Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 39, 30 September 1921 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA. HOOPUKAIA I NA KAKAHIAAKA POALIMA APUA.

POALIMA - SEPATEMABA 30, 1921

E HOOMAEMAE E NA MAKAAINANA!

            Ua hoopuka ae nei ko kakou kiaaina, he kuahaua, no ka lilo o ka pule mai keia Poakahi ae ahiki i ka Poakahi ae ahiki i ka Poakahi o kela pule aku, i manawa no ka hoomaemae ana o na makaainana, i ko lakou mau wahi iho, e komo ana na luna oihana o na aupuni kuloko o lakou iloko o ia hana hookahi, ma na mea pili i ko ke aupuni mahele ma na waiwai o ka lehulehu.

            He mau makahiki i hala ae nei, i hoomaaia ai keia hana hoomaemae maloko iho nei o keia kulanakauhale, a ua ike maoli ia aku na manao ohohia o ka lehulehu, ma ka hoomaemae ana i ko lakou mau pa; e hookaawale ana hoi, i na mea hoopilikia apau, iloko o ka manawa pauahi; o ua hana la, ke kono hou mai nei ko kakou kiaaina i na makaainana apau, e ala like, a e hooko aku i kekahi hana nui, i kau iho ke ko'iko'i maluna o kela ame keia makaainana.

            He oiaio, o ke kulana maemae o ka noho ana, o kekahi ia o na mea mahalo nui ia e kakou, he hana hoihoi ole no paha na kela ame keia ka hoomaemae mau ana i kela ame keia manawa, aka nae, i ke oho like ana mai o na mea apau me na manao lokahi, no keia hana hoomaemae, mamuli o keia leo kuahaua a ko kakou kiaaina, aole e hiki i kekahi ke hoole ae, i ke kupono i'o o ka hoomaemae ana aku i ko lakou mau home, na pahale ame na mea e hoopilikia mai ana i ke ola o ka lehulehu, a e eha ai hoi ka maka ke nana aku.

            Ua pomaikai maoli na makaainana e noho nei ma keia kulanakauhale, no ka hoea mau ana o na kaa lawe opala ma ko lakou mau wahi he elua manawa o ka pule; me ia hoea mau no nae, ua lilo ka hana hoomaemae, i mea hoopalalehaia e kekahi mahele nui o na makaainana, me ke ku no o ke ahua o na opala kini ame kekahi mau mea pelapela e ae, ma kekahi mau wahi.

            E ike aku ana no kakaou, iloko o ka pule hoomaemae ae nei, i ka nui maoli o na opala, he hoike ana mai ia i ka noonoo ole o kekahi poe, no na hopena poino e hoea mai ana, mamuli o ko lakou hoohemahema.

            No ke pale ana ae nae ia mau poino, e laa ka manawa o ka pauahi, na ulia no hoi, ame ke kulana pelapela maoli, e kipa mai ai na ma'i, he mea pono i na mea apau e komo @ike iloko o na hana hoomaemae ma na la i hookaawaleia o keia pule ae, ma ia hana ana, e loaa ai ia kakou na mahao haaheo, no ko kakou kulanakauhale, kahi e kipa mau ia mai nei e na malihini makaikai.

            Aole he olelo ana no ka poe hoomaemae mau i ko lakou mau home ame na pahale, ua hoike mai ia poe, i ko lakou hooko ana i ka hana nui i pili loa i kela ame keia ohana; aka no ka poe hoomaemae ole, no lakou ka keia pepa e hoeueu ikaika aku nei, mai hoalo i ka hooko ana aku i keia hana, ma keia pule ae, no kamea he pono ia no ka lehulehu, aole no ka mea hookahi.

            Ua haaheo kakou, i ke kapaia o ka kakou aina, "Ka Paredaiso o ka Pakipika", pehea nae e kohu pono ai ia inoa maluna iho o ko kakou aina, in a aole he maemae ke kulana o ko kakou no ana? Eia o Hawaii nei, ma ke alahele e kipa mai ai na malihini makaika honua, a e launa pili oihana kalepa ai hoi me na aupuni like ole o ka honua nei; he mau mea ano nui loa keia, a kakou e makee ai i ke kulana o ko kakou noho ana, ma ke ano he lahui; no keia mau kumu, a no ka inoa mai@ai Hawaii nei, ame ke kulana maemae no hoi o ko kakou noho ana, ua ili iho maluna o kakou apau, ke ko'iko'i, o ka lawe ana ae i na keehina hoopakele apau, e haaheo ai kakou, na makaainana o Hawaii nei.

