Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 36, 9 September 1921 — Page 4
This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
NUPEPA KUOKOA
SOLOMON HANOHANO, LUNAPOOPONOPONO HOOPUKAIA I NA KAKAHIAAKA PALIMA APAU
POALIMA……………….SEPATEMABA 9, 1921
KEKAHI HANA E PONO E HANAIA
O kekahi hana e pono hana kokeia e na Hawaii oia ka hoohuihui ana ae ia lakous a hoahu i kekahi huina dala mahuhua, a me ia huina dala e kaui aku ai i kekahi mau apana aina alaila kukulu aku i mau hale maluna o ia mau apana aina, a o na lala i loaa ole ko lakou mau apana me ka hale e lawe lakou ia mau apana me ia mau hale, a oiai kela ame keia e noho ana maloko o ka hale, e hoihoi mai lakou in na dala a ka hio i lilo ai no ia aina ame ia hale me na pakeneka haakaa pu no na hoolio ahiki i ke kaa ana o na hoolilo a pau o ka aina ame ka hale, a kaokoa loa ia waiwai nona; ma kahi o kona noho i ka hale hoolimalima a uku mau i ka hooilimalima, a he mau dala lilo loa no hoi ia ana, e hoopomaikai pu ana oia iaia iho ma o ka loaa ana o kona home aole oia wale, he kuleana pu kona i na keneka puka a pau o na dala o ka hio a pela me na pakeneka o na dala ana i aie ai no ka aina ame ka hale, a he mea kokua pu aku no hoi iaia ma ka hookaa ana i kona aie, e lilo ana ia pakeneka me ka mahele puka o kana dala i mea hoemi mau mai i kona aie, mahope aku o ka lilo loa ana o ka aina ame ka hale iaia a loaa kona palapala kuai a sila hoi no ia wahi; o kona mau lilo kumau wale no mahope aku oia ka auhau waiwai paa a lewa paha, ka uku wai, ke kukui uwila ame ka inisua o ka hale. la manawa e ku ihoai ka olelo ana ae a kela ame keia lala i loaa ka aina he lani iluna he@honua ilalo, keekeehi kulana, a kohu ka olelo ana iho he kanaka kuewa ole oia, no ka mea ua loaa kona home.
He lehulehu na hui o keia ano eku mai nei oia na hui hoopukapuka aina, aole no i ku ia mau hio i ke kanaka hookahi, he nui ka poe i hookuikui ia lakou a hoahu i kehaki puu dala, a me ia dala i kuaiia aku ai kekahi mau apana aina a kukulu aku la i mau hale. a ke ohi mau nei lakou i ke dala i na manawa a pau. Ina ua hiki ia hana ke hanaia e lakou, no ke aha e hiki ole ai i na Hawaii? O, hiki no, o ka hana ole ia ka hewa!
E nana i ka Hui Union syndicate i keia la o hana mai nei, ke kii mai nei o Sam K. Kamaiopili i na Hawaii e kono aku, he hoike maopopo ia aole i ku ia hana i ka mea hookahi a elua paha, aka, i ka poe lehulehu. Pela no me na Hawaii i na e hoohuihui ana lakou ia lakou iho e holomua ana.
E oluolu e hookomo iho i keia i like. No ka pono ame ka holomua o keia hana e pono e waeia na alakai hoopono; mai nana i ka hana o ka poe mua i hana ai; he wa keia no ka hana a e pono e hoao.
NA HOIKE KULA SABATI HUI
He hana maikai ka hookui ana i na kula Sabati ma ka hoike ana, he hana kokua nui i ke Kula Sabati kahi o ka hoike e malamaiia ana, he hana e hoopau aku ana i ka pilikia o ia Kula sabati, aole oia wale no, aka he holako pu ana, aku i kekahi waihona no ia Kula Sabati, no ka mea he mau hemaheama no ko kela ame keia Kula Sabati, e laa na buke baibala ame na buke himeni, ame na makaukau e ae i makemakeia no ka hoolako ana i na mea e pono ai kekhi Kula Sabati, a i ole na pilikia paha o ka halepule a pela aku, ke hele la ia hana i ka nani.
Me he mea la o ke Kula Sabati o Juula ka hope loa o na Kula Sabati o ka Mokupuni o Oahu i malama i kana hoike hui, a ma ka lono i hoikeia mai aneane ma kahi o ka $900.00 na loaa apau. Nani kela! No ka hana hoike hui o na Kula Sabati he mea pono i kela ame keia Kula Sabati ke hookaawale i papa himeni kumau nana a oia papa himeni wale no, mai kela ame keia ekalasia aku, ke hele i na hoike hui, a e hoomaopopoia ka nui o na lala o ka papa himeni e hele aku ana no kekahi hoike hui, aole ka poe e ae i lilo ole i lala no ka papa himeni. Ua ikeia ka pilikia o ke anaina haipule ma na manawa i hala, ua lehulehu na hoahanau i haalele i ke anaina haipule a ua koe kakaikahi na hoahanau iloko o ke anaina, a he ano maikai ole maoli no i ka nana aku i na noho hakahaka, kakaawala na hoahanau ma o a maanei.
