Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 42, 21 October 1921 — Page 5

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no

WILEBA DANUBA

a i ole

Mai ke Kulana Haahaa a i ka Hanohano

He Moolelo i Piha me na Hana

Hoopahaohao

 

            "O keia ae la na kumu ano nui elua, nana i papani kuu waha, a noho hamau loa. me he hipa keiki la, e alakaiia ana imua o ka mea nana e pepehi mai iaia a make ; a me ka paa nae o kuu manao. aia au a kaawale mai kela kapena ino mai. alaila kamailio ae au i ka mea oiaio; a uwalo aku hoi imua ou no ka pono ame ke aloha i ka hoa-kanaka.

            "Ua ulu pu mai kekahi noonoo iloko o'u, in a ua hoopoinoia ana iho, i kou poho, o ke kuai ana ia'u, mamuli o na hana hoopunipuni a kela kapena, alaila na kuu mau hoaloha no auanei, e uku pono mai ia oe, i ka hina i pa-umi ae, imua o kau i uku aku ai i kela kana ino."

            "Ea, heaha keia mea au e noke mai nei i ke kamailio e ke kaikamahine opio? He like maoli ke ano o kau kamailio ana, me kekahi kakaolelo kaulana, a no'u iho, aole he hiki ke hoomaopopo aku i kou manao maoli." wahi a Rumefoda, me ka piha i ke kahaha, me ka noke pu ana hoi i ke kuwakuwai i kona matt maka.

            "Ua hookahaha i'o ia aku paha oe e Mr. Rumeloda, mamuli o ke ano o ka'u mea e ka@ailio aku nei ia oe, i kaokoa, mai ke ano mai a kekahi poe e ae e kamailio ai, o ke kumu no ea, he lede au, ma ka hoonaauaoia hookama a Kapena Fula, o ka Mokupuni Fula, a o ka wahine mare hoi a Konela Puluka Gawila o ka Pualikoa o Amerika Huipuia.

            "Ma ke ahiahi o ko'u mare ana i ka'u kane, ua hoohanuhanuia au i ka laau hoohiamoe, a laweia ma ke ano limanui, e ke kapena o kela moke, me kona poe kanaka, a kuai hooliloia mai la ia oe; aole no ka makemakea maoli i na dala au i uku aku ai i kela  kapena, au paha i manaoio ai, he kaikamahine hapa Paele kau o ke kuai aa, aka no kekahi mau hana, i oi aku imua o kela, aka nae aole a kaua kamailio ana no ia mea.

            "Ua hoike aku la au imua ou. i ko'u inoa ame ko'u kulana. o ka'u mau hoaloha, no ke kii ana mai ia'u, a oiai e kakali ana o ka loaa mai o kekahi pane, he mea pono, e hanaia mai au e oe, oiai e noho ana mlalo o kou malu, make ano i kulike me ko'u kulana oiaio maoli, aole ma kekahi ano e ae. Aole loa o'u wahi kanalua iki, mamuli o kou kuai ana ia'u a kaa mai malalo o kou malu ua hoopakele ae oe ia'u mai kela kapena ino mai e hoihoi hou mai ai ko'u mau hoaloha i kau dala, o ka lilo ana, i paumi ae ka nui, i kau i uku ai no'u.'

            Ua kamailioia aku kela mau olelo apau e Dane, me ke kui'o maoli. eia nae, oiai ua hele kela kanaka a piha me na olelo hoopunipuni mai ke kapena aku nana i kuai hoolilo aku i kela kaikamahine iaia, aohe on a wahi mea a puni mai, a o ia ka ua kanaka nei i pane mai ai:

            "He oiaio no ka na mea a Merika i kamailio mai ai ia'u, akahi au a ike, i ka ikaika maoli o keia ma'i opulepule i loaa ia oe. O keia kekahi o na moolelo kupaianaha loa a'u i lohe ai, e hoakaka pono mai oe i na mea apau e pili ana ia oe mai i kinohi mai!"