 

NA KIAKAA OTOMOBILE HAKIHAKI KANAWAI.

             He ehiku mau kiakaa otomobile, i hoopukaia ae na palapala hopu, e na luna oihana federala, no ko lakou kue i ke kanawai fderala, o ia no ka halihai ana i na wahine, no na hana haumia; no keia hana ma ka aoao o na kanaka o ke aupuni, e haawiia na mahalo  ana ia lakou e pono ai, no ka hoea mai i ka manawa a ka lehulehu e ike ai, i keia hana ku i ka hoohaahaa i lawelaweia e kela mau kiakaa o na otomobile.

            Aole nae maluna o na kiakaa otomobile wale no e pono ai e hookauia aku ka kakou mau ahewa ana, aka o na wahine pu kekahi, i hoolilo i ka hana haumia, i hapa no ko lakou ola ana, nolaila ua ili aku kekahi hewa ko'iko'i ana maluna o lakou e pono ai.       He haawina a'o nae keia e kau aku ana ka weliweli maluna o kekahi mau kiakaa otomobile e ae e imi ana i ko lakou mau pomikai ma kela hana hakihaki kanawai, uwoki ka lawelawe ana i na hana o keia ano, a laa ke komo la iloko o ka poino, he oi ae ka hoohana ana i na kaa otomobile ma ke ano hoopono, in a no ke uuku na mea e loaa mai ana, he mau loaa ia, e hoopilikia ole mai ai i ka noonoo, ma kekahi ano, a e hoohauoliia mai ai no hoi ka manao, no ke kaawale ana aku o na pilikia mai ia lakou aku.

            No na wahine opio, i hoolilo i ka hana haumia, i hana no lakou e loaa mai ai ke ola o ka noho ana, o kela kekahi o na hana hoohaahaa loa ia lakou, e kuai aa i ko lakou mau kino, no kekahi mau apana dala uuku, a no ka lealea, o na wahine o kela ano, he pono, e hoopaaia aku lakou ma na wahi e loaa mai ai he haawina a'o maikai loa ia lakou.

            Ua haaheo keia kulanakauhale, ma ka nalohia ana aku o na punana, o na hana haumia, e lawelawe mau ia ana, i na makahiki i kaahope aku nei; a ua mahalo nui ia mai hoi ko kau aina nei, no kona mau ano maikai he nui, e na malihini e kipa mau mai nei e makaikai ia Hawaii; e hoomau aku ia kulana maikai, ma ke kinai ana i na hana hakihaki kanawai, o ke ano hoohilahila, mamua o ka hele ana aku i ka nui, ma kela amekeia wahi.

 

KE KULANA ELELE LAHUI.

            Ua maopopo loa ia kakou, ko ka Elele Kuhio hoike akea ana ae i kona manao, elike no me kana mau hoakaka ma kona manawa e kaaele ana, ma na hana hooikaika baloka, aole oia e holo hou ana no ke kulana elele lahui i ka ahaolelo ma Wakinekona i keia kau ae; nolaila ua ili iho ke ko'iko'i maluna o na mana koho apuni keia Teritore, o ka wae ana ae, a koho aku, i panihakahaka ma kona wahi.

            No na makahiki he iwakalua, o ko ka Elele Kuhio paa ana ma kona kulana elele mai Hawaiia aku nei, ua nui no na kue i hoalaia aku e pili ana i kana hana ma Wakinekona; aka nae, iloko o ia mau kue ana, aole no i nele, ka haawiia ana mai o na mahalo kiekie ana iaia, mai ka poe no na lakou i kue aku iaia; o ka mea oiaio no nae, na ke ano o kana mau hana ma Wakinekona, ma kona ano he elele lahui, i hoohanohano mau aku iaia, e paa i kela kulana i na kau koho baloka apau i kaahope ae nei.

            He makahiki okoa e kakali aku ai kakou, alaila hoea mai i ka manawa e malamaia ai ke koho baloka no na mohe elele lahui, nolaila ua kakahiaka loa keia no ka kamailio ana ae i keakhi mau moho kupono no kela kulana, koe wale no nae ka hoike ana ae, i ka manao minamina, no ka waiho ana mai o ka Ele Kuhio, i ka hanohano a na makaainana koho baloka, i hookau mau aku ai maluna ona.

            Ma kekahi ano no nae ke nana ae, o ka noho paa ana o Kuhio ma Hawaii nei, e lawelawe ana hoi i kekahi mau kulana oihana, i makemake nui i aku ai kana mau kokua ana, no ka pono o kona lahui kanaka, me he mea la he oi ae ia o ka pono, i hiki ai iaia ke hooko aku, i na mea ana i kamailio mau ai, no na alahele e pono ai na kanaka Hawaii.

