Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 39, 30 September 1921 — Page 3
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
OWAI KA MEA KUPONO I ELELE
MA KA J. K. KALANIANA-
OLE WAHI?
E ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii ame ka Lunahooponopono kaulana o ka makasila, Aloha nui:- He ninau laula keia e waihoia aku nei na ka lehulehu o keia Teritore, mai Hawaii a Niihau e pane ai, oiai, he ninau keia i pili i ke ola, ka noho kuoka ka lanakila ka holomua ame ka maluhia o ka makaainana, e hoopunanaia ana e na ehu pookela o ka Hae Hoku o ka Lanakila ame ke kuoka o ka uniona pookela o ka honua.
Ua hoike ae nei ka Elele Alii, a ka- @ ka mea Hanohano J. K. Kalanianaole, e waiho ana oia i ke kulana Elele i ka Ahaolelo Lahui, a aole oia e holo hou ana, a ma ia ano, ua koiia mai kakou i keia la e hoomakaukau, e ui aku a e ui mai, a kuka a @ a wae i kanaka i hiki ke hele aku a kiai i ka pono ke ola ka noho lanakila ame ka holomua o ko kakou Panalaau.
He oiaio, iloko o na makahiki he 20 o ko Kuhio noho ana he Elele no Hawaii nei, no ke kiai ana me na hooikaika panaho ole no ka pono, ame ka holomua o keia Teritore, ua loaa na pomaikai nui i keika Teritore na makaainana @ e hiki ole ai ke hoole iho i ka oiaia o keika mea.
He mea oiaio no, mamuli o ka waiho @ mai la o ka Elele Kuhio, a kakou i kona kulana he mea minamina nui loa ia kakou na makaainana a i ke Teritore hoi, ka loaa ana he pani kupono loa no ka hoopiha ana aku ma kona wahi no ke kiai ana no ka loaa o ua pomaikai i ke Teritore ame ka holomua o na hana hoouluwaiwai o keia Paualaau.
@ i ka waiho ana mai la o Kuhio i kona holo elele ana, he ninau nui keia a kakou na Hawaii e noonoo pono ai, he mea pono no i na Hawaii ke pani hou aku i Hawaii makaukau aloha i kona lahui ame kona aina.
Ke manzo nei au, in a he elele okoa ae mawaho o Kuhio, a i like ole hoi me ko kakou ano Hawaii, a kulana Hawaii oiaio, ua hiki loa ke olelo ae me ka maopopo loa, aole e nanaia mai ua hulu makaainana Hawaii ame ko lakou kulana holomua a he mea no ia ua kakou e na Hawaii e noonoo iho ai, a he mea pono no @ kakou ke makaala, aole o ka hiamoe me ka noonoo ole, ei ae ke kuaua ke nee mai nei a o ko pulu no ia, a o ka hopena he @ a loaa i ke anu a pau ka pono.
Aole no ka hookae aku i na lahui e ae e noho pu nei me kakou i keia la, aka, he hooia maopopo maoli ana no ia a ka Aahaolelo Lahui e nana mai ai, eia no ka mana alakai o na hana kalaiaina o keia Teritore iloko o ka poholima o @ oiwi Hawaii, no ka hooia ana aku i ko kakou kulana @ lahui Hawaii ma keia Teritore i hiki ke hooponopono nona iho.
NOlaila, ke waihoia aku nei keia ninau na ke lehulehu, may Hawaii @ Niihau e hoike i ka lakou kanaka a mau kanaka e pani mai kahi o ka Elele Alii.
Eia koʻu manao ma keia ninau@ E wae ke Kalana o Hawaii i kana kanaka ana i hilinai ai, a i maopopo hoi he aloha i kona aina, kona lahui a he kanaka naauao a makaukau hoi ma na ninau ano nui a koʻikoʻi, ma na haua e pili ana i ka noho lahui ana, ame ka hooponopono aupuni kaulike a maemae.
Pela no hoi ke Kalana o Maui, Oahu a me Kauai, e wae ai i ka lakou mau kanaka, a i ka maopopo ana o na inoa, alaila, e hoike mai o Hawaii i kana kanaka pela o Maui, Oahu, ame Kauai.
Oia @ keonimana a na mokupuni i hilinai ai, o lakou na inoa e waihoia imua o na makaainana koho @ o ke Teritore ma ke kau koho mua, (wae @) a o ka mea o lakou e oili maia ana ma i koho ana oia ka i waeia i @ Elele ma kahi o Kuhio, ina @ ia o ko ke Kalana o Hawaii Maui Oahu a o ko Kauai paha.
Ua hoike ae nei ka Nupepa HOku mao kona ameakakau la, no kana kanaka ana i manao ai ua kupono i Elele e pani ma kahi o ka Elele Kuhio, oia ka Rev. Akaiko Akana.
