Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 39, 30 September 1921 — Page 2

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

2                                                          NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POALIMA, SEPATEMABA 30,1921.

 

NA HANA HOONI UHANE O KA AHA EUANELIO O KA MOKUPUNI O HAWAII MA KEALIA UKA KONA HEMA

 

(Hoomauia aku)

            I k@@ Solomon Hanohano, o ke Kilohana Pookela, ke ki uwila oka Moana Pakipika, Aloha nui:--Ma k Poakolu o kela pule mua aku la i hala Augate 31, i weheia ai na hana o ka Ahahui Eunelio o ka Mokupuni o Hawaii, a oiai aole au he lala no ia aha e waiho aku no au ia kuleana na na kakauolelo like ole e hoike ae o maua'e wale aku no auanei hoi ka'u lohe pepeiao i ka lakou oiaio.

            E hoi hou ae au i hope e moekahi aku hoi ka'u papa kuhikuhi hana.

            He ekolu pule mamua ae o ka weheia ana o ka aha, a ia'u no e nanea ana i na hookaau olelo ana me ko'u inani makuahine, ka'u mau keiki a e hoohauoli pu ia ana hoi e na leo mele @uaiele a pakaawili a kuu mau moopuna a e hookokoke mau aku ana ka manamana kuhikuhi o Niolopua i ka aina moeuhane, poha ana no ka leo o ke kelepona, lalau aku la i ko ka pepeiao kuleana me ka manao haili i ka houpo o ka "Eha la a ka pua Honewai," a ha-lo aku la me ka, leo nahenahe a lohe pono aku la i keia mau olelo i ka pane ana mai "Ha-lo Brother" o oe ia, pehea oe pehea, o mama, pehea ka ohana@"

             I ka lohe pono ana aku i ka leo, Auwe! O kuu hoahanau no ka keia, kuu Kahu Kula Sabati Nui o na Kona, a pane aku la ae! o Brother keia, maikai makou, "Pali ke kua mahina ke alo" o ka waiho maikai no o ke kanaka u'i, o ko hohanau nei.

            Heaha keia hoopuiwa a ka hoahanau o ke aumoe@" a pane no hoi ka hoahanau, he manao nui a o iå keia, ua hooholo iho la ka ekalesia o Pukaana e malamaia i ahamele i ke ahiahi Sept 1, na hana hoolaulea i ke ahiahi Sept 2. Himeni hookuku i ke ahiahi Sept 3, a hoike Kula Sabati i Sept 4.

            Pehea o Helani, oiai ke kau aku nei no kuu iini o ka lohe mai i kou manao@ Eia ka'u pane auwe no hoi oe e ka hoahanu e, kupanaha no hoi kau ninau, he leo mana kou; e pono no Kula Sabati apau e hoolohi i kau mau kauoha apau!

            Ua ike no oe aole au kauoha i haawi ai i hooleia e Helani, he opu kona i oiha i ka oluolu, ka lokomaikai ke ahonui ka hoolohe ka lokahi, ame ke aloha, a i mea e hoopokoleia ai ka kaua olelo, eia mai o Helani a hiki aku.

            Haawi na olelo mahalo aku a mahalo mai, a i panai pu ia e ka laina hope @oa o ke mele o Niolopua o ia hoi o "Good Night."

            Noho iho la me ka noonoo nui ana ke hoakea la ka puniu i kana hana, @ i ka houluulu ana ae i na mea apau, ua holopono a o ka hana wale no i koe o ka hui pu ana aku me kuu mau haumana Kula Sabati; a o na pouhana hoi o k Ekalesia o Helani, a i ka hui ana a kuka me na manao maikai, ua hooholoia me ka lokahi a o ka hoomaka koke iho la no ia o ka hana, a iloko o na la hana elima ua makaukau na mea apau, o ke kali wale aku no o na la e uniki ai.

            Loaa pu mai la ka lono ia Helani, e hoea mai ana o Hilo ame Laupalioehoe, no keia mau hana maik@i o ka hooni uhane, a he mea maikai ia.

            Ma ke kakahiaka Poaha, Sept 1, i haalele iho ai o Healani i ka home no kahi o ka hana i hoomakukau@a. He maikai ke alahele, ke hooni la ke kakalina i kana hana, ke nome nei ka huila, ke alaume nei na lima o ka wiliki i o a ia nei, kohu keiki no Pauoa i ka wili akau hoi i ka hema, alawa iho la ka'u nana ana mahope o kuu luaui mama, e kolili ana ko ia la hainaka i ka welelau makani, a ulu ae la na hoomanao ana o ka wa opio i keia wahi mele i paanaau i ka waha o na kamalii:

                        No ka Pueokahi ke aloha,

                        Nene aukai o Maui,

                        Kowelo ko have kalaunu,

                        I ka ilikai a o Mamala.

            E kuu hoa Mokumaia e, e kala mai oe ia'u, oiai o oe wale no o kaua ka mea paa mele. He o ia mau ka wiliki i kana hana, ke pii nei i Nuumealani, ke iho nei ia Milu, a he pupu ana, eia ka o Kealia keia, he kihe ana, pau ka oni ana a Pupukanioe. Lele iho lan ilala hui pu iho la me na makua o ka hana, na haipule o ke Akua, na makua ma ke kino, na ohana ame na hoaloha, e puili ana na lima me na huaolelo o ke aloha, a pae ana @ oka leo o ka hoahanau, Auwe! ua hiki mai la ka oe e brother!

