Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 35, 2 September 1921 — Page 6

Page PDF (1.60 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no ko

 

 

Helena Simoa Lanakila Ana

 

 

A I Ole

 

 

Ka Hoolwalewaleia Ana o Halebatona

 

 

Ina hoi no kona halawai me ka makapaa, oia hoi ka paoa, alaila ua hooholo oia e haalele i ka nui o lakou a hoi hookahi aku oia no Amerika ka pahuhopu, no ka mea oia wale no kahi manawa i lako iki ai oia me ka dala, a in a e loihi loa ana ko lakou  manawa e hele ai e pau koke ana kana mau wahi lala i koe a o kona pilikia ana ia, wahi ana i noonoo iho ai, a he anoai ana paha auanei ka ke kaikoeke i ke kokua mai iaia.

Ma ka moolelo o nei wahine elike me ia i ikeia ma na mokuna i hala, he hookiekie no ka ike iho he nui kana dala, aka i neia manawa, mamuli o ka leka i loaa mai ai iaia mai ka lunahooponopono no ka waiwai mai on a ua poho kana mau dala apau, akahi no a hoi iho la ka naau a ilalo me ka ohi i ka ia he alamihi.

O keia kana mau mea e noonoo ana i nei manawa, oiai oia e noho ana ma ka lanai @ ma ka mea oiaio akahi no oia a ike iho iaia ame kana mau hana o na la aku i auwale a noonoo iho no ia mau mea.

Aole paha i piha iaia na minuke he iwakalua ma ia noho mehameha ana @ hoea aku ana o Lanakasa ame Makoli i ka puka aniani e ku ana mahope aku ona oiai nae aohe o laua ike aku iaia, no kona noho ma kahi malu o ka pou nui owaho o ka lanai a e koo ae ana i ka lanai iluna.

I ka hoea aua aku o Mokali ma ma kela wahi hoomaka koke aku la no o Makoli e kamailio i kana mau mea o ka noonoo wale ana e pili ana no ka lakou huakai iloko o kela manawa a lakou o ka hele kaawale ana.

"He mea oiaio, he nui no ka hauoli ma kela hele ana a makou, a ua nui no hoi na mea ano hou a'u o ka ike ana ma ia mau wahi aka nae aohe no he pau o ko'u noonoo nui no mama a pela no hoi me Robaka ame ka hapanui ae o oukou i haaleleia aku mahope ;  no Mr. ame Mrs. Welina, nui ko laua malama ia'u.  ua like laua me he mau inakua ponoi la no'u,"  wahi a Makoli o ke kamailio ana aku ma ka hoomaka ana o kana kamailio.

"O hea mau no ia, i pane aku ai o Mr. Lanakasa," ua maopopo ia'u e lilo ana no i mea maikai ole no kou noonoo kou hookaawaleia ana aku a makou aku no kekahi manawa loihi, a no ka ike pu iho no hoi kekahi aia kou mau hoaloha iloko o kela aina i kaulana i ka piva ame na ano ma'i e ae.

"I hai aku au ia oe i keia mea oiaia, ina aole ko makuahine me makou pehea la makou e hana ai no na mea ma'i ua maopopo ia oe ua ma'i o Robaka a pela no hoi me Mrs. Satevana, ko anate?  Ua lilo ko makuahine i mea paanana wa, wai loa a i mea kokua nui mai hoi ia makou iloko o na la makou o ka noho ana ma kela aina, ua ahonui loa oia la makou  a pau, a ua lilo no hoi kana hana i mea hookahaha nui mai i ko'u noonoo a ia makou pu a pau.

'A'ole i maopopo iki ia'u ka hiki ana iaia ke hana me ka hoomau i kona ikaika iloko o kela mau la no ka mea, aole au i ike iki i kona kaniuhu mai, aole no hoi i hoonawaliwali@@ mai kona kino, aole no hoi oia i loaa iki i ka ma'i.  No'u iho ua hiki ole ia'u ke hoomau aku i ke kiai ana ia Robaka, a i ko'u ike iho ia'u ua like au me ke@hi keiki uuku ka hiki ole ia'u ke kokua ia'u iho iloko o ko Robaka manawa e ma'i ana, o ka mea hiki wale no ia'u ke hana aku @ona, oia ka hoolohe aku i na mea apau a Mrs. Elawoka e kauoha mai ai."

"No anate he maikai no kona helehelena i ka nana aku koe wale no kona wiwi a emi loa mai kona kino i like ole me ko na manawa mamua aku, o kona ma'i ana."  wahi a Makoli o ka pane ana mai.  "Ua hoopiha mai la oe ia'u i ka hauoli no ko'u lohe ana aku la i ko mama ahonui ame ka lawe ana i ka hana o ka malama ana i na mea ma'i iloko o kona lima, no ka mea, aole au i manao e hana a i ole elike aku ana oia me kekahi mea malama ma'i i maa i ka lawelawe ana ia hana."