            Ua nui na moho a kekahi poe i kukulu ae nei, no ke kupono ma ke kulana elele lahui, ma ka manaoio nae o ke Kuokoa, aia a hoea mai i ka wa hoopuka kalaiaina, e loaa ana no i ka aoao Republika, he moho elele kupono loa, e kau aku ai ka hilinai ana a na makaainana koho baloka, maluna on a, no ka hiki iaia ke hiipoi, i ka hanohano e hookauia aku ana maluna on a, e lilip ole ai oia, i mea kumakaia i ka poe na lakou i koho aku iaia.

 

E KOKUA MA KAHI E POMAIKAI AI.

            Ke makemake nei ke Kuokoa e a'o aku i na Hawaii, e pono lakou e hoomaopopo i kekahi mau mea e pomaikai ai lakou, ma ke ano o ko lakou kuai ana i ka lakou mau meaai, a e pau ka noho naaupo ana, a manao iho paha, he like wale no ke  kuai ana ma kela ame keia wahi, a lakou e makemake ai, me ka nana ole i ke ano o ka lahui, e lawelawe ana i ka oihana kalepa hoopukapuka.

            Iloko o kela ame keia manawa, e hoopuka mau ia aku ana maloko o keia pepa, na hoakkaka e pili ana i ka hoohana ana a Mr. James L. Holt i kona halekuai e ku nei ma ka Makeke Aala, a ma ka makeke no hoi o ke kulanakauhale; ma ia mau hoakaka aole a kakou mau hoohewahewa ana, no ka oi ae o ka pono i na Hawaii, e kuai i ka lakou mau meaai malaila, a e hoopau ke kuai ana ma kekahi mau wahi e ae.

            O na kumu maopopo loa, a na Hawaii e kuai ai ma kela mau halekuai, aole ia no ke kokua wale ana aku no, i ka holomua o ka oihana kalepa, e hoohanaia ana e keia Hawaii, aka mamuli ke kahi o ke emi o ke kumukuai o kana mau meakuai, mamua o na wahi e ae, a o ka mea oi loa aku, o ia no ka hoihoi hou ia mai, he elima pakeneka no kela ame keia dala kuike i ukuia aku, no na waiwai i loaa mai.

            No ke emi o na kumukuai wale no, he kumu maikai loa na kakou ka hele ana e kuai maloko o kona halekuai; a hui pu iho hoi, me ka hoihoii hou ia mai o ka elima pakeneka, no kela ame keia dala, i hooliloia aku malaila, ke hele loa la i ka pomaikai, ka mea i hana ole ia mai, ma na halekuai e ae, e kuai ana i na waiwai o ia ano hookahi.

            O ka makemake nui, ame ka iini iloko o keia Hawaii, o ia no ka hui pu ana aku, a komo ana aku no hoi o na Hawaii e ae, iloko o keia hana kalepa, e lawelaweia nei eia; in a nae he hana paakiki ia ma ka aoao o na Hawaii, alaila, aole he hana paakiki, ka hele ana ae malaila e kuai ai, oiai e koe ana he mau keneka mahuahua, ma ke kuai ana malaila, mamua o na wahi e ae.

            Ua loaa mai nei ka laikini lolo o Mr. Archie E. Kahele, o keia kulanakauhale, no ka lawelawe ana aku i na hihia apau maloko o na aha apana; ke hoomaikai aku nei ke Kuokoa i keia opio Hawaii, i kona lawe ana ae i kekahi o na oihana pookela, me ke ano he kauka lapaau, no ka poe i loaa i na palapu a ke kanawai. O ke a'o wale no a keia pepa ia oe e Mr. A. E. Kahele, e lawe i ka hoopono i moto nou, a e hoi'aku ma na apana kuaina e hoomaamaa ai i kau oihana, me ka lana o ka manao, mai ke anuu haahaa mai o ke alapii oe e pii mlie ae ai, ahiki i ke kau ana i kahi kiekie!

            Ina he poe kekahi iwaena o kakou Hawaii, i loaa na hoailona o ka ma'i lepera, mai kakali ahiki i ka nui loa ana o ka ma'i aka e hoi koke ae ma ka halema'i o Kalihi no ka nanala mai. He maalahi ka hoola ana i ka ma'i i ka wa lahilahi, mamua, o ka waiho ana a hala ka wa kupono!

 

Nuhou Kuloko.

