Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 42, 21 October 1921 — Page 2

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ia oe e Mr. Solomon Hanohano: Ke noi aku nei maua na makua o ka mana lei i haalele mai i keia ola ana, i kou oluolu, in a he wahi kowa iki kahi o ka kakou hiwa hiwa, e oluolu oe e hookomo iho i keia mau wahi kanaenae aloha no ka maua lei aloha i ike mai ai na kini ohana o ka maua lei momi, i haalele mai i keia ola ana e noho mai la mai Hawaii a Kauai, o Hilda Kahele Kepano ua hala. Oiai ma ka la 28 o Sepatemaba, i ke ke ahiahi Poakolu, hora 5 p. m., ua oluolu i ka Makua mana loa, ke kii ana mai i ka hanu ola a ka maua mea aloha, he lei momi poina ole, a lawe aku la i ka hanu ola a ka uhane e hoi no ia ma ia a o ke kino. p@ianuanu e waiho no ia na maua, ame na kupuna, na ohana lehulehu e kani kau aku nona ma keia ao, a e haawe i na luuluu no ka maua lei poina ole. Ua hanauia mai ka maua momi aloha mai ka puhaka aku o kona mama aloha nei, Mrs. Magie Kealoha Kepano, ame Mr. William Simeon Kepano, i ka la 6 o Sepatemaba, 1920, ma ka Armory. Nolaila ua piha i ka maua lei aloha, he hookahi makahiki me 22 la o koua hanu ana i na ea hu'ihu'i o keia ola honua ana, a lawe aku la ka Makua lani, ka mea nana i haawi mai a Nana no hoi i lawe aku, e hoomaikaiia Kona inoa ma na lani kiekie loa, he malu hoi ma ka honua, a he aloha hoi i kanaka. O ka maua lei aloha hoi i hala aku la i kekahi manawa, e kii mai ana kona mau kupuna e hoi lakou i Kaimuki, @ i kekahi manawa e hoi mai ana lakou i Kakaako me ko maua mau hanaumua, a i kekahi manawa e hoi mai ana oia i ka Armory me maua kona mau makua, ame kona mau kupuna, ola hoi na makua o ka'u kane. E Kaimuki e, kahi a ka maua lei aloha e hoopuluia ai e ka ua Lililehua o Palolo, ua pau kou hoopulu hou ana i kona mau papalina lahilahi. E ka alialia o Kakaako e, ua pau ko Hilda maalo hou ana ma kou mau ipuka. E Koko Head e, kahi hoi a kuu lei aloha i hiolani ai, ua pau kona hehi hou ana i kou kapakai. E ka Hale Koa e, us pau ko Hilda ike hou ana aku i na pualikoa e paikau ana, kahi hoi a'u me kuu lei e noho mau ai. Auwe no hoi kuu kaumaha e! Nolaila e kuu Hilda, ke hiipoi nei au i kou aloha, pehea la ia e na ai. Ke iini nei au ia oe, eia no au ke kakali aku nei ia oe , e kuu lei aloha, pehea no hoi la oe e hiamoe loa mai nei, e ala ae hoi. Auwe kuu milimili e, ke hapapa hele ae nei au pehea la oe e loaa hou aku ai ia'u! Nolaila ke hoomaikai nei maua na makua i na kupuna ame na ohana apau i ala pu mai me makou, ma ka home o kona maukupuna ma Kaimuki, kahi hoi a kuu milimili i haalele mai ai, a pela hoi i na hoaloha i haawi mai i ka lakou mau makana boke pua i lu iho ai maluna o ke kino puanuanu o ka makou lei momi poina ole, ame ke ka'i pu ana i kona huaka'i hope loa. Nolaila ke hoomaikai ae nei maua i ka Makua mana lia, a Nana no e kiai, a e kokua ia kakou pakahi apau loa, ame ke Lunahooponapona ko'u welina pau ole. O maua iho no kona mau makua i hooneleia mai i ke keiki, MR. & MRS. WM. S. KEPANO, Me ka Ohana. NA ULIA POINA O KE SABATI AKU I HALA. Ma ke kakahiaka o ke Sabati aku nei i hala, i hooku'i ae ai ke kaa otomobile a Miss A. Vierra, o ke alanui Papa ame Kuakini, e kalaiwa ana me ke kaa uwila ma ke alanui Papu ma kahi kokoke i ka halepule Katolika a eha o Miss Vierra ma ka lima akau, a no ia eha i laweia ae ai oia no ka halema'i o na poina ulia no ka lapaau ana mai a hoihoiia aku i kona home. Ma ia auwina la he wahi keiki Kepani nona ka inoa o Aip Aimi, a nona na makahiki 6, ka mea i eha ma kona poo oiai oia e holua ana maluna o ka papa holua ma ka Paka Atkinson, a no ia eha i laweia ae ai oia no ka halema'i o na uila poina na ka lapaauia ana mai. Ma ia auwina la no ua haki ka wawae hema o Mauel S. Ferriera mamuli o ke peluia ana e ka lio, ma Kalihi keia poina ulia i ikeia, a no ia poina i loaa