa hoi.

MOKUNA XXV

            Akahi no a maopopo i ua o Konaradi ua hookoloia mai ola mai Amerika mai e kona enemi, a hooiaio iho la oia, ua pololei kana mea i koho ai, no ke kanaka ana i ke ai ma ke alanui, o ke kulanakauhale, o ka hahai ana mai mahope ona, aole kela he kanaka okoa aku, aka o Felipe no ia.

            He manawa pokole wale no nae kela ku ana a Felipe nana ia Konaradi, alaila o kona hele aku la no ia, me ka nihi malie ana, no kona hopohopo o ala ae auanei o Konaradi, a ike aku iaia, oiai nae o ka mea oiaio, e ho-a iki aku ana no o Konaradi i kona mau maka, no na hana a kela kanaka lapuwale.

            I ka hoea ana aku o Felipe no kahi a ke kanaka alakai e noho mai ana, ua hoohalaia kekahi mau minuke e laua ma ke kamailio ana me ka lohe ole ia aku o ka laua mau olelo, a i kela ame keia manawa, e kuhikuhi mau mai ana ka lima o Felipe no kahi o ka lio eleele e ai ana i ka mauu, maopopo koke iho la no ia Konaradi ka manao nui o na kamailio mawaena o kela mau kanaka, no na mea no ia e pili ana i kona lio, oiai aia mau ka makemake o Felipe e pepehi i ka lio eleele a make, no kona ike, aole e hiki iaia ke noho hoomalu i kela lio, a ua lilo oia i enemi ino loa no Demona.

            Oiai o Konaradi e moe hoololo la, ke ku makaukau mau la oia, no ke ala ae iluna, a hoohana aku i kana pu panapana no ka hoopakele ana i kona lio punahele, in a e hoao ana o Felipe e hoopoino iaia; o ka mea apiki nae, aole i hoao ua kanaka ino nei e lawelawe mai i kekahi hana hoopoino, a ma ka Konaradi koho aku, e haawi aku ana ua o Felipe i na kauoha i ke alakai, i kana mea e hana ai, no ke kaa aku o na kanaka opio iloko o ka manao ua o Felipe me kona kokoolua, kela kanaka i hookohukohu iaia iho o Kime Kenekona, ka makuakane o Konaradi.

            No ia holopono ana paha o na mea a Felipe i makemake loa ai, o kona mio aku la no ia a nalowale aku la iloko o ka pouliuli, o na umamlu pali; a o ka mea nana i hookahaha loa mai i ka manao o Konaradi, o ia no kona ike ana aku i ke kanaka alakai, e hoomakaukau ana i kona hoki, a iloko o ka manawa pokole loa, o kona haalele iho la no ia i kela wahi, me ke alakai ana aku i kona hoki, aole hoi he kii mai e hoala i pa opio.

            Aia no o Konaradi ke moe malie la, me ka lilo ole o ka hele ana aku o ke alakai i kumu nona e ala ae ai, aka ke noonoo nui loa la oia, no kona pakele ana mai ka make mai, no ka mea aole he manawa maikai loa i loaa aku ia Felipe no ka pepehi ana mai iaia a make, elike me kela wa ana e hiamoe ana, a ua hoopihaia aku no hoi oia me ke kahaha, i ka mana nana i kaohi aku i na lima o Felipe mai ka hooku ana mai i ka make maluna oia nei.

            Oiai no ua o Konaradi e noonoo la no kana mau mea i ike ai ma kela po, koho iho la oia, aole he kumu e ae o ka hele e ana o ke alakai mamua, no ka haalele ana iho no ia ia laua nei, a ua hala e aku hoi ua alakai nei mamua, no ka hoomakaukau ana i kekahi pahele, e loaa ai ka poino i na kanaka opio.

