Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 38, 23 September 1921 — Page 3

Page PDF (1.61 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HOOMAHA I KA IKIIKI WELA O KE KAONA

 

(Ka Hoopau ana.)

            Po no a ao, ia hoomaha ana iho i ka poli o HInaaikamalaona, (wahine) hoea no ia aikane, Eddie K. Devauchelle, a wahi no i ka olelo, ke haiki aku nei kou manawa i koe, a he mea pono, e hele e ike ia Moaula.

            Ae, wahi a'u, hoomakaukau olua, e hoi au, a kelepona aku i Halawa, i ke kamaaina nana e hookipa mai ke hiki aku oukou, i makaukau na lio, aia ahikimai ke keiki, mana e lawe aku ia olua, iaia Ia no a hoi, olelo aku la i ka wahine, eleu, liuliu no ka mea:

            He inoa keia nau e ke onaona,

            O ke onaona no o ke kanaka,

            He wa ia no ke Kipoopu i ke kaulu,

            Oiai aohe laua kii i Kahiki,

            Ipukai Oahu ku ma ke alo,

            Lawelawe iho ka lima puu ka auwne,

            Eia ke hele nei i ke alakahi o Molokai, he loa o 11 mile me hapa, m@ Pukoo ahiki i Halawa, n@na iho la i ke alanui, in a o ka lio o na kupuna, auwe ke aloha e, o keia hoi he nanai peopuuwale no a hoea ana i Puuhok@, he wahi kiekie keia o ka aina iluna a o kahi e waiho nei ka Ulukukui o Lanikaula.

            Nana aku la i ka Ulukukui ka@ana, he ku wale iho no i ke kula, a he mamao no mai ke alahele aku, ua ana no ka maka i ka ike aku i kona uluwehiwehi, hele loa no no Halawa, hiki i ka hale, kamaaina, pa kahea, ma@ao ke ola, ua pa i ka leo.

            Luana liilii, hoeu no ke kamaaina, kau ma na lio, no Moaula, he mau no na lepo o ia pii ana, o kahi e ku ai ka lio, helewawae aku ahiki ana.

            Pau ole ko'u hoohihi,

            Ilaila au ia i ike ai,

            I ka wailele o Moaula,

            Ia wai pahihi na pali,

            He aloha kuu lei Pikake,

            A'u i ki@s a hoomau iho,

            E lei no au i ko aloha,

            Remember be sure and be there.

            He kiowai nui no keia he hohonu lipolipo ke nana aku, e hoopuni hapa ia ana e ka pali, kahi a ka wai e lele mai ai a haule ilalo o nei kiowai, a @ piha no kona mau aoao i na luhieha o ka wao, he u'i mai hoi kau, hemo ka lole, hoopa ka ili i ka wai kaula @ alaila, hoomanao ae la i keia wahi hooheno ana:

            Pau iho la kuhihewa ia Hilo,

            Kikii ka wahine ami o Hopoe,

            Ua eha ka auwae ke uwe nei,

            Huailua na huamoa a ka awaawa,

            I kuia mai e ka ua o Nahunahu,

            Ua liki honua i ke anu me ke ko'eko'e

            He anu ka wai aole i u iho, hoi ma ha'i, komo kahi lole, ua noa ka waha hewa, ua pa i ka wai o Ukeke

            Huli hoi mai la a kau i ka lio no ka hale kamaaina, hiki i ka hale, luana iho la, ke nana nei i ka nani o keia awaawa, ua maha iho la, wahi a ka leo, e hoi mai e ai, mahope nanea; hooko aku la in leo a ia makou i ka papaaina, pan ka hoomaika, o ka iho iho la no ia.  Ku ke ehu i na auwaa liilii, i ka ua mea o ka ono, me ho mea la o Holu ke kuahiwi o Waialeale hoku i ka makani,

            Holu no i ka paia e ke Aeloa, Loa ka laau kaiewwa lua i ka makani, I holua mai ka wai napenape lua i na pali,

Hele i mi ka wai o Namolokama, Ke heluhelu la iluna o Hihimanu, I auamoia e ka nui o na mauna, I apo aku a apo mai a hapa kanahele, P@a ole i ka lomia e ka Lupua.  Ua kuneki a pilikia i Manuakepa.

            Ua piha ka lua o ka inaina, aohe rumi i koe e uhao ai; hoomaha iho la a li'ul'u me na kamaaina, makaukau no ka huli hoi.

            E kuu mau kamaaina hookipa e, Mr. ame Mrs. Ku'ikalono Kaopuiki, ke pahola aku nei i ke aloha me ka hoomaikai nui ia olua, o ka olua i panai mai ai i na malihini nei.

            He nani kukilakila alolua in a pali, HOme aloha no ia o kuu onehanau, Wailelehuna i na pali, kou kahiko no ia,

            E Halawa aina kaulana, me oe no a-u.  Oluolu e lawe aku i keia olima leo, a e hoomaumau ka ikena, a hui hou no, h@awi ke aloha, honi papalina, lulu na lima, kau i ka mikini, ani ka peahi, na ke kalaiwa ka hanam ke pii nei i ka pali, kau iluna, nana hope aku la ia Lanikaula, ke kulu nei ke oe i ke kai o Puhonua, hee na palau lewa a ka inoano.  Kahekahe lua i ke one o Waiolama.