iaia i laweia mai ai oia no ka halema'i poina ulia, a mahope o ke kauia ana aku i ka laau ua lawe loa ia ae oia no ka halema'i Moiwahine. Ma ia po iho hooku'i ke kaa otomobile a S. Uyataka ame I. Nishigawa @ kau ana me kekahi kaa otomobile okoa aku, a o ka hopena i ikeia mamuli o ia hooku'i ana o ia ka hakihaki ana o kekahi mau niho o Uyataka, a moku hoi ka lehelehe malalo o Hishigawa, a no ae ai laua i ka halema'i o na poina ulia no ka lapaau ana mai ia mau wahi o laua i eha. NA MA@E Jonny Kona ia Helen Richards, Oct. 11. Chas A. Ramsy ia Rosaline E. Mahoney, Oct. 11. John Nunuha ia Pricilla Hao, Oct. 14. Ab. Kamay ia Adeline Hoke, Oct. 15. NA HANAU Na Geo P. Mossman ame Rebecca Kainepu, he kaikamahine, Oct. 9. Na Frank J. Rodrihues ame Laura Kaai, he keikikane, Oct. 17. NA Kauhai Noa ame Annie Kaihe he keikikane. Oct. 15.  Na Daniel Hipa ame Emily Kaulukou he kaikamahin, Oct. 17. Na J. Kealohapauole ame Annie Kahikina, he kaikamahine, Oct. 17. NA MAKE Annie Alana, ma ke alanui Moiwahine, Oct. 15. Jack S. Kalakiela, ma ke alanui Jack, Oct.16. Irene Ako A. Kalili, ma ke alanui Dayton, Oct. 16. HE HOOMANAO ALOHA NO KUU WAHINE HELELOA MRS. MARGARET K. O. KAINA I ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kuakoa, Solomon Hanohano, Aloha nui kaua: E oluolu mai hoi oe i kekahi wahi kolamu kaawale o ka @@wahiwa a ka lahui, ka mea hoi nana e aha'i aku ka'u wahi puolo waimaka a ke aloha, a loaa aku kona mau hoahanau e hoho mai la i ka moku nui o Keawe, a i ike pu mai hoi kona mau hoaloha apau. Ma ke kakahiaka nui , hora 7:30 o ka Poaha, Sept. 15, 1921, i haalele mai ai kuu wahine aloha, Mrs. Margaret Kaanoi Pupulenui Kaina, i ko maua home me ke ola kino maikai, a hele aku no ka laukini o Wain@e, Lahaina kahi @oi e malamaia ana ka halawai Euanelio Ahahuina, Kula Sibati ame ke C. E. o na Mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai. Okuu wahine he elele oia i koho pono ia mai ka ahahui C. E. aku o ka Ekalesia o Kaahumanu, Wailuku, a oia no ka elele i hele ai i ka Aha Paeaina ma Hilo. Ma ia la hookahino ana i haalele iho ai ia Wailuku nei no Lahaina, ma ka auwina la, ua loaa mai la ka loho i ka maua keiki e hana nei i ka halekaa otomobile o ke Kalana, mai ke k@@na makai mai o Lahaina, e koike mai ana o mama, ua loaa ia i ka ma'i huki, o ke keiki mai no hoi a ia'u o ko maua hala aku la no ia no Lahaina. I ka hiki ana aku i ka haukipila Kepani, a nana aku i kuu wahine i ka moe mai; ua hiki ole ke kaohi mai i ka hanini ana a ka waimaka, he ike mai no, koe nae ka hiki ke kamaillo mai. No kona ike mai i kuu uwe, pii ae la ka lima i ka waha, me he la e i mai ana mai uwe mai oe, o ia wale no kana wahi hoailona i haawi mai mai ai ia'u, a ma ka h@@a 10 ponoi o ia po, i lele loa ai ai kona hanu, a waiho la i ke kino puanuanu na'u e paiauma aku ma keia aono o ka muliwai eleele o ka make. Auwe kuu wahine aloha e, kuu hoapili hoi o kahi wai hoihoi la-i o Eleile, ame ka makani kokololio kakehau o Kula. Pau no na hooponopono ana i ke kino o kuu wahine, kau i ke kaa, o ko makou hoi mai la no ia me na keiki ia po, a hoea i ka home i ka hapalua hora 2 o ia wanaao; a ma ka hora 3:30 o ka Poalima, i malamaia ai kona anaina hoolewa e ka Rev. L. B. Kaumeheiwe, a hoomaeia akukona kino lepo ma ka pa ilina o ka Hui o Nawaieha. Ua hanania kuu wahine ma Kahinano, Hilo, Ha ; p waii, ma ka la 30 o Novemaba, 1864, mai ka puhaka mai o kona mau makua, o ia o Hookiekie ame Pupulenui. He eiwa ka lakou nui, a he @ono i hala e aku ma keia ao, a koe mai kalou ekolu, a i kona ha@le ana aku la, koe iho la he elua, oia o Melepoka ame Kapela. Nolaila, ua piha i ku@ wahine na makahiki he 56, 10 mahina ame 15 la o kona ola ana. Ua mareia maua ma Waihee i ka la 25 o Dekemaba, 1884, nolaila ua piha ia maua na makahiki o ka noho pu ana he 36 a oi. Kailoko mai o maua na keiki he elima, a lawe aku no