            Ae, eia o Helani @a ua makaukau kohu ahi ai honua, he aka mai hoi ka ia la ia'u. Haawi no ka'u ninau; "Ihea o Helani@" Pane no ka hoahanau, ua hookaawaleia o Tokio Hotel no Helani." Auwe! Aohe lua! Hilinai i ka hoahana. Aole no hoi i kuu pono iho ka nae o na kamahele, me he heili ku'i pamalo la no Pohakoeleele, Auwe, o kuu keiki keia!Huli ae la a nan me na maka pahohao o ka leo o Kenerala Foch, a o na maka o na maka aloha o ka makua puili aku la me na lima aloha makua oiaio.

Nana pono aku la me he m@a la, o ka puka ana mai no ia m@iloko mai o ka enaena o ka uwahi pau@a, aole ka papale ame kona aahu o ke kulana Kenerala, ua lawe maoli ae no oia i ke kulana koa oiaio o ka hoomanawa nui no ka pono o ka malama ana i na haipule o ke Akua.

            Aole no i pau pono na kukaiolelo ana, pa'e no ka leo o ka hoahanau, aohe manawa i koe ua kokoke no ka paina awakea, nome hou ka huila o Pupukanioe, no ka Tokio Hotel.

            I ka hiki pono ana a ike maka i ka nani o Tokio Hotel, he hapa mai ia, eia ae no keia iluna, huli ae la puili hou i na lima o ka hoahanau, me @a hunolelo hoomaikai, a i panaii mai e na minoaka oluolu o ka ulumahiehie.

            Waiho na wahi opeope a peki hope mai la no ka ike ana i kuu hoapili paamau ia John Bull no ka hoopiha ana i ka houpolewalewa o Kane Pohu mai la oloko, luala'i iho la malalo o ka malu o ka lau manako, hui h@u ae la me na hoaloha iloko o na hookaau o ka hoohauoli uhane e kali aku ana o ka wa o ka ahamele.

            E kuu Solomon e, e oluolu mai no kou ahonui e hoomanawanui mai i keia hookakahe ana, aka pela kaua e pono ai, paaia mai no ka inoa o ko kupunakane ka moi kaulana loa i piha i ka naauao, ame ka hoomanawanui.

            O ka moolelo kaulana o ka hoomahie o Helena Simoa au e hoopuka mau mai nei aia no kona palena a hookui ka ihu ia Robaka. kela keiki e hooma'ima'i mau mai la i Suedena; o keia hoi eia no kaua i ka la mua, aia no knoa palena i ke puna poi hope loa o ka aluna ahiahi o Sept 4.

NA HANA AHAMELE, SEPT 1.

O ke komite nui o na hana apau, oia no ka mea mahaloia Thos. N. Haae, ke kauhauha o na Kula Sabati o na Kona, a maloko o ka Hall kiionioni o kuu hanohano E. K. Kaaua, kana aliiwahine, ame to laua mau hoahui i malamaia ai na hana.

            Ua wehe mua ia na hana e na kaikamahine makaonaona o ka Ua Kanilehua, Auwe no hoi ka nani e! He oko@ ka awihi ana a ka maka he hoomahie hoi na minoaka papalina ana, he palanehe hoi ke kuhi ana a na lima, a o ka oni ana a Malio me he mea la, aia @luna o ka papa lohi o Maukele.

            Pau ia kuu hoahanau mai, ka Po@opeka kaulana loa ma ka haku niele Lot. K. Kauwe, ame kona puali, a'u @ kaena ae nei, oia ke pookela loa iloko o keia Teritore holookoa, nana aku i kona mau maka mohala, he ulu mahiehie hoi kau, ke upoi iho na maka he nani okoa no hoi ia; ka hone ana a ka leo o ka pila me he mea la, e uwe maoli mai ana no i poli o ka ipo. A o ka oi loa aku o ko'u  ho@hihi, o kela huakai ana i Kaleponi a hoi mai titi tana.

            Ebalala e, in a o kaua kalena pookela, a i ko hoahanau uei, aohe olelo ana a ka ua Naulu, he hooiho wale no i Waiakamanu, aole hoi e hihi ke manao nei keia e kakau aku ia hoahanau o kaua ia J. N. Koomoa i wahi luahine Kelemania, Gula Libano, Mura, Brother Lot.

            Hala ae la ia, kuu mau kaikamahine maka hoohie o ka wai o Puhau. I na maka no auwe! Hai malule wale e no kahi poe, aia ko lakou mau leo nani kepii la iluna. me ka nahenahe, ke emi malie la ilalo, me he hanehane la. I nana maikai wale ia mai no e na maka nohea o kuu kaikamahine me na minoaka oluolu o ka wahine u'i, i papahiia e na hiohiona o ka nani, Auwe! Palahe e no ka palu o kahi poe. Lohe wale mai no keia he oiaio paha aole paha. Mai huli ka kela kaa otomobile nui i piha pono i na paiki lole silika i ka pali o Puhau.

            Nalo ai la na maka nohea o kuu mau kaikamahine, kahea ia mai la ka "Wai puka iki o Helani." O ke ku ae hoi ia iluna, ke noke mua la hoi na wa wae o ka lehulehu i ka pepehi i ka papahele, nawai no hoi e nele ka pa'ipa'i mua ia, oiai he poe u'i wal no; ke nana aku ka lehulehu i kuu mau wahi kaikamahine he pua liko laua no ka wekiu, a ke alawa pono aku no hoi i na maka poniponi o kuu mau kaikamahine, o ia eha ia ou, a loaa la ka'u hana nui o ia po i ka pulama ia lakou mai na hoalawili mai a Meoma.

