Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 39, 30 September 1921 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU

BUKE LIX-- HELU 39                     NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POALIMA, SEPATEMBA 30, 1921                NA HELU APAU 6471

 

Wahoia Aku ka Inoa o R.C. Brown

i Kakauolelo no ke Teritore o Hawaii

 

Hakalia Wale no Kona Lawe Ae i Kona Kulana

Hou i ke Apono Ole Mai o ka Aha Senate

i Kona Inoa i Kakauolelo

 

            Aole he mau pohihihi i koe, no ke kulana, kakauolelo o ke Teritore o Hawaii nei, no ka mea ua hoouna aku ka Peresidena i ka inoa o Raymmnd C. Brown, i ka aha senate, no ke apono ana mai, i pani hakahaka, ma ke kulana e paaia mai mei e Konela C. P. Iaukea.

            I hakalia wale no ka lawe ae o Raymond C. Brown i ke kulana kakauolelo no ke Teritore, i ke apono mai o ka aha senate i kona inoa, a oiai e kakali ana o ke apanoia mai o kona inoa, e mau ana no kona noho ana ma ke kulana kakauolelo no ka oihana kalepa, me ka ohi mau no i ka uku o kela kulana oihana.

            Ma ka manawa nae i pahola ae ai ka lono ma ka Poakahi nei, no ka hoounaia ana aku i ka inoa o Raymond C. Brown e ka Peresidena, i ka aha senate, ua lilo i mea na kekahi poe e kamailio ai no kela kulana hou, me ka lohelohe pu ia ana ae no ka ahahui kalepa o Honolulu nei, ma ka makalua, e hoohakahakaia iho ana e Mr. Brown.

            Ua hoakaka ae o Mr. Borwn i kona manao, e paa malio ana no oia i ke kulana kakauolelo no ka ahahui kalepa ahiki i ke aponoia ana mai o kona inoa e ka aha senate i kakauolelo no ke Teritore.

            Wahi ana, i ka manawa mua loa o ka laweia ana ae o kona inoa e noonoo o ke kulana kakauolelo no ke Teritore na kauailio ne oia ia wa no kona paa @@ i @@na hana mua, ma ka ahahui kalepa o Honolulu nei, aka nae, i ka manawa i hoikeia mai ai o ka lohe iaia, ua makemake nui ia oia e lilo i kakauolelo no ke Teritore, akahi no oia a haawi aku i kona ae, me ka manaoio, ua ili mai maluna on a ke ko'iko'i o ka hooko ana aku, i kekahi hana ano nui loa, i pili i ka pono o ka lehulehu.

            O John C. Lane, ka mea a ke komite kuwaena Repubalika, i haawi aku ai i na kakoo ana, no keia kulana kakauolelo o ke Teritore, eia nae, aole i waihona aku kona inoa imua o ka Peresidena o Amerika, a i ka wa a Kiaaina Farrington, 4 waiho mai ai i ka inoa o Raymond C. Brown i kakauolelo, ua haawi aku la no ke komite kuwaena i kana kakoo ana, me ka mamaoio, pela wale no e holopono ai, na hana a kela komite, ma ka maliu ana aku, i na mea a ke Kiaaina i makemake mai ai, i loko no hoi o ia manawa hookahi e maliu mai ai ke kiaaina, i na mea a ke komite kuwaena e waiho aku ai imua on a, no ka na kakoo ana mai.

            O ka Mokuaina o Ohio, ko Mr. Brown, onehanau, a o' ke onehanau hookahi no hoi o ka Peresidena Harding. Ma kana huakai aku nei no Amerika, ua kipa aku oia e ike i ka Peresidena no kekahi mau manawa lehulehu, no ka hoakamaaina hou ana ia laua iho, oiai @@ mau hoaloha kahiko loa laua, no kekahi mau makahiki lehulehu ae nei i hala.

            I ke kamailio ana ae hoi no ke kulana kakauolelo o ka ahahui kalepa o Honolulu nei, @a hoakaka ae ka Peresidena Denison, aia a hoea mai i ka manawa e malamaia ai ka halawai kumau, a halawa kuikawa paha a ka ahahui kalepa, ia wa e noonooia ai ke kakauolelo hou, aka no o Mr. Brown, i ka paa ana ia kulana.

            Wahi ana @o $5000 ka uku no ko kakauolelo o ke ahahui no ka makahiki, he $5400 hoi ka uku o ke kakauolelo o ke Teritore no ka makahiki; ma kona manaoio nae, aole e loaa aku ana, i ka mea e kohoia ae ana i kakauolelo hou no ka ahahui kalepa, kela uku e loaa nei ia Mr. Brown, no ka mea he kanaka hou loa oia, a uamalihini hoi i na hana o kona kulana oihana, he ninau nae ia na ka ahahui e hooholo mai.