Aole keia o ka pilikia wale i ikeia. Aia mawaena o ka papa himeni e laweia aku ana he poe pilikia kekahi o ka noho ana, he mau wahine kanemake kekahi, a ia lakou e hele ai e uku ana lakou i na hoolilo o ka hele ana ame ka hoi ana mai aohe olelo ʻana no ka poe nui o ka loaa, aka no ka poe hele, he auamo koikoi maoli ke kau iho ana maluna o lakou.
Aole o ko lakou mau lilo kaahele wale no ka lakou e auamo ai, aka, e lulu ou aku ana lakou ma kela a ma keia wahi e malamaia ai ka hoike ua lulu aku paha lakou me na manao maikai i ku i ka ke Akua apono ana mai, a aole paha, kow aku oloko hananui. E lilo ka lakou hana i mea hoomaikaikaiia mai a ka Mea nana ka hana, e pono ai aole ka nakanaka hoomaikai mai.
No keia, ke manao nei keia pepa, oiai, o ke Kula Sabati, kahi e malamaia ana o ka hoike, ke hoopmaikaiia aku ana, nolaila he mea pono na kela ame keia Kula Sabati e uku i na hoolilo kaahele o ka papa himeni e waeia anano ka hele ana i ka hoike hui, aloe na kela ame keia lala o ka papa himeni, e auamo i na lilo, a makahi o ka lulu malail e hoolilo aku ai kela ame keia lala o ka papa himeni he hana kaulike ia; o ka poe wale no e waeia ana ke hele a koe ka poe e ae, aole nae e papaia aku ka poe makaikai ke makemake lakou e hele pu iloko o la hana.
KA HUAKAI I KE ONE AIALII O KA UA KUKALAHALE
I ke Kilohana Pookela, a me ka Lunahooponopono kaulana me ka mahalo nui: E ae mai i keena no keia mau hunahuna a e hoolauna aku hoi ma ka oneki kaulana o ka hiwahiwa a ka lahui
Ma ka hora 11:30 a.m. o ka Pakahi, Sept. 5, i kau iho ai kou mea kakau maluna o ka mahimahi o na Kona ka Maunaloa, kikala upehupehu. Haalele ia Kailuapaka on a, a lana hele mai la maluna o ka iliwai o ka moana laula me na ale apiipii e hoonioni ana i ua kaupu hehi ale nei o na kai ewalu. He malie ka moana, mai ka haalele ana aku i ke kai maokioki a hoea i ke kai hawanawana o kwihae, a hoe@ i ke awa haulani o Mahukona.
Ua huhewa ia paha ke Kinua,
Kalaukina ae huli hele nei.
Ua hala ka manawa ae ku ai,
I ke awa haulani o Mahukona.
Haalele ia Lahaina, Ipukukui Aa mau, poi ole i ka Makani Kauaula. A palau mai la i na ale o Pailolo me ka mau no o ka malie o ka moana, ahiki i ka lae o Kalaau pau ka pona a Kakina. Eia ka Maunaloa ke palau nei i na ale kawahawaha o Kaiwi, a akahi no a ike ia aku laka oni o ua mahimahi nei o na Kona, e lola ana me he ala ua like me kahi apana pepa e paialewa ia ana io a ianei, a ma ka hora 6 a.m. ponoi pili aku la i ka uwapo, a hui aku la me na makamaka. Hui aku la me na keiki a me ka moopuna ame kuu hoalohaoiaio Mr. J.K. Mokumaia, a oiai ua kau leka mua mau au i kuu J.K. Mokumaia e makaala ae no ka manawa e ku ai o ka moku, ua hooko ae no oia, a kau iho la maluna o ka moku kaa holo mama o keia kenekulia o na hana pookela holomua a kaulana loa o ka honua nei.
Kau ma ke kaa a oni ua mikini nei no ka home, a ike iho la me na makamaka ohana apau. Ma ka Poalua ae Sept. 7, holo no ka haukipila o Kalihi no ka nana ia o kuu moopuna aloha, nui loa Mas Robison Maile Herman Jr., a nona hoi ke kumu o keia huakai hele i ke one aialii o Kaihikapu-a-Kuhihew ka onohi o na kai. Ke kilohi nei i na hiona kamahao a kilakila o ua kulanakau hale kaulana nei o ka Pakipika, me kona mau kakela hihiu i hele a luhiehu i na paikini like ole o keia au hookele aupuni o ka lehulehu malalo o ka Hae Hoku Pookela a kamahao o ka unionapookela loa o ka honua ao ka home o ke Kuokoa, ka aina o ka wiwoole a me ka lanakila.