Ia manawa ua lohe mai la o Mrs. elawoka i na olelo hope a Makoli, a ia manawa i akaaka ae ai oia a nui ka leo me ka i ana mai : "E Makoli, kuu mea aloha, akahi no paha oe a lohe pono aku la i ka hiki i kou mama nei ke hana ma ke ano he kahuma'i.  he hana au i ike ole ai ia'u i na manawa mamua aku nei."

Ua hiki ole ia Mrs. Elawoka ke hoomau i ka noho ana ma kona wahi o ka noho ana me ia lohe mai on a i na olelo e kamailioia ana mawaena o Makoli ame Lanakasa.  Ia manawa ua hina mai la oia  ihope i kahi o ka malamalama e lele aku ana ma ka puka aniani i ka manawa ana i kamailio mai ai, a he nanai kona helehelena ke nana aku ia manawa, he ula ohelohelo wale no kona helehelena ame kona aahu mamuli o ka malamlama o ke kukui me ke aniani e hoopuni ana i ka a oe ke kukui, a ua like hoi kona nanaina ia manawa me ka loke ahiahia.

"Auwe, e mama!  Aia anei oe mawaho o ka lanai?" i ninau aku ai o Makoli, a ia manawa pu kiei aku la oia iwaho ma ka puka aniani, i hiki pono ai iaia ke ike aku i ka helehelena o ka makuahine.

"Ae @ eia au mawaho nei ; no ko'u ike iho i ko'u maluhiluni ame ka wela pu no hoi pela au i hele mai nei iwaho nei e hoomaha ai:"  he hoopunipuni keia mau olelo a Mrs. Elawoka no ka mea, ua ike mua ae nei oe, e ka makamaka heluhelu, i ke kumu nui o kona holo ana malaila e noho ai, i hiki ai iaia ke noonoo nona iho i kana hana pono e hana aku ai ma ia mua aku.

Aole anei oe e oluolu mai ana e hele mai iwaho nei : he oluolu owaho nei la, a he nani no hoi ke kulanakauhale i ka nana aku o kekahi hoi keia o na po oluolu loa," wahi a ka makuahine.

"Ke manzo nei au aole," i pane aku ai o Makoli @ no ka mea ua haawi mua aku nei hoi au i ko'u ae ia Wile Welina e hula pu me ia i keia hula nui ae o hele mai hoi auanei oia e huli ia'u.

No kekahi mau minuke ke kamailio liilii ana o na mea ekolu, alaila kii mai la ke kanaka opio ia Makoli no ka hoi ana aku iloko o ka rumi e hulahula pu ai me ia, o ko Makoli ku ae la no hoi ia a haalele mai la me kona hoa ia Lanakasa ma o laua wale no malaila ia manawa.

"Ina aole oe e oleleo mai ana ia'u i ka mea komohewa, e hauoli ana au ke hele aku iwaho a noho pu me oe ma ka lanai, e Mrs. Elawoka,"  wahi a Lanakasa o ke kamailio ana aku i ka manawa i haalele aku ai o Makoli ame kona hoa no ko laua knomo ana aku e hulahula.

No keia lohe ana mai la o Mrs. Elawoka i ka Lanakasa mau olelo, lele e wale ae la no ka hauoli i loko on a.  no ka mea, oia ka manawa maikai loa ana e waiho mai ai i ka paiu.  "Aohe au ku-e ana aku i kou hele mai iwaho nei, oia hoi paha ka pono loaa hoi ko'u hoa kamailio, aole hoi e mehameha loa."

O ka huluaa ia o Hauailiki ;  o ka eu koke ae la no ia o o Mr. Lanakasa me ka hauoli a oili aku la iwaho ma ka lanai kahi a Mrs. elawoka e noho mai ana, a ia hoea ana aku ana, huki mai la i kekahi noho a pili ma ka aoo o ko Mrs. Elawoka noho a haule iho la iluna olaia.

"He manaolana ko'u aohe paha ou ma'i, pela anei?" i ninau koke aku ai oia me ka leo i lilo ai i mea hoohikilele ae i ka noonoo o ka lede.

"Aohe o'u nia'i, he maikai no ko'u ola kino e noho aku la, aka hookahi mea nana i hoolilo ia'u i wahine maikai ole o ka noonoo, oia hoi, ua loaa mai ia'u kekahi mau leka mai kuu lunahooponopono mai, e kauoha mai ana a o ke kanaka no hoi nana e nana mai la i ko'u mau pono mahope, he he mau manao maloko o ia mau leka i lilo i mea hookaumaha loa i ko'u naau.

