Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 39, 30 September 1921 — OWAI KA MEA KUPONO I ELELE MA KO. J. K. KALANIANAOLE WAHI? [ARTICLE]

OWAI KA MEA KUPONO I ELELE MA KO. J. K. KALANIANAOLE WAHI?

E ke KiloJiana Pookela o ka Lahui Hawaii ame ka Lunahooponopono kaii' lana 0 ka makaaila, Aloha nui:—He ninnu laula keia e waihoia aku nei nn ka lehulehu o keiā Teritore, mai Hawaii a Niihau e pane ai, oiai, he niuau keia i pili i ke ola, ka noho kuokoa ka lanakila, ka holomua ame ka maluhia o ka makaainana, e hoopunanaia ana e na eheu pookela o ka Hae Hoku o ka lannkila ame ke kuokoa o ka uniona pookela o ka honua. Ua hoike ae nei ka Elele Al'ii, a kakou ka mea Hanohano J. K. Kalanianaole, e waiho ana oia i ke kulana Elele i ka Ahaolelo Lahui, a aole oia e liolo hou ana, a nīa ia ano, ua koiia mai kakou i keia la e hoomnkaukau, e ui aku a e ui mai, a kuka a»noonoo a uae i kanaka i hiki ke hele akū a. kiai i ka pono o ke ola ka nolio lanakiln ame ka holomua o ko kakou Tanalaau. t • H<i oiaio, iloko o na makahiki he 20 0 ko Kuhio noho ana he Elele no Hawaii nei, no ke kiai ana me lia hooikaika pauaho ole no ka pono/ame ka liolomua o keia Teritoro, ua loaa na pomaikai nui i Teritore na inakaninana AmeHka e hiki ole ai ke hoole iho i ka oiaio o keia mea. moa oiaio no, mamuli o ka waiho aua mai la o ka Elele Kuhio, a kakou 1 kona kulana, he 'mea minamina nui loa ia kakou na makaainana a i ke Teritore hoi, ka loaa ana he pani kupono loa no ka hoopiha ana aku ma kona wahi no ke kiai ana no ka loaa o na pomaikai i ke Tcritore ame. ka liolomua o na hana hoouluwaiwai o keia Panalaau. • Nolailai i kn waiho ana mai la o Kuliio i kona holo elele ana, he ninau nui keia a kakou na Hawaii e noonoo pono ai, he mea pono iio«i na Hawaii ike pani hou aku i HawaU makaukau aloha i kona īahui ame kona āina. Ke manao nei au, ina he elele okoa ae mawahp o Kuhio, a i ,likc ole hoi me ko kaliou ano Hatraii, a kulana Hawaii oiaio, ua hiki loa ke olelo ae me ka 'maopopo loa ,aole e nanaia mai na huln makaainana Ha<vaii ame ko lakou kulana holomua a lie mea no ia na kakou e na Hawaii e noonoo ilio ai, a he mea pono no nb kakou ke makaala, aole o ka hiamoe me ka noono?) ole, ei ae ke kuaua ke nee mai nei a o ko pulu no ia, a o ka hopena lie opiU a loaa i ke anu a pau ka pono. Aole no ka hookae ,aku i na lahi;i n ae e noho pu nei ine kakou i keia la, aka, he hooia maopopo maoli. ana a ka Aaliaolelo Lahui e nana mai ai, eia no ka mana alakai o na hana kalaiaina o keia TeritoTe iloko 0 ka poholima o ua oiwi Hawaii, no ka hooia ana aku i ko kakou kulana ho lahui Hawaii ma keia Teritorc i liiki ke hooponopono nona iho. Nolaila, ke waihoia aku nei keia ninan na ka lehulehn, mai Hawaii « Niihau e hoike i ka lakou kanaka a man kanaka e pani ma kahi o ka Klele Alii. Eia ko'u mnnao ma keia ninau: E wae ke Kalana o Hawaii i T<ana kanaka ana i hilinai ai, a i maopopo hoi he aloha i kona aina, kona lahui a he 'kanaka naauao a makaukau lioi ma na ninau ano nui a ko'iko'i, ma na haua e pili ana i ka noho lahui ana, ame' ka hooponopono aupuni kaulike a maemae. Pela no hoi ke Kalana o Maui, Oaliu, aine Kauai, e wae ai i ka lakou mau a i ka maopopo ana o na inoa, nlniVa, e hoi"ke mai o Hawaii i kana knna'ka pela o Maui, Oahu, ame Kauai. Oia mau keoniuiana a na mokupuni i hilinai ai, o lakon na inoa e waihoia imua o na makaainana koho haloka o ke Teritore ma ke kau koho mua, (wae moho) a o ka mea o lakou e oili mni ana ma ia koho ana oia ka i waeia i mohe Eleie ma kalii o Kuhio, ina paha ia o ko ke Kalana o Hawaii Maui Oahu a o ko Kauai paha. I r u hoike ae nei ka Nupepa Iloku niao kona aneakakau la, no kana kanaka ana i manao ai ua kupono i Elele e pani ma kahi o ka Elele Kuhio, oia ka Rev. Akaikt> Akana. l T a lokahi kakou no kela a be oiaio no, oia ka mea i helo aku nei e paepae aku i ka Elele, a e kakoo lioi iio ka lanakila o ka bila hoopulapula, a e kupale ana hoi no ka hoopakele ana ia kakou mai na olelo hilikau a npuhi oiaio 016, e kula'i maoli <ana no .ia kakou, ayiia loio i hoōlimalimoia e kā poe a kakou i paulele aku ai, he hoaloha oiaio no Hawaii, eia nae, he hoaloha wale no ma ka lehelehe, a he makamaka ilio ma ka liuelo ka ike. Ina o ka Rev. Akaiko Akana ka Oahu e wae ai. ua hiki no, a he kanaka e hiki ai kp haawi aku i na hilinai. a no ka mea aia iloko ona ke aloha no koha aina amo kona lahui. A no ke Kiilana o nawaii, o ka Pohakuhauoli o Ha-Avaii Komohana, oin kekahi o na hiki ole ke hoopaapaaia no ke kulana Elele Laliui, a'u no e olelo noi, ua lawa piha oia ma na ninau ano nui a ko'iko'i no hp_na hooponopono aupuni o ka lehulehu. No ke Kalana o Maui, na kolaila uiau kini e waiho mai i kana inoa anu 1 hilinai nui ai, a o ia inoa ke holo i moho ma ka aoao o ke Kalana o Maui no e ka oi. Pela me ke Kalana o Kauai, o Mano, nana no e' wae i kana meho i hiliuai iiui ai, a hj6 kanaka hoi e kiai «na no