            I ke kani ana no o ko lakou leo, auwe, alohilohi na maka o ka lehulehu i ka hulali mai o ka pilali; ke pii la kuu tenor, e au i ka wai o Waiau i ka piko o Maunakea, ke nunulu wale mai la no kuu baso me he liona pololi la i ka ha'u mai mahope, a o kuu mau wahi lehua hoi i ka wekiu e kauaheahe mai ana i ka piko o Hualalai, a no kuu mau kaikamahine he mau leo oo ko lakou i hoopihaia me ka uhane, a oiai he uhane ko lakou alakai. Momi e kuu ipo hoonee mau aku kaua imua.

            Maalo ae la ke aka o na manu oo o Helani, o ia no ka wa i holo mapu mai ai ke ala o ka hala, hoomanao ae ia o Puna paia ala keia i ka hala. Ke au la na maka o ka ike aku i ka pua lehua o Oiaa, a i ka lakou kani ana, auwe no hoi e, he nani, he u'i, he ulumahiehie, a he koii maoli no i ka puuwai; aole no o ia wale, kekahi mea nana i hooulumahiehie i ko'u hauoli ana, aka aia maluna o kekahi makuahine ko'u hialaai nui; oiai o kona kulana ame kona mau la ua hala loa aku ia mao, o ka waiwaiio o na leo mele, aka o kana kani ana he leo ia i kaniia mai me he mea opiopio la, a i ka hoi ana iho i ka leo kane he pipi bulu maoli no, no ka uka wao o ke kuahiwi, a ke hoo@@ikai nui nei au ia oe e ka makuahine leo nani, a ma kou ano he meakakau no ka kakou hana, ke haawi nui nei au i ka helu ekahi hou aku kaua i Hakala@.

ia oe, a ke ole he mau ake'ake'a, hui

            O ka mua loa o kuu lohe ana i kekahi lede i himeni ai i ka leo kane, oia no kuu kaikuahine e noho mai la i Hanapepe, Mrs. Fanny Sabo, nona kela inoa kaulana e o mau nei "Ke kuahiwi o Waialeale." O kuu makuahine hoi, aia no na pua i ka wekiu o Kukuiolono.

            Ua hookuuia na bana ahamele me ke mele Lahui "Star Spangled Banner." Mahope iho o ia imalamaia ai na hana hulahula i alakaiia e na leo mele ame na mea kani e kuu hoahanau Poropeka. Ke niniu la lakou la, wili ko ka akau he ume hoi ko ka hema, he hoohehelo ia la.

            Ui mai la kekahi o na lede u'i loa o ka paia aala ia'u, pehea ka hoi oe e Kawewehi i ka lakou la niniu mai@ Eia no hoi ka'u pane, aohe wali o kela ai ia'u, a in a o ka ai a na kupuna o kakou he mamo keia na Pali, he poha ka auwae, a he pua na Maulua he hiu palaka ka wai o Weloka; a hu ae la ka makou aka; a iloko o ka manawa kupono i hookuuia ai na hana me ke mele kaulana a ka kakou makuahine Moiwahine Liliuokalani o Aloha oe.

            Ua malamia na hana o ia po me ka hauoli ka ulumahiehie ame ka maluhia, a ua hoi aku kela ame keia no ko lakou mau home pakahi me ka ohohia nui; a o na loaa o ia po he $138.05 na loaa ia a ka pelehu he pokeokeo.

NA HANA HOOLAULAE SEPT 2.

            Ma keia ahiahi i malamaia ai na hana hoolaulea, malalo o ke alakai ana a na Hope Peresidena Nui o na C. E. Mrs. N. P. McDougall o Hawaii Komohana, ame Mrs. Wm. Laeha o Hawaii Hikina.

            Na hana ahamele o ke ahiahi mua i hala no ke kino ia, a o keia hoi no ka uhane. Nani na mele i himeniia mai ai e na A@ahui C. E. like ole, he mau himeni no i maamau i ke meleia i na wa apau, aka o ka hapai a ka uhane, ua hooi loa ia ae ka nani o na mele apau.

            Mahope iho o ka hookuu ana o no hana C. E., i malamaia ai na meaai mama, o ia no ka ice cream, hu'ihu'i o ka ukaiu o Pahoehoe na meaono palupalu o Tokio Hotel, ame na Soda water o ka hauoki o Maunakea. Ua ai a lawa i na mea i hoomakaukauia e na kamaaina, a koe aku no ke nui. O ka'u wale no i lohe mai ai o ke kahu Ekalesia o Waimea ka oi ma ka ai ice cream, oiai ua loaa iaia ka helu o 10 pa. Helu ekahi ka makua!

NA HIMENI HOOKUKU SEPT 3.

            O keia paha ka hana pookela loa i kau nui aku ai ka manao o ka lehulehu e ike pono i na mea apau, oiai ua kukala mua mai ke komite nui Mr. Thos. N. Haae, he elua makan e haawiia ana. O ka mua he Baibala wai gula i ka papa himeni helu ekahi, a he Baibala maoli i ka papa himeni helu elua. O na papa himeni i komo iloko o ia hana o ia keia: Helani, Kealakekua, Hookena, Kealia, Laupahoehoe ame Hilo. Loaa mai la ka lone, eia aku o Hilo me 36 haumana, auwe! i kela heluna no kau ak weli i na papa e ae koe no o Helani, oiai aohe he hopohopo iloko o@a.