            Eia ka Ilamuku Oscar P. Cox, ke lawelawe mai nei i  na hana oloko o kona keena i keia manawaaa, me kona mau kokua, me ka holomua.

            Ma na hoike i loaa mai i kela keena, ke holomua ei, ka haua kukuu halekuai a Mr. James L. Holt, ma ka Makeke Aala, a ma ka makeke kulanakauhale.

            Eia ke n@e mau nei na hana o na alanui o ka apana o Kakaako i keia manawa, me ka hoolakoi ana aku o kekahi heluna nui o na kauaka me na hana i keia mau ia.

            I hakalia wale no ka hoonee kokoe aku i na hana o ke alanui o Waimanalo, i ka loan o ka aeia mai e ka hui mahiko o Waimanalo, ke komo ana aku o ke aupuni ma kekahi mau aina o ka hui.

            Eia ke komisina hoopulapula ke hoonee mai nei i kana mau hana imua, a ma keia Poalua ae, e noho hau ai ka halawai a kela komisina, no na mea no e pili ana i ka holomua o ka hana hoopulapula.

            Ua makemakeia na lala apau o ka Ahahui Kaahumanu, e hele ae i ka halawai kumau ma keia Poakahi ae, Okatoba 3, ma ka hora umi o ke kakahiaka, no kekahi kumuhana ano nui e noonooia ana ua ia balawai.

            Ma ka Poalima aku nei i hala, Sept. 23, i loaa ae ai ka laikini lolo o Mr. Archie E. Kahele, no ka lawelawe ana aku i ka oihana loio maloko o na aha apana apau, a me he mea la e hoi aku ana oia no kuaaina o Oahu nei lawelawe ai i ku oihana lolo.

            Ma Waialua ae nei e noho ai ka aha mokupuni o Oahu nei, ma keia Poakolu ae, ka la 5 o ka mahina o Okatoba; ua makemakeia ka poe apau i kuleana i kela aha e akoakoa ae malaila.

            He ahamele ke wehoia ana no ka pomaikai o na C. E. Pokii o Waianae, maloko o ka hale kiionioni o Waianae, ma ka hora ehiku me ka hapa o keia po Poalima. He kanalima keneka ka uku komo o na makua, a ho umi keneka hoi ko na kamalii.

            No ka hele a piha ku'i na oneki o ke Kuokoa i keia pule, ua hoopaneeia ka hoopuka ana aku i na palapala a na makamaka, i hele a kupa'i ma keia keena, a loaa kahi kaawale o ka pepa no keia pule ae.

            Eia i Honolulu nei kekahi mau elele o ka poe kakau nupepa kahi i kakali ai o ka noho mai o kela halawai a na kanaka kakau nupepa, ma keia pule ae. E laukanaka mai ana ko kulanakauhale nei i keia mau la.

            Iloko o ka hopuhopu mau ia o ka poe puhi a kuai okolehao, he o ia mau no ke kaheawai o ka okolehao, ma kekahi mau wahi o keia kulanakauhale, me ka maalahi loa o ka loaa ana o ka okolehao i kekahi poe.

            Ma ka noho ana o ka halawai a ka papa lunakiai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ma ka po o ka Poalua aku la i hala, i hoole ae ai kela papa, i ka noonoo hou ana aku e pili ana i ka Waiwai o Allen, i kahua no ka hale aupuni kulanakuahale e ku ai.

            He ano halakahiki hou, ke hoaoia mai ne e kanu i keia manawa, a in a no ka ulu maikai o keia ano hana maanei nei alaila e lilo aku ana ia ano halakahiki, i mea kanu nui ia, no ke kumu, he oi ae ka momona o ia ano halakahiki, e nui ole ai ke kopaa e hanaia, ma ka manawa e hookomoia ai iloko o na kini.

            I kulike me ka hoike a ka makai o ka hoike ana ae, e holo heihei ana o Kiessel me Clarence Lau ma ke alanui Hokele. I ka hoea ana o ke kaa oeo a Kiessel e kalaiwa ana mauka pono iho o ka hale o ka Papa Hawaii a ia hoohuli ana ae o ka huli loa ae la no ia o ke kaa a hooku'i aku la i ka pou kelepona.

            GENEVA, Swit. Sept. 27 - Ua ao aku ke aupuni Bolivia i kona mau elele e holo aku ana ka ahaelele a ka ahahui o na lahui e akoakoa ana i keia la aole e hookikina aku i ke koi no ka ka ahaelele noonoo ana no kekahi hoololi i ke kuikahi o ka 1904 mawaena o Bolivia ame Kili.

