Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 38, 23 September 1921 — Page 2

Page PDF (1.67 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

 Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HOOPAULA MAI KA OIHANA MAKAI AKU.

Ma ka noho ana o ke komisina makai, ma ka poo ka Poaha o ka pule aku nei i hala, no ka noonoo ana i na mea e pili ana i na hihia o kekahi poe makai, ekolu o ka hopuia ana, no ko lakou mau hihia like ole, a i ahewaia @ hoi imua o ka aha, ua hoopaia @ ka Makai James Stupplebeen, ma ka noho hou ana i ka oihana makai.

            O na makai mawaho ae on a, o ka hooloheia ana o ko laua mau hihia, oia o Manuel C. Medeiros ame Charles A. Willis; eia nae, ua hoouna mua ae o Medeiros i kana palapala haalele oihana i ka Makai Nui Rose, nolaila aohe he noonoo hou ana aku nona, ua pau no oia mai ka @ aku.

            No Charles A. Willis hei ua hoopaneeia mai ka hoolohe ana i kona hihia, a ka po nei, mamuli o ke noi a kona ioio, oiai no nae ua noi ʻaku kona @, e kapae ka noonoo ana o ke komisina no kona hihia, ahiki i ka puka ana mai o ka olelo hooholo a ka aha kiekie, no ka mea ua hoohalahala loa ia aku ka hihia i kela aha, ua hoole mai nae na komisina.

            he hihia kuai waiona ka hihia i hopuia ai o na Makai Stupplebeen ame Medeiros, a ua ahewaia laua a elua imua o ka aha kaapuni, no ko laua pili i ka hewa, a ua kue hoi laua i ke kanawai hookapu waiona @.

            Ma ka @ a ka Makai Stuplebeen, ua noho hana aku oia malalo o Medeiros, me kona kuai ole i ka waiona, eia nae, ua maopopo no iaia, he waiona kekahi e @ ana maloko o kahi ana i noho hana aku ai.

            O ka hihia hoi i hopuia ai o C. A. Willis, o ia no ka hewa alunu, o ia konahopu ana i ka poe hakihaki i ke kanawai hookapu waiona federala, a koi pu aku e ukuia aku oia i kekahi huina dala, i wahi e hookuu hou ia mai ai lakou, a ma kekahi olelo ana ae hoi, na lawe mai oia i na dala ki-pe, mai ka poe ana o ka hopu ana, a hookuu aku ia lakou.

            Ua hookolokoloia oia imua o ka aha kaapuni, a ahewaia, me ke kauia ana mai o ka hoopaʻi maluna on a eia nae ua hoohalahala oia, ma o kona loio la, i ka olelo hooholo imua o ka aha kiekie, a ke waiho nei kana @ kala, me ka hoolohe ole ia.

            Ma kela halawai ae a ke komisina makai ka Meia John H. Wilson, i hoolohe ai i na hana a kela komisina.

           

E PONO E NOONOO IA I KAHUA HALE HOU.

Ua hoakaka ae ka Meia John H. Wilson i kona manao ma ka Poakahi iho nei he mea pono i na ahahui a na makaainana e haawi i ka lakou noonoo hohonu ana maluna o ke kumuhana e pili ana i ke koho ana i kekahikahua no ka hale aupuni kulanakauhale ame kalana hou e ku ai.

            O keia ka manawa pono a ka lehulehu e haawi ai i ka lakou noonoo hohonu ana maluna o keia kumuhana, wahi a ka Meia Wilson. " He mea pono i kalehulehu e hoakaka ae i ko lakou mau manao no kekahi kahua kupono a lakou mau manao no kekahi kahua kupono a lakou e wae ai mamua o ko makou lawe ana i kekahi keehinahana maopopo. Mahope aku e lohi a e hala ana ka manawa kupono no ka noonoo ana maluna o ia mea.

            "O kekahi ninau kupono a e pono e noonooia o ia ke kupono a kupono ole paha o ka hale o ka oihana makai, ka halemaʻi kulanakauhale ame kalana, e hookomo pu ia i hookahi hale nui ka hale aupuni kulanakauhale."