Ua lokahi kakou no kela inoa, a he oiaio no, oia ka mea i hele aku nei e paepae aku i ka Elele, a e kakoo hoi no ka lanakila o ka bila hoopulapula a e kupale ana hoi no ka poopakele ana ia kakou mai na olelo hilikau a apuhi oiaia ole, e kulaʻi maoli ana no ia kakou, a na loio i hoolimalimaia e ka poe a kakou i paulele aku ai, he hoaloha oiaio no Hawaii, eia nae, he hoaloha wale no ma ka lehelehe, a he makamaka ilio ma ka huelo ka ike.
Ina o ka Rev. Akaiko Akana ka Oahu e wae ai ua hiki no, a he kanaka e hiki ai ke haawi aku i na hilinai a no ka mea aia iloko on a ke aloha no kona aina ame kona lahui.
A no ke Kalana o Hawaii, o ka Pohakuhauoli o Hawaii Komohana, oia ke kekahi o na @ hiki ole ke @ no ke kulana Elele Laui, a'u no e olelo nei ua lawa piha oia ma na ninau ano nui a koʻikoʻi no ua hana hooponopono aupuni o ka lehulehu.
No ke Kalana o Maui, na kolaila mau kini e waiho mai i kana inoa ana i hilinai nui ai, a o ia inoa ke holo i moho ma ka aoao o ke Kalana o Maui no e ka oi.
Pela me @ Kalana o Kauai, o Mano, nana no e wae i kana mohi i @ nui ai, a he kanaka hoi e kiai ana no Hawaii ame ke ola hou o kona lahui.
Aole kakou e ola i ke kanaka i kulike ole me ko kakou ano lahui Hawaii ponoi, oiai, ua hiki loa ia kakou ke ike a hoomaopopo iho i keika manawa, aole loa e @ kekahi pono nona e lakou ma, elike me ia a kekahi o na loio i hoolimalimaia e na hui o ka poe wai wai a hanai holoholona, elike me na olelo i kamailioia imua o ke @ o ka Ahaolelo Lahui ma Wakinekona, ka peo a kakou i manao aku ai he aloha ia kakou.
Ua noho pu hele pu holoholo lie, a @ pu hoi ma na mea apau, @ ka he okoa loa ka manehuna i hoonohonohoia a aia ka he moo ke moe ana ua opili, hele me ka nana hou ole mai i ka mea nana oia hoopumehana iaia.
O ka ninau: Owai ka mea kupono e pani i Elele ma ko Hon. J.K. Kalanianaole wahi? Aia iloko o na inoa aʻu i hoike ae nei, ame na @ e waeia ana o na Kalana o Maui ame Kauai, aia iloko i kekahi o lakou ka mea kupono e pani e Elele ma ko Hon, J.K. Kalanianaole wahi.
Malia paha, aole i kulike a manao o kekahi hapa o ka lehulehu me @, a ua okoa ae paha ke lakou i keia mau hoakaka.
Ina e loaa ia kakou na kanaka i kupono no ke kulana Elele, a wae kakou a ma ia wae @ e maopopo ai ka mea @ loa aku o kona hilinai ia e ka hapanui mai Hawaii a Kauai.
O koʻū manao ma keia ninau, e loaa ka mahano lokahi iwaena o kakou na Hawaii oiaio, e ku ai a hana me ka manao lokahi no ka pono o Hawaii aina ame Hawaii lahui, mai keia la aku, oiai kakou e heihi aku ana iluna o ka ninau hoopulapula no Hawaii i keia la, i ka la apopo, a i ka la e hiki mai ana, no ke ola ka lanakila ame ka holomua o na home koopulapula o Hawaii, no ka hoolaupaʻi ana i ka lahui.
E ola o Hawaii i ke Akua kaʻu pule ma ka inoa o Iesu Kristo, Amene.
E Maui o Kama, owai kau. E kauai o Mano, @ mai ke koa kumuole o Kahikikolo i hookoloia aku ke ola o ka lahui a i laupaʻi o Hawaii lahui, a ola hou o Hawaii aina, a ola ka inoa o ka Elele alii a kakou, ka @ loa nana i hookumu i ke kahua e hoopulapula hou ai i kona lahui, a o ke alakai e kuhikuhi @ ana i kahi e ola hou ai, a laupaʻi na ohana Hawaii mai Hawaii a Kauai.
He waihoia aku nei keia ninau na ka lehulehu e pane,, oiai he ninau keia i pili loa aku i ko ka lehulehu ola ana, ame na pono laula o ka noho lahui ana maluna o kona aina hanau, ana i noho kupa ai, a pela iʻo no.
"KA OKU KAAHEO I NA KUAHIWI EKOLU"
Pauoa, Honolulu Sept. 15, 1921
KOKUA KE AKUA I KA POE KOKUA IA LAKOU IHO.
E wehia ana he ahamele ma Waianae, Oahu, no ka pomaikai o ka Ahahui C. E., Pokii o Waianae i oleloia, i noho alakaiia e Mrs. Elizabeth Kupau, ma keia po Poalima Sept. 30, 1921. E woheia ana na ipuka i ka hora 7:00p. m., e hoomaka ana na hana 7:30p. m., ponoi.