 

UUMIIA KE KANIA-I O KEKAHI UA LAWA KA WAI ME IA IKAIKA

 

KALAIWA KAA

            Ma ke kakahiaka o ka Poaha o ka pule aku la i hala he Kepani kalaiwa kaa otomobile no ka halekaa helu 5000 o ke alanui Moi ka i hoea ae i ka halewai no ka hookomo ana ae i kana hoopii i ka oihana makai, no ka uumiiia ana o kona kania-i e kekahi mau ohua he mau koa ana o ka hoihoi ana no ka Papu Kamehameha. O Saburo Ishimoto ka inoa o kela. Kepani kalaiwa a wahi ana; o ka hoike ana ae i ka oihana makai i ka hoea ana aku o kona kaa ma kekahi wahi mawaho loa mai o ka Papu o ka manawa no ia i paa aku ai kona kaniai i ka uumiia, a kanalakoia aku oia mai ke kaa aku me ka paa o kona ai i ka uumiia. Eia nae, wahi ana o ka hoike ana ae, mahope o kona hooikaika ana ea paio me kela mau koa ua homo ae la laua mamua o ka loaa ana he manawa i na koa e huli iho ai i loko o kona mau pakeke a lawe aku i na dala mai iaia aku. He keu aku no ke kanawai ole o na Kepani kalaiwa kaa i loko o ka lehulehu o na kalaiwa kaa i powaia mamua aku nei, mea kau ia ike o lakou i ka lehulehu o ka powaia o na kalaiwa a hoopau @e ka lawe ana i na koa, hoomau no. E aho paha ka lawe ana i na koa i ke ao a i na lahui e ae, aka, i ka po, ua ike no ia me ka haawi koa ana aku ia lakou i loko o na lima o ka poe kolohe e hana mai i ka lakou hana kolohe maluna o lakou.

 

HOOKOHUA O D.K. SHERWOOD I HOPE KAKAUOLELO

 

            Ma ke kakahiaka o ka Poaha o ka pule aku la i hala ka hookohuia ana aku o David K. Sherwood i hope kakauolelo e ka Lunakanawai James J. Banka, no kana mahele o ka aka hookolokolo kaapuni, no ke pani ana ma kahi o Mrs. Sarah S. Lovett i haalele mai ia Honolulu nei elua mahina i hala a holo aku no Amerika, kahi on a i mareia aku ai ma kekahi manawa kokokei hala aku nei. Ma ka la apopo, Okatoba 1, e hoomaka aku ai o Mr.Sherwood e lawelawe i kana hana hou. He kapena ko Mr. Sherwood kulana no ka Puali Kiai Lahui o Hawaii, a oia no hoi ke kakauolelo mana hooko o ia puali ma kekahi manawa i hala aku nei.

            I loko o ka manawa e noho ilamuku ana o E. R. Hendry no Hawaii nei o Mr. Sherwood kona hope ilamuku. O ka ukuhana no ka makahiki o na hope kakauolelo no na aha kaapuni kuloko apau he $2400 no ka makahiki.

                                   

NO O KA PAPAALA

 

            I loko o ka ikaika o ka papaala o keia mau la, eia nae, ua hoike ae ka lunanui o ka oihana wai, W. A. Wall, ma ka Poakahi nei, ua lawa loa ka wai no ka hoohana ana aku a ka lehulehu i keia makahiki no ka hookahekahe ana aku no eha hora i ka la ma na wahi like ole o ke kulanakauhale, koe ma ka apana o Nuuanu.

            "O keia ka manawa mua loa i loko o ka'u hoomanao ana i haawiia ai ka manawa piha o eha hora i aeia aku no ka hookahekahe ana i ka wai" wahi a Mr. Wall. "Ike eha hora i aeia i ka i loko o na la i hala i haawila i ka lehulehu no ka hookahekahe ana, eia nae, aole i lawa ka wai no ka hookahekahe ana, eia nae, aole i lawa ka wai no ka hookahekahe ana. I ka makahiki i hala elua wale no hoa i aeia aku ai i ka lehulehu no ka hookahekahe ana, no ko emi mai kela o ka wai.