            Me ke ao a ka Meia Wilson he mea pono i na ahahui kuloko e malama i halawai a e hoomakaukau i mau paʻapala hoopii no ka waiho ana aku imua o ka papa o na @. Wahi hou ana he mau hiohiona nani a kupono loa no hoi no ka hale aupuni kulanakauhale ka apana aina o Allen a he kahua hou no hoi no ka hale aupuni i makemake nui ia aka nae na kueia mai.

            Eia nae, wahi ana, ua kue kekahi poe i ke kuai ana i apana aina, kekahi poe no na mea pili kino, kekahi no ka pii loa o ke kumukuai i kauia mai, no ia apana aina, a in a e lilo ana ka wae ana i kahua no ka haʻe aupuni kulanakauhale i mea hoomaluia e ke kumukuai, he oi aku no ka pono e noho makou maloko o ka Hale Kpiolana elike me ia e noho nei i keia manawa. O ka A aina Allen eia ia ma ke kikowaena o ke @ kahi i waiho ai a he mea kupono ole no nae ke kuai ana aku ia apana oiai kekahi poe e paa ana malalo o ka hoolimalima no umi makahiki.

            Ma ka halawai hope a ka papa o ka noho ana, o kela apana aina e waiho nei makai iho o ke alanui Moi e @ ana me ke alanui Puowaina ka i kamailoia o ia kahi kupono no ka hale hou o ke aupuni kulanakauhale e @ aku ai mamuli o keia kumu. o ka olelo hooholo a ka papa @ lunakiai o ka hana ana no ka apana o Allen aohe i hoopauia, ke ku nei no ia eia nae, ua noiia ae ke keena o ka @ kulanakauhale ame kalana aole e hana aku i kekahi hana hou @ @ o ka hoomau ana i ke kukakuka ana me na on a o kela apana aina e waiho nei mawaena o ke alanui. Moi ame @.

 

LOAA AKU KA OPIUMA ME KA WAIONA MALOKO O KA HALE.

He mau kiai opiuma ame kekahi mau inisi i hoomakaukau ka i loaa aku me ka waiona pu maloko o ka hale o Chung Kung ma ke alanui Kamanawai ame Beritania ma ka manawa i komo aku ai na makikiu e huli ia hale ma ka auwina la o ka Poakahi nei o ka waiwaiio o ka opiuma i kohoia he $250.

            He elua mau Pake i pae ae i ka hopuia oia o Chung, ka on a nona ka hale, ame Hong Young See, ka Pake i loaa aku, pela ka oleloia e hauhau wahi opiuma ana, maloko o ka hale o Chung. Mahope iho o ka komoia ana aku o ka hale o Chung ma ke alanui Beretania ua laweia aku oia no ka hale on a ma ke alanui Kamanuwai. I ke komo nui ana aku ana ame na makaikiu noloko o ia hale ua alakaiia aku la na makikiu e Chung no ka rumi okoa, aole ma kahi o ka opiuma i waiho ai me ka hoole pu mai ka o Chung aole nona ka rumi malalolo o ia hale. Ua @ keia rumi a maloko olaila i loaa aku ai he 10 auneki opiuma ame kekahi @ @, ekolu mau ipukukui puhi opiuma ame 120 galani rama i hoawaawaia, hookahi @ ame hapa ololehao ame hookahi galani suaipa. Ua omilamiloia ka inisi a like me ka huaale a makaukau no ke puhi ana aku. O ka Makaikiu McDuffie kekahi i kokua pu i na makaikiu e hana ana malolo on a i huipu ma keia hopu ana.

            Ua laweia ae ka hihia o Chung imua o ka aha kaapuni no ka hookolokolo ana mai iaia, a no Hung hoi ua waihoia ae kona hihia i ka aha federala, oiai ma ka olelo ia hihia no ka kekahi on a mamua elike iho la no me keia.

 

O NA HAWAII KA OI AKU O KA MAKE MA KA MAHIA O AUGATE

I kulike me na huahelu i hoolahaia ae e Miss Hester M. Lemon o ka buro o ka Papa Ola, ma ka Poalima o ka pule aku la i hala, o na Hawaii no huipu me na hapa-Hawaii, ka oi aku o ke make i ka mahina o Augate i hala mamua o na lahui e ae . 128 ka nui o na make ia mahina aku la i hala, a he 48 o ia huina nui he mau Hawaii a mau hapa-Hawaii, i ke koena aku no na lahui e ae maloko wale nei no o ke kulanakauhala o Honolulu keia huina nui ae la.