Ke nana aku i na kakela e ku ha'o ana me na paia i like aku me na pali nihoniho laumania o "Heha-Waipo" he alo lua na pali, he ku no i ke kamahao na hana pookela a ka naauao ame ka mana o ke dala, nana i kukulu ae i keia mau hina kamahao a pookela, i like ole aku me kona mau la o na au i hala.
Ke haawi aku nei i na hoomaikai a nui loa i ka Lunahooponapono ame na keiki kikokiko hua kepau o kou papapa'i i na tausani heluhelu o ke Kuakoa, ke aloha wehe papale.
KO MAK@U PAPA I ALOHA NUI IA POHN K. KA-UA UA HALA.
Mr Lunahooponopono; Aloha oe: E oluolu mai hoi i kekahi wahi kaawale o ka kaua hiwahiwa, "Ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii," i ike mai ai na kini na lehulehu e noho ana ma kela pe'a ame keia pe'a o ka aina. Me ka luuluu ame ke kaumaha au e kakau nei i ka moolelo o ko makou Papa aloha.
Ua hanauia ko makou Papa ma Kowali, Hana, Maui, mai ka puhaka mai o Nau (w) ame Setepano Kule, i Mei 18, A.D. 1831, nolaila, ua piha iaia na makahiki he 90 me na malama keu ekolu, a hele aku la i ke ala mau o na mea apau. Ua haalele iho oia ia makou na keiki, na moopuna kuakahi, kualua, e uwe paiauma aku ana mahope nei. Oiai, o ko makou Papa aloha i hala aku, he kamaaina oia no Hana, he keiki papa no ia aina kaulana.
Ua noho kumu oia malaila no unimahina, waiho maoli aku oia i ka hana, a ua lilo oia i luna alanui no ka Apana o Hana, mai Kahikinui a Oopuola. Mahope mai ua lilo oia i hope luna alanui nui no Hana. Ua lilo pu oia i kamana, oiai oia kekahi okana maukalena i a'o ia ai, ua lilo pu i kamanana ka MoiKalakaua, i ka aw e noho ana i Muolea, Hana, Maui, ua lilo oia i kauaka punahele na ke alii, ma ka hana.
Ua kaahele ia e ko makou Papa o Hana, ma keia hana o ke kamana, a na ke powhiwehi o ka maka i waiho maoli i ka hana.
He manao aloha kuio, no kuu Papa i hele aku la i ke ala o na mea apau, ua hana ua malama i na mea e pono ai ka hele ana i kela ao ame ia manaolana i loaa iaia, pela no au e manaoio nei aia kuu Papa aloha ma o no ka mea, @a hoopiha pono ka Haku i kona ola ana e like me na mea i hoike ia ma kona moolelo mamua ae nei. Eia ka olelo hoolana o ka palapala. Hemolele, "Heaha kuu ikaika e kakali aku ai @u. Heaha hoi kuu hope, i hooloihi aku ai au i kuu ola.
Hoomanao no au i ka olelo a kuu papa ia'u, "E kuu keiki e, aole o'u kaumaha nou no ka mea, ua ike no au o ka'u noho ana ua hoomakaukau oe ia oe iho, me a'u moopuna, o ka'u mea kaumaha nei oia no kou mau kaikuaana."
Aloha no au i kuu papa hele loa, no ka mea aole au i ike i kona kino wailua, pela pu me ko makou mama i hala e aku i ka A.D. 1913. O ka olelo a ke alii o ka Iseraela no kana keiki i make ai, owau ke hele aku i ona'la, aka; aole ia e hoi hou mai ia'u nei."
A no ia mea la, ua hoomama ia kuu luuluu no kuu papa i hele aku la a nalo na maka no ka wa mau loa, a haalele iho la i na ohana me ke aloha ka nui me ka lehulehu mahope nei. Ke hoomaikai nei a'u i ke Akua o na haipule apau no kona lokomaikai piha pona loa, me ka hoomama ana i na manao kaumaha.
O maua i ho no me ko maua makuakane ame na ohana a maua.
AMBROSE K. KA-UA,
MRS. EMILY L. KA-UA,
DAVID K. KAAIAKAMANU
Kapalama, Honolulu, T.H.
I Ikulike me ka lono i loaa hope mai ma ko makou keena nei i ka manawa e makaukau ana no ke pa'i ana aku e hoakaka ana ia i ka haalele ana mai la o Mr. D. W. Napihaa, o ka Waikau, o Keanae i keia ola ana maloko o ka home o Mr. G. K. Wailehua ma Hana.