            Elike me ia i hoike mua ia ae la, o ka papa himeni nui loa o na haumana o ia no o Hilo he 36, a o ka haahaa loa o ia o Helani, nona ka huina haumana o 11.

            Ui aku la au i ka'u mau keiki in a e maikai ka ouli hooholo a ke komite i keia po, alaila e ko auanei ka olelo kaulana a ko kakou mau kupuna, "He puali wale no ka hau nui i ka hau iki," a o ka mea i ikeia, lilo aku la na maka i Manu'a, ku iho la ko makou moku i Mahaulepa i kapakai o Kahokahoka. Aloha no.

 

OLELO HOALOHALOHA

 

            No ko kakou mau hoapaahana i haalele mai i keia ola ana, D. W. Napihaa, ame Mrs. Kaaonoi Kaina. Ua hala, ua pau ka laua hana ma keia ao. Ua kahea mai la ko laua Haku aloha ia laua, e hoi aku iloko o ka maha mau loa ma kela ao mao. A no ka mea, aohe o kakou kulanakauhale maanei e mau ana, oiai he malihini hele wale no kakou elike me na pua i mohala ae i ke kakahiaka a mae iho i ke awakea. Pela no ka mae ana o ke ola uhane. Ma ka la 29, o Augate 1921. I hala aku ai ka Makua D. W. Napihaa, ko kakou hoapaaha@a maikai a hoomanawanui i ka hana a kona Haku aloha. Elike me kona pili mau ana iloko o na hana, pela no ko kakou pili mau ana aku iaia. No ka makuahine Mrs. K. Kaina ua haalele mai @a oia i keia ola, ma ka po o ka la 14, o Sept. 1921. Ano ko laua haalele ana mai, i keia ola ana, ua ili iho maluna o kakou na luna nui ame na lala o keia mau Ekalesia, o keia Ahahui Hooikaika Kristiano, o na Mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai, ke koikoi o ka auamo pu ana i na haawina o ka ehaeha ame na kaumaha o na manao. A na kakou iho ka poe i koe, e noho me ka makaukau. E ku kiai me ka makaala, no ka mea, aole kekou i ike i ka hora ame ka manawa e hiki mai ai ke keiki a ke kanaka, me he aihue la ia i ka po.

            O maua iho no me ka haahaa.

                        S. K. KAAILUA

                        J. W. KAWAAKOA,

Komite.

 

MAKAIKAI @A MIKILUA ME PU-HAWAI.

 

            E kuu iawe lau oliw, ka Nupepa Kuokoa, ame ke kapena, Mr. Solomon Hanohano, Aloha oe:--E oluolu mai hoi oe e iniiniki malie iho i nei itamu o Mikilua me Puhawai, ka mea nona keia hooheno, kaohi ka @a i Mikilua, ame ka wai kaulaha o Puhawai, ia wai kaulana hoopah@@ i ka puu.

            Ma ke awakea o ka Poaono, la 17 o Sept., i hiki mai ai o Charles Young i ko'u wahi, a koi mai la ia'u e hele i Puhawai e makaikai ai, a ua ae aku la au, hana ka lio, a mokio pololei no Puhawai, a i ko mmaua hiki ana i kahi o Likana Eliwai, pa e ana ka leo o keia lede. E, mai e ai! O ka maua pane, mahalo a nui loa; pane hou no, in a hoi e komo e ai olua; hoole aku la no maua, ua ai mai nei no a hele mai la.

            Hoomaka aku la maua e pii ma ke alanui o Puhawai, ahiki mau ilaila, e ulu ana ka ai kanu hou, na Elia Nahulu keia lo'i kalo, no kekahi wahine keia aina, ua lilo mai ia Elia Nahulu ma ka hoolimalima. He kumu alani ua oo, ua pala, ka papaia ua pala, he halelaau no ko luna o ka aina, nui ka wai, nui ko'u hoohihi ame ka makemake, e mahi ai a ka@u, ke loaa mai on a lo'i ia Elia.

            Ua li'uli'u ko maua noho ana e makaikai, ua lawa paha kaua, ae, hana na lio, huli hoi no i kauhale, hiki no maua mawaho pono o kahi o Likana, pa e hou ana no ka leo, e komo e ai, ui aku ia au i ko'u hoa, e komo i'o kaua e ai, ke kahea mai nei kamaaina ia kaua, o ka pane o ko'u hoa, aole, ua lawa, mahalo i ko olua lokomaikai.

            Oili mai ana o John Ineki, ia nana pono ana o'u, ike aku la au, o ia no, pane aku la @u, o oe no ia e John Ineki@ Ae, haawi na lima lululima, ia wa olelo aku la au i ko'u hoa, he 21 makahiki ke kaawale akahi no a hui hou maua, na ia nei i kimo na luawai o Laie, o Likana no ko ia nei haku, mailaila ko'u ike ana iaia nei a kamaaina, oia nei ko Makua malama aina ame na holoholona o Likana.

            Eia ka oe i Mikilua nei@ Ae, eia au ia nei, o kuu keiki ko Makua, owau koonei, na kuu haole no i hoonoho ia'u maanei e malama i na mea apau, ua noho ai aina, a lilo i mea malama i ka waiwai o ka haku okaua.

            Ae, he oiaio kela, pololei, o ke kauwa hoolohe, loaa no ka hana ame ka uku maikai.