hoi ka make i kana, a koe mai he 2 e ola nei. O na la apau o ko maua ola ana; ua nohoia me ke aloha ame ka hoomanawanui, e alo pu ana i na inoa o keia ola honua ana. Auwe kuu hoomanawanui, e alo pu ana i na inoa o keia ola honua ana. Auwe kuu hoomanao poina ole ia oe e! O kuu wahine he mea nui iaia ka hale o ke Akua, he paamau iloko o na hana a kona Haku aloha, ma na wahi like ole apau a maua e noho ai. O ka Ekalesia o Kaahumanu, Wailuku, kona ekalesia hope i pili ai a haalele wale mai la oia. E Kaahumanu e, ua pau kona maalo hou ana aku ma kou mau ipuka, aole hoi e lohe hou ia kona leo kupinai ma kou mau paia. Ua hala, ua nalo iluna i ke ao, kuu home mau. Ke haawi aku nei au ame ka'u mau keiki i na hoomaikai ana he nui i na lala o ka Ahahui C. E. o na Mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai, no ka lakou lau oliva o ke aloha i manawalea lakou mai ai ia'u, iloko o na hora o ke kaumaha me ka luuluu, no kuu mea aloha, a ua ka Makua ma ka  lani e hoomaikai mai ia oukou apau, a pela no hoi i na hoaloha e ae i haawi mai i ka lakou mau lima kokua, ame na boke pua. O makou iho no iloko o ka ehaeha, DAVID KAINA, DAVID KAINA, JR., MOSES KAINA, Wailuku, Maui Oct. 3, 1921. PIKINA. Kina Oct. 16, Ma ka la1 o Okatoba, elike me ia i hoolahaia ae ai, i make ai ke kamaliiwahine Chin, ka makuahine o ke kaikikane emepera mua Hsuan Tung o Kina. Ma ka lono i hoikeia mai ua lawe ponoi ae oia i kona ola ma o ka inu ana i ka laaumake. Ma ka oleloia ua hana oia ia hana mawaena on a ame ke kamaliiwahine Chin, ka emepera wahine kanemake. HE PALAPALA HAMAMA I NA HOA HAWAII. Mamuli o ka noho pohihihi o ko'u mau hoa Hawaii, ma ko lakou hooku'i @k@a mai ia'u, i ko lakou kuhihewa maoii, he poe haole, waie no ka poe na lakou kela hui kuai aina, ma ka inoa Alford, Hardy ame Spencer, ka weha ana ae nei i kona keena oihana, ma ka Helu 1124 Alanui Papu, ua manao au, he mea maikai na'u ka hoopau ana ae ia pihihihi ma i keia palapala hamama la a'u e hookaka nei imua o oukou e na Hawai. O ka poe na lakou keia hui kuai aina i kukulu ae, he hookahi kaole, ame elua mau hapa haole, a he mau Hawaii ma ka olelo ana ae. he mau mea i kamaaina i kekahi heluna nui o na Hawaii ame na makamaka haole apuni keia Teritore. O Mr. Alford he haole oia, i lawelawe loihi i ka hana kuai aina, ma Amerika, a he loio kana oihana, me  ka makaukau i ka hana ana i na palapala  pili i ka waiwaipaa. No Hardy hoi, he keiki oia na ka Lunakanawai Kaapuni Hardy o Kauai mamua, i lawelawei ka hana kuai aina, no kekahi manawa loihi, maloko nei i keia kulanakauhale, he kanaka Hawaii oia ma kekahi olelo ana ae, no ka mea maanei nei kona wahi i hanauia ai, a i ulu ae me na kanaka Hawai, me ka hiki hoi ke kamailio i ka olelo Hawaii. No Spencer hoi, owau no ia ka mea nana keia palapala hamama, i noho hana me ka hui kuai papa o Samuel Allan & Robinson no na makahiki loihi, a i kamaaina no hoi i na Hawaii, ma ka inoa William Spencer; ua hoopohihihi i'o ia aku paha ko oukou noonoo, mamuli o ka haole wale no o keia mau inoa ekolu, ka poe na lakou keia hui aina, ma keia hoakaka nae, ke lana nei kuu manao, e hoopauia ana ia mau manao pohihihi, a e manao iho oukou, he hui keia, na ua kanaka Hawaii; o ka inoa, he haole, o ka ili keokeo, ma ka hana nae, ka noonoo ame ka olelo, he Hawaii oiaio ma na ano apau. Nolaila, in a he mau mea pili kekahi a oukou i makemake ai, e laa ke kuai hoolilo ana aku, ka makemake paha e loaa na aina, a mau home e noho ai; mau aina paha iloko o ka pohihihi, a makemake paha e kukulu i mau home, a mau hana e ae i pili aku i na waiwailewa, ua hamama mau ke keena no ka hookipa ana mai i na makemake Hawaii; a ua makaukau mau hoi au, e haawi aku i na kokua ana, ma na alahele apau, e hookoia ai ko oukou @au makemake, e na Hawaii, a e hoopauia ae ai paha ko oukou mau pilikia. Mai poina i ka hele ana mai e iko