NUHOU KULOKO
Ua kaa i na keiki o Maui ke @o o ka hookuku polo ma ka auwinala o ka Poa kahi nei 8 ia 7 o Oahu nei ma Ka piolani Paka.
Nui a nani ke kai huakai a na limaliana ma ka Poakahi nei ka la o na limahana mo ia kilikilihune ua o ia kakahiaka.
No ka pihakui loa o ka moku i ka ukana i nei pule e hoomanawanui iki mai ka poe na lakou @a manao i kakau mai ai a ka manawa kupono.
Lehua na alanui i ka poe makaikai o na lahui like mai na makua a i na keiki ma na hai alanui ma ke kakahiaka Poakahi nei, ke hele la a hookek@.
He 21 ka nui o ka peo i lapaauia maloko o ka halema'i o na ulia pono ma ka Poakahi nei a hiki i ka po ana, e hoomaka ana mai ke nahu ilio a i ka nihi hui.
Aohe i oluolu maikai loa ka lunahooponopono o ke Kuokoa mahope o kona lohia ana i ka @awaliwali i na pule aku nei i hala, a ua loaa nae ka maha iki.
O Rev. S. K. Ka@@iopii ka helu ekahi o na kahunapu@e nui loa o na paamare i awaiauluia iloko o ka mahina o Augate i hala @e 23 huina.
Ma ka hora 12:10 o ka auwinala Poakolu nei i haalele mai ai o Mrs. Becky A. Hunt i keia ola ana maloko o ka home o kana kaikamahine Mrs. George W. Macy ma @aimuki i ke 83 o kona mau makaahiki.
He 1000 a oi mau @@mana i hoopaa ia ae na inoa no keia komo ana o ke kula nui o Sana Lui he mau haneri i hooleia aku no ka @ha kui loa, ma ke komo ana o ia k@la i ka Poalua nei.
Ma ke kakahiaka Poakahi nei i holapu ae ai na alel@ manamana ana ole o ke ahi i ka ha@e nohe ia ana e Mr. John Watt ma Kaimuki me ka maopopo ole o ke k@mu o ka a ia ana ae e ke ahi.
Ma ka apua ke ai o kekahi mau luina ekolu ma ka@p Sabati nei me ka manawa o ke ka@to a lakou e kau ana i huli ai mai k@lanui Punahou a i ke alanui Berita @i a hooku'i mamua pono o ke kaawila.
He keiki Kepani@ T. Namura ka inoa a e paani ana ke alanui ka i eha kukonukonu lo@ ma o kona hooku'iia ana aku e ke@aa oto e kalaiwaia ana e Mr. G Co@@, a i laweia aku i ka halema'i o na@@oino ulia.
KA LA O NA LIM@ANA SEPT. 5
O ka Poakahi ak@ i hala ka la a ka ahaolelo i hookawale ai i la kulaia no na limahana, a na@a la ua lehulehu na ahahui i komo @ ae ma ke kaihuakai ana, a ua a@amaia ka hanohano o ia la. Ua @oomaka ke kaiana mai o ka huakamai ka Paka Aala mai mahope iki i@@ ka hora eiwa o ke kakahiaka a @ mai la ma ke alanui Moi no ka @ alii, a oiai ka huakai e kai mai @@ ua lehau mua na hai alanui i na @@aka o na lahui like ole mai na ka @ a na hapauea, a nana aku i ke kaaka huakai.
O Henry J. Andrea o ka oihana makai, a he hoa hoi o ka Hui Uniona a ka poe kamana, ke poo loa o ka huakai a e kau ana maluna o kekehi lio eleele, a mahope o na makai helewawae, a mahope o o'lakou ka bana Hawaii. Mah@@ iho o lakou na kanaka o ke kaa uil@ ame ke kaaahi e lawe ana i kekah@@ Amerika nui, a mahope aku o @@@ na ahaui o na uniona e ae e @ ana i na have Amerika ame na p@iilii o ka Hui Uniona, o ka poe e@, ka poe hana puna, na poe hana@kini, na limahana o na halehan@@ ka poe kalaiwa kaa otomobile @@@ kaa kikane, he huakai nui he@wa la me ka nani pu ke nana ak@.
NA @@@
Manuel P. Lindo @mma Kahakauila, Aug. 31
J.K. Freeman, @mily Needham, Sept. 3
NA H@U.
Na Ed. Shim Ch@@ Minnie Peters, he keikikane, @@ 28.
Na Sol. K. Kana@ame Anita Y. Chin Sing, he Keiki@@@ Aug. 28,
Na Paul Akona @@ Ester Kapiioho, he kaikamahine Aug. 30
Na William Keailani âme Kekaha Holi, he kaikam@@ Sept. 31
Na William Brown âme Dora Daniel he keikikane, Sept.