            O ka'u pane ia i kuu hoaloha i olelo aku ai, ua like oe me ka wa mamua, i ke au kahiko o na lii o kakou, no lakou na pono apau, o oe he kouohiki, nau e @i mua na pono oluna o ka aina, o kau hana he kuhi wale aku no i na puupuu, hoomo'a ka ai, kalua ka puaa,  @ kuu ka i'a o ka loko a ka poe lawai'a, kena aku la e hele e lawai'a, na wahine hele i ka limu, in a, wana, kukui inamona; olelo aku la, eia ae na 'lii ke hele mai nei, ma Koolau, a hoea mai ana ka elele aia i Waialua, apopo hiki mai i Waianae nei, nolaila liuliu, makaukau ke kanaka a lakou i hoonoho mai ai, e malama i ka aina ame na pono apau, pela ka'u hoakaka i kuu hoaloha ia John Ineki.

            Nui kona mahalo ia maua me ko'u hoa i hele pu ai i ka makaikai o ia mau no ka u'i o kona helehelena, o ke keokeo iho hoi, aliali ka ili, olili mai ka ula nohea, kohu ohelo ai a ka manu, oi loa aku, oluna o kaupoku o Kaala, ua nohoia e ka ohu, ke kuakea i ka noe, ua like me ka ua noenoe o ka aina on a o Maui no ka oi, oiai o Hana, nona ia ua.

            O Waiakapu ko John Ineki aina hanau nona ka aian kaulana o ka makani kokololio, hu @@ la ko makou aka.

            Owau no nei o ke kiu hanu meahou e kukahekahe nei ia John Ineki me kuu hoa, ua hanaiia ko maua mau lio i ka mauu, aneane 2 hora ko makou luakaha ana me ko maua makamaka maikai, a he keonimana maikai, oluolu, waipahe, heahea, hookipa, pela no kana aliiwahine, okipau loa aku ia, he oluolu, a ka launa ole mai, o Kaala koluna, o laua nei ko Mikilua, hului pu ia oe,  komo i ke eke a ke aloha, hoi ke kamahele me ka hauoli, pa iho ka makani mahope, okipau loa noho ka iini iloko o ka puuwai.

            O ka pane a ko maua hoaloha, noho a kekahi wa, hele hou mai i ko'u wahi nei; o ka maua pane, ae, e hele hou mai ana; nolaila, e hookuu kakou, lululima goodbye kakou.

            Ua lawa ke kiu, he mau ia. E hoomaikaiia na keiki kapili manu o kou keenapa'i.

                        W. K. APUAKEHAU.

            Lualualei, Waianae, Sept. 19, 1921

 

KOKUA I KA BILA HOOPULAPULA

 

            Mr. Lunahooponopono, Kuokoa, Aloha kaua:--E oluolu a ae mai i wahi kaawale no ko'u wahi manao maluna o kela poomanao e kau ae la maluna.

            Ma ka la 2 o keia mahina iho nei, i ike iho ai au i na manao hoakaka o kekahi meakakau, poina hoi ka inoa, no ka kakou mea e kokua ai i ka poe e hoi ana maluna o na aina hoopulapula. Pololei ia mau manao hoakaka. Ke kokua nei keia makap@ni ma ia mahele.

            Eia kekahi mau mahele e kokua nui ai i na Hawaii, i ko lakou wa e hoi ai maluna o ka aina. O ko'u manao keia, a in a ua huhewa keia mau manao, e kala mai!

            Ekahi. E lulu na Hawaii apau i dala elike me ka kakou i manao ai ua kupono ia a hooahu maloko o ka banako.

            Elua. Na keia mau komisina i kohoia iho nei e hele mai a hoike mai i na Hawaii, i ka kakou haawina kokua, he hookahi paha dala, a i ole, oi aku paha.

            Ekolu. E hoahuia keia mau dala maloko o ka banako ma ka inoa a na komisisna i manao ai.

            Eha. E huki wale ia no keia mau dala i ka ohana pilikia a na komisina i ike ai ua kupono ka haawi ana.

            Elima. E haawiia keia daa ma ke ano aie, a e hoihoi hou ia kana dala i aieai maloko o ka waihona, ke loaa kana dala, me na ukupanee.

            O ia ko'u mau manao e hiki ai ke holomua keia @ila hoopulapula. Ua hiki ke ikeia aku, ke hoaikola nei na haole i ka hiki ole i na Hawaii ke nohopaa maluna o keia aina. He pololei no kela, o ka mea nana e hookuemi i ka noho ana, o ia no, o nele i na mea o ka noho ana. A in a ma keia alahele kakou e koki=ua ai, e hooi aku ana kakaou i ko lakou manao ikaika hana.

            O ka manao nui wale no o ka nohopaa o kela ohana ame keia ohana me ka hana apau na makahiki elima; a i ka ikeia aua ua holopono ,alaila wehe hou ia ka aina no na Hawaii apau. O keia poe no hoi i kokua aku ai i ke dala i kela ohana mua, e loaa hou ana no kela dala ma ke ano aie ia lakou.

            Ina he umi tausani mai na Hawaii piha a hapa, alaila he $10,000 ia iloko o ka banako, ma ka pakahi dala. E hua malu ana no hoi keia mau dala; aole wale o it, aka, e loaa ana he banako no ka lahui Hawaii. "O ke kuikahi o ia ka ikaika."

            Ke hooki nei i keia mau manao hoakaka, a ke noi nei i ka poe naauao e hoohana aku i keia mau mahele. Ina e hoea i'o mai i kou ipuka hale, no ke noi ana i kau mau kokua, mai nanamaka, mai haawi a nukunuku aku mahope.

            Ke hoomaikai nei ia oe e Mr. Lunahooponopono ame na keiki honohohua.