"Wahi ana, o ka'u mau dala apau i hoomoeia aku ai iloko o okekahi hui hoopukapuka ua pau loa i ke poho mamuli o ke poho ana o ka hui, a i ka'u nana aku i ko'u ola ana o nei mua aku, he kanalua nui loa ka loaa o ko'u pono, no ka mea. in a ua poho aku la ka'u mau dala i hilinai aku i ko'u pono o ka noho ana o nei mua aku, alaila he pouliuli wale no nei mua aku i ka nana aku," wahi a Mrs. Elawoka, o ka hoakaka ana mai, me kona manaolana e hoakaka aku ana o Mr. Lanakasa i kekahi alahele e palekana ai oia, a i ole, komohia iho ana paha ke aloha iloko o ke kanaka waiwai nona a hoakaka aku iaia i kana mea pono e hana aku ai.

"O he nuhou kaumaha maoli ka hoi kena au i hoike mai la, ke kaumaha loa nei au nou." wahi a Mr. Lanaksa o pane ana aka.  "Ina nei no ko kakou hoi hou aku i Nu Ioka, e ae mai ana anei oe na'u e huli aku i kela hana nou, a ma ia huli ana aku malia e hiki ana no hoi ia'u ke hana aku i kekahi mean no kou pono."

"O, lonomaikai maoli oe, a no kena manao maikai ou ke haawi aku nei au i ko'u ae me ka manao maikai," i pane mai ai o Mrs. Elawoka me ka lea hauoli.

"O me ka mahalo, a no ka mea, no ke aha auanei e nele ai ko'u kokua aku ia oe, a no ka mea, ua ike iho au i nei manawa i ka nui o ko'u aie ia oe," i pane aku ai o Mr. Lanakasa.  "Aohe au hana e ae, oiai ua ike oe ua aie nui au i kou lokomaikai, o ke noi wale mai no kau mea i makemake mai ai ia'u e hana aku nou a  e haawiia aku ana ia, e like me kela mau huaolelo i hoopukaia i kela au i hala, in a no o ka hapalua ia o kuu aupuni, e haawiia aku no iaia oe."

No keia pane a Mr. Lanakasa, ua piha loa iho la ka lede piha maalea i ka hauoli no ka loaa ana aku la o ka pane maikai loa no kana mau mea o ka upu ana, eia nae aole oia i hoike amaka ae ia hauoli on a iwaho, uumi malie wale iho la no oia iloko iho on a.

 

MOKUNA XXXIV

 

KA HOOMAOPOPO ANA

 

No ka piha iho la o ka lede i na manao pihoihoi no nei haawi lokomaikai ana aku la o ke keonimana i kona naau no ke kokua ana aku iaia, naka iki ae la kona kino a ninau iho la iaia iho:

"He oiaio anei ua hiki mai ka hora no ko'u lanakila ana maluna o keia kanaka, a i ole a kekakhi manawa okoa aku anei?"

Ua hooinaopopo oia ke manao kuio he manao maikai ko Mr. Lanakasa o ka pane ana aku la iaia no kona kokua aku, in a no kko lakou hiki aku i Nu loka, nolaila mai kela manwa aku hooholo iho la oia e makaala mau e hilinai mau aku ai o Mr. Lanakasa iaia, a i mea hoi e hookoia ai kona makemake ke hiki mai i ka manawa pono.

"Ke haawi aku nei au i ko'u mahalo nui ia oe, e Mr. Lanakasa, no kena manao maikai ou i hoakaka mai la." wahi ana, oiai oia e mili ana i ka pua loke e kau ana ma kahi kokoke i kona puuwai a Mr. Lanakasa no o ka haawi ana aku iaia."

"Pehea la oe i ike ai o ka'u mea i makemake ai oia ke poo o kekahi mea, e like me ia i hanaia ai ke poo o Ionae Bapetiso iloko o kela au kahiko i hala?"

"Aole au e hana aku hana, elike me kela wahine a Herodia i hana ai," i pane aku ai ke keonimana.  "E hoopina aku kaua i ka noonoo ana no ia hana ino i hanaia i kela au, a e noonoo ae kaua no na hana i hanaia ma kela mau pule a ka inea ame ke kaumaha i hoohalaia ma ke kulanakauhale o Ela Arisa, a'u ame oe no e poina ole nei!  E nana aku me ka hoohewahewa ole i na mea au i hana ai iloko o kela mau pule.  Ia'u e hoomanao ae ai no kau mea i hana mai ai me ka hoomanawanui o kuu keiki, ua loaa ia'u keia manao aole i lawa ke ao holookoa e haawiia aku ai ia oe no kau hana maikai o ka malama ana i ke ola i kuu keiki ahiki i kona ola hou ana, he hana hoi au o ka malama ana i hiki ole i kuu waiwai apau ke uku aku ia oe, a no ka mea, aole hiki i ke ola makamae ke kuaiia me ke dala."