ia'u, no na kukakuka ana, maluna o na mea apau e poni ai oukou. Owau iho no me ka oialo. S.W. SPENCER, Honolulu, Oct. 17, 1921. EIA MAI KAU INOA ELELE LAHUI I WAKINEKONA. E ae mai ia'u e ka Lunahooponopono o kuu Kuokoa ahonui, ka ipukukui uwiila nana e aha'i aku keia kukulu manao e kau ae la maluna i ike mai na kupa makaainana o ke Teritore Hawaii, o ia hoi i ko'u alawa ana iho ma kekahi o na kolamu o ka Hilo Star ike iho ai i kekahi kukulumanao a James H. K. Kaiwi, e noi mai ana i na kupa Amerika, apau, o ka moho kupono i elele i Wakinekona, o Akaiko Akana, Kahu o ka Ekalesia o Kawaihao. Kupanaha maoli ka hoi keia, ko lou mai nei o Kaiwi i ka ulu i Oahu nei, pehea ka hoi ka ulu i ke alo e noho iho la, (Chas. Rice), in a hoi ua nele ka moho kupono o Kauai, alila pono loa hoi kau pai ana mai nei ia Akana, i elele i Wakinekona. Ua lawa o Oahu nei ka elele, kupono, i Wakinekona o Haalilo, aia ka moho kupono la, nolaila nana pono ia mai e Kauai o Mano, alawaia iho e Niihau, i ke Kikii o ia ka moho, Uwese, lawe a lilo e Oahu alua ia Haalilo, i moh elele. Nou e Molokai Nuiahina, kuua mai he aho a makalii a loaa o Haalilio, huki ka akau huki ka hema,, lei no na kupa o Molokai i ka kukui. E Maui e, e Maui e, oi no o Maui,  kau no i ke hanohano . Eia o Haalilio ku a ke kanaka u'i, hanohano no o Maui, o Maui e ka oi! E Hawaii Kuauli, a moe imua, a loaa ka lanakila ia Haalilio, kau ke poo i ka uluna, o Welehu ka malama; helu a ka Hawaii. Me keia mau wahi poke pua rose, nolaila lawe kela lawe keia, loaa ka puana o Haalilio, i moho elele i Wakinekona, oia ka moho la e Kaiwi, hooleiia mai ka moho a kaua i ka owili lei mokihana o ka Hihikolo. Ua lawa au, a keia pane ana, a e nana kela, keia a ku a pololei, haawi kakou ia kaou apau no Haalilio! Ke hooki nei au me ka hoomaikai nui loa, i ka Lunahooponopono ahonui o ke Kuokoa, ame na keiki ulele hua metala o ka papapa'i keia hoomaikaikiekie loa. J.K. NAMAKAOKALA, Honolulu, Oahu. NEW YORK, Oct. 19. He leka ka i loaa ae i ke komite mawaena o na lahui o ka Y. M. C. mai ka Peresidena Harding mai e hoakaka ana o ka "Pule o ka Makuakane ame ke keikikane" e malamalama ai mai ka la 6 a 12 o Novemaba.HE MEA NUI KA LA I HOOHUIIA AI. (Kakauia e J. K. Mokun@@@) E kuu Solomon ahonui: E oluolu mai oe no @@@ poemanao e kau ae ia maluna, manao no au e oluolu mai ana no kou hanohano, oiai o keia kekahi la ano nui o ke ola ana o ke kanaka, a i lilo hoi na kela ame keia e hoomanao ai ia la a ke ola ana o ke kane, a i ole wahine paha. I ka hoihoi pono ana ae i keia kukulumanao ana, e kala mai no oei k@u meakakau nei, i ka mioi loa aku nei. Ma ka halawai a ka hui Kamehameha, ma ka po Poaha Oct. 6, 1921, i lawe mai ai kou meakakau nei, i olelo hooholo no ka unuhi ana mai i dala mai ka waihona o ka hui i oleloia ae ka no ka haawi ana aku i kekahi makana i ka Mea Hanohano ke Keikialii Kalanianaole ame kana aliiwahine, no ka hoomanao ana i ka piha ana o na makahiki he iwakalua-kumamalima o ko laua noho ma@e ana, a oia hoi, i mea pili dala wale no, aloe mea gula oiai o ka hoomanao ana ia la, o ia kekahi o na la poina ole i ke ola ana o ke kanaka. Ua kohoia na komite ekolu no ka noonoo ana i ka makana kupono J. K. Mokumaia, Edwin Kea, Ed. Vonham me ke akahele loa, oiai ua nui na mea pili la ia laua, o na mea a na komite i hooholo ai i hookahi wale no wahi apana dala ame ka huakumu o ka hui ame ka mahkahiki i hoohuiia ai, ame keia makahiki, ame kona huakumu a me ia mau hooponopono ana i hanaia ai na mea apau. Ma ka Poaono @oa 1 p.m., i hiki aku ai na komite imua o ua mau alii nei, no laua ka la, ame na lululima ana no ko laua la ano nui, i hoolauna aku ai ke komite i ua wahi makana nei, ame na olelo kaukau no ko laua la, me ka eehia no hoi ke nana aku oiai ua loaa mua mai na palapala kona, a hoi mai la na komite me ka piha i ka hauoli nui. Ma ka hora 8:30 p.m., i