Maloko o ka Waianae Theatre e malamaia ai keia ahamele, he @ no na kamaiki, @ ko ka poe e ae, a he @ ko ka peo ma na noho i waeia a he @ ko ka poe i makemake e malamaia no ko lakou mau noho ahiki i ko lakou hiki ana mai.
Mamuli o ka iini e hoounaia aku ke aʻo ana i ko kakou olelo makuahine, ka Olelo Hawaii, a oiai o "Ka Hoaloha" wale no kahi Nupepa e hoopukaia nei me na manao pili laula o ke ana naauao @ ko Kristo aupuni, apuni keia Teritore, a he mea pono loa ka hoomahuahua hou aku i ka heluna o na hoaloha e laweia nei e keia Ahahui mai ka 5 ahiki aku i ka 20, a he mau pine @ C. E. Junior, hou no ka na lala o keia ahahui e kau mai nei, he 30 ka nui nona ke kumukuai $10.50; a in a he keeua, e hoi aku no ia ma ka lima o Mr. Solomon B. Kaahaaina, he kahu hoi o ke kokua alakai, ka mea iaia he huleana o na dala o keia ahahui i kulike me na @ o keia mau ahahui.
He mau himeni, mau kiionioni o ke ano maemae, he tabalo he Cantata a e hiki ae ana na poropeka o ka Bana Hawaii me kela ohe Saxophone, no lakou ua inoa penei; Chas P. Kaleikoa, John Punua, William Smith Kou Kaapuiki, me Miss McCubbin o Lahaina Maui, i ikeia hoi i keia wa o Mrs. Wagner.
Ina aole hiki ia oukou ke hele mai i Waianae, hoouna mai no i na kokua no keia hana, na ke Akua ka hana e na haipule.
LOWELL K. KUPAU,
CUENCA, Sepania, Sept. 20.-Iloko o ka manawa e pa ana ka makani ikaika me ka weliweli ke mau ohana holookoa ka i nalowale me ke koikoi pu o na poho maluna o na waiwai ma Motilla del Palanacar, he hulanakauhale he 40 mile ma ka hema hikina aku o keia kulanakauhale, elike me ka hoike a na lono i loaa mai ianei i keia la.
He umikumalua @ Kino i loaa aku akahi no a hoomakaia aku ka huli ana i na kino make. Lehulehu wale na hale i lukuia e ka makani, e like me ka hoakala a ka lono kelekalapa.
I KA PA MA'I O KALIHI.
(@ e J. K. Mokumaia)
He mea nui ke aloha, a he mea nui ka mea i luhi ai a nui, a @ a kanaka, ua hiki ke hoounauna, pela ia mau kupuna i alo mai ai i keia loa no ka imi ana i ke ola oiaio o keia au @ e nee nei.
E kuu Solomon, e opualii mai no oe, in a he mea hiki. Ma ka mahine o Augate i loaa mai ai he leka mai na kupuna mai, e noi mai ana i koʻu oluolu, ina he mea hiki, o ia hoi e makaala ana au no laua a i ka hiki ana mai o ua kakahiaka huihui nei, i kapae ae ai au i kuu wahi kiheipili o ka hora 4:30 a. m., ia, a oni ae la ka ihu o ua mokuaa nei oʻu no ka uwapo o ka S. S. Maunaloa, e houhou ana ke kehau i kuu iwi aoao.
Kuu kei kehua la,
Kuu lei lehua la,
Kuu lei lehua la,
Kuu lei lehua la,
Lohe ana la i ka hone mai la,
Lei lehua o Hawaii la,
Kuulei Roselani la,
Kuu lei Roselani la poina ole la,
Ke pakika loa aku la a ku iho la me ka maikai o na mea apau, aole i loihi iho, hoohoia mai ana ua ikeia ua kaikamahine kikala nui nei, aole i emo iho, pili ana i ka uwapo, aia kou meakakau ke kilohi la mai mua o ka moku, ahiki ihope, a ike aku la au i ua makamaka maikai nei, o ia mau no ke konekonea o koua mau lala, a i ka hui ana ae maluna o ka uwapo, i lulu lima pumehana iho ai au me ia ame kana aliiwahine ame ka moopuna me kona ohana.
O keia kekahi hui maikai ana, a mea aku la au i ua keonimana nei, e Mr. Kihe, o ia mau no kou kulana o ke oolea ame ka piha mau i ka hoihoi. mai koʻu manawa i hui ai me oe i kuu holo kaapuni ana ia Hawaii. Ae, o ia mau no, a no kela ake e hui me oe, o ia ke kumu o koʻu hoopaa ana mai ia oe ame ko mokukaa a e ike mai oe no ia nei kaʻu luhi kuu koko, a au mai la no ka imi ana i ka mea e pono ai, a ua loaa oe ke pailaka nana e lawe a e imi i kona pono, o ia oe le e ike mai la i ka mea nui iloko o ko maua puuwai, ame na hooponopono liilii ana ame na ukana, i kau pono ae ai ka iku i Pauoa ka liko o ka lehua, a iini pau ole a ka makemakea, a ku iho la i ka home o kona kaikoeke aloha ame ka launa ana me ka ohana i loaa ai na kukakuka maikai ana, me ia no ka pono o keia huakai, a kaa mai la maluna o kou meakakau nei, na koʻikoʻi o ka hoolala ana i ka mea pono e hana ai.