"Nui maoli no ke aloha o keia kanaka i ke keiki ana," wahi a Mrs. Elawoka o ka nalu ana iho iloko on a, a me ka leo nui pane mai la:

"Ua nui loa kau pai ana mai la ia'u no ka hana a'u i han@ aku ai no ko keiki a no ka mea, oia hana a'u i hana ai, ua hana aku au me kuu manao ole e ukuia mai ko'u luhi, a no ka mea, ma kuu noonoo iho, he hana no ia na kela a me keia mea he uhane aloha kekahi iloko on a e hana aku ai no ka hoakanaka, a no ka mea ua lilo pu o Robaka i mea makemake a i mea aloha pu na'u, a no ke aha la?

"No keia kumu @o, aole a'u makemake e ike aku iaia e moe lolo mai ana me kona mau ehaeha i na manwa apau me kela ma'i piva ikaika loa, me ka haawi ole aku i kekahi hana no ka hoopakele ana ae iaia mai kela pilikia koikoi loa mai, a i hai aku no hoi au ia oe i kela minuke ua hoopihaia mai kuu naau i ka hauoli o kuu ike ana aku iaia ua kaawale aku ka pilikia mai iaia aku, a ke ola nei oia i keia la!"

"Ua ikea au i kou nana ole ia oe iho, o ka oi aku oi ailoko o na hora he kanahakumamawalu oiai o Robaka e waiho ana i ka ma'i kalilolilo loa, i ka manawa hoi o na manaolana a pau aneane e haalele mai ia'u no ko Robaka lanakila ae.  O, aole loa e hiki iki ana ia'u ke poina ia mau la!

"No ia kumu he me@ pono ia oe e ike mai ia'u ma ke ano he haloha nou e komo aku ana e auamo pu me oe i kou mau kaumaha apau, elike me oe i auamo pu ai i ko'u mau kaumaha aoau, i kou manawa e ike iho ai ua komo oe iliko o kekahi pilikia kuhonuhonu loa e hiki ole ai ia oe ke auamo hookahi e pono oe e hoike mai ia'u ia mea, a e ike ana no oe i ka hoopau kokeia aku o kou pilikia oiai au e ku makaukau mau ana no ke kokua ana aku ia oe, elike me ka hiki ia'u o ia hana ke haawi aku ia oe."

"Iua no o ka hanalua ia o kou aupuni?" i ninau hoopili mai ai ka lede i piha me ka manao no ka hookoia o kana mea i upu ai.

"Ae: a ke manao nei au ua uuku loa no ia uku no ka panai ana aku ia oe no ka hana nui koikoi au i hana ai," wahi a Mr. Lanakasa me ka noonoo ole oia ponoi no ke kahi uku a ka lede piha noonoo a maalea e upu mai ana e lilo aku ia i ala.

"Mai hooiaio loa iho oe maluna o kau mea i olelo mai la no ka mea, e lawe mai ana au i kau mau huaolelo ana@ a hooiaio iho o kou manaoio maoli no ia, no ka mea malia ma kekahi mawa mahope aku e ike iho ana paha oe i k@ hewa o kau mau olelo a makemake oe e hoihoi hou aku ei nai, ua halaka manawa." wahi a kawahine piha maale@ me ka hilinai ana mai maluna o Mr. Lanakasa, a nana poi@ loa ana mai.

"F hoao mai naha oe ia'u la, a ke ike oe nou iho.  He ma mai la i na maka o ke keonimana me ka minoaka oluo@ oiaio loa keia a'u i hoakaka aku nei ia oe, e Mrs. Elawoka aole au e hoi hope ana i ka'u olelo, o keia ka makamua loa iloko o ko'u ola ana i hoike aku ai au i ko'u manao me ke ka oiaio loa.

"I leaha la ka mea hiki ia'u ke hana aku nou ka hooiaio ana aku ia oe no ka nui o ko'u maholo ame na manao maikai nou?" a me ia mau huaolelo hope, kau iho la oia i kona lima akau maluna o ka lima o ka lede e anapa ae ana na komolima momi ma kona mau manamanalima.