Na Benjamin A. @me Rose Maikai Gilma, he kei@@@ Sept. 1
NA @@@
John Kawai @@@ Jr. ma ke alanui Beckley, Sept. 4
Mrs. Hattle Hoku @@@, ma ke alanui 10, Sept. 6.
Mike Kauinui, m@@@ ka Athletic, Sept. 7.
He bebe na Mr. a @@ Pakini, ana ke alanui Moiwahi Sept. 7.
NUHOU KUWAHO
MANILA, Sept. 2 Ma keiala i hoike ae ai ke Konerala Wood i kona apono i ka hookohu i ke kulana kiaainakenerala no no mokupuni Pilipine i kauwa@ia mai ai iaia e ka Per#sidena Harding. Eia no ke Kenerala Wook is nei, me W. Cameron Forbes e hoopau pono ana i kana huakai kaahele no ka imi pono ana i na ano apau o na mokupuni Pilipine, he hana i lawelaweia malalo o ke noi a ka Peresidena harding.
WAKINEKONA, Sepa. Ua aponoia mai malalo o na loina e ke aupuni o Itlalia ka poloai a ka peresidena Harding no ke komo pu ana mai i ka ahakuka no ka noonoo ana maluna o ke kumuhana e pili ana i ka hoopau aha i na lako kaua e malamaia ana ma ka mahina o Novemaba ma Wakinekona nei. O keia iho la ka lima o na mana nui o Europa i apono mai la i ke kono no ka akoakoa pu ana mai ma ka manawa o na halawai.
HE HOOMAIKAI NUI.
Me ke Sabati, la 28 o Augate i hala iho la, i malamaia ae ai he hoike hui o na Kula Sabati o Oahu nei ma Hauula. He nani na mea apau i meleia mai ame na haawina e na papa like ole i hiki mai, a o ka oi loa aku o na mea apau oia no ko Hauula Kula Sabati lawe ana ae i ka hanohno o ka la ma ka hookipa na amai i na malihini o ke kaona, na Ewa ame na huli Koolau, me ke aloha pumehana. Makahi, o 900 a oi ka nui o ka lehulehu i holo ae ma Hauula i kela la. Ua ai lakou i na ono apau o pa Koolau a lawa, a hoi aku lakou i ko ke kaona me ka hauoli nui.
Ma o ke Kula Sabati o Kauula ke haawi aku nei au ma ka hiwahiwa ala ka lahui, ke Kuokoa, i ko'u hoomaikai kiekie i na Kula Sabati apau i hui pu mai me na hana o ka la ame na hoaloha pu iloko o ka hana a Kristo.
Hoomaikai pu no hoi i na Kula Sabati i hoea ole mai a i hoouna mai i ka lakou mau kokua ma ka leka. Hoomaikai pu no hoi i ka mea hanohano Mayor John Wilson ame na hoa o ka papa luakiai no ka ae ana mai i ka Bana Hawaii me kakou i kela l. jHe nani na mele i meleia mai e ka hana, a ua piha maoli ka uhane me ka hauoli.
O Mesara Joe Keliikoa ame George Makalena, no olua ko'u hoomaikai kiekie no ko olua haawi ana i ko olua ikaika apau no ke alahele o ke kaaahi i halihali mai ai i na kini o ke kulanakauhale. Ia Mrs. Ioela kiakahi ko'u hoomaikai nui no kau piha eleu i ke kono ana i na ohana o kaua o Kauula no ka lakou mau kokua no ke Kula Sabati o kauula, ahonui e ke kaikamahine iloko o ka ke Akua pono. Ia oe pu e Mr. Jonah Kumalae kekahi o ka'u Hoomaikai kiekie no kou haawi ana mai i kou lima o ke aloha ma na kokua like ole ame kau ohana kaikamahine no ka holomua o na hana hoike o ka la.
No Mr. Andrew Adams hoi, ka haku o ka makiho'e Kahuku, kekahi o ka'u hoomaikai nui mamuli o kona haawi ana mai i ke Kule Savati o Kauula i ke kaaa@@ e huki i na kaa ohua ehiku o Hohulula mai mai Kahuka ahiki i Kauula a hoihoi hou i Kahuku malalo o kona mau hoolilo. Maluna ae o na mea apau, hoomailai kiekie aku au i ka Makua Mana Loa, ka mea nana i haawi mai ia kakou ia la i ke ahonui iloko o na hana o ka la, ka ikaika ame ka uhane i piha i ke aloha no ka pono o ka Kristo hana ma keia aina aloha o kakou nei.
Ia oe e Mr. Solomon Hanohano ame na keiki o ka papa'i ko'u mahalo nui no kou apo ana mai i keia puolo @auhou mai pa Koolau aku nei.
