Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 41, 14 October 1921 — NA MEA ANO NUI O KE KOMISINA HOME HOME HAWAII [ARTICLE]

NA MEA ANO NUI O KE KOMISINA HOME HOME HAWAII

N.o ka pomaikai o ko ke Kuokoa poe heluhelu, 0 ka oi loa aku, fla kanaka Hawaii, ke hoopuka aku tiei makou, i na mea ano nui i hoonohonohoia, a i hoolakoia mai i keia keena, e ke Komisina Home Hawaii, ma o kona kakauoleio la, me ka iini nui iloko o makou, e heluheluia kela mau hoakaka, me ke akahele loa, 'me ka manaoio hoi, e loaa aku ka ike ame ka naauao i na Hawaii, e pili ana i na ano haula o ka hana-hoopuiapula. i nianaoia no keia lahui kanaka, malalo o ke Kanawai Iloopulapula, a i ikeia hoi' ma kekahi ano, ke Kanawai Komisina Home HawaiL O keia mau manao hoakaka a makou e hoopuka aku nei, aole no i kaokoa ae kona manao maoli; mai ka makou mau mea i hoakaka mua aku ai, e pili ana no ke kanawai, hoopulapula, koe wale no nae, ka piha pono o keia mau hoakaka anā, 1 na manao, o kela ame keia pauku pakahi o ke kanawai, e hoomaalahi ana hoi, i ka hoomaopopo ana mai o ka lehulehu, i na manao ano nui iloko 0 ke kanawai. No ka pono ame ka holomua,' o ka hana hoopulapula i manaoia ai, no ka lahui Hawaii. ua kapae ae keia pepa, i na aoao maikai ole, i pili aku i keia hana, a haawi aku i kana mau kokuā ana, elike mc ka hiki, ma ka hoeueu ana aku i na Hawaii, ua hoea mai i ka manawa kupono loa, no lakou e apo koke aku ai i keia pono nui, i haawiia mai la ia lakou, malalo o ke kanawai, e lilo aku ai 1 lahui kanaka nui, a kuonoono, me ke kuokoa o 0 ke ola ana no lakou iho. O kekahi o na mea ano nui loa, maloko o ke kanawai hoopulapula, a maloko no hoi o keia mau hoakaka e hoopukaia aku nei, o ia no ke ano, ame ka nui o ka aina i manaoia, no ka noho hoopulāpūla ana aku; me ka haawiia o i ke Kdmlsina, e hoohoio ai, i ka poe kupono/e hoi a noho maluna o kela mau aina, ka poe a ke komisina i manaoio ai, e holomua ana ka hoopulapula, eīike me na ano kupono i ikeia ai no lakou. Ma kahi o na kokua a ke aupuni, ma o ke komisina la, e pili ana i ke dala, aole paha he mau pohihihi i koe maluna o ia ninau, ua hoonaauao mua aku keia pepa nc ke ano e hoohahaia ai ia mu: «' ila i/a haawi ke kanawai, ike kuleuna i. ke komisina, e hoaie- aku ai i ka huina i oi ole aku mamua o ekolu kaukani dala, i kā mea hoo'kūonoono, e makemake mai ana i dala; a.o-ua māu dala la, ua hoikeia kahi e hooliloia aku- ai, aole no kekahi mau mea e ae, aka no ke kukulū ana no ia i na hale, ke kuai ana i na lako āme na makaukau o ka oihana mahiai, a no ke kuai ana i na hōloholona; e uku hou ia mai hoi ia mau dala, 1 ke komisina, me ka ukupanee o elima pakeneka no lea makahiki.