Nee ae la ka lede i ka akaaka no nei hana iho la a Lanakasa a pane mai la:

"Ke manzo nei a@ aole hiki i oe ke iookuleana in@a ihoa i ke aupuni in a e helu iho an@@@@@@@@ i o u @@@@@ olaila.  Elua wale no mau kanaka iloko o ia aupuni, a me ke kanalua ole o Robaka kekahi mea i kuleana hapa iloko o ia aupuni."  O ka manao nui o Mrs. Elawoka ma keia olelo ana ae la ana no ka mea no ia e pili ana i ko Mr. Lanakasa waiwai.

"Pela no, oia maoli ka manao, aka aole hiki ia'u ke haawi aku ia oe ia Robaka, oia no ka mea kuleana e haawi iho aole owau," wahi a Mr. Lanakasa i pane mai ai, mahope iho o kona hoomaopopo ana mai i ka manao o ka lede, aole oia i hoohuoi iki i kekahi mea nona a pela hoi me ka wikiwiki loa o kana haawi ana mai i kona aupuni.

"A pehea hoi, in a e koi aku ana au i kekahi hapa?  O ka manao o ka lede ma keia oia hoi ko Lanakasa haawi ae iaia iho nana.  I ka hooki ana iho o ka wahine i kana kamailio ana, kulou iho la kona poo ilalo me ka hoka no ka hooko piha ole ia ana iho la o kona makemake:  o kana i makemake loa ai, o ka lilo o Mr. Lanaksa iaia, a o Robaka ho@ia Makoli, a o ka lana malie ana no ia o kawai i Hauoli, aohe hana a Kauhikoa ua kau a waa ke aki."

Noho pono ae la ke keonimana a pololei iluna  o kona noho, a nui iho la h ka hanu no nei manao hookahha loa a ka lede o ka hoakaka ana ae la iaia, aka nae, ia manawa aole no i manaoio loa iho la oia o ko ka lede manaoio maoli no ia elike me ia ana o ka hoakaka ana aku la; o kana i manao iho ai he mau olelo hoomeamea wale no ia na ka lede, a minoaka iki iho la oia, eia nae me ia koho iho no on a he mau olelo hoomeamea wale no na ka lede, ua hoopiha iho la no nae oia me ke kahaha me kona nalu pu iho i ka aa maoli o ka lede i ka hoopuka mai i kona manao huna imua on a, oiai nae ma ke ano hoopaani wale no paha ia kamailio ana mai ana a Lanakasa e koho hewa ana ia manawa.

Akahi no o Mr. Lanakasa a ike lea iho i kona komo kuhohonu ana iloko o ke kuhihewa, aole no na hai i alakai iaia a komo ana iloko olaila, nana no, a no kekahi manawa kona m@mule ana me ka maopopo ole iaia o kana mea e pane mai ai i ka lede.

I kona noonoo ana iho he mau olelo paani wale mai no ia na wahine me ka hookuio ole i kona manao, alaila i mai la:  "Me ka oiaio loa e pono oe e hoakaka maopopo mai i kou manao, oia hoi e hoike maopopo mai oe i kou uku no kekahi mea waiwai nui au i makemake nui ai, a oia mea la au i makemake loa ai oia ke haawiia aku ia oe, a malia aole no paha e lawa ana ka waiwiio o ia mea e haawiia aku ana ia oe ke hoohalikela ae me ka hana au i lawelawe ai me ka mahalo nui ia.

'A eia nae ka'u e papa mua aku ia oe, aole pono e komo mai o Robaka iloko o kau mea e noi mai ai.  No'u iho hoi ua elemakule au, ua kuakea ka lauoho, ua hala ka nani o ka helehelena, ua ikaboka, pela paha, oe e olelo iho ai, aka no na mea e ae ea, ua noa ia oe," alaila haino ae la ke keonimana i kona lauoho," a eia hou ua hala ko'u mau la a ua liili loa kahi waiwaiio i koe no keia ao."

Pii ae la ka ula ma na papalina o Mrs. Elawoka ia manawa me ka pii pu ae la o ka inaina iloko on a, no ka hooleia ana aku o kona makemake, a eia nae, oiai na halawai iho la oia me na manao hoohoka i kana papahana i hoolala ai, e moe poo ana no nae oia ma na ano a pau me ka haawipio ole me ka makau wale la.

"Ke hoohaahaa nei no oe ia oe iho, e Mr.Lanakasa, aole paha ka loli ana o kou lauoho a kuakea elike me ka hou, he niea ia e hoohaahaaia ai kou kulana, no'u iho o ka oi aku o ke aiai o kou mau oho oia ka oi aku o ka hanohano o kekahi kanaka a wahine paha, he kahiko nani ia e hoike mai ana ua oo ke kanaka, a he kahiko hoi e haaheo ai ka mea i loaa ai ia," wahi a Mrs. Elawoka.