            Ua maopopo loa iaia, aole kela alakai i hele pu aku me Felipe, me he mea la ma ka ia nei koho iho, ua hoi hou o Felipe ihope no ke kiai ana mai in a e manao ana laua nei e hoi hou ihope, no ka haalele ana mai o ko laua alakai, alaila ua makaukau oia e hookau mai i ka poino maluna o kana mau pio; a in a hoi no ko laua nei hoomau i ka hele ana imua, alaila he poino no ke halawai mai ana me laua nei.

            Hooholo iho la nae o Konaradi i kona manao, he oi aku ka pono oko laua hoomau ana aku i ka hele ana imua, me ke kuemi hope ole, ke maopopo la iaia, e hoea mai ana he manawa, no ka hooukaia o kekahi paio hahana mawaena o laua ame na enemi, aole no nae ona kanalua, o kana mea nui wale no e noonoo la, o ia ka loaa aku o ka huakai o ka poe i hala e mai, mamua, o lakou nei.

            Ala ae la oia iluna, e ka hoala ana aku ia Kakeo, oiai no ua keiki nei a ke kanaka waiwai e hiamoe ana, me ka hana nui o Konaradi o ka hoala ana aku, ahiki i ka puoho ana mai o Kakeo, me ka hoopuka ana i na olelo olohewa, a ka mea pau pono ole ka makehiamoe:

            "E waho malie mai ole Okife ia'u! Pehea la e hiki ole ai a oe e keia kanaka ke waiho malie mai ia'u, e hooluolu no kekahi manawa pokole?"

            Aohe o Konaradi hoolohe aku i kela mau olelo aka hopu koa aku la oia ma ka poohiwi o Kakeo, a noke aku la i ka hooluliluli, ke kuakuwai la ua o Kakeo i kona mau maka, laila nana mai la ia Konaradi, a o ia ka ke kanaka opio o ka ana ana aku:

            "Ua lawa ka hiamoe ana, e ala ae, e hoomakaukau no kaua huakai hele!"

            "Ea, ua hele au a pololi, aole anei e hookomo wahi ai mua kakou, alaila hele aku ma keia huakai loa?"

            "Aohe meaai e loaa ia kaua, no ka mea ua haaleleia kaua e ke kanaka alakai, a ua lawe pu aku oia i ka hoki ukana me ia," wahi a Konaradi, me kona hoakaka ana aku i kana mau mea apau i ike ai, no ko laua hoopuniia na e na enemi.

            Ua hoopiha loa ia o Kakeo me ka maka'u i kono okoa aku i ua keiki hohewale nei e uwe, me ka noke okoa ana ae i ka manumanu:

            "Pehea no la au i pupule ai ma ka ae ana e hele mai ma keia huaka'i?" wahi ana me ka hoike okoa ana mai o kona mau ano, i ka piha weliweli, no ka hopena poino e kau aku ana maluna ona. "Ua maopopo loa ia'u e make ana kaua, in a aole mai na enemi mai, aka i ka pololi! Aole he mea e aku e pono ai e hookauia na ahewa ana, maluna wale no ia ou e Konaradi!"

            Aole o Konaradi he kaiki hoopau manawa wale, ma na kamailio ano ole, o kona ku ae la no ia iluna, me ka hele ana aku e hauhoa i ak noho maluna o ka hoki ame Demona, aole nae kela he hana maalahi, mamuli o kona malihini i na noho o na kanaka Paniolo, eia nae, i ka paa ana o na noho maluna o na holoholona, ua wehewehe loa ae la ke alaula o ka malama i kela manawa.

            Aohe hana hou aku i koe e hoohakalia ai, kauoha aku la o Konaradi ia Kakeo e hele ae e kau maluna o kona hoki, kau ae la no hoi ua o Konaradi maluna o kona lio, o ko laua hoomau aku la no ia i ka hele ana nomua.

            Ke ike la laua i ka inoino maoli o ke alanui, aia na kuahiwi ma na aoao apau, me ko laua nei ike ole aku nae i ka la, koe wale no ka malamalama o ka piko o na kuahiwi.