            Ke nee malie loa mai nei na hana a ko oihana wai o Honolulu no ka hoolako ana ia Honolulu ma ka wai, wahi a Mr.Wall, o ka hoakaka ana ae. Ke kakali nei ka oihana wai o ke aupuni kalana no ka hoea mai o na paipuwai hou i hiki ai ke hoomoe aku i mau paipuwai ewalu iniha no ke alanui Kukui mai ke alanui Muliwai mai a i ke alanui Papu. O ka laina paipuwai e moe nei i keia manawa he ekolu iniha wale no ke anawaena. He paipuwai eono iniha pu kekahi no ke alanui Kapakai no ka hoomahuahua ana aku i ka wai i lawe ole o ke alanui Saratoga, elike me ka Mr. Wall o ka hoike ana ae. Aohe laina paipuwai nui no ia wahi i keia manawa, mai kekahi paipu wai elua iniha wale mai no e hoolawaia aku ai ia wahi me ka wai mailoko mai o na pa hale o kekahi poe.

            O ka oihana hoomoe laina paipu sua kekahi hana e nee mua nei, a ua haawiia aku ka aelike i nei manawa no ka hana ana i ka laina paipu sua no ka apana aina ma Lanakila. Ke hoomakaukauia mei nei kekahi mau hana no ka hoomoe ana aku i laina paipu sua no ka apana aina e pili ana me ka aina o Makanani, ma hope iho o ka pau ana o na hana i hoolalaia no na sua o Kalihi.

 

            Ua haawi makana ae kekahi wahine haole onamiliona i kekahi hui himeni e hookani mau nei ma ka Hokele Moana i kekahi huina o $100 pakahi, o ka wahine hookahi no hoi ia nana i aku no hoolilo o Pua Kealoha, ka moho au o ka Hui Makani, ma ke kua o Sana Lui, ua lilo no hoi na keiki Hawaii he mea nui iaia, he nui pu kona makemake i na himeni Hawaii.

 

Ahewaia Ao@@

Makai Willis

e ke Komisina

 

Hoopauia Aku Oia Mai Kona

Noho Ana he Makai Nolalo

Ae Nei o Puuloa

 

NO KE ALUNU KONA

            HEWA I PAU AKU LA

 

Lawe i na Dala Kipe Mai ka Poe

Ana o ka Hopu Ana Elike

me na Hoike i Ninauia

 

            Ma ka noho ana o ka halawai a ke komisina o na hana kivila a ke aupuni kulanakauhale o ninaninau i ka mea e pili ana i ka hihia o Charles Willis, ka makai o Puuloa, ua loaa ia komiaina ka ike ua pili ka hewa iaia a ua kauohaia ae kona hoopauia mai ka oihana makai aku, aole i komo ke Kmisina J. E. O'Connor ma keia ninaninau ana i keia hihia, mamuli o kona lilo ana he lunahoomalu no ke kiure kiekie Terihore nana i hoopii hoahewa ae ia Willis ma keia noho ana o ka halawai a ke komisina ma ka Poaha aku nei o ka pule i hala.

            Ua hoopiia ae o C. A. Willis no ka hewa aluna a pkaha $170 mai ia Ahke mai, he Pake, ma hope i ho o kona hooweliweliia ana aku e hopu no ke kuai i ka okolehao, o na dala i loaa mai he mau dala ia no ka hoohamau ana ia Willis aole e hopu i ka Pake, o ka lua o ua mea i pakahaia he Kepanui, nona ka inoa o K. Jaha, no ke loaa pono ana aku o kekahi ipuhao puhi okolehao a i ole ai ke Kepani $100 no ka hoohamau ana i ka makai.

            Lehulehu na hoike i ninaninau a ma@@ena o ia poe o David Kalou kekahi, he Hawaii, ma kana olelo oia pu kekahi e kau ana maluna o ke kaa o Ahkee, ke kaa hoolimalima i onaia e T. Oda, i ka manawa i hopuia ai i kinohi.   Wahi a Kalou ua kanohaia aku oia e Willis e hoi i kona hale, a laweia aku o Ahkee mailuna aku o ke kaa. Ma ka hoakaka a Ahkee ka Pake nana ka $170 i laweia ai he $500 ka Willis, o ke koi mua ana aku iaia e haawi mai i kumu nona e hookuuia aku ai, e oiai aohe i lawa ia mau dala ia Ahkee ua haawi mai la oia $170 wale no. Ua ninaninau o Oda, ke kalaiwa o ke kaa, a pela me F. Fandoza ke kalaiwa a ke kaa a Willis i kau ai. Ma ka hoakaka a Jaha, ke Kepanui nana na dala 100 i lilo ai ia. Willis he $200 ka Willis o ke koi ana kau iaia e haawi aku, a ua ae nae o WIllis e lawe i $100 mai iaia aku mahope iho. Ma ka M. Miura hoakaka hoi, mai iaia aku he $50 a Jaha o ka aie ana mai iaia ma kela po i hopuia ai oia no ka loaa pono ana i ka makai o ka ipuhao puhi okolehao. O ka lua o na Kepui a Jaha o ka aie ana he @50 ua hoi i Iapana, me ia $50 i piha ai ka $100 ana o ka haawi ana ae ia Willis. O kekahi mau hoike e ae i ninaninauia oia ke kaikamahine a Oda ame Mrs. Ahkee.