Kalou mai la o Mr. Lanakasa imua a nana mai la i ka helehelena o ka wahine a i mai la:

"O kou manaoio maoli no anei ia elike me ia au i hoakaka mai la, e Mrs. Elawoka?" me ka leo o kekahi mea i hookahah@@a aku la.

"No ke kumu hea la auanei au e hiki ole ai ke hoakaka aku la @ela?  O ko'u manaoio maoli no ia, me kona haka pono ana mai no hoi i na maka o ke keonimana.

"A eia hoi paha -- ua poina oe --"

"Ua poina au i ke aha la?"

"@ka hoomanao ana a'e no na la o ko'u ola ana i hala!"

"Aole au i poina, oia mau ka hoomanao ana iloko o'u no ia @au la o kou ola ana," i pane aku ai ka wahine.

A ua manaoio maoli no anei oe e hiki ana no ia ano hana ke hooponpon ia?  Manao anei oe oia mau hana maikai ole a@ hana ai o kela manawa i hala e hiki ana no anei ia ke hu@alaila me ka hoopoina loa ia aku?"

"A no ke aha la auanei, e ninau aku au ia oe?"  wahi a ka wahine, me ke ano hoopepe nae, me he mea la ua eha aku la oia i kekahi mea:

"He mea pono ia oe, e Mariena, ke hoomaopopo iho, he hana h@ ole ia ke hanaia, wahi a Lanakasa o ka pane ana mai, ka mua loa hoi o na manawa o kona kapa ana mai ia Mrs. Elawoka ma ka inoa i maa iaia i ka kahea mamua Mariena. "A @o ka mea," alaila kulou mai la oia kokoke loa i ka pepeia a Mariena a pane mai la.  oia mau no ko'u aloha iaia."

"Aha!  Alaila oia mau no anei kou aloha ia Makaleka Wil@kona?  Pela anei?"  wahi o ka ninau a ka wahine me na le@elehe i like ke keokeo ia manawa me kekahi lilina aiai loa o ka piha iho la i ka ukiuki.

Ua manao o Mariena, mamuli o ka loihi loa o na makahiki hala mai ko Mr. Lanakasa kawaale ana mai a Makaleka @ai me ka ike hou ole aku i kena mau maka ua poina loa la oia aia, eia ka.  oia mau no kona hoomanao ana nona, no keia lohe @ono ana aku on a i ka manao o ke keonimana ua hiki ole iaia @e uumi iho i ka inaina.

"Ae, o kou lohe pono aku keia mai ia'u aku: aole he la, aole ao hoi he hora, a i ole he minuke paha i hoopoluea ole ia ai ko'u noonoo nona.  O kona helehelena, kona mau maka onaona, me he mea la eia mau no mamua mai o'u kahi i kau ai : o kona leo me he mea la ke pa mau mai nei no ma kuu mau pepeiao, a nona mau au e hoomanao poina ole nei i ka po ame ike ao," a hooki iho la kana kamailio ana me ka leo o ka mea piha i ke manaolana poho.

Aea pono aku la o Mrs. Elawoka iluna a hina aku la ihope o ka noho me ka pupuku ae la o ka lae ame ka hulili o na maka, a he helehelena hoi o ke kaumaha loa ma kona mau maka no kona hoohokaia ana, no ka mea, ia manawa kona ike paka ana iho o ka papahana ana i hoolala ai aole e hookoia ana, a ia manawa no hoi na piha oia me ka inaina kohu ole no kona enemi kahiko no Makaleka Wilekona, ka mea nona ka nohea, ke onaona o na maka, ka maemae o na huaolelo a i kanuia a paa iloko o na puuwai o Keoni Wilekona ame Mr. Halebakona Lanakasa.

"Ke ike ole nei au i ke kumu o ka hiki ana ia oe ke ola me ka maikai iloko o keia mau makahiki lehulehu he iwakalua a oi i hala o oe hookahi wale no aohe ou kokoolua ma keia ao, me ka mau no o kou aloha ame kou hoomanao ana no Makaleka Wilekona, kela wahine i hiki ole ke heluia aku @ nei la oia kekahi mawaena o ka p@@ koikoi o ka aina : he wahine auwana oia e noho mai la i Amerika me ka hoikaika kino oia e imi mai la i kona pono : oia wahine iho la anei i helu ole ia me ka poe maikai iloko o ka aina kau e aloha mau aku ai.  no ke ahano la hoi kou mea huli ole aku iaia.  a hoa@ hou aku i kou laki a hoohoka hou ia mai paha?"