 

Nuhou Kuwaho.

            PEKINI, Kina. Sept. 27 - He lono kelakalapa i ke keena o ka Elele Aupuni Amerika mai Iehang mai ke hoakaka ana na na pualikoa malalo o ke alakai ana a Kenerala Wu Peifu i huipu ia me Tsao-kun, o ka okana aina o Chihli, i hoauhee aku i na pualikoa Szechuan ma kekahi kaua ana i hooukaia ma ka la 14 o Septemaba, a ke hahai la i na koa auhee no ke komohana hema. Ma ka Poakahi ka hoomaka ana o ke Kenerala Wu, Paifu e holo o Hankow no ka hoopau ana i ka hana no ke kuikahi mawaena o na mahele hakaka o na okana aina o Hupeh ame Hunan, wahi hou a ka lono.

            KAPALAKIKO, Sept. 27 - He kanaka a na lunanana o ka oihana leku o ka olelo ana mai o Frank Forstyk no ia ka i hopuia i kona manawa i lele mai ai mailuna mai o ka Matsonia i keia la. Ua hoopiiia ne oia no ka aihue ana $1,450 mai na ekeleka ae i ka manawa ana e noho ana he kakauolelo no ka haleleka ma Kalivilana. Ma ka hoakaka a na luna aupuni o ka oihana leka ua hoike ae oia i kona aihue io ana ia huina dala. Wahi ana maloko o Honolulu kona wahi o ka noho ana malalo o ka inoa pee H. E. Renshaw.

            TOKIO, Japana. Sept. 27 - Ua olohani ae a haalele mai i ka hana na kanaka hana o ka Nupena Yomiuri, kekahi o na nupepa nui loa oloko o keia kulanakauhale, ma ka la aku la i neihinei. Aohe pepa i paiia e ka Yomiuri.

            Na ke ahi i hoomaka ae ka ana mai kekahi kapuahi lanahu ae i kahuli i hoopoino i kekahi hapa o ka halehana o ka Nupepa Jiji Shimpo i keia la. E a ana ka lanahu maloko o ke kapuahi, ua kahuli ke kapuahi i ka manawa o kekahi o na limahana i kali aku ai i kekahi limahana iloko o ka manawa a lua i hakaka, ai a hina kekahi o laua iluna o ke kapuahi.

            KIKAKO, Sept. 27- Lehulehu na makai i hoike ae i ka lakou mau mea i ike ai mamua o ke kiure kiekie federala, ka aha nana e ninaninau nei i na kumuhoopii e kue ana i na makai o ka puali makai no ke kuai waiona.

            Hookahi makai i hoike ai i kana mau mea i ike ai elike me ia malalo nei. I ka loaa ana o ka ike i na makai he mau pahu rama ke hoounaia ana no Kikako, ua powaia e lakou na kaa me ia paa no o ko lakou mau aahu makai, malalo o ka manano hoopunipuni e lawe ana lakou ia mau pahu rama no ke aupuni, i ka lilo ana, mai o na pahu rama ia lakou ua kuai liilii aku la i ka waiona me na kumukuai emi loa. I ka manawa i lilo aku ai na pahu rama i ka poe na lakou i kuai mai, ua hoea aku la na makai a kauoha aku la e haawi mai i dala no ka hoopakele ana ia waiona. Alaila aihue aku la kekahi o na makai i ka waiona mai ka mea kuai mai, a kuai hou aku la, i kekahi manawa e palua a pakolu ana ka ana hana pela, a iaka manawa hope loa ua kuaiia aku la i kekahi kanaka malama hale inurama i aponoia e lakou.

 

AHAHUI EUANELIO O KA MOKUPUNI O KAUAI.

            E noho mai ana ka Ahahui Euanelio Ahahuina o ka Mokupuni a Kalana o Kauai, maloko o ka Luakini Hawaii o Waioli, Hanalei, ma ka hora, 10, a.m., o ka Poakolu Ekolu, ka la 19 o Okatoba, M. H., 1921. E oluolu na Kahu Ekalesia, na Haiolelo, ame na komite, ame na elele pakahi o na Ekalesia Hawaii, na Haole, na Iapana, na Pake, na Pilipino, ame na keiki a ka aha, ame na lala hau o keia aha, no ka hana nui a ko kakou Makua ma ka Lani, iwaena o na kihapai like ole malalo o keia aha, ma keia kau mau o Okatobe, e akoakoa ae. Ke hoike pu ia aku nei ka lohe i ke Kahu Kula Sabati Nui o ka Mokupuni a Kalana o Kauai nei, na Kahu Kula Sabati Apana, ame ko lakou ma uelele pakahi, e hele mai me ka makaukau no na hana oia aha, ma ka manawa, ka la, a me ka hora i hoikeia ae la maluna. A ela pu me na Ahahui Hooikaika Pono Kristiano, ka peresidena nui o keia aha, na hope peresidena apana ame ko lakou mau elele pakahi, ma ka makaukau no na hana a ia aha, ma keia kau mau o Okatoba, ma ka manawa, ka la a me ka hora i hoikeia ae la maluna.