! ' Māhope iho o ka hanaia ana o ka hoolimanp fta hoi ana aku o ke kanaka Hawaii,.e nolio maluna o na apana aina, i weheia malalo o keia kanawai; ua haawiia he manawa, iloko oVhookahi makahiki» a ka mea hookuonoono e , hopmaka aku ai ka noho ana iluna o ka āinā; a e hpomaka aku oia i ka hoohana ana i kona aina mn ke ano a ke komisina c hoakaka ai, maloko o ka. hoQlimalima. tīa papa loa ia ka mea e noho ana maluna 0 na aina hoopulapula, aole e hoōlimalima liilii aku ia ha'i, a moraki aku paha, a i ole hana i kēkahi piau hoopaa ana me kekahi mea okoa aku, koe wale no me kekahi kanaka Hawaii, me ke apono .mua mai nae o ke komisina. hookahi wale no dala, ka uku hoolimalima a ka mea hookuonoono, e uku ai no kona aina, me* ka nana ole ia o ka nui a uuku paha o kona mau eka; ua kaawale hoi oia,. mai ka uku ana i kekahi auhau. iloko o na makahiki mua elima, aka mahope aku o ia manawa, e uku ana oia i na auhaU apau e kauia mai ana maluna ona, no kona aina ame na hanahou ame na waiwai e ae a*pau, maluna iho o ka aina. . Ua lawa paha keia wehewehe pokole ana, no kekahi mau mea ano nui, e pono ai e hooniaopopoia mai e kakou na kanaka Hawaii, o ka poe 1 paa ka manao e hoi aku a noho ma na aina i hookaawal<*ia āe no ka hoopulapula ana; e loaa mua r\6. ka ike ia lakou i keia manawa, no ka hiki ia lak.ou ke hooko aku i ko lakou mahele o ka aelike ame ka ole; mamua o ke kakali ana aku ahiki i ka noho maoli ana aku maluna 0 na aina hoopulapula. Ma ko makou ike, i ke ano o ka noho ana o na kanaka ,Hawaii o ke au kahiko, kela au a kakou e -pleloae ai, he au hoopulapula ia, he hoomanawanui maoli no ko lakou noho ana; e hele ana na «wa\yae iiie ka nele i na kamaa, e aahu ana ke kane 1 ike.palaka ame ka lolewawae ahinahina, i hele a kiilikini na poho maluna, pela no hoi na keiki, o ka.lakou mau meaai, he mau meaai haahaa loa niai na meaai ae o keia au; eia nae mailoko mai o ia ano o ka noho ana, he keu aku a ka maikai 0 ke ola o na kanaka, a, loihi .no lakou mau, lao ke ola aha, me ka ulu npok^lahui. 4 0'kia poe.o kakou e hilahila ole ana, 1 ka hele wale o na wawae; e aahu ana i na lole» pohopohoia, e ai ana i na meaai haahaa; e hooikaika ana 1 na hana nle ka hoomanawanui, o lakou ka poe kiōōpiia e hoi ma keia mau aina hoopulapula; aka kauka'i[ana i ka noho ulakolako ana pei, i maa i ka ai ana i na meaai mai1 niaa hoi i ka 'aahu ana i na lole maikai hs.<mea makehewa wale no ko lakou hoao ana e hoi jt»a kela mau aina, aka o ke kaona nei no ko lakou wahi kupono loa e noho ai; aia wale no a kapae ae lakou i ke ano hou o ke ola ana o na kanaka o keia la, a hoi aku i ke kutana haahaa,

hoomanawanui a hodmakatilii, alaila kupono ka hoi ana aku e hoopu)apala; * M J , E koho ka mahap o\e kapie ame ka wahine no ka hoi ana maluna o pa aina hpopulap«la e noho ai, me ke ola ana aku ma ke a'no hoomanawanui, alaila pono, ina o ke kane ka i manao pela, a he okoa ka manao o ka wahine;iie hana paakiki iio ka hoea ana mai i ka holomua ana o ko laua noho ana aku, me ke komo ole iloko o na pilikia ame na auwe ana. Aole he.loihi o ka manawa i koe e kakali aku ai, e weheia ana na aina i hookaawaleia malalo o ke kanawai hoopulapula; nolaila me keia manawa no, hookahua e ka manao, hoolala e na mea e pono'ai kā noho ana aku, i hoea mai no ia o ka leo kahea o ke komisina, ku ae no na wawae a maloeloe, a ka'i aka no, ke alahele c loaa ai ka npho ulakolako ana, me ke kuokoa ana. •