No nei mau olelo hoinoino a Mariena, nui iho la ka hanu o ke keonimana a kani pu iho la no hoi kana leo uhu o ka hoowahaawaha, no ka wahine e noho ana ma kona aoao, a mihi pu iho la oia i kona hele ana mai e noho pu me ia malaila ia manawa.

Eia nae, i ka loaa ana o kana mea e pane mai ai i mai la: "Ua noke no au i ka huli iaia ma na walii a pau, mahop iho o ka mao ana ae o na manao kupilikii loa, a mahope iho hoi o ka hoi hou ana mai o na manao maikai, na hoomaopopo au i ka hewa ino loa a'u i hana aku ai iaia, a in a no kona loaa nei ia'u, in a la ua haule iho au maluna o ko'u mau kuli a mihi aku me ka haahaa loa imua on a me ke @oi pu aku iaia aole nae oia i loaa ia'u."

"Alaila, mai kela manawa mai aole anei i ike hou iaia, a aole hoi i lohelohe iki no kona wahi i noho ai, ame kana hana e lawelawe ana ia manawa," wahi o ka ninau a ka wahine piha huhu me kona hoao ikaika nae e huna iho i kona huhu, me kaleo ololu oia o ka pane ana mai, eia nae, he hiki wale no i ke keonimana ke ike aku ua piha oia i ka inaina ia manawa.  "Aole loaa iki ia'u o kekahi lono no kona wahi i noho aiame ke ano o kona noho ana, a pela hoi me kana hana e lawelawe ana ia manawa no ka imi ana i kona pono: i ko'u noonoo iho me he mea la ua aleia ae oia e ka honua a i ole @a nalowale loa oia mai ka honua aku elike me kekahi hokulele i haule mai ka lewa mai.

"O ka'u mea nui i kaumaha ai nona oia kona nele i ke dala e hiki ai ke malama iaia iho, no ka mea, ua holo mai oia mai kela hale mai on a i noho ai me ka nele i kekahi mea nana e kokua iaia, a oiai aohe ana no paha oia e ae ana e lawe aku i kekahi mea mai a'u aku, a i ole huikala mai paha, in a no kona loaa nei ia'u aka nae e imi aku ana no au i kekahi alahele e hiki ai ia'u ke kokua aku iaia, a e haawi aku ai hoi i kekahi hana e hoomaluia ai oia, a e loaa ai hoi iaia kekahi wahi kupono e noho ai, me ka lako pu e ike ole ai oia ia mea he nele a he pilikia paha ma keia ola ana.

"He mea maopopo loa ke olelo ae aia no oia ma kekahi wahi o Amerika e noho mai la i keia la, koe nae hoi ka maopopo ana o ia wahi, a me he mea la ua hele aku la paha oia a ha@anea loa no kona hooikaika kino i ka hana i mea e pono ai kona ola ana, a i ole ua make paha oia. aohe nae he mea i maopopo: @!a nae, ke ola mai nei no paha oia a make paha, oia mau no nae ka mau o ko'u aloha iaia, i nei manawa, me ka oiaio loa, elike ma ko'u aloha iaia iloko o ko maua mau la opio, a no ia la ea, ua maopopo mai la ia oe ke kumu--"

"Ae: k@ maopopo aku la hoi ia'u me ka hoohewahewa ole" i pane mai ai ka wahine, a o kona ku koke ae la no ia iluna.  A eia nae ka'u e olelo aku ia oe e Mr. Lanakasa, e ae mai oe ia'u e kapa aku ia Makaleka, ia Keoni Wilekona a ia oe no hoi, he poe hupo wale no oukou apau, he poe a'u i ike ole ai i ka loa ma kekahi wahi, koe wale no paha au no ko'u lapuwale ana ma kekahi manwa i hala koke aku nei."

"E Mrs. Elawoka, e ae mai oe e kamailio hou aku au," i noi ae ai o Mr. Lanakasa.

Aohe hoolohela iho o kana noi e ka wahine, maalo ae la oia mamua ona, e like me ka hele ana a kekahi moiwahine i hana hwaia aku, a komo hou aku la iloko o ka hokele, me ka hoi pololei loa ana aku noloko o kona rumi moi, a aole no hoi oia i ike hou ia aku mawaena o na malihini ma ia po.

No kekahi manawa ko Mr. Lanakasa noho hookahi ana iho ma kahi ana i haaleleia iho la, a mumuli o ke ku@u o kona poo ilalo, me ka helehelena o ka mea i piha i na manao kaumaha, i hiki ai ke ike aku iaia me ka maopopo loa aohe mau noonoo maikai iloko on a ia manawa.