O ke Akua pu me kakou apau, a Nana no e alakai ia kakou iloko o na hana pono me ka lokahi no ka pono a holomua o kona aupuni ma keia aina.
Owa@iho no aka oukou kauwa, me ka haahaa.
W. L. KANAKANUI
Kaha kula Sabati o Kauula,
Koolauloa, Oahu.
NA LUNANUI O KE O.E. O MOKULAU, KAUPO, MAUI.
Mrs. J.P. Kalohelani, persidena; K. Luaikai, hope perseidena; Mrs. L. Ernest Kanaw, kakauolelo; Mrs. J. P.Kalohelani, puuku; Mrs. E.K. Kalohelani, Jr., alakai himeni; Joshua Ahulii, hoakuka; Mrs. MK. Reuter, konite haipule; Mrs. Martha S. Apo. hope.
M.K. Reuter
Kakauolelo no ka manawa.
Mokulau, Kaupo, Maui, Sept. 6, 1921
E haawai ana ke kalapu himeni a na haumana mua o ke Kula Kamehameha he akamele na keia po maloko o ka Bishopa Hall, halekula o na keikikane, malolo o ke alakai ana a Geo. E. Awai.
KOOLAHA LULU MANAWALEA
Ke kauoha ia aku nei na lala apau o ka Ahahui Kalama, no ka lulu koke mai i ka $1.00 nanawalea, no ko kakou hoahanau Mr. Amoy Silva, i haalele mai i keia ola ana, e mana keia i ka la 10 , o Sept. 1921, a pau i ka la 10, o Oct. 1921
ALICE K. KICKEY,
kakauolelo Moolelo.
6169- Sept. @.
KAU KIU WAHINE MA NA PALI O KE KOOLAU
Ia oe i kuu Solomon Hanohano, ke kapena opio nana e hookele an i ka manu nunu lawe kawuoha me ka hooko pono, oia ka nupepa Kuokoa; aloha nui me ka mahiehie:- E oluolu mai kou ahonui no kela mau wahi lalani olelo e kau ae la maluna ke loaa nae hoi kahi rumi kaawale, oia iho keia:
Ma ka la elua o keia mahina, oia ka Palima, haalele iho la kou kiu i ka home a koele wawae aku la ahiki i Neneu (ke kipo keia o Waianae kahi e hoolulu ai ka lio hao holo honua) me ko'u mau hoa oia o Mrs. Keahelaumakani Lampoda ame Mrs. Waipio Aloma; kali iki iho la pu-pu ana ka mea kani a ka haole ku iho laua lio hao nei, kau aku la kau kiu me kona mau hoa kani no hoi ka pele o ka oni aku la no ia o ua lio hookalakupua nei ke nanea ala i ka holuholu; hora ewalu no hoi ku ana i ka hale hoolulu o Kuwili; lele iho nei mailuna o ke kaa halawai me ka'u hiapo eia ka ninau a ua lei nei a'u. E holo ana kakou i Kaneohe. Ae aku nei au. Auhea ko kakou kamaaina, Oia nei ke ahe laumakani, pekipeki wawae aku la ahiki ana i ke alanui Pauahi, e ku mai ana na kaa o ka lawe ohua o ke Koolau, kau aku nei kou kiu iluana o ua kaa o ko nei me ko'u mau hoa a ninau ke kalaiwa: E holo ana oukou i hea. Ilala o Koolau, o Koolau o hea. I Kaneohe, i kahi o wai. I kahi o Sam Kailiwai. O ka huli ae la no ia o ua moku kaa nei hiki no hoi i ke alanui Nuuanau o ka lilo mai la no ia, ike akula i ka home oia alii, ke kikio nei ka makani mamaua pono mai he mea ole nae ia i ka ikaika hoohana o ke ki mahu, ku ana i ka nuku o Nuuanau hoomaha iki he mau minuke, o ka iho aku la no ia i ua alanui nei, ka pali lele a ke koae. Nui no hoi ka makaukau o ke lalaiwa, aole wahi poino ulia i loaa i kou kiu nei ame ko'u kiu e ainau iho ana, a kahi kamaaina ole nana e kuhikuhi mai i keia mau wahi a kou kiu e hele nei. Me neia mau nune ana a'u ku ana i ka puka o ka hale kamaina, a ike aku nei i ua kiai maluhia nei, he kanaka i noho ia me ka puuwai hamama, pela no hoi kana lede ka laua ohana keiki. Hoolaunaia ae nei e kuu kamaaina imua o na haku hale o Mr. Sam Kailiwai keia, a o Mr. Kailiwai keia, eia ka laua ohana keiki, a haawai ke aloha lululima. O keia wahina a'u i hoolauna iho la imua o olua e na kamaaina o Mrs. Ane Kahuhu keia, i na ua ike