            Ua hoahewaia o Willis e ka aha hoomalu aia nae kana hihia i hoohalahala ai imua o kekahi aha.

 

E NELE ANA I NA HOME NO KA HOOKAA OLE I NA AUHAU

 

            O na Hawaii e noho nei ma ka apana o Kakaako i hookaa ole i ko lakou mau auhau i ke aupuni kulanakauhale me he mea la i ka nana aku e nele ana lakou i na home a lakou e noho nei mamuli o ke kuaiia aku e ke aupuni. O na hoolilo no na hana hou o ka apana o Kakaako u ahiki aku ka huina nui i ke $703,000 a maluna o ka poe e noho nei maloko o ia apana ke koikoi o ka auamo ana ia mau hoolilo, o ka poe i hookaa ae i ko lakou mau auhau ame ka poe e hiki ana ke hookaa ae o ko lakou mau auhau ame ka poe e hiki ana  ke hookaa ae o ko lakou mau home ke pakele ana mai ke kuaiia ana aku, aka o ka poe e hiki ole ana e nele ana lakou i na home. Malalo o ke kanawai ua kau aku ke koikoi o ka uku ana i na auhau maluna o ka poe e noho noi maloko o kela apana, aohe alahele e ae e loaa ai na dala i ka puuku o ke aupuni kulanakauhale no ka auhau o ka hookomo wale ae no i ka hoopii i la poe i hookaa ole i na auhau. O ka huina nui o ka poe i hookaa ole ae i ko lakoumau auhau ahiki i kela manawa kekahi mau hana no ka hookomo ana ae i na hoopii no ka poe i i haule hope i ka hookaa ana i na auhau.

 

Hoopau Ae na

            Lunakiai i ka

                        Olelo Hooholo

 

Pau ka Noonoo Hou Ana i ka

Waiwai o Allen i Kahua no

ka Hale Aupuni Kalana

 

AIA KA NOONOO O KA

            PAPA I KAHUA HOU

 

Manaoia e Holopono Ana na Ku-

kakuka Ana no ka Waiwai o

Cooke i Kahua Hale Aupuni

 

            Ma ka halawai a ka papa o na lunakiai o ke aupuni kulanakauhale ame kalana o ka noho ana ma ka po Poalua nei ua hooholo ka papa e hoopau i ka olelo hooholo i hanaia ma kekahi mau pule aku nei i hala no ka hoopii hoahewa ana i ka apana aina o Allen i kahua no ka hela aupuni kulanakauhale ame kalana i hoolalaia ai a maluna o ia apana aina e kukuluia ai ka hela aupuni. Ho olelo hooholo ka i hookomoia ae ma ia halawai e ka hunakiai Charles Arnold e hoamaia ana i ka uku ana aku i ka huina o $90,000, ka huina i kohoia no ka apana o Cooke e waiho nei makai iho o ke alanui Moi ma ka aoao ma Ewa iho o ke alanui Puuwaina. He kumuhana keia i hapeiia ae no ka noonoo ana ma ka halawai i hala a ka papa i ka manawa i hoaponoia ai na kukakuka ana aku no ka weheia o keia apana aina o Cooke no ke kuai.  Aka uae, na hoopanee iki ia ka hooholo loa ana mamuli o kekahi mau hoakaka aohe i holopono loa na hana e pili ana i ka hoopau loa ana aku i ka olelo hooholo e hoahewa ana i ka apana aina o Allen.

            Aole o makoua ana o e @@@@@@ ka ke aku i ka hale aupuni kulanakauhale, wahii a ka lunakiai Pachecco ma kana hoakaka manao ana, aka nae he mea ano nui no ka loaa ana mai o kekahi kuhua kupono i kekia manawa.

            Ua heluheluia ae ka hoike a ka enekinia kulanakauhale Fred Orht no na hana hou no ka apana o Kaimuki a na kauohaia ae e waihoia ma ka papa no kekahi pule.  Ua waihoia aku ka hoike i ke komite waiwai no ka noonoo ana.

            O na hana hou no ka apana mawaena o na alanui Liliha Wyllie ame Judd ua aponoia e ka papa.