                        A. K. MIA.

Waiakea Homestead, Sept 16, 1921

 

ILOKO OIA HAAWINA HOOKAHI

 

            Mr. Solomon Hanahano, Lunahooponopono, o ka Nupepa Kuakoa, Aloha nui oe:--E ae mai i wahi rumi no ke kakoo ana aku i na manao o'u mau hoapaahana o kuu ekalesia aloha no ko makou hoapaahana, a hoa laulima pu iloko o ka hana o ko kakou Hak@ aloha, oia no ka hoapaahana i aloha nui ia Mr. J. S. Kahoohalahala, ka Hope Kahu Kula Sabati o ka Ekalesia o Kawaiahao, he luna ekalesia no K@ nawai a he hoakuka no ka Ahahui C. E.

            Ua kohoia oia i Kahu Kula Sabati mahope o ka waiho ana mai o ka Makua E. K. Lilikalani ia hana, , he kulana nana i paa me ka hoomanawanui no na makahiki loihi, he makaala i ka hana, he eleu ame he mea la ke hoomaopopo ae, aole loa he manawa on a i haule ai, i na hana o ke Kula Sabati i kela me keia Sabati, e hoea mua ana oia ma kahi o ka hana a pela oia i malama mau ai i kana oihana.

            Maloko o na halawai haipule a ka ekalesia, aole e moloohaha ana ia halawai, in a o Solomon kekahi, ua makaukau mau me na olelo e hoohauoli ana i ka manao, e kuhikuhi ana i ke ala e hoohalawaiia aku ai kou uhane me kou Haku, he piha i ka uwila e hoonee ana i ka hana imua me ka pauaho ole.

            Maloko o na halawai C. E., i ko'u mau makahiki o ka noho peresidena ana, o Solomon Kahoohalahala kekahi o ko'u mau lima akau e paepae ana i ka hana ana i hoopaa ai, he hoakuka e kuka ana no na mea e holomua ai ka ahahui, he piha me ka makaukau no ka hoike ana aku i ka manao maluna o na kumuhana apau o ka C. E., i kela ame keia ahiahi Sabati, he kanaka laula o ka manao, maka'u ole e hai ana i ka olelo me ka oiaio, a he hana nui ka loaa ana aku o kekahi mea nana e hoepiha i ka makalua o ka hoapaahana J. S. Kahoohalahala, minamiua wale!

            Nolaila e na hoapaahana e hoomanao ua nalo aku la ko kakou hoaloha a hoalawehana, eia nae o kana hana i hana ai, he kii ia na kakou e hoomanao m@u ai a hoohauaaku iloko o ka hana nui a kakou e uhaiaholo nei me ka manaolana mau e hoea mai ana no ka la, e halawai hou ku ai kakou mao aku o ka muliwai nani o Ioredane, aohe he u ana aohe na mea hookaumaha, aka e nana, a e kilohi aku ana i ka nani 'o kela home i hoomakaukauia no na mea apau e hoopili aku ana me ka Kumuwaina oiaio.

            O oukou ka i komo pu aku a ike hope iaia, o ko oukou wahi hoa, aole eia nae ke hoolana mau nei i ka manao no ka meah ua hiki mai la ka leo kahea o ke Kahu Kula Sabati Nui o ke ao nei, e hoi mua aku ia no ke ku mau ana mai no ka heokipa ana aku ia kakou i kela home mao, ke kukakuka la paha me na hoapaahana mua o kakou, nolaila e o'u mau hoapaahana mua o kakou, nolaila e o'u mau hoapaahana e hauoli kakou no ka hele aku oia e hooko i ka leo kahea o kona Haku, pomaikai wale ka mea e noho ana me ka makaukau.

            Me ka haahaa, ko oukou hoapaahana.

                        ALICE L. KAHOKUOLUNA,

 

AHAHUI KULA SABATI O HAWAII

 

La Hana 1 Aug. 31. 1921

            Akoakoa na lala o ka aha ma ka hora 1 p.m., Peresiena H. Naope, ma ka noho, hoomakaia na hana me ka himeni ame @a pule a J. Upehureh.

            Hoomaopopoia na lala, no Kahu Kula Sabati Nui Harry Naope, ko na Hilo, Kini Aki, ko Puna, J. K. Kekaula ko Kau, T. N. Haae ko ua Kona, Mrs. McDougall ko Hawaii Akau.

            Haili Mrs. Naope elele. J. Z. Jeremia K. K. Sabati o Hakalau; Mrs. Jeremia elele; Laupahoehoe, Jeremia Maluoo, K. K. S., C. H. Maemae elele, Kohala Akau, Mrs. Linclon K. K. S., Mrs. Ne elele; Waimea, Mrs. L. Kapoi K. K. S., W. K. Kalaimaa elele, Kekaha, Mrs. Upehurch elele, Healani, Mrs. Kahailioumi, K. K. S., Mrs. Kaopua elele; Lanakila, Mrs. Hoomanawanui elele; K@@lakekua, Z. P. Kalokuokamaile elele; Pukaana, S. LaZaro, K. K. S., Mrs. John Smith elele; Kaohe, I@ K. Iona, K. K. S., A. Ahu elele; Milolii, K. Kaupiko elele; Waiohinu, Lily Auld K. K. S., Miss Naomi Kauhane elele; Pahala H. Kapea, K. K. S., Mrs. Kapea, elele; Kapalana, Mrs. Kama, K. K. S., Mrs. Ake elele, Opihikao, J. Paele, K.K.S., C. K. Hanaino elele.