            Ke malo nei na mea apau ma na aoao o ke alahel@, ahiki i ka home o ke kamaaina, he mau la ia o ka hoomaha ana, hooni no ke aikane i ka hele, o ko'u mea mau no ia, o ka me'o i ka ikemaka aku.

            Pai aku la i ka wahine, in a kaua, i ike ia Kalaupapa, ka aina nona ka anoi

            Nani o Kalaupapa,

            I ka ihu o ka moku,

            Hanohano i ka luna,

            Na pali Koolau.

            Kau i ke kaa, na ka mikini ka hana, o ka loa o ke alahele, he 16 mile, ahiki i Kaunakakai, a mailailu aku a ka pali o Kalaupapa ahia la mile, ke ha'i mai nei ke aikane i ka inoa o keia mau wahi e hele nei ahiki i Kamalo, ma ia wahi ak, aia iloko o ke kiawe ke alanui a hoea i Kawela, malalo o Kawela na aina hoopulapula e manaoia nei, ahiki i Kaunakakai, pii i ke kula wela o Kalae, a komo i ka olu o Kauluwai, malaila aku ahiki i ke kilohana o ka pali o Kalaupapa, i Kukuiohapuu, e moe kikee ana ka alanui peli, ahiki ilalo o Pikoone.

            Noho iha la nana aku la i ke kulana kauhale o Kalaupapa, e waiho ae ana, a o ka home hoi o ka ma'i lepe@a, nana i hookumakena i ka lah@ Hawaii, mai ka hoomaka ana mai o keia kanawai, ahiki no paha i keia la, a'u e kakau nei i keia.

            Eia kekahi mau lalani mele i hakuia e pili a@a i keia ma'i, a nau ia e ike iho i ke kaona ame ka puana a ka moe.

            E aha ia ana Hawaii,

            E nei ma'i o ka lepera,

            Ma'i hookae a ka lehulehu,

            A kaili ula, ili keokeo;

            Ano e mai na hoahui,

            Like ole ka pilina mamua,

            He ahiu ke ike mai,

            Nee a kahi e noho mai.

            Kuhikuhi mai hoi na lima,

            A he ma'i Pake ko ia la,

            Kulou au a hoio;

            Komo ka hilahila i ka houpo;

            Loha na kauka o ke aupuni,

            Hoouna na koa makai;

            Hopuhopu ia mai kohu moa,

            Alakai i ke ala kohu pipi.

            Ku ana imua o ka papa ola,

            Papa ola ole o nei ma'i,

            Kiei wale mai na kauka,

            Ha-lo ma o maanei,

            Kuhi ae ka lima i Leahi,

            E hele oe ma Kalawao.

            Lalau na koa aupuni,

            Halihali na pio pau.

            Ka luahi a ka ma'i lepera.

            Ano, ke ike nei au me ko'u mau maka i kahi i oleloia ke luakupapau kanu ola o ka lahui Hawaii, aka, iloko o ka huaka'i malihini i a@e e ike, a ua ike kumaka iho la, aole au e hewa ke puana ae, nani o Kalaupapa, i ka ihu o ka moku; hanohano i ka luna, ua pali Koolau.

            A pau ka nuu ana i na kohikelekele a ka makemake, pa-e ana ka leo o ke kia noa, e huli e hoi i ka home i ke ao kau o ka aina, kau i ke kaa, oni ka huila, lilo i ka wai i ke one pua rose o Mahamoku, aole no i @- u aku na paii, noho ana i kauhale.

            He mau la ia no ka liuliu, no ka huli hoi mai i ke kaona nei.  Poaha hiki ke aikane Eddie K. Devauchelle, ike i keia hoomakaukau i kahi opeope, i mai la, ke lielie mai nei?  Ae, wahi a'u; in a pela, alaila o mama ke kau ma ka moku, a mauka nei koua e holo ai, a ma Kunakakai oe e kau ae ai, no ka mea ua nonoi aku nei au i ka lokomaikai o ka Barona George Cooke, ua ae mai nei me ka puuwai waipahe, e hele kaua i ka uhai holoholona iloko o Aferika (Kaluakoi), aole nae kaua e hopu i na hipopotamu (pipi) noho wai o Nupia, ame na hipa @aepuu o ka waoakua o Sahara (Mauna Loa), aka, i na @ia wale no e noho ana ma na mana palipali iwaena o ka punawai o na laau'bama o Hoolehua.

            Nolaila, hoomakaukau oe, e hiki mai ana au i kakahiaka nui loa, hele kaua, no ka mea, he loa ke alahele.