            He nui na maehou a kakou e lohe ana ma keia ahahunia, mai ko kakou Kakauolelo mai o ka Papa hawaii, ka Rev. H. P. Judd, ma kana Misiona no na hana a ko kakou Haku aloha ma na aina e, oiai, e hui pu mai ana oia me kakau ma keia kau o ka kakou aha mokupuni.

            Ma keia kau o Okatoba, ua hoike mai ke Kahu Kula Sabati Nui o keia aha, aole kakou malama Hoike Kula Sabati Nui ana, elike me na hana ma na kau i hala, noaila, ua mama na hana a ua manaoia e pau na hana o keia kau iloko o na la elua, Poakolu ame ka Poaha.

            Me ka mahalo nui.

                        JAMES H. K. KAIWI.

                                    kakauolelo,

 

MAKAUKAU KE KOMISINA HOOPULAPULA NO KA HANA.

            Ma ka noho ana ae o ka halawai a ka hookumu ana i ka hana mahiai, ma Poalua nei, i laweia ae ai kekahi keehina ano nui, no ka hoonee koke ana aku i na hana hoopulapula imua, ma ka hookumu ana i ak hana mahiai, ma na hapa mauka o na aina o Hoolehua ame Palaau.

            Me kela manao iloko o na komisina no ka hookumu ana aku i ka hana mahiai ma kela mau aina, ua haawiia aku ke kauoha i ke Kakauolelo Cooke, e hoomakaukau mai ola, a waiho ae ma ka halawai a ka papa komisina, i kekahi hoike, e hoakaka ana in a hoolilo o kela hana, pela hoi na ano e hoohanaia aku ai, i wahi e lona mai ni ke kulana holomua.

            No ka pono nae o kela hana hookumu i ka oihana mahiai, ua hoakaka ae ke Kaauolele Cooke, i kona kukakuka ana me kekahi poe, i loaa ia lakou na manao makee no ka hana hoopulapula =, a mai ia lakou mai  loaa ai kela noonoo, no ka hookumu koke ana aku i ka oihana mahiai, ma kela mau aina, i hoikeia ae nei maluna, aohe mea pono hoi e hoolimalima ia aku kekahi kanaka hapa-Hawaii, i loaa inia ka ike ame ka makaukau i ka oihana mahiai, no kela hana.

            Wahi ana, aia kekahi mau ano meakanu i kupono loa, e hoomaka koke aku ke kanu ana. i keia mau mahina o ka hooilo e hoea mai ana, a mahope iho o ka maopopo ana o kela mau meakanu, alaila e hoomaka koke ka hoomakaukau ana, no ka hoea mai no i ka wa e hoi aku ai o na kanaka a noho ma kela mau aina, aohe he kakali ana aku, aka e hoonee koke ia aku na hana apau imua, no ka holomua o ka hana hoopulapula.

            Ua waiho haou ae no hoi ke Kakauolelo Cooke i kekahi papahana, elike me ia i kauohaia aku ai iaia e hoomakaukau, ma ka halawai mua aku o ke komisina, no ka pono o ka hana hoopulapula.

            O ka mua, o ia no ka hoomaka ana aku e hoomaopopo i ka nui o ka iliaina o kela ame keia wahi i manaoia, no ka hana mahiai, ka hana hanai holoholona o ka papa ekahi, ame ka papa elua.

            O ka lua, o ia no ka nui o na eka aina, o keia ame keia ano aina e maheleheleia ai, a haawi aku no ka poe hoopulapula; na ke komisina ponoi no nae e hooholo i kela ninau, me ke kokua pu ana aku a kekahi mea akamai i ka oihana mahiai.

            O ke kolu, o ia no ke ana ana aku i na aina, me ka mahelehele ana, i loaa ai na alanui, ame kahi o na laina paipu e hoomoe ai.

            O ka eha, o ia no ka hoomakaukau ana i na palapala noi pa'ihakahaka, a puunaue aku iwaena o na kanaka, a pela hoi ke ano o ka wae ana ae, i ka poe kupono no ka hoii ana aku e noho ma na aina hoopulapula.