No na make no na lahui like ole o ia key mallalo nei:

            No na Hawaii komo pu me na hapa-Hawaii he 48; Kepani he 29; na Pake he 18; na Amerika, he 11 na Pukiki 9; Pilipino, 6; Korea 2, Kelemanua, 1; Poko Riko, 1, a no na lahui e ae i hoakaka maipopo ole ia ko lakou lahui he 3.

            No na make 128 he @ mau kana, a he 49 mau wahine. He 6 mau maka i hili ia ke kumu o ka make ana, he 13 i kahaia, he 13 i koroneroia. He 57 mau make maloko o na halemaʻi ame na hale e ae o ia ano. He 24 mau opu keiki haakohi he heluna kiekieloa keia, i ike ole ia iloko o ke kahi o na mahina i hala, aole i komo keia huina iloko i na hanau ame na make.

            Maloko o ka heluna nui o na make he 40 he mau keiki malalo o ka elima makahiki, a he 32 o keia huina ae la he mai keiki malalo o hookahi makahiki. Iloko o ka mahina o Augate 286 mau hanai, a he 124 mau mare.

He umikumamaono põe i make i ka maʻi akepau iloko o Augate, he umi i ka maʻi akepau iloko o Augate, he umi i ka maʻi numonia, a he eono i ka numonia lobar, elua i ka maʻi eha o ka puu, he 12 i ka maʻi hi holomoku, elua o ka poe i make i keia ano maʻi mai ka elua makahiki a oi aku; eono i ka maʻi flu, ehiku i ka maʻi io ulu, eha i ka maʻi puʻuwai, eha i ka maʻi pehu, ehiku i ka maʻi io ulu, eha i ka maʻi puuwai eha i ka maʻi pehu, ehiku mamali o na uila a he lehulehu nohoi ka poe i mako i na ano maʻi e ae mai ka hookahi a ka ehua.

 

1735 MAU HAUMANA MALOKO O KE KULA KAIULANI

I kulike me na huahelu o ka hoikeia ana ae e ke kumupoo o ke Kula o Kaiulani ma ka Poaha o ka pule aka la i hala, aia maloko o ia kula ma ia la he 1735 mau haumana a no ka piha loa ua hoihoi hou ia aku kekahi mau keiki i ko lakou mau @. O ke kula kaiulani kekahi o na halekula nui loa o na halekula aupuni a pau, he 25 on a mau halekula aupuni a pau, he 25 on a mau halekula liilii mawaho ae o ka halekula liilii mawho ae o ka halekula @.

I kulike me ka ke kumupoo o ka hoike ana ae ama ia la he 300 mau keiki i @ aku i ko lakou mau home no ka loaa ole he rumi no lakou maloko o na halekula o na rumi wale no i koe no na papa o ka elima ame ka eono o na makahiki. Malalo o kela kula he 41 mau kamukula ua like ia ma ka averike ana me 42 mau. haumana i ke kumukula hookahi. o ka huina nui o na rumi kla kaawale ke komo pu me na rumi o na halekula liilii e hoopuni ana i ka halekula nui be 37. Ma ke komo an ao ke kula ma kela makahiki aku nei he 1665 ka nui o na haumana i keia makahiki 1735 me ka hoihoi hou ia aku o 300 mau keiki i na home he @ keia e koi mai ana o kukulu koke mai ke aupuni kulanakauhale i mau halekula hou i lawa pono nona keiki.

 

HOLO NO LOKO O KA HALEKUKE MALUNA O KA LIO

Ma ke kakahiaka Sabati iho nei i paa ae ai kekahi o na aliikoa o ka oihana kaua moana nona ka inoa o S. Walsh i ka hopuia e ka makai Manuel Smith a hoopiia ae no ka hoopoino me ka manaoino. Ua hookuuia aku ua aliikoa kolohe la mahope o ka laweia ana ae i ka halewai a @ ae $100.

O ka hana kolohe a keia aliikoa hoonana, elike me ka hoakaka a ke Kapena Waltr Fieldgrove o ia ka lawe ana i ka lio o ka makai Manuel Smith e ku ana mahope o ka haleaina Hoffman, a mahope o ke kau ana ae iluna o ualio la ua holo aku la oia maluna o ka lio a komo iloko o ka halekuke o ka haleaina Criterion ma ka puka aku o ka halekuke.