            Aponoia na inoa i ka'iia ame na lala o ka aha makua i mau lala no ka aha, a na lala o ke C. E., i mau hoakuka ame L. Kupau.

            Koho ka peresidena i na komite mau, I komite o na hoike a na K. K. S. Nui, J.K. kekaula, W@ Hanale, Jeremia Maluoo,@ hoike o na papahelu. T. N. Haae, Mrs. Kama, Kini Aki, 3 hoike a na elele, J. Kama L., K. Iona, J. Paele, 4 na hana hou, H. P. Judd, Mrs. McDougall, J. Z. Jeremia, 5 ko na palapala, J. Z. Jeremia, 5 ko na palapala, J. M. Kamoku, W. K. Kalaiwaa, Mrs. Lincoln, 6 hoalohaloha, J. Upehureh, Mrs. Kaopua, A Hu, 7, hoike a ka puuku ame ke kakauolelo, G. K. Abela, Z. P. Kalokuokamaile, Mrs, Naope, 8 Pai, ke kakauolelo.

            Hoike a na Kahu Kula Sabati Nui. Na lakou no i ka lakou mau hoike a aponoia, hoike a na K. K. S. apaua, na lakou no, ka lakou mau hoike aponoia, me na hapaha pakahi, a na ke kakauolelo i na hoike kino ole.

            Hoopanee me ka himeni 196, L. H. me ka pule a J.K. Kekaula.

            La Hana 2 Sept. 1, 1921.

            Akoakoa na lala o ka aha hora 1:30 p. m., Peresidena H. Naope, ma ka noho. a weheia na hana, me ka himeni me ka pule a J. Upehureh.

            Hoike a na elele, na na elele i hoike i ka lakou, a na ke kakauolelo i na hoike kino ole, me na hapaha pakahi.

            Hoopanee me ka himeni 154 L. H., me ka pule mai ia L. K. Kakani mai!

La Hana ekolu Sept. 2.

            Noho ka aha hora 1, p. m., H. Naope ma ka noho a hoomakaia na hana me ka himeni ame ka pule a ke kakauolelo.

            Hoike a na komie, na T. N. Haae i ka hoike o na Papahelu Lameia ka hoike a noonoo, e hooponoponoia ka hpa mua, a e aponoia ka hapa hope, ma ka noonoo ana ua apanoia ka hoike.

            Na J.Z. Jeremia i ka hoike a ke komite o na hana hou.

            1          Kula Baibala i ka wa hoomaha o na Kula, na D. W. Meller i hoakaka mai no keia kumuhana.

            2.         Papainoa o na buke mai 1-4 makahiki, e loaa i kumu akamai e kii aku i na bebe.

            3.         Ke ao ana i na misiona o na aina e.

            5.         Ka hoaloha.

            6.         Hoohuihui ana i na Kula Sabati.

            7.         I komite hoeueu no E. hawaii ame W. Hawaii.

            Hooholoia i komite hoeueu, Hoopanee me ka pule a O. Kamau.

La Hana 4 Sept. 3, 1921.

            Akoakoa ka aha hora 1, p. m., Peresidena H. Naope ma ke noho, a hoomakaia na hana me ka himeni, ame ka pule a L. K. Kakani.

            E hoomahuahuala ka auhau o na hoike elele, me na hoike palahelu a na Kahu Kula Sabati apana, no ka @ku ana i ka hapaha i ka peresidena e noho hoomalu ana i ka halawai.

            Hapai hou ia ka noonoo ana i kekahi kumuhana, e aoi ana keiki i na u'i kamalii, hooholo loaia.

            E hookaawaleia i hookahi Sabati o 2 a i ole 3 mahina, i Sabati no na keiki, a e haiolelo ke kahu e malamia na hana, me na mea e hauoli ai na kamalii, hooholo loaia.

            Ma hope iho o ka aha Paeaina, e koho kela me keia K. K. S., i kona elele, a liklo no ka elele i mea hoeueu i kona Kula Sabati.

            I mea e loaa ai na hoike elele maikai e lilo ka hooponopono ana o na poo i na K. K. S. Nui a e hoke na elele malalo o ia mau poo, apono loaia.

            Na kela me keia K. K. S., e noonoo a e haawi no ka Papa Hawaii, holo loa keia.

            Na J. Kama i ka hoike a ke komite no na hoike a na elele Kula Sabati, aponoia ka hapa mua, laweia ka hapa hope a noonoo, o ia keia; e lawe kela me keia K. S. i elima dala ($5.00) n oke kokua ana i ka holo o Puula, oiai ma ia hoike e noi ana i keia aha e kokua aku i pau ko lakou pilikia, apono loaia e uku aku. A ma ka inoa o Rev. J. Kama, Pahoa Puna, Hawaii, e hoouna aku ai.

            Ma ke kapaeia ana o na rula, aponoia he olelo hooholo mai ia T. N. Haae mai.

            E hooholoia. E loaa aku ke ola o ka aha i ke komite malama ola o kahi e noho ai ka aha. mai kela ame keia Kula Sabati mai i hookahi malama mamua ae o ka la e noho ai ka aha, a e hoike pu aku i ka nui o na poe e hiki aku ana no ka aha, i loaa mua ka makaukau i ke komite ola, ame ke komite hookipa no ka pono o ka malama ana, ame ka hookipa na i na lala, hooholo loaia.

            Lulu no ke kakauolelo a loaa he $11.00, a hawaiia no a pau loa.

            Hapaiia ka lulu no ka eresidena H. Naope, a loaa $1.90 a piha ka umi.