Nolaila ua hiki aku kou meakakau nei, no ke keena o ka papa ola, ua hui me ka peresidena ame ka loaa ana o na kuka oluolu ana, ame ka hui ana aku me ia opio hoopono, oia o Kikila, mahimahi o ke kai o Puuhale o kela ano oluolu no hoi o ia opio, me kahi minoaka oluolu, a loaa maoli ke kahua e ku ai.
Ke kii keia e ku ana ma ke Alanui Kamamalu.
Ma ka la ehiku ae o ia ka Poakolu i hiki aku ai au i ko laua home i ka hora 10:30 a. m., no ka lawe ana aku ia laua ame ka laua leialoha no kahi i oleloia mai ai o ia o Kalihi Haukapila o kela kekahi o na la ano nui a hui aku la me ka makuahine maikai o ka home, ame ka hoolauna ana aku i na kupuna ame ka moopuna; oiai he la ia e ninaninauia ai na maʻi, i hookuuia a pela no hoi me na maʻi e noho na iloko ame ka i laau ana, a i ka loaa ana he manawa e nanaia ai aia ke kauka ke @ la i ka opio, ma kaua huli ana, aole he loaa o ka anoano maʻi.
Ma ke kauoha a ke kauka, e hiki hou aku i ka la umi-kumalima i ka hora 10:30 a. m., a nana hou ke kauka aole no he loaa, a hoomalolo hou maikahiki i ka la iwakaluakumalua, ma ia nana hope ana, i loaa ai ka olelo hooholo a ke kauka, aole he anoano maʻi maluna o ke kamaiki, me ka nui o ka hauoli no ka holopono o na mea apau, ame ka maha o ka manao o na kupuna, aiai o ka mea ia i imiia ai e loaa na mea oiaio, oiai o ka mua loa keia o koʻu ike ana i ka loaa ia laua ka manao e nanaia na mea e pono ai ke kamaiki, o ka mea i loaa mai, o ia no ka loaa ole ana o ka anoano maʻi maluna on a.
Ua kupono maoli keia haawina i @ koko ame kuu io,e ala a e kuina ua loaa i keia haawina, e hele i kahi e nanaia mai ai, aole keia o ka mua i ka'u olelo ana, ua ha'imua akuno au i keia @, a e nana i keia mau kupuna o ka au ana mai i i keia loa ame ka nui o ka lilo, a o ka mea i loaa laua, o ia na mea i ha'i mua ia ae nei.
He oi aku keia mamua o ka holo e pee mau ai, he maʻi okoa no paka, o ka holo pee mau, loli ka maʻi ahiki i ka nui ana, a nui loa ka pilikia, in a e loaa i ka manawa opiopio o ka maʻi e pau koke ana no, o kekahi no hoi hoao aku la i kou ike, a loli ae la ka maʻi no ka mea o ka laau au i kau ai, aole i kupono, pela no me keia mau kupuna i ko laua hana ana aole i kupono.
Nolaila o ka hana pono o ka lawe mai e nana pono ia aku, a ma ia hana ana, i loaa mai ai ka manaolana ia laua, a e hoi ana me ka piha me ka hauoli, a ua hoihoiia mai ko laua luhi, a oi aku oiai ua loaa na hooiaio ana mai ke kauka mai, aole he anoano o ia mea he maʻi maluna o ke kino o ke kamaiki, oiai mamuli o ke olua hana pupuahulu ana, i loaa mai ai keia haawina, ame no aʻo liilii ana, mai ko kauka mai, e malama pono loa, a in a e pii hou mai ana e hele hou mai, a e nanaia me ka uku ole.
O ka Makua lani pu me olua o na kupuna ahiki i ko olua hoi ana i ko olua home me oe e kuu kapena opio hoʻu welina, pau ole, ame na keiki kikokikohua o kou papapaʻi o kuu ipukukui malamalama koʻu iini pau ole.
KU I KA EEHIA NA OLELO KAU KAU HOPE A KE KANE MALUNA O KANA WAHINE.
E Solomon Hanohano ahoanui:- E oluolu mai oe no keia poomanao e kau ne la maluna, a koʻu maka i ike pono ai, a i lohe pono ai i na olelo hope mai ka puuwai aku o kuu hoahanau ana i kahea mai ai iaʻu e komo aku, a e ku iho ma ka aoao o ka pahu o ka wahine a maua, i haalele mai i keia ola ana.