I mea e hiki ai iaia ke hana ia hana kolohe ua holo aku la oia maluna aku o ke alanuipii pohaku o ka halekuke a ma kekahi wahi puka e hamama mai ana i komo aku ai oia iloko o ka halekuke.

Ma ka puka ma ke alo o ka haleaina Criterion ka makai Smith kahi i ku ai ma ka manawaa keia wahi aliikoa hoonana o ka holo ana aku me ka lio a komo ana i ka halekuke a ua ikemaka aku oia i keia wahi koa I ka manawa i loaa aku ai ua wahi aliikoa la i ke kumu o kona hana ana pela o kana pane ma kona aoao o ka hoike ana mai he makemake ka oia e haawi i ka lio i kekahi kopaa. Ma ka hoike a ka makai o ka hoihoi ana ae i ka halewai ua kahiohio keia aliikoa ma kela manawa ana o ke kau ana maluna o ka lio. Mamuli o ka waiona ulu ka manaao e hana kolohe o ka @ o ia hana he %100 pehu o ka olokaa ana ae i ke aupuni.

 

LILO MA KE KUDALA KE KAA O KE KAMALIIWAHINE

Iloko o keia mau la e laha nui mai nei o na kaa oto ua lilo i mea waiwai ole na kaalio nani o na alii o ke au kahiko ua ikeia keia ma ka manawa o ke kudalaia ana o ke kaalio nani o ke Kamaliiwahine Kaiulani ma ka hale kudala o Will E. Fisher ma ka Poalua nei.

Iloko o na la i hala ka manawa i laha nui ole mai ai o na kaa oto ua nanaia aku na kaalio nani elike me ke kaalio o ke Kamaliiwahina Kaiulani oia kekahi o na kaahio uuku a nani. Ma ka Poalua nei ka  laweia ana ae o ia wahi kaalio i ke keena kudala o Mr. Fisher a nakiiia kekahi have maluna o ua wahi kaala. Me ia nui no o na olelo mahalo a Mr. Fisher no ua wahi kaa la he kaalio i holoholo mau ia e ke Kamaliiwahine Kaiulani iloko o kona mau la e ola ana eia nae aohe poe koho. Mai ka $100 mai ke kumu kuai o ke kau ana a ka $50 a i ka $25 a i ka $10 ahiki i ka haule ana i ka $5 a he Pukiki ka mea nana i haawi aku hookahi dala hou a lilo iaia ua wahi kaa la no ka $6. I ka manawa i lilo mai ai o ua wahi kaalio la i ke Pukiki ua hoakaka ae oia i ka maopopo ole iaia o kana mea e hana aku ai me ia wahi kaa.

            He kaalio i like me ma kaapio e ike mau ia nei maluna o na alanui i keia manawa koe wale no he elua hoi noho mahope aku o ka noho o ke kalaiwa a i onaia e ka halekaalio o ka Moiwahina Liliuokalani a i kaiia aku ma kekahi manawa i hala aku nei a lilo no ka elima dala.

            He mau la maikai ole loa keia no na kaa lio no ka mea ke nui loa mai nei na kaa oto a ke piikoi loa nei na kanaka i na kaa oto a hoowahawahaia na kaa lio.

 

PUU NA MAKA A MAI LELE KA PU IHU

E Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa Aloha oe @ E oluolu mai hoi oe nou kakehi kolamu kaawale no kela poomanao e kau ae la maluna

            Ma Kela mahina aku ia i hala i hele ai o Kekaa Keliikipi ame kana wahina piliaoao Katy Solomon mai Hanalo aku mahope iho o ke nahu ana i ka ihu o Kailikini a Mrs. Ane Kailikini i hoolaha ai.

            Ua u haele aku la laua i Nawawa i ka inu rama. Inu a on a a pepehi iho la i ka wahine a puu na maka a uliuli kohu uala pulehu a nahu pu ia me ka ihu a mai lele in a paha ua ko ka olelo a kahiko Moka ihu ia Hio o keia no ke kanaka nana i nahu ka ihu o Keawe Kailikini.