            He mau olelo hooholo ka i hooholoia e hoamana ana no ke kuai ana i kekahi kahua no ka hela kinaiahi maloko o ka apana o Kalihi ame na hoolilo o $1000 no ka hoopau ana ae i na wahi i poino o ka alahaka o Wahiawa. Na Koho no ke Alanui Kamehameha.

            Ua apono ka papa i ka hanaia aku o ka pauku elua o ka mahele ekahi o ke alanui holopuni Kamehameha mai Heeia aku ahiki i Kaalaea a ua kauohaia ka haawi ana ae i na mea koho.

            Ua hooholoia ma ka heluhelu ekahi ana ka hana o ka hoomoe ana i laina paipu wai 2 iniha e moe nei i nei manawa maloko o ka apana aina Spreckels ma Kapunahou.

 

 

NAKIIA KA ILIO I KE KUMULA-

AU I WAHI E MAKE AI

 

            Ma kekahi la o ka pule aku la i hala i loaa aku ai i kekahi Kepani he ilio maʻi ua nakiia a paa i ke kumulaau ma kahi kokoke i ka pa ilina ma Kaimuki, a hoikeia aku eia i ka Ahahui Humane no kana hana ana aku i kahi mea no ka pono o ua ilio nei, ame ka huli ana aku i ke kahu nana ia ilio.

            "Mamuli o ka wiwi ame ka maʻi o kela ilio aohe a makou hana pono e ae e hana aku ai, o ke ki wale aku no iaia a make," wahi a kekahi o na luna o ia ahahui o ka hoike ana ae.   "No ka lawa ole paha o ka makemake pepehi a hoomainoino o kekahi kanaka nele i ke aloha ma o ka nakii ana iaia me ke kaula, ua makii oia i ua ilio la me ka uwea i kekahi kumulaau e ulu ana mawaena o na kumulaau kiawe a haalele iaia malaila e make me ka hoonele iaia i kekahi wai ame kekahi meaai, a no ka noke o ua ilio a i ka uwe i lohe ai ke Kepani, a hele mai la e hoike i ka ahahui."

            He hana lokoino loa na kekahi mea ka hana ana ma ke ano hoomainoino i na holoholona, elike me ka kekahi o na luna o ka ahahui o ka hoike ana ae.  He mau kanaka ka i hoamanaia no ka pepehi ana i na holoholona maʻi e ikeia ana ma na wahi like ole o ke kulanakauhale, o ka lakou hana ia i ke manawa e ikeia ai o na holoholona maʻi o keia ano, he mea pono ke hoike ae i ka ahahui no ka hoonalo loa ana aku ia ano holoholona mai ka ikeia ana aku e lilo ole ai ia mau holoholona i mau mea hoolaha ae i ka maʻi mawaena o na holoholona a i ole na kanaka paha.

 

 

Pepehiia Elua

            Luna Federala

                        Huli Okolehao

 

Aluia he Kapena Koa e ka Puulu

            Hakihaki Kanawai a Lilo

            Kana Pu Panapana

 

PAA NAE ELUA MAU

            MEA I KA HOPUIA

 

Aia Mai ka Poe Ku-e i ka Wa e

            Makaukau Ana e Hopuia Ke-

            kahi no ke Kuai Rama

 

            Oiai e hono ana e hopuhopu aku i ka poe kuai okolehao ma ke alanui ololi Tin Can Alley, ma ka po o ka Poaono aku la i hala, i pephiia ae ai o Kapena C. B. Elliott, o na makai o ka oihana koa, ame Charles W. Herbert, o ka puali hookapu waiona, a nui ko laua eha, me ka pakele ana aku hoi o ka puulu nana i hoeha mai ia laua, aku nae he elua mau mea i paa i ka hopuia, ma ke ano hoohuoi, no ko laua ninaninau aku.

            Aole kela o ka manawa mua loa e Kapena Elliott o ka hoea ana ma kela alanui ololi, aka he mau manawa lehulehu kona komo ana ma kela wahi, mamua aku, me ka loaa mau o ka okolehao iaia, a ma kela po nae, ua hele pu aku la oia me kekahi luna oihana federala, no ka hooko ana i ke kanawai.

            Ma ka hoea ana aku a kela mau kanaka maloko o kela alanui ololi, ua komo laua maloko o kekahi hale, me ke kuai ana he omole okolehao, alaila komo hou aku ana no he hale, me ka loaa no o ka omole okolehao, ia laua.

            Ma ke kolu nae o ka hale a laua i komo aku ai, ua kuni aku la no laua he omole okolehao ia wa i hoomaka aku ai o Kapena Elliott e hoakaka no ka hopuia ana o kela mea nana i kuai mai i ka omole okolehao, no kona hopuia ana, o ka wa ka ia a kela mea i ku e mai ai, me ka olelo ana, he luna oihana oia e noho hana ana malalo o ke Teritore.