haalele aku ai au i ko'u home, ahiki ae la kahi o ua mau alii opio nei, ua piha ke alanui i ka poe i konoia, oiai ma ka nana aku a kou meakakau nei, he rula maluna o na rula, aia wale no a me ka palapala kono, o@ai ua hoike mua laua ia mea ma ka wa i ha'iia ae la, i komo aku ai kou kiu nei ma ka puka omna, me kela kulana makaukau piha, oiai o ka rula o ia po, e lawe mai oe i na mea helu ekahi. Aia na komite hookipa e ku mai ana, ame ka hoolauna ama aku imua o na ahi oiai laua e ku mai ana me he la ma ka'u nana aku, aia laua e ku ana iloko o kekahi ahi a e liilii ana i ka u'i ke @@na aku, me he la, e pi'o iho ana, he anueaanue maluna pono o laua. Ua piha maoli ko'u mau kapuaiwawae me ka eehia, i ka nana aku i na alii hope loa o Hawaii nei, a e kaulana nei keia lahui ma ko laua malama ana i ka hanohano o ko laua inoa, ame ko lana mau kupuna i hala aku ame anu lululima ana me laua, a me ka'u kalokalo i ka Makua Lani, e hooloihiia ko olua ola ana a loaa ke kaula kula o keia noho mare ana, a kunou aku la imua o laua. Ua piha maoli ka rumi ike ia manawa, aia ke nee maile la, a komo aku la au i ka rumi e ke ana kekahi pakaukau koa poepoe, ua piha pono i na makana, oiai o ia mau mea he makana ia o na mea dala wale no, aole kekahi mea gula, a i ole koa paha, aka o ka nani o keia mau mea ua oi ae ia, ma ka'u nana aku. Aia au ke haawi la i ka mahalo i kahi mea uuku e kuu hui i haawi ai, oiai o ia hookahi wale no i kona kulana, a hui aku la me na malihini, oiai ua piha mai la ia manawa, aia na pila ke kani la, aia no hoi na aleale kai ke owe mai la i ka aeone, a akoakoa ae la au ame ia mau lede ame na keonimana no hoi, ua piha maoli makou ma ia wahi. O kela kulana ano hoihoi mai no hoi a hoopa ana keia nunu ilipuakea, a me kana olelo mai, ea e Mokumaia aia hoi ihea kau lede A oiai ua piha ia wahi a makou e kuku ana, a oiai, e pane au i kana ninau, a o ko'u mea aku I no hoi  ia, o ka mea pololei maoli o ka hora eono ahiki i ka hora ewalu ko na lede ia, mai ka hora eiwa a ha hora elua, o ko na keonime na ia, oiai eai au maanei i keia manawa, owau wale no he manawa maikai loa keia a'u e lawe a lilo ai i kekahi lede u'i oiai aia kuu moku kaa ua makaukau piha me kona mau mikini, ua @u ae la ko lakou la aka i keia mau olelo. Aia makou ke lilo la i ka nana i na pakaukau i hoonohonohoia ai maluna o ka uwapo, a loaa kahi hale hooma@a maluna o ke kai lipolipo, ame na kukui uwila e a mai ana, he ku maoli no i ka nani, aia ka kahea inoa ana uo na ahi, no laua ka la, o kela ano maa no hoi i keia lahui, o na lealea like ole apau, a i ke kani ana ae o ka hora 11 p.m. i haule iho ai na mea apau maluna o na noho i hoomakaukau ia, a ai aku la i na meaai i hoomakaukauia, he nani ke nana aku. Ma ka nana aku a kou kiu nei, he ulumahiehie maoli kela anaina, a oiai ua hala ae la ka pili aumoe, aia ke neenee aku la i ka hora 1 a.m.. i haalele aku ai au i aa kahua nei, meame, haupu ae la @u no'u iho, o wiliwilia mai ananei ko'u kaniai a me ke aloha ana laua, ame na hoomaikai, a hoi mai la me ka piha hauoli, e ola olua a mau loa a loaa kela kaula gula, ka'u pule. KE KII KEIA O. J. W. KIHE AME OHANA MA KA NUKU O NUUANU MA KA HUAKAI HOLOPUNI LA OAHU.  HOLO KAAPUNI O MR. AME MRE J. W. K. KIHE IA OAHU. (Kakauia e J. K. Mokumaia) Ma ke kakahiaka nui poniponi o ka Lapule, Sept. 10, hora 8:30 a.m., i hiki aku ai kuu mokukaa i ka home o na keiki nei o Puuanahulu ma ka ho me ma Panoa, kahi i kaulana kahi wai malimali me ke aloha. Aia i Pauoa ka liko lehua, ka iini pau ole a ka makemake, Makemake no au a e ike lihi, Kahi wai milimili me ke aloha. Palua, pakolu i ke kekona, I ka hoi akau wili i ka hema. Hemahema ka lawena ua lolelole, Ua ewa ka pilina me ka nihoniho. Ke pahee loa aku @a oiai ua makaukau piha na mea apau a ka ua e haluku ana, o kela kekahi o na la ano e loa, ma ko'u nana ana, aka me kela