Ua huli mai oia a olelo mai i keia mau olelo ku i ke aloha: E kuu hoahanau, na kaikuaana, na keiki ame ua pokii ame na hoaloha o kuu wahine nei, he mau wahi olelo pokole kaʻu a e lohe no hoi ka ohana aiai aole ana olelo hope i waiho iho ai mahope nei, a i ole he mau olelo o kauoha mai ana iaʻu nei, kana kane, akua ua haalele mai oia me ka hikiwawe loa.
Nolaila ke kaukau nei au i kaʻu olelo hope maluna on a, oiai ua pili like ia e maua na wahi apau me ke aloha piaio na ia aloha oiaio, i hapai mai ai i koʻu manao aloha nona, a e hele aku oe me ka maikai o na keiki o kaua kaʻu wahine e nana aku ai me kuu puuwai apau, a i hoike no ka oiaio o keia, ke hoopaa nei au iaʻu iho maluna ou, a e lohe no hoi kou mau hanaumua ame na heiki nei, a pela no hoi me na hoaloa o kaua a lele iho la oia maluna o kana aliiwahine e waiho ae ana, aole ka hanu mai iaia ae, a hookulu hope iho la oia i na kulu waimaka o ke aloha oiaio, a paniia iho la ka puhu no ke kali ana i ka o le hope o ka honua nei.
E hoomamaia oe e kuu hoahanau, e nana aku i na mea omua e hiki mai ana, kaʻu leo pule.
Kou hoahanau ma ke koko.
J.K. MOKUMAIA
HOOLAHA LULU MANAWALEA
Ke hoikeia aku nei ka lohe i na lala apau o ka Hui Kokua o hookuonoono o na Wahine Oiwi Hawaii, e lulu mai i ke 50 keneka maunawalea no ko kakou hoahanau, Mrs Amoe Silva i make ai ma ka la 30 o Augate. 1921, ame ke 50 keneka manawalea no ia hoahanau o kakou, Mrs. Becky K. Hunt, i make ai ma ka la 7 o Sepatemba, 1921, a haawi ae ma ka lima o ko kakauoleio, Miss Helen Allen, ma kona home ma Kapalama, a i ole, ma ke keena halewai o ka Ahabui ma Kawaiahao.
MRS. MAIKAI KALEO
Kakauolelo Moolelo H. K. H. W. O. U. Hanaia ma Pauoa, Sept. 26, 1921 6471-Sept. 30; Oct. 7, 14.
KAHALUI KE KAA OTO A PAA ELUA MALALO
He mau aliikoa haahaa noluna o ke kahi o na mokukaua no laua na inoa o Frank C. Winter ame Robert Wallace, ka paa malalo o ke kaa oto a laua o ka holonui ana aku me ka manao hookiekie , ma ka po o ka Poaha o ka pule aku la i hala, mahope o ka huli ana o ke kaa no elua manawa ma ke alanui Iaua me ka Paka Kamaki Kuea. O kaha i laki ai aole hookahi o laua i manuheu. O kekahi o laua, oia o Winter, he aliihoa noluna o ka moku hapuku maine Turnkey, ka i paa ae i ka hopuia no ka holonui me ka wana ole oiai oia e kalaiwa ana i ke kaa.
I kulike me ka ka Makai Barboza o ka hoike ana ae i ka pihana makai, mai ke alanui Iana aku o Winter o ka holo ana me ka holonui me ka hoomau i ka hookani ana i ka ole. Aole oia i ike he paka aku mamua on a, ua manao paha oia he pololei loa ia alanui e moe aku ai no kekahi wahi loihi, eia nae ua oki pokole ia mai ia alanui e ke alanui Kapiolani, o ia mau no ka ia o ka holo o ke kaa a hookuʻi @ me ka pae pohaku ma kela aoao mai o ke alanui Kapiolani a kau iluna o ka paka a kahuli ke kaa. Ekolu huila o ke kaa i lele mai ka kaa aku me ka nahaha oluna o ke kaa. Na kekahi poe i ike uku i ka poino o ua mau koa la a na lakou i kii aku a hookaawale i ke kaa nahaha a huki ae i na koa a kaawale.
Ma ka oleloia i kela hemo ana ae o Winter ua hoomaka koke aku la no ka oia e iho ma ke alanui, o kona manawa no nae ia i paa aku ai i ka hopuia e ka Makai Barboza, oiai no oia ma kahi kokoke i kela wahi ma kela manawa a o kona paa iho la no ia i ka hopuia.
HAINA NANE
Kiauau, kiauau, kiauau,
Kalaihi ka lani,
Kupilikii ka honua,
Kaio puau i ka malama,
Ku ana epa, noho ana epa
Kau ka iwa he la makani,
Ua ka ua kahe ka wai pii ka opae,
Ku wale ka halelo,
@ kai noho ka moi, Ki kai hua ka anae,
Maloo kai o ka na hee,
Kui na in a lou na wana,
E Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe:- E oluolu mai hoi oe noʻu kekahi kolamu kaawale no ka haina o ka nane a ka olu Haaheo i na kuahiwi Ekolu, penei:
O ka'u 1, he mea i makaʻu nui ia, a weliweliia hoi, he enemi no na mea apau, a he mea hoopilikia i na lahui o ka honoua.