            Hooholoia. Ekuaiia i buke moolelo no ka aha, a hooholoia na ka peresedena, H. Naope, e kuai a mai ka waihona mai o ke Kula Sabati e ukuia ai.

            Koho ana i na luna nui, hoomauia na luna nui mua ko E. Hawaii, ame W. Hawaii ame ke kakauolelo.

            Hoolaha mai o T. N. Haae no ka himeni hookuu, ame ka hoike o na Kula Sabati o na Kona, na ke kakauolelo e hana i olelo hoomaikai.

            Hoopanee ka aha a noho ma "Alu ka pule ia Hakalau," me ka himeni L. H., aoao 2 ,ame ka pule a ka Peresidena H. Naope.

W. M. KALAIWAA

Kakauolelo o ka Aha, Waimealuna, Kamuela, Sept. 9, 1921.

 

NO KEALIA KA PAHOPUHOPU

 

            Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe:--E oulolu hoi oe no'u kekahi kolamu kaawale o ka Nupepa Kuokoa.

            Ma ke ahiahi o ka Poalua, kelepona aku au i kuu wahi pokii, Pilipo Haae, e hoouna mai i kaa no'u a ninau mai la kela, hora ehia e hiki aku ai ke kaa au i makemake ai, hora 6 a. m.

            Ko'u hoomakukau iho la me ia i ko'u wahi paiki a paa no ka puka mai o ke kaa hora 6 a. m., a ia hora i'o no, kapalulu ana ke kaa. Aohe hana aku i koe o ke kau aku la no ia no kahi o ka hana. Hor 6:30 hiki iuka o Kealia a lele ilalo, o ko'u loaa mai la no ia ia Lazaro, komite hookipa.

            Mai, mai, hele mai e inu kope; ko'u komo aku la no ia e inu kope. E ai, aole; i wahi kope no ko'u. A ku ana ke p@la kope makahiaa o Kona, a pau no hoi ko'u inu kope ana a hemo mai, o ko'u loaa iho la no ia i ka makua Kahu Rev. John Keala kuu hoa o ka ua Lanipolu, malu kukui o Kahoiwai.

            E hoi kaua i ko'u hale e noho ai. O ko'u ae aku la no ia. I hoi ak ka hana eia no ka hoi ka Makua Lon@ ehu o na Ekalesia o Hakalau a@ Onomea ilaila, ame Mr. @@@@ eha, maemae i ke kai ka pua o ka hala. Elele o Laupahoehoe, ame Mrs. J. Luhi Kawaha o ka ua Haao; a he le@e u'i iho no kekahi, aole hoi i loaa ka inoa ia'u; a o ka Elele mai no hoi o Milolii Kaiolani Kaupiko, nui ko makou mahalo i ka makua Keala, ame kana lede wahine u'i lokomaikai, ame na kakamhine. Ua malama maikaiia makou ma ko laua kakela nani.

            O ka mea hilu aku o ka ai ana mai no o makou i ka haleaina, hoi a ka hale hoomaha liilii, a maha no, o ka hoolale no ka Keala e ai kakou, ke olelo aku ua maona, o ka ia la no ke kii mai e kaualako e hele e ai. Pela wale no makou i noho ai a hoi wale i ko makou mau home; ke haawi aku nei au i kuu aloha nui pau ole ia olua e Mr. ame Mrs. Keala a me ka ohana keiki: Aloha oukou a nui loa.

            Eia keia mea mahalo o'u o ka luna nui o ka haleaina S. Lazaro, mahope o ka pau ana o ka pule, a hoomaku e ai na mea apau, alaila, kahea mai @ S. Lazaro i ka poe makemake i ka i'a hou, i'a mo'a, bipi, puaa a o ka manini no hoi, manini mo'a manini maka, a hoomanao ae la au i ke mele o Hookena.

            I aloha ia no Hookena,

            I ka mu'o launiu opiopio,

            He niuiu mai hoi kau,

            I ka lua la o ka manini.

            Nui ko'u mahalo ia Mr. S. Lazaro ka luna hookipa . E kani mau ana ka waha i na wa apau; opelu maloo, aweoweo mo'a, uu mo'a uu maka, puaa, bipi lawe mai, kope ti, a nui wale aku; e laa me na hu@@i.

            Mai ka hoomaka ana mai o ka Aha Mokupuni ahiki i ka la i hookuu ai na hana, o ia mau ka paa o na pakaukau i na mea i hoikeia ae la maluna. I k@'u ike i keia Aha Mokupuni, me he mea la o ka helu ekahi keia o na Aha Mokupuni i ka ai i na i'a hou wale no, a hookuu na hana o ka aha. O ka Kiilau keia, a pehea aku la ka ke kahi poe.

            Me na keki kikokiko hua kuu weli na, a o ke aloha nui me ka Lunahoo ponopono.

Z. P. KALOKUOKAMAILE,

Elele Kula Sabati o Kealakekua.

 

            BISBEE, Arizona, Sepa. 14.-He kaikamahine, o Sa@do Champion ka inoa a e noho ana ma kekahi aina hana holoholona kokoke mai maanei ka eha i keia la mamuli o ka pepehii ana e na kanaka Mekiko ka poe a @ kaikamahine i ikemaka aku ai i ka aihue ana i ka bipi. Ua hoao ke ala kai o na kanaka Mekiko powa e o@@ i ke alelo o ke kaikamahine, ma i@ hana ana i moku ai kona waha, eia na makai ke huli nei i ka poe Mekiki@ powa.