            Iaia la i hoi aku ai, hoomaemae iho la au i ka'u waikipoha, hakalia i Kuluipo a ao, hoea ke aikane me ke kaa, kau iho la, a hooiho aku la ko maua moku i ka pehuini, eia ka makani he onoonou., ua mahana ae no hoi ka la, hiki i Kalaiakekioea hoomaha, hoainu ka lio i ka wai a ana, hoomaka aku la e komo i ka aina hanai holoholona o Molokai Ranch, ke holo nei maluna o na aina hoopulapula o Kalamaula, Palaau, Hoolehua, a hala ilalo o Punakou, Waiakane, ahiki i Kolo.

            Malaila waiho ke kaa, helewawae ahiki i kahi i ku ai o ka laau Kalaipahoa, ke ahi kaolele o ke ahiahi, a ke waiho nei he lua @ui ake o kahi i eli@a  ai, ma kona kahua, hele huli aku la a halawai me ke dia, haawi ka huaale, he elua no ka helu i kau ia mai, wehe koloko ukaua a hemo, o ka hulu na mea apau, kau i ke kaa no Kaunakakai, ua hele no hoi a kau o Keanoahiahi, hiki ilaila, e ku mai ana o S. S. Mikahala i ke awa, hoi aku la ahiki i ka moku, e pili ana i ka uwapo, pii aku la i ka oneki e noho mai ana kuu Mrs. ame na hoa ohua i kahakahaia ka hauoli ma ko lakou mau hiona, me he mea la o.

            Maikai Lili hemolele i ka la,

            Lenalena ke oho o ka awapuhi nono i ka la,

            Ma-u ka awapuhi nolu i ka palai,

            Maopopo ka ike i na mea nani o Piiholo,

            Ohi ka i'o o ka laau o Makawao,

            He nani ia la he mohalu ka pli o Kokomo,

            I huia mai apau ua'u na Haiku,

            Oia i-o, o o ia paha @!

            E pa wai au a, e kipa kaua e!

            Hookuu iho la i kahi kino hoomaha, ahiki i ka wehe ana ae o na eheu (pe'a), o ka Mikahala, Oahu ka ihu, a hala o Kalaeokalaau, au mai la i ke kai o Kaiwi, i ke ao ana ae o ia kakahiaka nui noninoni ke kikaha nei ka iwa i Leahi, i ka hookomo ana aku i ke awa; eia no i ka haleipukukui, aole i ku aku ka ihu i halekuke, hi-o e no na kela oluna, hookahi ka hauhili pu ana me na ohua, a kuku ana ma ka palekai.

            I ka pili ana aku i ka uwapo a kau ke alapii, iho aku la a hehi na kapuai ia pono nui aina Honolulu, hiki ke awa e komo ai.

            Malaila i kaawale ai me kuu mau hoa ohua,  a huli hoi mai la no ke kahua o ka hana, me ka hoomaikai nui i kuu mau aikane punana a ke onaona, ame ka olua mau le@e, na makuahine puuwai alhoa o ka home me ka poina ole.

            Ano, ua hiki iho la i ka hopena o kela huakai.  Me na limahana o kou keena na hoomaikai a nou @ Solomon ka anoai a nui.

            Owau no me ka haahaa

 

LOAA AKU HE IWIPOO MA KE ALAUNI ALA MOANA

           

            Ma ka Poakolu o ka pule aku la i hala oiai na kanaka hana e eli ana ma ke alanui Ala Moana, ma Kalia ae nei, ua loaa aku he iwipoo a hu'eia ae a kau iluna.

            Oia niau no ka maikai, o na niho nae omua o ka papa nho oluna ame ko lalo ka i helelei.  O ka mea hoopahaohao lou i na kanaka hana, ua manao lakou he mau iwi hou aku o ke kino ke loaa ana ia lakou, eia n@e mahope o ka hoomauia ana aku o ka eli a hala kekahi wahi, nohe mau iwi e ae i loaa aku, no ia nele i ulu @e ai ka manao iloko o lakou he poo kanaka wale no ka i kanuia ma kel@ wahi, a o ke kino me he mea la ua laweia a hunaia ma kekahi wahi okoa, a i ole ua laweia paha a kiolaia iloko o ke kai.  Ua haawiia ae kela iwipoo i ka oihana makai.

 

Ke kii keia o Mrs. W.K. Kaai o Molokai, me kona ohana ma ka huikai holo kaapuni i ka Mokupuni o Oahu nei.

 

HOLO KAAPUNI O MRS. WILIAMA K. KAAI IA OAHU

(Kakau ia e J. K. Mokumaia)

            Ma ke kakahiaka nui poniponi o ka Lapule, Augate la 17. hora 8 a.m, i hiki aku ai kuu mokukaa i ka home aloha o kaha mau keiki, ma ke alanui Kukui @@e ka launa ana me ka makuahine maikai, a ma ka nana aku a kou meakakau, o ia mau no ka popohe maikai o ua pua kukui nei iluna on a, e ha'i malule ai no ka aoao o ka ihea kalohe.