            Oiai o Kapena Elliott e hoopaapaa ana me kela mea, i iho mai ai he puulu mailuna mai o ka hale, a lele mai la maluna o kela mau luna oihana, o ko lakou noke iho la no ia i ke aumeume, me ka kailiia ana aku o ka pu panapana a Kapena Elliott mai iaia aku a haki hoi kana laau kalapu.

            Oiai kela manawa e aluia ana na luna oihana e ka puulu o ka poe hakihaki kanawai, ua hina ka o Kapena Elliott ilalo, me kona noko ia ana i ke kuʻi, a no kona kokoolua hoi, ua pa kona poo i kekahi pakeke, i hahauia mai e kekahi o kela poe kolohe.

            Mahope iho o kela aluia ana o na luna federala, na holo aku la ka poe na lakou i pepehi i kela mau kanaka o ke aupuni, a ia aua nae i ala ae ai, a hoomaka aku la e huli ialoko o kela hale, he mehameha pu wale no, aka nae, ua loaa aku he elua mau mea, me kekahi rumi ma ka hale maluna, a o laua ka i paa mai i ka hopuia, me ka manaolana, ma ka aoao o na kanaka o ke aupuni, ma o kela mau kanaka la, e loheia ae ai na mea oiaio, no na inoa o ka poe na lakou i pepehi mai i kela mau luna oihana federala, e hoao ana e hooko i ke kanawai hookapu waiona.

 

HE $50 KA HOOPAʻI NO KA LAWE

ANA I KA PAPAʻI WAHINE

 

            Maloko o ka aha hookolokolo hoomalu kulanakauhale ma ka Poakahi nei o keia malalo nei na hihia i hooloheia a i kauia mai ka hoopaʻi.   He $50 me na koina o ka aha ka hoopaʻi i kauia mai maluna o Young Hon, he Pake kuai iʻa no ka makke ma ke alanui Kekaulike no ka lawaiʻa ana i ka papaʻi wahine a lawe mai i ka makeke e kuai ai oiai ua papa ke kanawai i ka lawe ana mai o kekahi mea i na papaʻi wahine.

            No ke keakea ana mai o Manuel Vincent i ka hana a ka makai oiai ka makai e makaukau ana e hopu ia Ray McGowan, he $10 kona hoopai i kauia mai e ka aha.  O ka hewa a ka makai e makaukau ana e hopu ia Ray McGowan oia ke kuamuamu. Ua haalele o McGowan i na dala he umi ana o ka bela ana ae a ua lilo wale ia mau dala i ke aupuni.

            No ka hailiili o Jack Edwards i ka makai he $15 kona hoopaʻi o ke kauia ana mai e ha aha.

            No ka olelo ino hoi o Joe Siga i ke kakiana makai o ka oihana koa i kauia mai ai ka hoopaʻi maluna on a he $15.

            No ka makilo hele o John Dawson maluna o na alanui ua hoopanee ka aha i ke kau ana mai i ka hoopaʻi maluna ona no umi-kumakolu mahina, a-ina no kona loaa hou aku e makilo ana maluna o na alanui o kona hana ana aku ia noho i kauhale a Limaloa.

 

 

Hopuia na Kiakaa Otomobile

            No ka Halihali i na Wahine

 

Ehiku ka Nui o na Kiakaa Otomobile i Loaa na

            Hoopii Hoahewa i ke Kiure Federala no

                        ka Lawe i na Wahine e Hoomoemoe

 

            Mahope iho o ka hoihoi ana ke kiure kiekie federala i ana hoike, no ka loaa o na hoopii hoahewa, e ku-e ana i kekahi mau kiakaa otomobile, i hoopukania ae ai na palapala hopu, no lakou ma ka Poalua nei, no ko lakou ku aku imua o ka aha apana Amerika, malalo o ka hewa lawe i na wahine no na hana haumia, ma kekahi mau wahi o keia kulanakauhale.

            O na kiakaa otomobile, no lakou na palapala hopu, i hoopukaia ae ma kela la, oia o Chas. Pangelina, Willie Kai, John Andrade, Willie Chuck, Chas G. Philip, Joe Wong, ame Sam Peter.

            I kulike ai me ka mea i loaa mai, ma ka huli ame ka ninaninau ana a ke kiure federala, ua pili ka hewa i kela poe kiakaa otomobile, ma ka halihali ana i na wahine, ma na apana like ole o keia kulanakauhale no na hana haumia, he hana hoi i ku e i ke kanawai federala.