Noho au iloko o ke kai, maluna o ka aina, a ma ka lewa. Owai au.
Haina. U. O ka poe lawaiʻa kole maomao, o na upena he eke ko lakou, he luu like lakou, aole oi kekahi mamua o kekahi, a o ka lakou olelo iloko o ke kai he U, e olelo aku ana e luu like, ahiki i ka waha o ka upena kahi o ke ke.
Maluna o ka aina ame ka lewa, ua hala aku kekahi moi, a kanaka kaulana, a ilihune paka i aloha nui ia, e U ana ka lahui kanaka, a hapa na have.
Koʻu 2, he mea au i makemake nui ia e na mea apau, a e olelo ana i ka olelo a na kanaka ame na anela, he kauwa hoolohe. Owai koʻu inoa.
Haina. E. Ua kapaia aku keia huaolelo, aia iwaena o na pualikoa (Komopane) E, aole wale ilaila, aia no i na pahu o na haleleka A. B. C. D. E. a nui wale aku.
Koʻu 3, he kokua nui no na mea ola apau, a ke ole au me oukou, ua pilikoa loa na lahui o ka honua nei. Owai la koʻu inoa a oukou e olelo ai.
Haina. A. O ke a luna no keia ame ke a lalo, ahiki aku i na holoholona.
Koʻu 4, he elele au e haʻi mai ana i na mea ola apau o ka honua i ua popilikia ame na poino e hiki mai ana i ko ke ao nei, ua noho au iwaena o na lahuikanaka ame na holoholo o ke kula ame na manu o ka lewa. Owai la au ia oukou.
Haina. O. O ka o no keia a ke kauka e o nei ia kakou, a pela me na holoholona.
Koʻu 5, he mea au i mahalo nui ia a he koa punahele a owau ame ia.
Owai au ia oukou.
Haina. L. La iluna, ua hiki no, La hanau, la kuokoa a nui wale aku.
Koʻu 6, aia au i ka hohonu lipolipo o ka moana, a maluna o ka honua akea a ma ka lewa iuiu iluna. Owai au ia oukou.
Haina. E.
O koʻu 7, he @ o na pookela, luaole a kamahao ma ka honua apau. O koʻu moolelo, he luaole, kaulana mai kahi hanauna a kahi hanauna, apau ka lani ame ka honua. Owai @ inoa i ka oukou olelo.
Haina. L.
Koʻu 8, e loaa no au ia oukou ma na wahi apau o ka honua nei, a owau i kinohi la, a owau i ka hope o ke au nei. Owai kuu in a ia oukou.
Owai koʻu mau kino pakahi. U, E, A, O, L, E, O.
Owau koʻu inoa pika ke lilo au i hookahi ke hoouiia na mahele apau a lilo i hookahi.
Haina. Ueaolelo.
Good bye olo @ papaʻi, welina Lunahooponopono.
Z P. K. KAWAIKAUMAIIKAMAKAOPUA.
Napoopoo, Sept. 26, 1921.
Hu loa mai la kau haina i kula, ua ewa ka pilina i ka nihoniho. Pohina loa aku la paha ka pali kapu o Keoua i ka halii a ka ohu haaheo i na kuahiwi ekolu, pela i hapooo ai ka ike. Huli hou ia mai!- L. H.
KOHOIA O REV. MOSES M. KAHIAPO I @ @.
Solomon Hanohano, Esq., Aloha nui kaua:- Ma ka noho ana iho nei o Ahahui Euanelio o na Mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai, iloho o na aha ekolu i waeia ae ai ka inoa o Rev. Moses M. Kahiapo i komite kaahele iloko o keia Kalana o Maui i homite hoeueu nui, elike me ka hooholo aua o ua mau eha la.
E hoomaka ana ke komite kaahele i kana papahana ke maopopo mai kona mau mahina hoomaka mai kona ekalesia mai.
Eia hou, ua kukuluia ka Ahahui o na Lahainaluna ma Wainee, i ka noho ana iho nei o keia mau eha ekolu, a eia na luna nui: Hon. J W Kalua, peresidena; Hon. M. P. Waiwaiole, hope peresidena; Moses. M. Kahiapo, kakauolelo; S. E. Kalama, puuku; Joseph F. Weleh, lunahooia. Ka nui o na lala i akoakoa mai he umikumaiwa.
Na mea maikai e hookoia.
M. M. KAHIAOPE.
Lahaina, Maui.
HOOLAHA KUAI O NA HOOLIMALIMA AUPUNI.