            Oiai laua nei e hele la, ke hoomaopopo la o Konaradi, aole no ka he pilikia loa o ke alahele, elike ma ka ke kanaka alakai i hoakaka mua aku ai ia laua, aka ma kekahi mau wahi no nae, he nihinihi loa ke alanui, me ka maile wale no e hele ai, ahiki i ke kaa ana aku ma kekahi aoao a ke lohe la hoi laua i ka owe mai o ka wai o ke kahawai e kahe ana malalo pono aku o laua nei.

            Ke hoomaopopo la o Konaradi, in a i'o no i ka wa poeleele e hele ai ma kela wahi aole ana no e nele ka halawai me kekahi pilikia, a mihi loa iho la ola no ko laua laki, oiai he wahi maalahi loa kela na ko laua mau enemi, e hookau mai ai i ka make, e hiki ole ai ia laua nei ke kupale no laua iho.

            I ka hala ana mai o kahi inoino o ke alanui, akahi no ka hoomamaia ae ko Konaradi manao, ke nana la oia iamua aku o ka aina, aole he ikeia o kela kanaka alakai i holo malu ai mai ia laua aku. Aia hoi o Kakeo ke uwe mai la i ka pololi, o ka uwe lalau no, me ka ke iho no o ke keiki a ke kanaka waiwai, aohe meaai loaa ia laua ma kela wahi a o ia ka Konaradi o ka pane ana mai:

            "E hoomanawanui oe i kou pololi, ahiki i ka loaa ana aku ia kaua o ka huaka'i o ka hele ana mai i nehinei, a i ole, hoea aku paha kaua no kekahi wahi i nohoia e na kanaka. Aole o oe wale no ka mea pololi, owau no kekahi, aka heaha ka wiwai o ka uwe ana i ka pololi, me ko kaua ike no, aohe mea loaa ma keia waoakua?"

            Me ka maikai wale no kela hele ana a laua a hoea no kekahi kahawai, ma keia wahi, ua lilo hou i hana nui na Konaradi ke koi ana mai ia Kakeo e hele aku me kona hoki iloko o ka wai, He papa'u loa ka wai ma kela wahi, me ka hele mau ia no hoi e na kanaka, a i hapa koi iho no, akahi no ua o Kakeo, a ae e hele aku kona hoki iloko o ka wai, a kau ma kekahi aoao.

            Ma kela wahi aku nae o ke alanui, komo hou aku la no laua nei i na wahi inoino loa, he oi aku ka nihinihi o na moali ala nui ma ia mau wahi, ua hele ka pali a kulilipi, me ka nui o na pohaku e oioi ae ana iwaho, no ke kapeke iki no o ka hehi ana o na wawae, o ka haule koheoheo no ia i ka pali, aohe nao ai i ka papaa.

            Mamuli o ka nihinihi maoli o kona moali alanui, ua kono okoa ia aku na opio e lele ilalo, a ma na wahi palahalaha o ke ala nui, malaila e kau hou ae ai maluna o ko laua mau holoholona. Ma kela mau moali alanui nae i ikeia ai ke kupono loa o ka hoki, aohe wahi kulanalana iki, a no Demona hoi, e pi mau ana ka ihu o kela lio me ka lalluli o ke poo i kekahi manawa, aka e kamailio mau ana nae o Konaradi i kela lio, ma ia ano wale no, i hoomanawanui ai o Demona i ka hele ana ma kela mau wahi nihinihi.

            I ka hoea ana nae o na opio ma kekahi wahi kiekie, huli mai la o Konaradi nana ihope, a ike mai la oia he elua mau kana ka maluna o na lio, i ka hele mai, ma kahi e kikee ae ana o ke alanui iloko o ka pali, a maopopo loa iho a iaia nei, aia na enemi mahope o ko laua meheu, kahi i hookolo aku ai.