            Ma kekahi manawa ae nei i hala, ua hoomakakiu na luna oihana federala i na kiakaa otomobile,  i komo iloko o ka hana halihali i na wahine, no na hana haumia, a ua ninaninau pu ia aku no hoi kekahi poe wahine lehulehu, i komo kino iloko o kela ano hana, a na lakou i hoike ae, i na inoa o na kiakaa, na lakou e lawe hele ana ia lakou, ma kela ame keia wahi ma na manawa like ole.

            Maloko o na palapala hopu i hoopukaia ae, e hiakaka ana ia, i wahi o ua hana haumia na punana hoi, e halihaliia ai o na wahine, e kela mau kiakaa, o ia ka hokele Kepani Ike Sue ame Wai Yau.

            Mawaho ae nae o kela mau hale, he mau wahi hou ae no kekahi e laweia ai o na wahine, no na hana haumia, o ia ka puu o Puowaina, ma kekahi wahi, ma ke alanui Ala Moana, ma Pauoa, ma Koko Head ame Kahala.

            O na wahine hoi, i kaa aku malalo o kela hana ku-e kanawai, oia o Elizabeth Burus, Elizabeth Norton, Hattie Pauhiwa, Lilian Naipo, Georgiana Akana, Mrs. Lum Kin ame Mary Ann Naauao.

            O ka manawa i hoomaopopoia ai, no kela hana hakihaki kanawai, mai ka mahina mai no ia o Mei a komo iloko o ka mahina o Iulai, koe aku na manawa e ae i ike ole ia aku ai e na luna oihana federala.

            Mawaho ae o kela mau palapala hopu i hoopuka no na kiakaa otomobile ehiku, ua hoihoi pu ae ke kiure federala he mau hoopii hoahewa e ku-e ana ia Chas. Ah Ping, Wm. Ah Hing ame Frank Fulin, no ka hana kuai ame malama opiuma.

            Ma ka la 15 o ka mahina aku nei o Iulai, i ahewaia ai kela poe ekolu no ko lakou komo ana ma ka hana kuai opiuma, me ko lakou noke la ana aku i ke alu@@@ ahiki @@@@ paa ana, me na kini opiuma he 432.

            He ekolu mau Pake hou ae i loaa na hoopii hoahewa e ku-e ana ia lakou, no ka malama opiuma.

 

 

HOPUHOPU KA ELELE KUHIO NO

KA ELIA LIMAHANA

 

            Hookahi mea a kekahi hoa o ka ahaolelo lahui e nana aku ai imua o ia hoi ke koho hou ana. Ua waihona aku imua o ka ahaolelo ka bila limahana a ua hookauluaia nae ka hooholo ana, aka nae, o ka manao eia no ia me makou. Ua kamailio aku au i ke komite o Hawaii nei i hoouna ae ai ma Wakinekona e pono ka ahaolelo e hana mai i kekahi hana e hoopauia aku ai ka noho mana ana o kekahi lahui o e noho nei ma Hawaii nei iloko o na lima o ka lahui e.

            O keia kekahi hapa o ka haiolelo a ka Elele Kuhio o ka hoakaka ana ae i ka paina awakea a ke kalapu Potary maloko o na rumi halawai o ke Kalapu a ka Oihana Kalepa.

            Aohe nana aku o ko kakou poe ia mua, wahi ana, aole hiki e loaa ia kakou ia limahana emi i na manawa apau. Malalo o na ano e ikeia aku nei i nei manawa e kaa aku ana malalo o ka hoomalu ame ka hookeleia ana e na lahui e na mahiko.  O ka ninau nui i keia la maanei, e ae ana anei ka ahaolelo lahui e noho manaia keia Teritore e na lahui e He kahua ikaika a he keehina paa hoi ko Hawaii nei hoopii imua o ka ahaolelo e hiki ole ai i kekahi kanaka naauao ke hoohuli.  Ina e lilo ana ka oihana mahiko ma Hawaii nei e lilo ana ia i papu no ka oihana aole o kakou makemake i kela ana o ka hoomaluia ana mai.

 

KIOLAIA HE WAHINE MAILUNA

AKU O KE KAA UWILA

 

            Mamuli o ke kiolaiaana o Mrs. Sam KcKeague mailua aku o ke kaa uwila a haule mahai o ke alanui Alapi kokoke i ke alanui Kinau ma ke kakahiaka Sabati nei i loaa ai iaia he eha ma ke poo me ka poholehole o na maka ame ka lima, a no ia eha ulia wale i loaa iaia i laweia ae ai no ka halemaʻi o na poino ulia a mahope iho i ka halemaʻi Moiwahine.