            Ua nui maoli ka piha hanoli ma keia hea ana, oiai na keiki ame na moopuna e hoomakaukau mai ana, i na mea e pono ai keia huakai aia maua ke lilo la i ka ha'i mai a ka ualu a ka manao e hapaihapai ana, i kana mau olelo, e mahalo ana iaia iho, i ka loaa ana he manawa nona e holo kaapuni ai ia Kakuhihewa, oiai ua hala mua aku kana aliikane ma kela ao, ame ka nui o kona mahalo i ka loaa ana iaia, he manawa e ike ai nona iho, oiai oia e heluhelu mau ana ma ke kilohana o ka malamalama, e hoike ana i ka oni ana o ka honua nei, ana i lohe pepeiao ai, a ua hookoia kona makemake, ma o ka hooikaika o kana kaikamahine, e hiki mai oia i Oahu nei, a e lawe iaia e hoomaikai i ka mea ana i heluhelu ai, a pela hoi me kona lohe ana mai i ka poe i holo kaapuui ai.

            I ka makaukau piha ana o na mea apau, i holo aku ai ua mokukaa nei, i ke alanui Waiakamilo, no ia keiki no ana,  i ke kau ana mai i hoohuli pono ia ae ai ka ihu o ua mokukaa nei, a holu ana i Kapalama, a e kau hoolai mai ana o Keoneula malu i ke kiawe, a e lapuu ae na o Koiuiu i ka lokowai, Hanaliliamanu honi kaua, a nehe ana i ke alanui Nuuanu, waipuna a ke aloha, a kaalo ae la o Kuakini pii ana i kahi piina o Maemae lihau pua i ka lehua.

            Aia mau au ke hooi mau la i ua paoaa mahu; oiai na makuahine maikai nei e noho hoolai ana, ame ka hoonuu i ka nani o ka aina, ame na hale nani ame na pua.

            He la nani keia, ahuwale na pae mauna, oiai elua kaa keia e holo nei, o ke kaa o ka meakakau nei, ke pailaka mamua, a e kau hoolu'i mai ana o Puaiwa, a ku iho la i ka nuku o Nuuanu, me ka maikai o na mea apau, ame ka mahalo o ua makuahine maikai nei, i ka maikai o na alanui, ehai makou e kali ana i kekahi kaa eia, ka ua pilikia ia kekahi huila, a oili ana ua wahi kaaka nei, ua hele no hoi ia la a nui ka hanu; o ko makou iho aku la no ia i ke alanui kikeekee o ua pali nei, a ku iho la, i kahi wai kupanaha, a olelo mai la ka makuahine maikai. Aihea la hoi kela wai nana e kilohi ka meahuna a na kupuna? Ae, eia ua wahi wai nei. Pehea e ahu wale ai kuhikuhi aku la au iaia, o keia mau kunulaau kukui ame ohia ka poe e kilo ana i ka uhu maalo i kuu maka, oiai ka wai e anapanapa ae ana malalo pono, e loaa pono ana ka mea ke ku ana me kona ahuwale mai ka piko mai o kona peo, ahiki aku i ka punahele a na kupuna, a i ka poli pumehana o kona mau kapuai wawae, o ka loaa ae la no ia o keia wahi kau:

            Lihau mauna i ka noe,

            Kalae ahu i ka malie,

            Me he pua lele io ia la,

            Ke aka uhi i ka makani,

            O kuu makani kilioopu,

            O a'u wai eha,

            I hui @@@me ka ia iki,

            Me ke kaa haaha ka ele loli,

            Ke maikai aku la ka hele ana, oia makou ke hoi la i ka akau a hoi i ka hema, a ku iho la i kahi piina ikiiki i kaulana ia mau la, a ke kanaka i ike ai i kekahi iiwi makaonaona, e auau ana i ua oawa nei a puua ai ua kanaka nei, a holo paui ai ka hanu, ahiki ole ai iaia ke hanu, maikai, ame ka olelo mai ka makuahine maikai mai, ana nui ko'u heluhelumau i ka mau hoolaha ma ke Kilohana, e hai ana i na mea a ke maka e ike ai ma ia mau manao i hapai mai i ko'u manao, aho ko'u holo kaapuni ana mamua ka lohe pepeiao wale no, a ke ike maka nei me ka oiaio.

            Oiai aia keia i ka auwina la e kau nei mau ipo hoohai na aluna ahiahi laua me kulukulu aumoe, a hu ae la ko makou aka, oiai ua hoopili aku la au ia mau hopuna olelo i mea e akaaka ai, a kaalo ae la o Kaneohe, a e kiei aku ana i ka puu okioki o Heeia, me ia maikai no, oiai e holo ana a loaa aku kahi i oleloia ai, inoino mai nei na pali, i ka pa lauwili a ka naulu, iluma, ilalo e kuku ai na kikala o na moopuna me ka nui o ka akaaka.

            E waiho-lapuu mai ana o Waiahole, a ku iho la e nana i kahi kino pohaku, o Nanahoa, ame ka paikii ana, o ka mua loa keia o ka loaa pono ana o kekahi kii ma ia kahua, a e kau aheahe mai ana o Kualoa, a ku iho la i ua kaha nei, ame ka hoomaha liilii aha, ame ka ai ana i na meaai mama, o ka oni hou mai la@no ia o ua mau mokukaa nei, a kaalo ae la o Kahana, ame ke kilohi ana i kahi pohaku kona, aia ka ihu o mua mau mokukaa nei ke palau la@i Hauula, ame ke kilohi liilii ana i ka u'i o Laiewai, laua me Laiemaloo, a ku iho la, i na wahine u'i i ku a pohaku na Waiu o Lewa, ame ka puikii-ana, i oni hou mai ai moanua me ka ulumahiehie o na mea apau.