manao paa e nee kela huakai imua, pela i laweia ai na makaukau piha, a i ka makaukau ana o na mea apau, i hoopuka mai ai ua mokukaa nei, mai kahi alanui liilii Liko Lane, a i ke kaupono ana ae o ka ihu, e hooiho ana i ka peuwini, o ka holo mai la no ia nomua a loaa mai la ke alanui Nuuanu, a i ka hoi pono ana ae o ka ihu i ka makani e pa ponmo mai ana mamua ame kahi kilihune ua e nou pono mai ana mamua a haupu ae la au i keia hauli ana, me he la ua ano pilipili paha me lakou la ma, oiai kahi lihi anuenue e kau palua mai ana maluna ae o Puaiwa a haupu ae la au i keia kau: Ololo ua nopa ke kahawai, A olua e @ele ai i ka wai anu o  ka nahele, Ua li wale i ke koekoe ka huakai hele pii mauna e, Ka huakai hele, pii mauna e Haele i ka uka lilo, e ka lani! Loua i kela nua o ka lani,O ka lani hoikea ka mea paha ia nei E moe ana I ka hiamoe kapu o Niolopua, E moe ana a po ka la e Po Wale hoi Moku i ke a'u la kuu lani. I haele i ke ala muku a Kanaloa, O ke kino loa elike me Kana, I ananaia a puehu ka loa Hoi ha ka nui o ka lani e Like ole paha. I loa ka lani i moe i ke ala e Moe oni ole ka lani i ka ea e Oia ke ea na Kanenuhonua. Ke pakika aku la imua, i ka hoi ka hema, hoi i ka lala, aia mau laua ke mahalo la i ka nani o ke alanui, ame ka maikai o na hele, a laua i lohe wale ai, a kaalo ae la o Niolopa, aia mau ua mokukea nei oni nei nomua, a ka makani ame ka ua e noupono mai ana mamua, ke nana mai oe ia uka o Nuuanu nei, powehiwehi oe ka ike mai, aia mau au ke makaala la i ka'u apana hana, oiai o ka pono o na mea apau, aia maluna o kuu poohiwi a ku iho la i ka nuku o Nuuanu me ka maikai o na mea apau. KUU MEA ALOHA HE KANE UA HALA. E kuu lawe lau oliwa, ka Nupepa Kuokoa, ame ke kapena Mr. Solomon Hanohano, Aloha oe: E oluolu mai hoi oe ia'u in a he rumi kaawale kekahi o kou moku, no'u hoi ia rumi no kela mau hua e kau ae la maluna, anau hoi ai e hookomo iho i ike mai ai ko maua kini makamaka e noho ana ma na kihi eha o ka honua nei, mai ka la hiki ae ma Kumukahi ah ki aku i ka welona a ka la i ka mole olu o Lehua. Maka mahina o Sepy. 24, 1921, i kii mai ai ka anela o ka make, i ka hanu hope o kuu mea aloha he kane Pakelio Keliiholokai: na hala i ke alahoi hou ole mai; ua huna i na maka i ka polikua a Kane. Ua hanauia kuu kane mai ka puhaka mai o kona papa. Mr. Kikaua ma Haiku, Maui i ka mahina o Mei. 15, 1869: ua @iha iaia na makahiki he 52 me 4 mahina, me 9 la, a make aku la oia aloha no! Ua noho pu maua iloko o na makahiki he umikumamaono, ua loaa mai ko maua mau puhaka aku, na keiki 4: ua hala mua mao elua, ua koe elua e ola nei a mai ia laua aku na moopuna 9 e ola nei, aloha no!Nolaila ua hoikeia ma ka @uke nui nenei o ke kanaka i hanauia e ka wahine ua hapa kona mau la, ua piha i na popilikia, a ke mahalo pu aku nei no hoi au i ka poe apau i hele mai me ka lakou mau hoke pua, a i ala maihoi me au i loko o ia po ahiki i ke ao ana; ke noila aku nei ko oukou oluolu e lawe aku i ka'u mau hoomaikai no ka poe apau i akoakoa mai me a'u a na ke Akua no e kokua mai i@ O ka mea kupanaha a kou meakakau nei i ike ai, o kela ua nui a ka makani e pa pukalaki ana, ua pa kolonahe iho la, a ka ua i pau loa ae la, a ke ao Naulu i nalowale aku ai mai na paia lani ae, a ka la e alohi nei i kona nani ui, a na kam@@ele e ku ana, a e maikaikai ana i ka mea a laua i lohe wale ai, oiai o keia nana ana a laua, ua loli loa ae ia mai na makahiki i hala aku, a laua i olelo mai ai, a i keia au naauao ae nei, ke ike nei i keia kaa holomama, ke ike nei i ka mokulele, ame ka mokuluu a ko mauamanao e hapai ae nei, a hoomaikai ae  ka Makua Lani no ka loaa ana ia maua he manawa e nana ai, a mana hoi i heluhelu mau ai ma ke Kilohanao ka malamalama. Nolaila ke ike neimaua me ko maua maka, a ke ike nei i ka nani o na mea apau au e Mokuamaia i hoike ai; ame ke paikii ana, i oni hou ae ai ka ihu o ua mokukaa