            Ua hooholo pu ae no hoi ke komisina ma kela halawai ana, e kauoha ana i ke kakauolelo, e waiho aku iloko o ka lima o kekahi enekinia, e noho hana nei malalo o ke Teritore i keia mamawa, i ka hana, no ka imi ame ka huli pono ana i na alahele e hoolakoia ai na aina me ka wai, no ka pono o ka poe hookuonoono, e laa ka wai no lakou e hoohana ai ma ko lakou mau home, a no na holoholona hoi.

            Ma kela halawai ae a ke komisina ka Loio Kuhina Irwin, a wahi ana, ua hiki i ke komisina, mailoko ae o kona waihona, ke hoolilo aku, i wahi e loaa mai ai ka wai, no na home hoopulapula, me ke kauka'i ole aku, a hooholo mai ka ahaolelo i kekahi haawaina, no ia hana, a mailoko ae no hoi o ia waihona, e hooliloia aku ai no ka hookumu aina i ka oihana mahiai.

            No ka hoonee ana aku nae i na hana hoopulapula imua, iloko o na pule kakaikahi ma keia mua aku, e holo kino aku ai ka papa komisina hoopulapula holookoa no ka Mokupuni o Molokai, no ka ike maka ana i na aina hoopulapula no lakou iho.

 

HE HOALOHALOHA.

            Ua ili iho maluna o keia aha Euanelio o na Ekalesia Ahahuina o na Mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai, kekahi haawe kaumaha o ka ehaeha mamuli o ka haalele ana mai i keia ola ana o David Wiiliam Napihaa, kekahi o na hoapaahana a ka Haku a keia aha e haaheo ia me kaminamina nui ia.

            Ma ka la 29 o Augate i hala aku nei kipa ae la ka anela o ka make a kaili palanehe ae la i kona hanu hope loa ma ke ala hoi ana i kona home, waiho iho la kona kino lepo ma Hana, a moe pu aku la me kona ohana i hala e aku ma ka ilina.

            Ma kahi on a i noho ai, ma Keanae, ua lawelawe i na hana o ka Ekalesia me ka ikaika apau, no ke aupuni o kona haku aloha, he makua hoomanawanui i ka pono me ka paupauaho ole, ho lokomaikai, he hookipa ame ka puuwai hamama, a o kekahi keia o na luna ano nui iloko o keia oihana ekasia iloko o keia aha, e hoomau ana i ka hana me ka ewaewa ole, a ua hele a hapauea i ka hana no ka pono o ke aupuni o ka Haku.

            Iaia e moe ana ma kahi moe o ka nawaliwali kupilikii, aia hoi, koi ae la ke aloha o Kristo iloko o kona lunaikehala e hoopau i ke koena o kana hana i maa iaia, ke Kula Sabati hui ma Kipahulu, ame i anawaliwali no, ua hooikaika ae la a kau maluna o ka lio, a o ka nee aku la no ia no kahi o ka hana.

            Ua hooko aku ia hana apau, a i ka hoi ana mai a kahi on a i hanauia mai ai, a malaila, ma Hana, ku iho la kona hanu ilaila a pau ae la kana hana.

            He koa wiwoole, e paio ana no ka holomua o ke aupuni Kristiano, ma Maui Hikina, a hoi aku la me kona Haku aloha. Ua pau kana hana, ua kuu ka luhi.

            Ua haalele iho oia he wahine kanemake me kona ohana mahope nei, e u pu ana nona me ke kaumaha, a ua ili pu ia u ana maluna o keia hana ame kona mau lala.

            Nolaila, e hooholoia. O mana ke komite a keia aha i hookohu mai ai, no laua na inoa malalo iho, ma ka aoaoa o ka aha, ke kono aku nei me oe e Akawai, ka wahine aloha a kokua nui i kau mea aloha i hala, i hooneleia i ka makua, ka ohana ame na hoaloha he nui, e nonoi nui ae ana i ka lokomaikai o ka Makua Lani, e hoomama mai i na naau luuluu ame na naau kaumaha, me ka olelo hoolana a ko kakou Haku i mai ai: Hele mai oukou e ka poe luhi ame ka poe kaumaha, Nana e hoomah@ mai. Mai hookanmahaia ko oukou naau, e manaolo kakou i ke Akua a e manaoio hoi ia l@au.

            E hooholo hou ia. E hoounaia aku kia olelo hoalohaloha i ka wahine kanemake, i hookahi kape i ka Nupepa Kuokoa a hookahi i ka Hoaloha.