            Ma kela po i pepehi ai i ka wahine ia po no i hoihoi ai i Honalo me ka wahine aole keia he wahine mare Katy Solomon. A ao ae o kekahi la ua holo aku la keia wahine i kahi o ke Kapena Makai Kilinahe a he man lai malama ai o Kilinahe a ua kii hou uo o Kekaa a ua u hoi hou no he keu no hoi ko naaupo o ka hana ana aku la no ia wehe o uahi. He makemake no nae paha ae o pau ko uhi i ka ai ia a waia mai ka apana o Kona Akau i ka ai kanaka.

            Nolaila ka keia makapeni e kau leo aku nei a ike oukou  i kei kanaka mai hookipa.

            Me nakeiki o ka papapai kuu aloha nui a o kou aloha pau ole me oe e Solomon Hanohano.

Owau no me ke aloha

MAHIKUA

Kona Akau, Sept. 15, 1921.

 

HE HOOMANAO ALOHA NO KUU WAHINE

 

MRS. HATTIE H. PUAHI KEOUA

E ka Lunahooponopono o ka Nupepa Aloha oe e @ mai oe iau no @ wahi puolo waimaka a ke aloha e hooili aku nei  ma kou hokua a nau hoi ia ma ke ano he kukini no keia mau paemoku mai Hawaii nui o Keawe o ka la hiki ma Kumukahi a ka welona a ka la i ka ilikai o Lehua no kei aukana kaumaha a luuluu au e hoomanawanui ma ka hii hele ana ma keia mau kai ewalu a loaa na kini makamaka o kuu mea aloha he wahine haalele mai iau kona mau hanaumua ame kona kaikunane na keiki ame na moopuna na makamaka ame na hoaloha o maua a naue hookahi aku la ma ke ala hoi hou ole mai imua ou o kana kane aloha i pili ai no keia mau makahiki me ke aloha oiaio.

            Elike me ka @ kuipamalo iloko o ka malama o Ikuwa ka. Peha koeleele e hoopili pu ana i kuu hanu pela iho la no ka lima menemene ole o ka make i lalau mai ai i ka hanu ola iloko o kuu wahine au i aloha ai Mrs. Hattie Hohe Puahi Keoua a kaili ae la kona aho hope loa makeia ola honua ana a waiho iho la i ke kino puanuanu koekoe mau e oaiauma aku ma keia aoao o ka muliwai @ o ka make a ko ae la ka olelo a ka Buke Nui mao Kana kaula la.

            O ke kanaka i hanauia e ka wahine he hapa on a mau la a ua piha i na popilikia . Pueka mai no la me he oua la a na kiia a holo aku no la me ohe aka la aole ia e mau.

            Walohia wale me ka luuluu ke hapapa ae nei au aole oia ua hala ua nalo na hana na maka i ke aouli no ka wa mau loa.

            Ma ka poo ka Poakahi la 5 o Sept. nei a ao ae la 6 o ia ka Poalua he hapaha i hala ae o ka hora 11 o ka po i komo malu mai ai ka anela o ke aloha ole @ lawe aku la i kaua o ka hanu a waiho iho la i ka lepo no ka lepo.

            Us hanauia kuu wahine ma Hauula Koolauloa i ka mahina o Iune 8 o ka M. H. 1873 mai ka puhaka mai o kona mau makua J. Kaunui  ame H. Kahueiole. He ewalu ko lakou nui a ua lawe aku no ka po he 4, a koe iho lakou 4 e ola nei he ekolu wahine a hookahi kaue aka ua kii mai la ka make i ke ola o kuu wahine nolaula o ka piha ana iho la ia o ka elima i hala mao a koe iho la he ekolu e ola nei.

            Nolaila ua piha i kuu wahine aloha na makahiki he 47, ekolu mahina ma keia ola ana me 8 la ame na hora o ka hanu ana i na ea oluolu o keia ao inea i piha i na ehaeha o keia ola hoaua ana.

            Aole owau kana kane mua aka he elua ana kane mua mamua aku ou a owau no hoi ka ekolu o kana mau kane a waiho na iwi o kuu mea aloha i keia aina aloha no.

            He ku i ka walohia ke ano o ka hiki ana mai e ka pilikia maluna ona.

            Aohe ana keiki me ke kane mua a pela no hoi me au aka me ka waena o ia hoi me ka kane elua ua loaa na keike he 15 he ehiku e ola nei a he 8 i hala i ke ala hoi ole mai @ pela no ko lakou mama i uhai aku la ma ia alahele hookahi manaonao wale.