Ma ka hora 10 a. m., Poaono, Okatoba 29, 921, ma ke keena o ka HOpe Akena Aina, Mr. C. W. Sahr, Lihue, Kauai, malaila e kualia aku ai ma ke kudala akea i ka mea koho kiekie Loa, malalo o ka Pauku 380 o na Kanawai Hooponopono Hou ia o Hawaii, 1915, na Hoolimalima Laula e komo ana na aina aupuni i hoakakaia mahope ae nei:
1. Ka mahele o Kalau, malalo aku o ka Ululaau i Hookoeia, Napali, Kauai, nona ka iliaina o 530 eka, oi aku a emi mai paha; manawa o ka holimalima 10 makahiki mai Ianuari 1, 1922 aku; uku hoolimalima haahaa, $100.00 o ka makahiki, o uku hapa-makahiki mua ia.
2. Ka aina aupuni o Mokihana, Kauai, nona ka iliaina o 6770 eka, oi aku a emi mai paka; manawa o ka hoolimalima, 15 makahiki mai Okatoba 29, 1921 aku; uku hoolimalima haahaa, $500.00 o ka makahiki, e uku hapa-makahiki mua ia.
Ina e @ aku ana kakahi mahele o keia aina malalo o ka mahi ena, e uku ka ilianina i mahiia i ka uku hoolimalima, o $3.00 o ka eka, no ke koena aku o ka manawa hoolimalima.
3, Ka mahele o ka aina o Waimea, Kauai, nona ka iliaina o 5,400 eka, oi aku a emi mai paha; manawa o ka hoolimalima, 15 makahiki mai Okatoba 29, 1921 aku; uku hoolimalima haahaa, $750.00 o ka makahiki, e uku hapa-makahiki mua ia.
O na mahele o keia aina i keia wa malalo o ka mahiia, ua hookoeia @ keia hoolimalima ae, a o na mahele elike me ia a ke Komisina o na Aina Aupuni e ike ana ua kupono no ka oihana, mahi, ua hiki no ke unuhiia ma kekahi manawa mai ka hoolimalima aku, e laweia ka uku hoolimalima i kulike ai me ka iliaina i unuhi hou ia.
E uku ka poe e lilo ai i na hoolilo o ka hoolaha ana ame na kaki e ae e pili ana i ka hoomakaukau ana i keia mau hoolimalima.
Ua kaa aku ke kuai o na Hoolimalima Laula maluna ae malalo o na manao o ka Hoolimalima Laula Aupuni i hoopukaia e ke Keena o ke Komisina o na Aina Aupuni.
No na kii palapala aina, na ano o ka Hoolimalima Laula, ame kekahi mau hoakaka e ae, e noi ae ma ke Keena o ka Hope Akena Aina, Mr. G. W. Sahr, Lihue, Kauai, a i ole ma ke keena o ke Komisina o ua Aina Aupuni, Hale Kapitala, Honolulu T. H.
C. T. BAILEY,
Komisina o na Aina Aupuni.
Hanaia ma Honoluul, Sepatemaba 26, 1921.
@- Sept. 30; Oct. 14, 28.
KUAHUA
PULE HOOMAEMAE, HOOPAKELE PAUAHI ME ULIA.
Piai, o ka maemae ame ke kupono o na wahi o ka lehuhelu ame na pa o na kanaka na hoailona pili i ka makaainana, e malama ana i ke ola, e hiipoi ana i ke kulana makee i ka pono o ka lehulehu a e hapai ana i ka holomua o na makaainana apau; a
Oiai, he mea maamau no na kanaka hoohemahema ana i ka hana maopopo loa, ke ole e hoeueuia aku, e ka hana a ka lehulehu, ua hoalaia mai kekahi manao akea pili lahui, e hookaawale ana i kekahi manawa maopopo no ka hoomaemae ana ame ka lawelawe ana ae i kekahi mau hana kupono no ka hoopakele ana i ka pauahi ame ka ulia; a
Piai, o ke kulana o Hawaii nei ma na Alanui-moekeʻa o na alahele pili kalepa nui ame halihali olua ok a Pakipika, ua hookikina mai ia i kona lahui kanaka i kekeahi mau hana koʻikoʻi anno e no ka malama ana aku i ke kulana maemae kupono a pela no koi ka maikai o ka nauaina.
Nolaila, ano, Owau, o Wallace R. Farrington, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii, ma o ka mana la i loaa iaʻu ma keia ke hookaawale nei i na la eono o ka pule mua iloko o Okatoba, mai ka 3 a i ka 8 i hoohui pu ia, ma ke ano i Pule Hoomaemae, Hoopakele Pauahi ame Ulia, a ke hoeueu aku nei i na kanaka aupuni ke Teritore, a o ka oi loa aku i na ahahui makaainana apau loa, na kula aupuni, ame na keena oihana teritore me kulanakauhale, ame na luna oihana, e makaala loa a e hawaii i ko lakou manawa, ka noonoo ame ka hooikaika pauaho ole ana iloko o kela pule, no ka hooko ana aku i na manao i hoikeia a ma ia ano e hoolilo ana i ko kakou teritore i wahi oi ae o ka maemae, ka maluhia ame ka hauoli e noho ai.
Kanaia ma ke Kapitala, maloko o Honolulu, i keia la 20 0 Sepatemba, A. D. umi-kumamaiwa @ ame ka iwakalua-kumamakai.