He hora ma ia hope iho huli ae la o Mrs. Elawoka i ke kaikoeke, Mrs. Satevana me ka helehelena haikea loa, he helehelena e hoike aku ana i kona kaikoeke e kaua weliweli kana o ka hoouka ana i ka hora mamua iho oia wale no mai ka manawa mai o ko lana kamailio ana me Mr. Lanakasa ma ka lanai.

"Eliza, e haalele ana au i ka huakai a kakou a hoi pololei loa aku no ka home," wahi ana me ka helehelena kaumaha a me he mea la ua luhi loa oia me na manao uluahewa loa iloko on a.

"E haalele mai ana oe!  Auwe, no ke aha iho la hoi keia?  Heaha keia pilikia nui ou i makemake ai oe e hoi koke aku no ka home, e Mariena?" i ninau aku ai ke kaikoeke me ka piha loa i ke pahaohao.

"Elike iho la no hoi me ia a'u i hoike aku nei ia oe.  E hoomaka aku ana au e hoi ma ka po o ka la apopo.  Ua ike no oe i ke kumu o ko'u makemake ana e hoi koke aku no ka mea, ua hoike aku au ia oe i ka nuhou kaumaha loa i loaa mai ai ia'u mai a Jenina mai, a po ia lono kaumaha aole e loaa ana ka maha i ko'u uhane ahiki i ko'u maopopo ana i ko'u kulana e ku ai ma keia ao.  He wahine ilihune loa au i keia la, i lohe mai oe!"

"O, e hoopau oe i kena noonoo hupo ou, e Mariana!  Ua pau hoi kou mau tikiki ukumoku i ka ukuia, uolaila he mea pono e loaa ia oe ka pomaikai o ia mau tikiki apau, a oiai oe e hele aku ana he mea pono no ia oe e ike aku i na wahi like o na aupuni a kakou e hele aku ana, oiai hoi keia manawa maikai loa i loaa ia Makoli iloko o kona manawa e ola ana.

"Pela no, aka nae ua maopopo no ia oe aole o na tikiki wale no na mea e pono ai; o ke dala kekahi mea e pono ai, o ka nui o ia mea oiai kakou e ola ana oia ka hoaloha pilipaa maikai loa e pono ai, i hiki hoi paha e uku aku i na bila a pau o kela ame keia ano oiai kakou e noho ana maloko o na hokele, a oiai ua ike iho au i ko'u nele me ia i nei manawa, ke ike ole nei au i kahi a'u e hiki ai ke kii aku a loaa mai ia mea waiwai nui i makemakeia he dala."

Nana pono aku la o Mrs. Satevana i ke kaikoeke no kekahi manawa me ka noonoo nui iloko ona a pane aku la:

"O, ina no ia ke kumu o kou uhu ana e hoi koke ea, ua hiki ia'u ke haawi aku ia oe i dala e lawa ai kou makemake, e ike ole iho ai oe ia mea he nele a hoea hou aku kakou i ka home."

"Ua loaa no ia'u ia manao, aka eia ka pilikia, in a e aie aku ana au ia oe ma hea ana e hiki ai e loaa ia'u ke dala no ke pani hou ana aku i kau?" ipane mai ai'o Mrs. Elawoka; aole, e pono no au e haalele koke iho ianei a holo koke aku no Honakona, kahi e kau aku ai makou ma ka mokuahi ma ke ahiahi o ka la apopo, me ka lawe pu ana ia Makoli me a'u.

"Malia paha e loaa aku ana no ia maua ke@hi poe kaahele honua manawaena o na Amerika ame na Pelekane e hoi ana no Amerika, loaa hoi ko maua lehulehu e hoi pu ai, ma ia ano aole hoi o maua wale no ke hoi aku, aka e lehulehu ana makou a hauoli no hoi ka hoi ana, aole no hoi e mehameha."

"O, e pono oe e haalele mai ia Makoli me a'u." wahi a Mrs. Satevana.

"Aole o'u makemake e nele oia i ka ike aku ia Kina ame Iapana oiai makou e holo aku ana maloko aku o ia mau aupuni.

"O, aole au e ae aku ana i kou manao; anei oe owau wale no ke hoi aku i kau mea mehameha?  O, aole, in a no ko'u hoi aku, o Makoli kekahi e hoi pu aku ana me a'u." wahi o ka pane okalakala a Mrs. Elawoka.

"No ko Makoli pomaikai wale no au i manao iho la e kaohi iaia a hoi pu aku makou, a malia he mau pomaikai e ae paha kekahi e ala ae ana ma ke alahele, in a no kona noho mai me makou.  Pehea ko Makoli launa ana me Mr. Egelakona, oia mau no anei ko laua hui mau ana, a i ole ia kaawale paha?"

 

(Aole i pau.)