            Kaalo ae la o Waimea, a ku iho la i ka aekai o Kawailoa, ame ka hoomaha liilii ana, ame ke paikii ana, i wehe pau ia mai ai na ki o ma mau kaa nei, nana aku oe powehiwehi oe ke ike mai, hoi hope ae la o Waialua, ike ia mai la o Leilehua, a iho ana i kahi oManuela, laua o Melie, a kaalo ae la o kipapa, honi ana me Waiau, lululima ana me Kalauao, a e kau hoolai mai ana o ka Pukaki, iho ana i Haikeau @ Moanalua, honi hoomau ana me Waiakamilo, a ku iho la me ka maikai o na mea apau, huli hou no ke alanui Kukui, ka pahuhopu me ka maikai piha o na mea apau.

 

KAHI HUA INAMONA O PUA LANE

            I kuu Solomon Hanohano, ke kapena opio ahonui o ka ipukukui malamalama, ka Nupepa Kuokoa:- E oluolu mai hoi oe e hookipa aku ma kekahi rumi kaawale o ka kaua hiwahiwa i kahi poomanao e kau ae la maluna o ia keia:

            Ma ke kakahiaka Sabati, o ia ka la 11 o keia mahina, halawai iho la kou meakaukau nei, me ka lohe, mai kekahi kakamahine mai a ko'u kaikuahine, oia o Mrs. Mr. Kekuhine, e mare ana ke kaikaina i ke kane. Aia au ke ukali la i ka manawa, a i ke kani ana ae o ka hora 3 p.m, ua liuliu iho la ua mau keiki nei no ke kahiko ana iho ia laua, me na wahi aahu kupono no ke ku ana aku imua o ka mea nana laua e hoohui mai ma ka berita o ka mare, oia o Uliuli Kawahalau me Miss Lahapa Keamoai.

            I ka makaukau ana, ua haalele iho la i ko makou home, o ka hora 3:30 p.m., ia, ua ukali aku la ko laua mau makua ma keia huakai oia o Mr. S. Kawahalau Kaopio, me Mr. P Keamoai ame kekahi mau kakamahine iho, oia o Mrs. M Kealahuna ame Mrs. L Lanakila, a kamoe aku la ka lakou huakai no ka home o Rev. Samuel K. Kamiopili, no ka hipuuu ana mai i keia mau opio ma ka berita o ka mare elike me ke kauoha a ko kakou alakai (Baibala). E mahaloia ka mare no na mea apau.

            Hora 4:20 p.p., hoea mai ana i kau hale me ka nuhou hauoli o ia hoi ua hipuuia ua mau opio nei ma ka berita o ka mare pela au i puana ae ai i keia mau lalani himeni:

            Nani ihiihi wale,

            Ke laweia ka mare,

            A he hanohano ke mare ia,

            Ma ka berita hemolele.

            Ma ke kakahiaka Poakahi ae, o ia ka la 12, o keia mahina, hora 8 a. m, ua hele aku la au ame ka'u kaikamahine no ke kahua o ka halekula o Kaiulani, no ka hookomo ana aku iaia i ke kula, a i ko maua hiki ana aku ma keia kahuna, ua hui aku la au me kekahi hoa o ka aina i noho loihi i ka nani o ka ua Kukalahale nei, oia o Mr. Jaseph K Kaohelaulii ame kana lede, oiai he keiki no hoi ka laua e hookomo ana i ke kula.

            Nolaila waiho aku la au me ia i ka hooponopono ana o ka'u kaikamahine no ka hookomo ana i ke kula oiai oia o maua ka i mahele ma ka olelo Beritania, a i ka pau ana o kana hooponopono ana, ua hoi mai la oia a loaa au, ua noho iho la makou kakali no ka wa e loaa mai ai ka pepa, pa hele no hoi a kani ka hora 10 a.m., ua hoea mai la kekahi o na kumukula imua o makou, a haawi mai la i ka pepa ma ke olelo pu mai e lawe i ka'u kakamahine no ka rumi 18.

            Ua ninau ae la kou meakakau nei, i kahi o keia rumi, ua nonoi mai la hoi kekahi kaikamahine nona ka inoa o Mrs. K Nahaleakealoha, nana e lawe i kahi o keia rumi, oiai ua kamaaina oia i keia mau rumi i kona wa e noho ana i ke kula.

            Ua ukali aku la makou mahope o keia mai kaikamahine, a hoea ana i kahi o keia rumi 18, i ko'u hiki ana ma kahi o keia runi ua ike aku la au i ke kaikamahine a kekahi a ko'u mau hoa o ka ainahanau, oia o Miss R Keale, oia kekahi haumana o keai rumi a hauoli ae la kahi manao no ka loaa ana he hoa kamaaina no ka'u kakamahine oiai ua komo mua oia i keia halekula no hookahi makahiki, a komo aku la ka'u kaikamahine a pela no hoi me ke kaikamahine a ko'u kaikaina oia o Miss Beniamina; ua komo oia i ka rumi 12, a no Kalikolehua Kaohelaulii, rumi 11 kona.