            Ua hai mua ae nei au he kui ka walohia ke ano o ka pilikia i hiki mai ai maluna on a a penei no ia.

            I ka Poakahi la 5 he ola kino maikai kona mahope o ka pau ana o kaa hana he wiliki no ka halepaanao o ke Kalana a Kulanakauhale o Honolulu; ia hoi ana aku he maikai na mea apau e hki ole mai ai kekahi pilikia nana i wehe i ka pili aloha a maua me kuu wahine heleloa o kana nae i hai mai ai iau i ka eha o ka opu eia no hoi kau pane iaia aole me ka hahu ame ka inaina aka me kela manao aloha nona iloko ou ua nui loa paha kou inu ana i ka @ Ae mai la no@ kela pane hou aku nei no au aole maikai e kou inu nui i kela @ wai no ka mea o ka hau ua kana @ ia me ka paakai amonia no laila aole pono o kela hana ana ua a pau. ae la no hoi koʻu kamailio ana aku iaia haule iho la au  hoonanea ahooluolu no hoi no ka hiki mai i kou manawa o ka hana a mamua o kou hele ana no kau @ no ka mea aia kaʻu uwaki i ka po ninau aku nei au pehea oe e mamai. Aohe pilikia o o ia kana pane iau i ka nana io aku aohe he kino ola maikai kopa nolaila aohe he kino ola maikai kona nolaila aohe lana mai o kou manao he pili kia nui e hiki mai ana o kou makaukau iho la no hoi ia no ka hana haawi kealoha good bye o kou hele aku la no ia no kahi e loaa ai o ke kaauwila pau ae la kou noonoo no na mea e pili ana no ka home eia ka o ka hui olelo hope ana ia me kuu wahine aloha no.

            Ua mareia maua ma Honolulu nei e ka Rev. Aberahama Fernandez o ka Hoomana Moremona i ka la 30 o Nov. o ka M. H. 1914 a moe aku la i Sept. 6 o keia makahiki 1921 nolaila ua piha ia maua na makahiki 6, 11 mahina ame 6 la o ko maua noho ana iloko o ka berita maemae oo ka mare me ka maikai ame kaoleole o ka noho an a o ke kane ame ka wahina aole i ka huhu aole i ka inaina aka iloko wale no o ka oleuole a malama i ka laahia o ka mare.

            O kuu wahine i haalele mai iau he oluolu he heahea a he makua kupono no ka noho home ana iau ma kahi o kau hana he umi minuke i hala ae o ka hoora 12 o ka po kani ana ke kelepono a kaheaia ae nei au e hele  mai no kahi o keleponoa na makemakeia au eia ka mea apiki iau i hele mai ai a ku a hoomaka aku nei e kamailio haiia mai nei ka lohe iau mai ka maua mau keiki ame na moopuna e noho ana ma ka hona o mama ua make auwe no hoi e! he oe aku kou kaumaha ame ka ehaeha no keia lono i loaa mai iau ua like me k apoka pahu i loaa pono mai i kuu puuwai pela iho la keia lono i loaa mai iau kana kane i aloha ai.

            @ mai la kou noonoo o ia no oe o ka pohaku nui e  kau ana maluna o kou kua hu mai la kou aloha no kuu wahine i hoomanawanuila ai ka noho ana o kou noi koke aku la no ia i kou noi koke aku la no ia i kou poo ma ka hana e oiuolu e hookuu mai iau no keia pilikia nui i loaa iau ae mai no hoi e hoi au kau ma ke kaa otomobile no ka home e ike i ke kino wailua o kuu wahine hoea aku no hoi au e waiho mai ana no hoi kela he wa oi loa aku ia o kou ehaeha ame ke kaumaha nona aka aohe mea hiki iau ke ke hana aku eia wale no o ka hoohaniniwale iho no i ka waimaka mai kou mau lihilihi aku no kela ukana nui iloko ou no kuu wahine heleloa a hoomanao ae la au i keia mau wahi lalani mele i paa iau.

            hoohanini Mana i ka waiopua Hoaleale i ke kaha o Kaunalewa. Ma ke ao ana ae o ka Poalu  @ 6 i lawela ae kona kino no kahi o ka papa ola no ka nanaia ana a hoihoi hou ia mai kona kino no ko maua home ma ke alanui Umi palolo @ a ma ka. Poaha ae i laweia aku ai no Ocean View ma Waialae a uhi iho la ka lepo maluna on a no ka wa mau kona kino lepo e kanu ma ka pa ilima loa e kali ana no ka pi hope a ka anela no ke ala ana o ko na ilina.