(Kakauinoaia)
W. R. FARRINGTON.
(SILA) Kiaaina o Hawaii
Na ke Kiaaina:
(Kakauinoaia) CURTIS P. LAUKEA,
Kakauoilo o Hawaii.
6471- Sept. 30.
Aia He Like Ole
Hoko o na kaila hou o ka Haulelau no na kane. Elike me ka maa, ke haawi nei ka "Halekuai Hoihoi Hou i ke Dala" i ko lakou poe kuai mai i manawa e kau ai ma ka "papahele malalo." E nana ae i ka makou mau ana hou no ka Haulelau- he mau paalole ia e haaheo ai oe- na paalole i hanaia e @ ai ke komo ana- he mau paalole e @ komo ana- he mau paalole e ku aiia ana me ka oluolu oiai nae he oi aku ka pii o ka lole maanei mamua o ka aiana makua.
Eia ka makou moohelu aie ke lilo nei i mea ume i ka noonoo o ka poe e loaa ana keia pono nui; a
Mai poina i ka makou kaila o ka Haulelau.
THE MODEL CLOTHIERS
"Ka Halekuai @ Hoolilo"
ALANUI PAPU
Makai o ka Halepule Kakolika
DE. CAPPS.
Mea @ Maka
156 Alanui @
Mauka o ka Hokele Young
HOOLAHA KUAI O NA HOOLIMALIMA AUPUNI
Ma ka hora 10 a. m., Poaha Okatoba 27, 1921, ma ka puka komo mamua o ka Hale Kapitala, Honolulu, T. H., malaila e kuaiia aku ai ma ke kudala akea, i ka mea koho kiekie loa, i ku like ai me na manao o ka Pauku 380 o na Kanawai Hooponopono Hou ia o 1915, ka Hoolimalima Laula e komo ana ka aina aupuni i hoakakaia mahope ae nei:
4 eka, pi aku a emi mai paha, o ka aiana aupuni o Kalawahine, Honolulu, Oahu; manawa o ka hoolimalima, 10 makahiki mai Okatoba 27, 1921 aku; uku hoolimalima haahaa, $100.00 o ka makahiki, e uku hapa-makahiki mua ia.
E uku ka mea e lilo ai i ka uku hoolimalima o na mahina mua eono ma ka manawa e haule ai ka hamare.
E uku ka mea e lilo ai i na hoolilo o ka hoolaha ana ame kekahi mau @ e ae e pili ana me ka hoomakaukau ana i keia hoolimalima.
Ua kaa aku ka Hoolimalima Laula maluna ae malalo o na manao o ka Hoolimalima Laula Aupuni i hoopukaia e ke keena o ke Komisina o na Aiua Aupuni.
No na kii palapala @ @ @ ka Hoolimalima Laula ame na @ ka aku i koe, e noi ae ma ke keena o ke Komisina o na Aiua Aupuni, Hale Kapitala, Honolulu, T. H.
C. T. BAILEY.
Komisina o na Aina Aupuni.
Kanaia ma Honolulu, Septemaba 28, 1921.
6471- Sept. 30; Oct. 7, 21.
TERITORE O HAWAII
Keena o ka Puuku, Honolulu, Oahu.
Ma ka hana e hoopau ana i ke COFFETTE CORPORATION LIMITED.
Piai, o ke COFFETTE CORPORATION, LIMITED, he hui ia i kukuluia a e ku ana malalo a ma ka mana o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, i kulike me ke kanawai i hoomakaukauia ma na hana o keia ano ua waihola mai iloko o keia keena he palapala noi no ka hoopau ana i ka hui oleloia, hui pu me kekahi palapala i hooiaiola i hoohui pu ia me ia, elike me ia i kolia ai ma ke kanawai.
Nolaila, ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kekahi mea, a i na kanaka apau, he mau kuleana mamua a e kuleana nei paha i keia manawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleloia, e pono e waiho mai i na kue ana @ ka aeia aku o ka palapala noi i oleloia maloko o keia keena mamua ae o ka hora 12 awakea o ka la 5 o @, 1921, a o kela ame keia mea e makemake ana e hooloheia aku malama o ia mea, he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho maloko o ka Hale Mana Hooko, Honolulu,ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, a e hoike mai i @ kumu, in a he kumu kekahi, i wahi e ae ole ia aku ai ka palapala no i oleloia.
DELBERT E. METZGER,
Puuku, Teritore o Hawaii.
Honolulu, Sepatemaba 26, 1921.
6471- Sept. 30; Oct. 7, 14, 21, 28; Nov. 4, 11, 18, 25; Dec. 2.
KAHEA HALAWAI.
E noho ana ka halawai a ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Oahu, ma ka Poakolu. Okatoba 5, 1921, ma Waialua, Oahu. hora 9:00 a. m., kakahiaka oluolu na lala apau oia aha, e hiki mai i ka manawa i oleloia ao la maluna .
WM. K. POAI.
Kakauolelo