nei namua, aia makou ke hoi la i ka nuku, a hoi i ka lala, aia laua ke haawi la i na minoaka ana, a ninau mai la kana aliiwahine, aia la hoi ihea kela wai alohilohi elike me ke aniani liilii o Tuberina ke ahuwale o ka meahuna a na kupuna E ike aku ana oe, olai o kela iho an kekhi i nui ai ka akaaka o na kamahele, a kuiho la i ua wahi eawa nei, a lele iho la makou, ame kuu kuhikuhi ana aku ia lakou, aia ma keia oawa, a e kahe nei keia wahi wai a loaa aku kekahi kiowai i hana maikaiia, ia mau la, a o keia mau kumulaau kukui, ame ohia ka mea nana i lawe ae i kekahi ohenanaike loa iloko o ka wai, oiai kahi kaaka e kau hoola'i ana i ka wekiu ana e hoolele pau ana i ka ike a kona maka iluna o ke aiai o ka wai, aia ua mai u'i nei e ku ol@helohe ana, a ka mea kalohe e nana aku ana, pali ke kua, mahina kealo, aohe kauia e ke ao hapa'upa'u, aia na wahi eu nei ke pupue la, no ka mea, ua loaa i ka laau hoomalule kino hekauhola, a poniuailana, a i kahi pauku kino, a haule @@@@@@ o ka wai, o ia ke mea i la palapala a @@@ ahiki i keia k@@@kuria hou e nee nei, ame ke paikii ana, ame ko laua mahalo ana i ka mea a laua i lohe wale ai a kau ae la i keia wahi kau: Hana aku la i ke aouli ka lani, Liua hoi ka maka i ka nalo loa, Kiowaikaula no Waianae, He poowai no Kalalau iuka, No makani palua i ka lua i Halialia, Auwe kuu hoa o ke Koolau, Mai ka Malanai o Kailua e, Ke ahe wale la i ke oho o ke uki; I ke kila pukaa la o Alele, I ka pouli hau a oi hala, Hala hoomau, Hele loa e Lu iho la i ko kino, oleoleo la i ka moana e Au mai ana ka maka hoaloha ke kumu o ka po. (Aole i pau.) kakou  apau, ma ka inoa o Iesu. Me na keiki o ka papapa'i ko'u al@ ha nui. Owau me ka oiaio. MRS. K. W. KANIHONUI, Waialua, Oahu, T. H. KAʻU PANE MAHALO I ke makamaka maikai, Mr. S. W. Kepano, Aloha oe: He mau malihini kaua, aole i hookamaaina mua is kaua iho, eia nae hookahi kupuna o ka mea apiki nae, eia no kaua i ka mokupuni hookahi ma ke kulanakauhale o  Honolulu, a ke manao nei au, aole no kauai mamao loa kekahi; a peheaiho la la hoi i hala ai i na lena ike a ka maka. Ua hiki hoi, a hala ka ulu aia no i ke alo. Ma ka Nupepa Koukoa o na manawa i hala ae, nena ke poomanao e kau ana: Hoomaha i ka ikiiki wela o kekaona; i ko'u heluhelu ana i ka moolelo o kela huakai hoomaha, ua hikiia'u ke olelo ae, na maona po@@ kamaka i ka honua i na mea maikai a maluna ae o ia mau mea, he loa a polopeka ma na huamele, e laa na himeni, hulu olioli hoaeae a pela aku. He wahi mokupuni aala loa ia paha hoi keia o Molokai e ka poe kaahele, o ke kaikuahine aku nei ka mua he he holo makaikai aku hoi kana i ka aina uluwehi, eia nae, he nana iho i kona mau manao, oia kekahi loaa ko'iko'i ma na huamele, in a hoi ha pela, na like no @like , me ka Ua Kanilehua, a'i ole, hookahi wai o ka like. Me ka mahalo, owau no me ka h@@haa: GEO. W. PAHU, 2210 Lililia St., Honolulu Oct. 4, 1921 HE MAI OLELO HOOMANAO ALOHA NO MRS. MARGARET KAA NOI PUPULENUI. Hanauia o Mrs. Margaret Ka noi Pupulenui Kaina ma Hahinano, H @@ Hawaii, ma ka la 30 o Novemaba, 1@64 a pauaho mai oia i keia ao inoa ma Lahaina i ka la 15 o Sepatemaba 1921. O Hookeikei kona makuahine, a @ Rev. Pupulenui kona makuakane, he eiwa lakou mai ia laua mai, a ua hala e aku lakou, koe ,ai oia, he kaikuaana o Melepoka, aia i Olaa oia, a he kaiku nane o Kapela, aia i ke awawa o Waipio, Hawaii. Hoonaauaoia oia iloko o na kula olelo Hawaii o Hilo, a pau kona hele kula ana, holo oia no Honolulu, a ma hope iho kipa mai ma Maui new. Hala wai me Davida Kaina a mareia laua ma Waihee i ka 1884. Ma Waihee ko laua home a nunui na keiki, hala aku ekolu, koe mai elua, oia o David Kaina opio ame Moses Kaina, he mau paahana hilinaiia no ke aupuni kalana. Haalele ia Waihee a noho i ka ma kani Kakehau o Kula ma Keokoa no kekahi mau makahiki, a mailaila @@ a Keawakapu, Kaluaihakoko, Kalepolepo, Kihei, Puunene, Kahului, a