            Ua nohoia e maua me kuu wahine mai Kakaako mai loaa he apana aina me ka hale no maua a na hooliloia aku ia wahi loaa he apana hou no maua ma Palolo nei he ekolu makahiki a oi hoolilo hou ia no ia aina me ko maua home a ua nee hou mai maua he wahi okoa makai mai o kahi kahiko o maua home a ua nee hou mai maua he wahi okoa makai mai o kahi kahiko o maua he aina keia ua paa mua na ka hale a he ekolu wale no pule a oi o ko maua noho ana ma keia home hou a pauaho e mai la kuu wahine iau ua piliia e maua na wahi apau e nee ana mai kahi wahi a kahi wahi elike me ke ko ana a ke au o ka manawa.

            No kuu wahine i haalele mai la he malama kane ame ohana no apau o ko maua home e noho nei he waipahe oia heahea he hookipa i na malihini e kipa ana ma kona home he umeke hemo a he ipukai paa ole kana a no ia mau ahana maikai ana eia no ia iloko o kou noonoome he la ano iho la no alha noi.

            Ua loaa na keike he 15 i kuu wahine hookahi me ke kane mua loa a he 14 me ka W mai o ke hana i ua loaa mai na moopuna a ua hii moopun no oia a hele aku ia.

I kona mau la opio ua noho oia ma Kohala ka aina i holo ka olelo o Kohala iki ame Kohala nui o Kohala i ka makani Apaapaa i na puuhaelehia nou kekahi hoomanao ana no ka mea o Hattie Hobe ua hala na hele i ka huakai hoi hou ole mai.

            E Hauula kahi i hoopuikaia mai ai o kuu mea aloha i keia ao aole oia e hehi hou ana i kona mau kapuai wawae maluna ou no ka mea ua lawe huki ke au o Uwekahuna aohe ike wale iho ia Malio i ka hele ana a ka wahine aloha no.

            E Honolulu i ka huikau lua o ke kaona i ka ia miliopu i ka lima o ka makeke aole oia e milimili hou ana i na ia ono o ka pakaukau nou ke ia kanaenae ana. E Palolo o ka Ua Lililehua e noho mai  la i Kaauhelemoa aole oe e hoopulu hou ana i na papalina nohea o kuu wahine aloha @ keia kanaenae aloha ana me ka lihaliha ke @ ae a nana aku i na la a maua e pili ana he oi aku  a ka liliha au e poina ole ai i na la apau o kou ola ana.

            Eia nae iloko o keia 15 keiki he ehiku keiki i hala ma keia ao kahi  a ko lakou @ i ukahi aku ia a he 8 e ola nei.

            I kou hoopau ana i keia ke noinoi ae nei i na Mana Lani Nana no ooloko o @ aloha e hoomama mai i kou mau

            Ke haawai aku nei au i kuu hoomaikai nui i ke kalaiwa o ke kaa otomobile nana i hoihoi mai iau i kela po no ka mea aole oia i kaki mai iau no kona hoihoi ana mai no kou home a pela pu me kuu mau hoa o ka oihana hookahi i hele mai e ike i ke kino lepo o kuu wahine a pela pu me ka ohana o kuu wahine i hele mai @ noho pu a uwe pi me au oloko o kou wa ka ehahea.

            Ke haawi pu aku nie au i kuu hoomaikai i ka poe apau i ehele mai me pa makana boke pua a lu iho maluna o ke kino wailua o kuu mea aloha ame ka poe i ukali aku i ka huakai hope loa o kuu wahine a maluna ae o na mea apau na ka Haku ka Makua e hoomama maii kou mau luuluu ame ka ohana apau.

            Owau iho no me ka ehahea. Na keiki ame ka ohana apau.

            MOSES PUAHI KEOUA.

 

NA MEAHOU O KANAHENA MAUI

            Mr. Sol. Hanohano, Aloha kaua me ka ulumahiehie: - E oluolu mai kou lokomaikai no kahi poomanao e kau ae la maluna.