oukou maloko o ka nupepa nona ka inoa kapakapa Kekiuwahineokahema. Nui ka hauoli o na kamaaina i ka ike ana i ke kino maoli o kau kiu nei, hoomaha liilii, puka no ka leo o na kamaaina e ai kakou; o ko makou nee aku la no ia ma kahi o ka ai ame ka i'a i hoomakaukauia; kau kiu nei no hoi me ka'u mau keiki no hoi ko'u hoaloha malihini a me ko makou kamaaina ame na haku hale, ka laua ohana keiki; ua ai a lawa i na mea i hoomakaukauia e ka puuwai hamama o keia mau mea he mau mea ano hou keia ma ka'u ike ana. Pau ka makou ai ana hoomaha no hoi a pau ke ano poluea o keia alanui loihi i hele ia e kau kiu, hooluolu iho la maka home o ua mau kamaaina nei me ka oluolu maikai. A ao ae o ka Poaono ia, pau ka paina kakahiaka hele aku nei makou e kii i ka i'a e lawa ai ka menehune; nui no hoi ka mea i loaa mai; kekahi poe no hoi maluna o ka waapa he nui ka hauoli i loaa ia'u ame na kamaaina; ua malamaia kau kiu nei me ka puuwa oiaio, o ka hoaloha a oi aku. Hoaum@e hou i ka po Poaono me ua mau kamaaina nei. Hora eono o ke kakahiaka. Lapule ku ana ke kaa no ka hoihoi ana i kou kiui kona wahi i hele mai ai me na lulu lima pumehana me o'u mau kamaaina puuwai hamama, nolaila, ke haawi aku nei au i ka'u mau hoomaikai piha ia olua i na haku kaikuana no ka olua hana lokomaikai ia'u ka'u mau keiki ame ko'u hoaloha, me ko'u pu@wai mai loko lilo loa mai. Na ke Akua mana loa auanei e kokua mai ia olua ame ka olua ohana keiki, a hoopiha mai i ko olua waihona a hu no ka olua mau hana ku i ka maikai, nolaila, e Sam Kailiwai ame kau lede ame ka olua ohana, ame a'u ko olua hoaloha oiaio, ame kakou apau e hooloihiia ko kakou mau la o ke ola ana ma ke aloha o ke Akua mana loa, a haumakaiole, a palauhale, o kau ola ka hoi ia e ke Akua a hui hou kakou me na kino ola maikai.
Me neia mau nani o na pali o ke Koolau me oe e ka Lunahooponopono ame kau mau keiki kikokiko hua kepau ko'u aloha nui.
Owau iho no me ka haahaa.
KEKUIWAHINEOKAHEMA,
Waianae, Oahu, Sept. 4, 1921
KA MAKUA O KA HOME UA HALA
Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha kaua:- E oluolu hou mai no oe ia'u mao kau wahi kauwa hoomanawanui la no kahoike ana aku i ka ohana o ka makuakane i haalele mai i keia ola honua ana.
Ma ka la 21, o Augate 1921, i na hora o ke kakahiaka nui, i haalele mai ai ka uhane i kona kuleana he kino o Mr. Solomon Hanawahine. A nolaila, ke komo pu aku nei a'u me oukou ka ohana e auamo pu i na haawe kaumaha a oukou e auamo nei i na nora o ka ehaeha. A mauna ae e na mea apau ke nonoi ne a'u i ke Akua ka makua e lawe aku i na haawi@a @@@ maha i auamoia o oukou ka ohana, a me a'u pu, i loaa k@ haawina like. A na Kona mana ao @ kiai mai ia oe e ka makuahine na keiki na moopuna ame ka ohana ou @oko o Kristo. Amene
Ma oe pu ia @@ @@@ahooponopono âme ka keiki @@@@@@ hua au ka'u mahalo nui.
DAVID K. PELE
Ala Moana Road, Honolulu T. H.
HE HOALOHALOHA NO KUU KANE I HAALELE MAI
Mr. Solomon Hanohano, ka lunahooponopono o ka hiwahiwa a ka lahui, ka Nupepa Kuokoa aloha oe:0 E oluolu mai kou ahonui i na he wahi kaawale kekahi o ka hiwahiwa a kaua, no ka hoike ana ae i ka'u mea aloha he kane i haalele mai i keia ola na, o Solomon Hanawahine, a waiho iho la ia'u ame na keiki a maua na mopuna na makou e u aku nona mahope nei aloha wale kuu kane, e kuu minamina wale hoi e, waiho iho la na iwi i ka aina malihini, auwe manaonao wale.