            Eia no au ke luakaha nei me ua nani o keia kahua a ko'u makae kamawaeole ae ai, ua hookuuia mai la nae na keiki no ka hoomaha ana, aia au ke nana la i na keiki , he nui hewahewa maoli no, ma ka'u koho aku aia ma kahi o ka 2.000 a oi a emi mai paha, ua piha ua rumi o keia halekula a koe na haumana no ka rumi ole; aia ma kahi o ka 400 a oi ma ka'u koho aku, a i ka pau ana o ka makaikai ana a ko'u maka i ka nani o keia kahua ame na keiki, ua huli hoi mai la anoano ko'u home, me na manao hialaai.

            Ke haawi nei au i ko'u mahalo a nui i na keiki o ka papapa'i, ame ka lunahooponopono ke aloha a mau.

            Me ka mahalo.

            J.W KEAHIAOKALANI

 

PII MAI LA KA HOI KA MOMONA AME KE KELEKELE O NANAKULI I LUALALEI

            Mr. Lunahooponopono, anoai kaua a nui:-Akahi a ola ia kaha, ua a mai la ke ahi o ka lua, a hoalealeia ae la ke alialia akulikuli i moana kai nui akea no Lualualei.

            He wahi kipu paealo iho nei ko makou o Laie, Poaha, la 1 o Sept. aku nei, oia o John Keikiole opio mamuli o ka uluhua i he ola loihi.

            Ua mare i ka wahine no 3 pule wale no o ko laua noho pa ana, a lilo ana ia ha'i, aole he kumu ano nui o ke ki ana ae ma ka papaawae, he maikai aole i ki i ka wahine iaia wale no.

            He hoike hui poaiapuni ko Kahuku i nehinei, aole i liuliu aku nei ko Hauula, pii koke no o Kahuku.

            Nolaila aole e hiki mai o Wailua, Makua, Waianae, Kalihi, Kaneohe, Waikane, o ka ua Maakua, no ka mea nana e  kaa ae ke kahua loa, ka welo mai a Pooikananuu ame Kamaunauaniho o Tahiti mai, a hanau mai o Hina nana mai o Kamapuaa ka hueu o na pali hauliuli.

            Ma ka Poakahi 12 o Sept. nei, i hoopulu ae ai ia wahine i kona lole i ka ailamahu, a kuni ae la i ke kukaepele i kona lole no ka uluhua no i ke ola loihi, oiai he kanaono a oi na makahini, mamuli o na lima kokua, mai papaa i ke ahi he mea keia e kue aku ana i ke aloha o ke Akua, mao aku ka uku e loaa mai ai no ia ano a o Mrs. Awana Aunty no keia o na Koolau.

            O J.W.K. Makahanohano o Laie ka mea nana e hoolawa nei ke Koolauloa i ka poi a kalo uaua o Punaluu me Kahana, ame kona hoa hui, he poi ulu kekahi e wiliwili pu ia nei ke ono oe i ka poi ulu o Wehi.

            Ua holo mai la ka hohono uwahi, o hookahi eke dala i piha pono iluna o ke pakaukau o ka hale kupakako o Laie, a lilo i ka piko i pau i ka iole nana aku, he mau haneri i ole , he mau tausani no paha, ua hamauia ahiki mai ka makaikiu.

            Ua hoolahaia ae la i na hoahanau o Laie e ka peresidens Paeaina, Smith opio, e hoomaemae i na pa, a e pena i na hale me na pa e loaa na makana helu 1,2,3,4, me 5 aole e loaa, i  Laie iho nei na komisina nana o ia ano, mai Amerika mai, pela paha na mahiko e hoomaemae nui nei.

            He u'i a nani maoli o Kahuku i ka'u ike, e lihi launa ole mai ai na mahiko nunui apuni, o ka pilikia nui a ka maloo o ke ko, aole e pau ana i ka wiliia a kiloi ke komo aku i Nov. o ka wili ana apau, ma o aku, kiloi ka hope, nui ka wela o ka la, hapa na limahana, hapaha wale no e wili nei, aole i lawalu aku.

            Me ka mahalo i ua keiki o ka papapa'i, a i ka Lunahooponopono ka anani.

 

HE HOALOHALOHA NO DAVID KAOHIMAUNU.

            Malalo o Kona eheu malu au la

            Ke nou na ino a pouli ka po;

            Iaia kuu hilinai Nana e hoomalu,

            Nana e hoola owau Kona pokii.

            Malu no au, malu no au,

            Nawai e hookaawale?

            Haila no au noho mau ai,

            Malu a malu a mau loa aku.

            Ika makuahine i aloha nui ia, na keiki na moopuna, o ko makou hoapaahana'i aloha nui ia, iloko o ka Haku Iesu Kristo. Mrs. Wahinehaole, Kaohimaunu, aloha, me ka huuluu.