            Me ke aloha.   

                                    ISAAC D. IAEA,

                                    JAMES DAVIS,

            Komite Hoalohaloha, Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Maui, Malokai, ame Lani.

 

NA MARE.

            David K. Kamaile ia Cecilia Hoino, Sept. 24.

            Manuel Pacheco, Jr., ia Louisa Namanu, Sept. 24.

            Harry S. Ku ia Susan Kauhi, Sept. 24.

            Charles A. Mokiao ia Abbie Keanu, Sept. 24.

 

NA HANAU.

            Na Mr. ame Mrs. D. Nihipali, he keikikane, Sept. 20

            Na Peter Hanohano âme Stella Piianaia, he kaikamahine, Sept. 21.

            Na Alex. M. Hewett ame Mary K. Auoholani, he kaikamahine, Sept. 24.

            Na B. H. Atwood ame Hannah Jacobson, he keikikane, Sept. 26.

 

NA MAKE.

            Chas. S. Kakae, ma ke alanui Kulike, Sept. 26.

            John Kanani, ma ke alanui Hustace, Sept. 26.

            K. P. Mookini, ma ke alanui Kauluwela, Sept. 26.

            S. Kamuela, ma ke alanui Liliha, Sept. 28.

 

Halekuai o na Hawaii me ka Lehulehu.

            O ka la hope keia o Sepatemaba, apopo ka la mua o Okatoba, pehea, aole anei o ka manawa kupono keia a kakou na Hawaii e hooholo iho ai, ua lawa ke kokua ana i na lahui e ae, a e haawi kakou i ka lima akau o ke aloha i na Hawaii apau, e lawelawe nei i na oihana kalepa, iwaena o na Kepani me na Pake me na lahui e aku! Mamuli no ia o keia kumu au e Hawaii e hoohewahewa ole ai:

            Ina paha he $500 kou hoolilo o ka makahiki, no na meaai e ola ai kou ohana ma kou home, heaha ka puka a na Pake me na Kepani i hoihoi hou mai ia oe? Ke nana aku nei keia halekuaio na Hawaii, i na Hawaii apau o keia Teritore, kuai oe i kau mau meaai apau maanei, me ka makepono loa no ia mau dala he $500 o ka makahiki, e hoihoi hou ia aku ana ia oe 5% puka maluna o ia mau dala i na mahina apau like me $25.00 o ka makahiki, he maikai nui keia no na Hawaii apau a oukou e nanamaka mai nei me ka makapo.

KUMUKUAI MAKEPONO LOA MAANEI.

Hoohalikelike.                                                 Ko Waho Kumukuai.                          KA MAKOU KUMUKUAI

Alpine me Carnation Wai Kini…………………2 kini no 30c                       Kini nunui, 2 no          .25

Alpine me Carnation Waiu Kini……………….4 kini no 30c                                    Kini liilii, 4 no             .25

Alani Hou o Kaleponi mai…………………….1 kakini no 75c                                                         .60

Lomi Hou o Kaleponi mai……………………..1 kakini no 40c                                                        .30

Huamoa Hou o Kaleponi mai………………… 1 kakini no 50c                                                        .45

Monterey Tomato Sardines…………………….3 kini no 60c                       3 kini no……………. .50                                          

Kopaa Helu 1 Keokeo…………………………12 1/2 paona no $1.25         12 1/2 paona no…… 1.00

Kopaa Helu 1 Hapa Keokeo…………………..12 1/2 paona no $1.00         14 paona no……….. 1.00

Kopaa helu 3 Ulaula…………………………. 13 paona no $1.00                15 paona no……….. 1.00

Waiupaka New Zealand Ono………………… 1 paona no 65c                    1 paona no………….. .60

Waiupaka Kaleponi Maikai…………………… 1 paona no 65c                   1 paona no………….. .60

Waiupaka Hawaii Maikai………………………. 1 paona no 55c                 1 paona no………….. .50

Opelu Maloo o Kona mai nei………………….. 5 opelu no 25c                   8 opelu no………….. .25

Aku Maloo o Kona mai nei……………………. 1 aku no 75c                      1 aku no…………….. .60

Hee Maloo o Molokai mai nei…………………. 1 hee no 85c                      1 hee no…………….. .75

            He nui wale aku na monai makepono e loaa ia oukou maanei ke hooholo oukou e kii mai maanei me ke kanalua ole a hookamani ma AALAMAKEKE, HELU S. Helu Kelepona 6311.

                                                            JAMES L. HOLT, Luna Hoohana.