            Ma ka la 7 iho nei o keia mahina i konoia mai ai ka papa hana alanui o Puumahoe, Maui e Mr. ame Mrs. Kauwekane o Kana hena, Maui, no ke kokua ana ia laua ma ka hoolana ana i ko laua waapa aila.

            Ua hiki aku malaila kekahi hapa o keia papahana koe iho no hoi kukahi.

            He 25 kapuai ka loa o keia waapa, a he 4 lio ka ikaika huki o kona mikini i ka hiki ana aku o kou meakakau ua panee mua ia  ka waapa a kokoke i ka lihikai he mua wahi iniha helu wale no koe o ka aukuu no ia o ka ihu i ke kaiuli.

            O kou eleu aku la no ia a hemo kahi lele a komo kahi lole auaukai a hele mai ka no ke kokua ana .

            I kou hoea ana aku mahope o keia waapa o ka mea mua au i ninau aku ai i kou kamaaina owai kainoa o keia waapai. Mea mai la no hoi kou kamaaina aia aku mamua o kou eleu aku la no ia a ku ana mamoa pono a ike aku la au i kekau mai o ka inoa. Hone a hoomanao ae la au i keia hooheno ana:

            Ke hone hone ae nei

            Hone i kekumu o ka hala

            A he hala ole ka kealoha

            I ka pulale ana mai

            E kala mai e kuu kapena i ka pakika loa aku la pehea hoi ehiki ai i kau a mea o keku a hoohiki maoli kahi manao i ke kulana ui o keia waapa.

            O kou mea aku la no ia i kou kainaaina o Hone ka ion o key waapamea mai nei no hoi keel good @ @ aure aku nei no hoi au aure @ name @ sure aku nei no hei au sure @ name it looks like Honey alright, a hu ao la ko mana aka a o ko mana aka a o ko maua komo aku la no ia ma ke kokua ana aole no i piha ka hookahi hora o ka laua no ia o ua moku waapa nei i ke kaiuli a pau ka hana ma ko makou aoao hoi mai la no hoi na mea apau ma ka lihi kahakai e nonoho ai no ka nana ana aku i ka holoheloia mai o keia waapa a ka ui nui wale.

            O ko makou nanea hoi ia ku ana no ka lede o ka hale a komo mai la i na mea apau no ka hele ana e ai i na mea i hoomakaukauia o ka eleu aku la no ia o na mea apau a noho ana i ke pakaukau.

            Malaila i ike iho ai kou meakakau i na ono like ole a ka Hawaii poi @ kaohi puu puaa kaluakele puaa laulau ka oio momona o Keoneoio na limu kohupahea e Makena uala kalua uala pulehu palaoa lawalu ono a ka ohu kahi hua opihi i awili pu ia me ka io wana me kela pipipi lawalu a Peter Kamano Sr. a nui wale aku a kou meakakai i helu ole aku ai.

            Malaila pu ae kekahi kalapu himeni i noho alakaiia e ka Peropeke Edward Pihana a na keia poropeka i hiilauna mai ka inoa o kona kalapu. The Ukupalakue Puumahoe Glee Club a na keia kalapu ne hoi i mele mai i kekahi mau mele e nanea ai ka pepeiao kehoolohe hele ia a ku pololei ka huelo o kahi pikuana iluna, kele mai no hoi na hulakui ame na hulahula ua nui ka hauoli o na mea apau.

            Malaila pu ae keia mau keiki halawai o ka aina Mr. amer Mrs. C. K. Uwekoolani, Mr. ame Mrs. John Brown Sr., Mr. ame Mrs. John Brown Sr., Mr ame Mrs. Edgar Morton ame Mrs. Guy S. Goodness.

            Ua ai no hoi a lawa ua inu a kena i ka lokomaikai o keia mau hoaloha hoomanawanui. Mahea la o Keoni Hulu i miki mai ai uwoki oe e kaanini ana ke alo o Hanale i ka ililli na loaa pono aku la paha ia  pikuana lula.

            Ua malamaia na mea apau me ka maluhia a hoi aku la kela ame keia no ko lakou home iho me kaulumahiehie.

            E hoomaka aku ana kela keonimana ma ka eihana lawaia a no ka mea o keia paha kekahi Hawaii i lako i na pono lawai o na ano like ola.

            Ke holo ia nei ke alanui oki hou o Puumahoe, Maui.

                        MAUI GIRL