            Aole i lilo kela ike ana mai i na enemi i kumu a awiwi aku ai ka Konaradi ma hele ana imua, aka e akahele mau ana laua i na wa apau. Hoea aku la ua mau opio nei ma kekahi wahi o ke alanui e kikeekee ana iloko a iwaho, o kekahi pali kuhoho, a no ka ike ole ia aku omua, ua lele okoa iho la o Konaradi mailuna iho o kona lio, me ke alakai ana ia Demona, aia no hoi o Kakeo mahopu aku, me ke kau no manluna o kona hoki.

            O ka nanea nae ia o Konaradi i ka hele ahiki i kahi o ke alanui, he pohaku paa wale no, iloko o kona nanea ua pakika aku la kona mau wawae, aohe wa a haule i ka pali, i pono haha wale ae no kona mau lima, paa aku la iaia kekahi kia pohaku, o kona pakele no ia.

            Ke nana la oia ialalo o ka pali, aia ma kahi o ka haneri a oi aku kapuaai ke kiakia, a ua piha hoi i na pohaku nunui. Hooikaika ae la oia ahiki i kona noho pono ana mai iluna, ina paha maluna o ka lio oia e kau ana i kela manawa, in a aole he aha'ilono, he hookahi hopena maopopo loa, o ia no kona halawai ana me ka make, ame kona lio, a ko no hoi ka hana a kona mau enemi maluna ona.

            Nana pono iho la ua o Konaradi i kahi o ka pohaku i pakika ai oia, a ike iho la i na hoailona, a ka mea puuwai eleele i hana ai ua hoopiha loa ia ua keiki nei me ka inaina, me ka hooho ana ae:

            "O keia kekahi o na hana lapuwale haahaa loa, i lawelawe ia e kekahi mea i nele i ka uhane iloko ona!"

            "Heaha ia au e kamailio mai nei?" i ninau mai ai o Kakeo, me ka hele o kona helehelena a kunahihi.

            "Heaha mai auanei kau, ua hamoia keia wahi i ka aila, he hana keia na ka lokoino, i wahi no'u e pakike ai, a haule i ka pali; aka nae, ke hauoli loa nei au, no ka pahu'a o keia hana puuwai eleele a ke alakai o kaua."

            "Pehea iho la kaua e hiki ai ke a'e aku mamua o kena wahi, oiai ua hele pakika ka pohaku i ka aila?"

            Aohe a Konaradi pane aku no kela ninau, aka kii aku la oia e kope mai i kekahi lepo ma ka'e o ka pali, a uhi iho la maluna o kahi i hamoia me ka aila, he mau manawa kela o kona halihali ana mai i ka lepo me kona mau lima ahiki i ka paa ana o ka pohaku, a hoao iho la oia, aohe he pakika o kona alakai aku la no ia ia Demona, a kaa mamua aku o kahi o ka poino, a mahope aku no hoi o Kakeo i hele malie aku ai me kona hoki, a kau ma kahi o ka palekana.

            Hoomau aku la no laua nei i ka hele ana imua, ke hoolohe mau la o Konaradi, o ka lohe aku i kekahi mau nakeke, a mau hauwalaau paha, iloko o kona puiwa, ua lohe aku la oia i ka leo o kekahi mea iloko o ka poino.

            He palahalaha aku kela wahi o ke alanui, a he ihona aku no hoi, e kau aku ai i ka honua palahalaha.

            Ku iho la o Konaradi hoolohe i kahi o ka leo ana e lohe ana; me ka lele ana iho hoi mailuna mai o kona lio, a kiei aku la ilalo o ka pali me ka hooho ana ae:

            "Auwe, aole kela he mea okoa, o ke alakai o kaua, ua haule iloko o ke one poho!"

            Lele mai la o Kakeo maluna mai o kona hoki, a nana like aku la na kanaka opio i kekahi hiona ku i ke aloha.

(Aole i pau.)