            Me ke kaumaha a luuluu, ame na waimaka e hoopulu ana i ko makou mau lihilihi, aloha ko kakou hoaluna i haalele mai ai kakou, kona mau hoa i lawelawe pu ai i ke ke'a aloha o ko kakou Haku Iesu Kristo.

            Ae, mamuli o ke kipa ana mai la a ka anela o ka make, ma ka hale kino lepo o ko kakou hoaloha, a hoa paahana pu iloko o na hana a ka Haku. He luna ekalesia, no keia ekalesia Hawaii o Lihue, ana i pili aloha ai, mai koua wa opiopio mai, a kuu wale mai la i ko kakou pili aloha pu ana. He luna ekalesia i malama pono i ka ihiihi ame ke kapukapu o ia oibana e hooko ana me ka eleu ame ka makaukau.

            Ma ka auwina la o ka Poakolu, Augate 24, hora 3, i haalele mai ai ka hanu hope i ko kakou hoaloha a hoa luna pu o kakou i keia ola ana, ma kona home ma Maulua, oiai oia; e kaa ma'i ana no kahi manawa i aneane e piba, he mau makahiki, ka ma'i hoi nana i hoomailo i kona ola hauu ana a waiho i kahi moe me ka hiki ole ke hele, a lawelawe nona iho.

            O ko kakou hoaloha a hoahanau pu no kakou ma ka hana o ka ekalesia ua loaa iaia na makahiki he 67 a o aku a emi mai paha, o kona onehanau o Waimea, Hawaii.

            Ua hoohuiia oia ma ka mare me ka makuahine Mrs. Wahinehaole Kaohimaunu, no ka manawa i aneane e piha na makahiki i ke 49, o ka noho maluhia ana me ka maikai, me ke aloha o ke kaue i ka  wahine, a o ka wahine i kana kane, i haalele mai la ia kakou kona mau hoa paahana me ke aloha nui ia.

            He oihana kamana kaua i lawelawe ai malalo o ka Makua Hon. W. H. Rice, a na ka nawaliwali i waihe aku i ka hana, a kuu wale aku la kona luhi, ke alahele a kakou pu e ukali aku ana ke hoea wai ka anela o ka make.

            He Kristiano oiaio oia ma kona wa e ola ana, he oluolu haahaa, he heahea, a maluna ae o na mea apau, he luna ekalesia makaala i na haua o kona Ekalesia.

            He haumana Kula Sabati, @@@@hoi ma na hana Kula Sabati, a he keia oinio, a eleu no ka Ahahui Hooikaika Kristiano, ana i pili aloha ai me kakou a hoi aku la me ka Makua Lani ma kela ao mao, maluna.

            Nolaila, e hooholoia, o makou, o ka Ekalesia Hawaii o Lihue, ke Kula Sabati, ame na Ahahui Hooikaika Kristiano, ma o lo makou mau komite la ke komo pu aku nei me oe e ka makuahine Mrs. Wahinehaole Kaohimaunu, na keiki ame na moopuna aloha e auamo pu i na luuluu ame na kaumaha, no kau kane aloha David Kaohimaunu.

            E hooholoia: o k a makou ma leo pule, e uluno ana ma ka puepae o ka nohealii o ke Akua Kiekie Loa, Iehova o na Lehulehu, e uhi, a e hoomalu mau mai Kona aloha, ame Kona lokomaikai palena ole.

            E hooholoia: E hoopaaia, a e hookomoia keia hoomanao hoalohaloha, maloko o ka buke moolelo o keia ekalesia.

            E hooholoia: E haawiia i hope o keia hoomanao hoalohaloha i ka makuhine Mrs. Wahinehaole Kahinmaunu, na keiki ame nu moopuna aloha.

            E hooholoia: E hoonaia i hookahi hope o keia hoomanao hoalohaloha i ka Nupepa Kuokoa ame Ka Hoku o Hawaii.

            Kou komite iho no me ke aloha luulun.

                        JAMES H. K. KAIWI,

                        ESTHER M. KEAHI,

                        WM. KAIAWE

            Luakini Hawaii o Lihue, Kauai.

Sept. 11. 1921

 

AOHE KIKINA HAULELAU O HONOLULU NEI

            Aka nae ua loaa iaia ka pomaikai o na kaila o ka Haulelau no na kanaka- o ia na kaila hou aole na lole kaumaha i kupono no ke kikinaHaulelau ma ka Aina Makua.

            Eia me makou keia mau kaila no kou apono ana mai me na kunukuai e mahalo ai oe. E kipa mai na ko makou rumi kuai, a e ike i na loli a ke kikina hoa i lawe mai ai. E ike i ka Hana i hoikeia e keia "Halokuai Hoihoi Hou i ke Dala" a e ninau no ka makou moohelu aei. He mau itamu ano nui keia apau ia oe no ka mea e nui ana kou mau manao mahalo.

            THE MODEL CLOTHIERS

            "Ka Halekuai Hoemi Hoolila/"

                        ALANUI PAPU

            Makai o ka Halepule Kakolike

 

            DR. CAPPS.