            O kekahi o na kaa uwila o ke alanui Punahou e holo mai ena no ke kaona ke hooiho mai ana ma ke alanui Alapai, a i ka hoea ana ma ke alanui Kinau, ua hoao ke kiakaa e hoopaa i ke kaa, aohe naeohe paa, mau no ka holo. I ka hoohuli ana ae ma ke kihi ua kiolaia aku o Mrs. McKeague mailuna aku o ke kaa a haule ana iluna o ke alanui.  Ua laweia mai oia i ka halemaʻi o na poino ulia, a mahope hoihoiia aku i ka Halemaʻi Moiwahine.

            Aole i paa ke kaa uwila ahiki i ka hoea ana ma ke kihi o ke alanui Beritania me Alapaʻi, me ka loaa ole o kekahi poino.

            O ke kumu i paa ai ke kaa o ia no ka hoohana aku o ke kiakaa i ka peleki hoopaa lima.

----------------------------------------------

 

            ʻE hoomaka ana mai keia Poakahi ae, ahiki i ka la ewalu, he pule ia no na hana hoomaemae ame hoopakele pauahi me na ulia, i kulike ai me ke kuahaua a ke kiaaina, e puka aku nui ma kekahi wahi o keia pepa.

 

 

E HULIAA AKU ANA KEKAHI MAU

HALEKUAI MEAAI

---------------

            I kulike me ia a ka Loio Kuhina Harry Irwin o ka hoopua ana ae ma ka Poaha o ka pule aku la i hala he 38 mau haleaina, na hale puhi palaoa, na hale kuai bipi, na makeke kuai iʻa ame kekahi mau hui kuai meaai o ae i loaa ole na palapala ae mai ka papa ola Teritore ae, a i ole ma laikini hoi mai ka puuku kulanakauhale ame kalana, e hoopiia ae ana no ke ku-e i ke kanawai.

            Na ka Peresidena o ka Papa Ola Fred E. Trotter i hoolako ae i ka loio kuhina me kekahi papainoa o na hui e ku-e mai nei i ke kanawai, o na hui i loaa ole na palapala ae mai ka papa ole ae a i ole na laikini hoi mai ka puuku kulanakauhale ame kalana aku, e koiia aku ana lakou e kekahi o na kanaka o ke keena o ka lakou @@@@@@ kauhale ame kalana, o ka poo e hookau mai ana o lakou ke pakele ana mai ka hoopiia ae, a o ka poe e hooko ole mai ana i ka manao o ke kanawai, o lakou ke hoopiiia ae ana.

            He elua mau hihia kukaawale i komohia ma keia.  Ka mua no ke kii ola ana e i laikini, a e koiia aku ana ka mea i ku-e e uku mai oia no kalaikini i ka huina i oi aku, aole mae i ka oi aku mamua o ka papalua iho i ka huina i kauia no ka laikini.

            No ke kii ola ana ae hoi i palapala ae mai ka papa ola ae, e koiia aku ana ka mea i ku-e e uku  ae i ka hoopaʻi aole e oi aku maluna o ka $100. Lehulehu na wahi e lawelaweia mai nei o na halehana a mau halekuai meaai, i ikeia ka malama ole ia o ka maemae, elike me ka lunanana poo o ka oihana hoomaemae o ka papa ola Arthurt Arnold o ka hoike ana ae i ka papa ola. Ua ikeia ka oiaio o kela ma kekahi mau halekuai bipi ma nu apana kuaaina o ke kulanakauhale o Honolulu.

 

UA APONOIA KE KII O KE ALANUI

HOLOPUNI

 

            Ma ka Poaha o ka pule aku la i hala ka hoike ana ae o ka enekinia kulanakauhale ame kalana Fred Orht no ke apono ana o ka luna nui o na hana hou o ke aupuni Lyman H. Bigelow i na kii ame na kuhikuhi no ke alanui holopuni o Oahu.

            Mai kahi aku i koe o ke alanui konokalika i hanaia ai ma Heeia e hoomaka aku ai ka hana ana he kowa mamao o eha mile ahiki i Kaalaea, hookahi mile ame hapa ma o aku o ka halehana halakahiki o ka hui o Libby McNeill & Libby.  Ke pau ia wahi o ke alanui holopuni o ka pau ana ia o kela wahi inoino loa o ia alanui a hookahi waiho o ka nani mai ka pali aku o Nuuanu ahiki i Kaalaea.

            O na lilo no ka haua ana i kela mau mile eha ua koho wale ia e ke keena o ka enekinia kulanakauhale he $250,000, o ia huina dala ua hiki ke loaa i nei manawa.