ma ka Malu Kuawa o Wailuku, a pauaho mai la, a niau aku la maiwaena aku o kakou, kona mau hoa paahana @oko o ka Haku, haalele ke kane me n@ keiki, e luuluu a e kauikau nona. He wahine o Mrs. Kaanoi Kaina i kupaa mahope o ke Akua oiaio i na la apau o kona ola ama. He paahana pauaho ole no Iesu ma na wahi apau a laua i noho ai. He olioli kona naau iloko o na hana a ka Haku. A pilipono iaia na olelo a ka Mea Haku Halelu e olelo ana: Oiaio, ina e hele au ma ke awawa malu o ka make, Aole au e weliweli i ka poina: no ka mea, o Oe pu kekahi me a'u: O kou mana, ame kou kookoo, ko'u mau mea ia e oluolu ai." He hoahanau o Mrs, Kaanoi Kaina no ke Ekalesia o Kaahumanu, he la@@ no ka Kula Subati ame ka Ahahui @ @., a he elele Ahahui C. E. i ka A@a Pacaina ma Hilo, a i ka Aha Moku puni ma Wainee, Lahiana, a malailaoia i pauaho mai ai i keia ola honua ana. Ua oluolu i ke Akua mana loa ke kii ana mai a lawe aku laia maiwaena aku o kona mau hoa paahana iloko o Kristo. Ua haalele mai oia kana mau mea aloha, he kane me na keiki, e u aname ke kaumaha a luuluu no ke aloha iaia. Nolaila, e hooholoia, o makou o na hoahanau, na lala o ke Kula Sabati ame na lala o ka Ahahui C. E. o ka Ekalesia o Kaahumanu, Wailuku, ke komo pu nei me ke kane i hooneleia i ka wahine ame na keiki, e kanikau pu nona a e hoike ae hoi i ko makou minamina iaia, a ke pule nei makou i ke Akua e hoomama ae i na haawina kaumaha i kau iho maluna o kana kane ame na keiji kona ohana. E hooholoia e haawi i hookahi ko pe o keia olelo hoalohaloha i ke kane mare me na keiki, a e hoouna'a hookahi kope i ka Nupepa Kuokoa, hookahi kope i ka Hoaloha a o kop@ia keia mau olelo iloko o ka @uke moolelo o ka Ekalesia o Kaahumanu, Wailuku, Maui. MRS. ANNIE KAUMEHEIWA, MARY WAIWAIOLE. MRS. JULIA KALUA, WM. KUKONA,CHAS, WILOX, Komite o ka Ekalesia ke Kula Sabati ame Ahahui C. E. o Kaahumanu. Wailuku, Maui. Okatoba 2, 1921. HOOMAOIA KA LA HANAU O KE KAMALIIWAHINE KAIULANI. Ma ke Kula Kaiulani ma Kapalama ma ka Poakahi nei i malamaia ai ua hana hoomanao no ka la hanau o ke Kamaliiwahine Kaiulani, ka mea nona ka inoa e o nei maluna o ia kula, ma ka hora I auwina la i malamaia ai na hana hoomanao. O ka la Sabati aku ka la 16 o Okatoba, kona la hanau no ka mea, ua hauouia oia ma ia la i ka 1875, a ina no kona ola nei uapiha iaia na makahiki he 45 a oi, akumamuli o ke kaa ana o ia la i ke Sabati pela i hoopaneeia mai ai ka malama ana i na hana hoomanao nona a ka auwina la Poakahi mai. Ua nui a lehulehu na makua ana ka poe makaikai i hoea ae ma ia auwina la e ike i na hana hoomakaukauia, mai na Hawaii a na lahui e me ka piha i ka hauoli no na hana i hoomakaukauia. Malaila aku ka hana Hawaii a he mau mele Hawaii lehulehu ka i paaniia e ka hana malaloo ke alakai ana a ka Mekia Kealakai. Ua kukuluia he awai nui maluna o ke kahua o ka halekula, a maluna o ia awai i hoikeike mai ai na haumana i kekahi mau hana i hoomakaukauiame ka noeau loa a i kupono hoi a@ka hanohano o ia la. He kii nui o ke Kamaliiwahine Kaiulani ka i kukulu ia ae ma kekahi wahi me ka hoohiwahi waia ana me na lei.Na Mr. Gerrit@Wilder, kekahi o na haole kamaainama Hawaii nei, i hoakaka mai i ka mooleloi pili loa aku i ke ola ana a kekamaliiwahine opio, elike me ka naHawaii e ola nei i keia la i ikemakaai i ke kamaliiwahine opio ame konamoolelo.Mahope iho o keia he hoikeike kiiolu; o kekahi o na haumana o ia kula ka mea i lawe ae i ka mahele o ke Kamaliiwahine Kaiulani, ua kahiko oia a like me ke kamaliiwahine i koua wae ola ana. Nani na himeni i meleia mai e na haumana a piha ulumahiehieno hoi na mea apau i hoea aku ia kula ma ia la. Aole keia o ka maka mua loao ka manawa o ka molomaia ana o nei hana hoomanao e ia kulu,he lehulehu na makahiki i hala aku o ka hoomanaoia ana elike iho la me keia a @ hoomau loa ia aku ana elike me ka loihi o ke ku ana o ia kula.