Hawaii ame kc ola liou o koiia lahui. Aole kakou e ola i ke kanaka i kuli* ke ole iiie ko kakou ano lahui Ha» - aii ponoi, oiai, tia liiki loa ia kakou ke ike a i keia manawa, aole loa e hanaia kekahi pono nōila e lakou ma, elike nie ia a .kekahi o ifa loio i w hoolinuiliniaiu e na hui o ka p'oe waiwai a hanai holoholona, elike me na olelo i kaniailioia imua o ke-.ko'mite <• ka Ahaolelo Lahui ma Wakinekoua, ka poe a kakou i manao aku ai he aloha ia kakou. I,'a noho pu. liele pu, holoholo like, a kiiana pu hoi ma na mea apau, eia ka he okoa loa ka nanehuna i hoonohonolioia a aia ka he 11100 ke moe ana ua opili, hele me kn nana hou ole mai i ka mea nana oia i hoopumehana iaia. 0 ka liinau: Owai ka mea kupono e pani i Elele mn ko Hon. J. K. Kalani anaole wahi? Aia iloko o na inoa a'u i hoike ae neij ame ita keoniuiana o waeia ana o na Kalana o Alaui ame Kauai, aia iloko o kekahi o lakou ka mea k'upono e pani i Elole ma ko Hon. J. K.' Kalanianaole wahi. ' Ma)ia paha, «ole i kulike ka manao o kekahi hapa o ka lehuleliu me ko'u, ii ua okoa ae palia ka lakou i keia mau hoakaka.

loaa ia kakou na kauaka i kuiwuo no ke kulana Elele, a wae kakou a jma ia Avac ana e maopopo ai ka niea en loa akn o Uona liilinai ia e ka hapanui mai Hawaii a Kauai. O ko'u manao uia keia ninau, e loaa ka manao lokahi iwaena o kakou na Hawaii oiaio, e ku af a hana me ka manao lokahi no ka pono o Hawaii aina aine Hawaii lahui, mai keia la nka, oiai kakou e hehi akn ana iluna o ka ninau hoopulapula no Hawaii i keia la, i ka la apopo, a i ka la e liiki mai ana, no ke ola ka lanakila ame ka holomua o na home hoopulapula o Hawaii, no ka hoolaupa'i ana i ka lahui. E ola o Hawaii i ke Akua ka'u pule nia ka inoa o lesu Amene. E Maui o Kama, owai kau? E Kauai o.Mano, huea mai/ke koa kumuole o Kahikikolo i hookoloia aku'ke ola o ka laliui a i laupa'i o Hawaii lahui, a ola hou o Hawaii aina, a ola ka inoa o ka Elele alii a kakou, ka mua loa nana i hookumu i ke leahua e hoopulapula hou ai i kona lahui, a o ke alakai e kuhikuhi aku ana i kahi e ola hou ai, a laupa'i na ohana Hawaii mai Hawaii a Kauai. Ke waihoia aku'nei keia nina\i na ka Whulehu e pane,, oiai he ninau keia i pili loa aku i ko kā lehulehu ola ana, ame na pono laula o ka noho lahui ana maluna o kona aina hanau, ana i noho kupa ai, a pela i'o no. Ke liooki nei. "KA OHU HAAHEO I N'A KUA» HIWI EKOLU" rauoa, Honolulu. -Sept. 15, 1921.. —