Hanauia mai kuu kane aloha, mai ka puhaka mai o Kamahana ame Kanawahine kona papa, ama Kealia, Kona, Hema, i Aperila 17, 1874, nolaila ua piha iaia na makahiki 17 me na mahina keu 4. Ua noho pu ia e maua ma ka berita o ka mare no 28 makahiki, ua hoopomaikai mai no hoi ka Mea mana loa ia maua he mau keiki he umi-kumamaha, ua lawe e mua aku no ka Mea nana i haawi mai, ekolu, koo iho ia maua he umi-kumamakahi, a haalele iho la ia'u i kana mea aloha he wahine ame na lei aloha a maua, na makou e u aku ma keia ao me ka ehaeha o ka naau.
Ua hoomaka mai ka pilikia ma ka pa ana o koua kua i ke ama o ka waa, malalo o ke kahi oihana lawai'a oiai he pono like keia no na lala o ko makou hui lawai'a, i ka nui loa ana mai o ka eha, hele i kahi o ke kauka no ke oki eia hoi ka pilikia ma ke kua ka eha, ma ka iwi aoao e hou ai, no ia hana ana a ke kauka, i oi loa mai ai ka pilikia, maluna o kona kino, manao hoi maua o ka'nui o na kauka o Honolulu nei, ola la hoi kona mea e pakele ae ai eia ka e poho ana ka manaolana. Aloha wale kuu kane hele loa e. Auwe kuu kane hoomanawanui i ka imi ana i ko makou pono hoi e! Ua pau ua nalo oia me kana mau hana apau, aloha wale kuu kane kuu hoapili hoi e! ua pili wle ia no e maua na wahi like ole o ka aina, mai ka uak a ke kai, no ka imi aua no ka pono o keia ola honua. Auwe aloha wale ka hoi a'u ke ike aku i kahi a kuu kane, e kii aku ai i ka i'a kaulana o kuu aina hanau e, oia hoi ka manini@ E kauhako e, ua pau kona maalo hou ana ma kou aekai, aloha wale. E hookena e, ua nalo na maka o kau kane; manaonao wale ke hoomanao ae i kahi a ku kane e hele ae ai, auwe luuluu wale! E na makalae ou e Hookena ua pau ke kiei hou ana o Solomon ma ia mau wahi, ua nalo na maka, aloha o kuu kane. E ka malu nui o Kaupale, eia aku nei paha kuu mea aloha malalo o kou malu kahi i hoomaha ai, o Ohiki e, ua pau ka hahi hou ana o kuu kane aloha i kou aeone e, ma na wahi like ole no apau o ko maua mau aina hanau ua hele wale ia no e maua, no ka hooko ana aku i ka makemake o ka poe e kauoha mai ana i wahi i'a i wahi wana, ame na mea no apau e kanoha ia mai ana, aloha wale! E Pukaana e, ua pau ka aa hou ana o na lima aloha o kuu kane i kou kaula e pau no hoi kona lohe hou ana i na olelo ao a ko kakou Haku aloha, nalo na maka nalo no ka wa mau loa, kahi hoi o na mea apau e hele aku ai. He luna o Solomon no ka Ekalesia o Pukaaua. Auwe, waiho iho la oia ia mau hana apau loa, ma ka la 21 o Augate i hala aku la kona kuu ana o kona luhi, pau ka ike ana i ka eha, o ka hoomanawanui ana iloko o hookahi makahiki o ka pilikia i kau iho maluna o kuu kane aloha, ua kuu ka luhi, ua maha no ka wa mau loa.
Ke haawi nei au i ka'u hoomaikai a nui, i ka poe apau, no ko lakou komo pu ana mai me a'u, a hookahi ko makou kanikau pu ana me a'u me ka mea e hoonele ia i ke kane, pela pu no hoi me na mea na lakou na po-ke pua, e ae oluolu mai oukou e lawe aku i ka'u hoomaikai a nui loa ia oukou, na ke Akua no e kiai pakahi ia kakou, iloko o Kona aloha. Ke noi ae nei a'u i ka Mea Mana loa Nana ne e hoomaha mai ia'u, ame na keiki a maua, no ka olelo a ka buke nui e hoi no ka lepo i ka lepo o ka uhane hoi me ka Mea nana i hana ke kino.
Ke hoomaikai nei makou i ka hu@@hooponopono o ke Ku@koa ame kona mau keiki hoolei hua no oukou ke aloha nui.
O wau iho no me ka naau i piha i ka ehaeha ame a'u mau keiki i heoneleia i ka mea aloha he papa, aloha no.
MRS. SOL. HANAWAHINE,
He hoopii ka ka mahele o ka Ahahui o Ka Hale o na Alii o Hawaii o ka hookomoia ana i ka aha e Wm. A. Hall, ka persesidena o kakahi mahele, ma o kona mau loio la, e ku e ana i ke Kamaliiwahine ame 17 poe e ae i mea e hoopauia ae na pohihihi e ku nei i nei manawa o ia mau ahahui.