            Mea Nana Maka

            156 Alanui Hoaelo

                        Makua o ka Hokele Young

NA ANOAI O OLOWALU I KA PILI MAHAMAHA

            I kuu So. Hanohano, Lunahooponopono o ke Kilohana Pookela o ka Lab Hawaii; ke koa kawalia mana e hoike mau hoi ia e hoike ae i na mea ana i ike mai ai na kini makamaka @@ meahou.

            Ma ka Poakahi o ka pule aka mai hala, i halawai ae ai ke Loio Ol@@@ me ka make ulia, mauuli o kekahi i maopopo ole.

            Ma ka Lapule la 11 o keia mahina i haawai ae ai kekahi mai kaa i @@

hookahi a kahuli ana ka auwae @@ Pali keiki. Ma ia la hookahi @@@ ulia kau hou no mawaena o Olowa@@ ame Lahaina, oiai ua hoi mai ke @@@ o ka po oia o okolehao a nohoalii @@ luna o ke kalaiwa ame hookahi @@ aoao, o ka mea mae i ikeia, oia @@ laua laweia ana i ka hale kauka kamanaia mai ai ko laua ma wa i poino.

            Eia hou keia e kuu SoL, e hoike @@@ ne oe, i keia, o keia wahi apaua Olowalu nei, he keu keia a kahi apau a ka epa i noho ai, nui ka walaau keia wahi, a kou kiukiu ike ai, e neu wala ana no i kela ame keia maa @@@@ kou kiu pu kekahi iloko o ia haawi hookahi.

            E kuu io ame kuu koko, e hoopa loa kakou i kela ana hana, a e hoi ili a ka wai lana malie aole o ka nian@@ amo ka holoholoolelo uwaki ia hana oiai na olelo mai ka Boke Nui, ma@@ nana oe i ke kaola iloko o ko ha@@ maka, aia no he kaola iloko o ko puke maka iho, a hoomanao ae la au @@@ wahi mele a ia eu:

            Olelo ana oe i ko ha'i kee,

            Pehea oe e ka ui poneko.

            Eia hou keia, he nui ka wela o ka la, ia Maui nei, ke hele la a halawi o Kanepuniu i ka wela o ka la, ke auw@ mai nei na hui mahiko i ka wai ole.

            He mau wahi meahon@@ ia, a no kekahi wa okoa aku, hui hou kaua. Haawi i na hoomaikai i na keiki o ka papapa'i.

                Kou mau.

                                    J. KALANA

 

I na Limahana Hawaii Oiaio o ka Aina.

            Ua houluulu no oukou i ka nui o ka oukou hoolilo ma ka pule mahina piha ka makahiki, no na meaai e ola ai ka ohana me ka home. Ina paha @@h $600.00 o ka makahiki, alaila lawa kou ohana, a in a paha i maopopo he $30.00 hoihoi hou ia aku ia oe mailoko mai o ia $600, ae anei i kaa mau meaai apau ma ka HALEKUAI O NA HAWAII:

            Aole keia he epa, aka he oiaio maoli, a ke konoia aku nei ou hele mai a ikemake.

                        HOOKUKU KUMUKUAI ME KO WAHO

            Inoa.                                                   Mawaho                      Maanei

Alpine me Carnation Cream, kini nunui…     2  no 30c        2                      no 25c

Alpine me Carnation Cream, kini liilii…        2 no 15c          4                      no 25c

Kopaa Helu I , Keokeo…                               10lb no $1       12 1/2lb           no $1

Poi ouo, maikai…                                           11lb no $1       12 1/2lb           no $1

King Solomon, momona….                            1lb no 30c       alb                   no 25c

Opelu Maloo o Kona…                                  6 no 25c          8                      no 25c

Uala maoli, momona…                                   6lb no 25c       8lb                   no 25c

Uala Kahiki maikai…                                     6lb no 25c       8lb                   no 25c

Akaakai maikai…                                           5lb no 25c       6lb                   no 25c

Waiubata New ZeZaland…                            1lb no 65c       1lb                   no 60c

Waiubata Kaleponi…                                     1lb no 65c       1lb                   no 60c

Waiubata Hawaii…                                        1lb no 55c       1lb                   no 50c

Kona Kope ono…                                           1lb no 35c       1lb                   no 30c

Omole Kele Kuawa…                                                12oz no 20c     12oz                no 15c

Kini 1XL Jam…                                             13oz no 25c     13oz                no 20c

Kini Pipi Libby…                                           1lb no 20c       1lb                   no 55c

Kini Sardine ono…                                         1/2lb no 20c    1/2lb                no 50c

Puaa kalua o Makua…                                    1lb no 80c       1lb                   no 70c

He nui wale aku na ano meani makepono ke loaa maanei ina lokahi ma oukou apau a hele kino mai i ikemaka a kuai maanei.

He PUAA KALUA ana maanei i keia Poaono, he 10c o ka paoua emi ma lalo o na wahi e ae. Naue niai apau malaila i keia Poaono iho.

KWLU 8 AALA MAKEKE                                                             KELEPONA 6311