            "E hoike aku ana no au, elike me ka'u mau mea i hoomaopopo. no ka mea ua kamailio mua aku nei au, no ko'u hoohanuhanuia ana i ka laau hoo hiamoe, nolaila he mau mea kakahi a'u iike ole ae, i ka wa e kupouli ana ko'u noonoo, malalo o ka mana o kela laau."

            "Ke olalau hou mai nei ka olelo a keia kaikamahine, i ka manawa paha i loaa ai o ka fiva iaia, kona wa o ka maopopo @le ana i kekahi mau mea." i namunamu wale iho i no ua kanaka nei iaia iho, alaila kauoha mai la ia Dane, e hoike aku i kana mau mea i hoomaopopo.

            Ma kela wahi i hoomaka aku ai o Dane, e hoakaka i na mea apau ana i hoomaopopo, mai kona hoi ana aku noloko o kona runi, ahiki i kona puoho ana ae, aia ka oia maluna o kekahi moku kahi noho ai.

            "O kena kekahi o na moolelo ano e au e kamailio mai nei ia'u, a ma na mea e pili ana i kou laweia ana ma ke ano limanui, me he mea la, o kau wahi ano nui loa ia, e kuawili mau mai ana ke kamailio ana."

            "He hookahi kumu o kou manaoio ole mai ia'u, mamuli no ia o kou puni loa i na olelo hoopunipuni a wahahee maoli a ke kapena nana i lawe aihue ia'u ma ke ano kolohe; aka i wahi nae e hoopauia ae ai kou mau manao kanalua apau, e kakau koke oe i leka i kuu mau hoaloha, a iloko auanei o ka mahina hookahi, e loaa mai ana no ka pane no kau leka, a i ole, hoea kino mai kuu hoaloha, no ke kii ana mai ia'u. E kakau koke aku oe ia lakou, o keia ka'u leo uwalo imua ou!"

            "Ke manzo nei au, he hana hoohaahaa loa na'u, ke kakau ana aku i kekahi ohana hanohano a'u i kamaaina mua ole ai, mamuli o kau kauoha, e kapaia mai ana au i ke kanaka pupule!"

            "Ina hoi ha aole e hiki ia oe ke kakau aku i kuu mau hoaloha, alaila e ae mai oe, na'u ponoi no e kakau aku ia lakou, he nani hoi ia ua hoole mai la oe, a i keia la no au e hoouna aku ai i kekahi leka, e hoike aku ana no ko'u wahi e noho nei, a e loaa mai ai hoi ia lakou ke huli mai!"

            "E Zora, he hana paakiki loa na'u ka ae ana aku e hooko i kena manao ou. Ke kapa nei oe ia oe iho Mrs. Puluka Gawila ; ua ike no anei oe iaia?"

            "Ma na manawa apau loa a'u e nana aku ai iloko o ke aniani kilihi, e ike ana au i kona helehelena mahope iho o ko'u mareia ana i ka'u kane."

            "Ina ua ike i'o oe ia Mrs. Puluka Gawila, alaila ua ike aku oe i kakahi wahine opio aiai o kona ili, a huapala hoi o kona helehelena, i kaokoa loa nae kona ano mai kou mai, he kaikamahine hapa Paele oe e Zora."

            "Ua puni loa oe i kela kapena ino. Owau no keia o Mrs. Gawila. a o ke kumu o ke kaokoa o ko'u ano, mai ke ano mai o Mrs. Gawila au i ike mua ai iaia, mamuli no ia o ka hooluuia ana o ko'u lauoho, ko'u ili ame na ku'emaka,. Pehea la oe e paakiki nei, me ka ae ole e kakau aku i kuu mau hoaloha, a i ole, e ae mai hoi oe, na'u maoli no e kakau aku ia lakou?

            "Ina no hoea mai o kuu kane, ame kuu makua hookama, aole loa laua e hoohewahewa mai ana ia'u, oiai no keia mau hana hoomaewaewa a ka poe kolohe, i hookau mai ai maluna o kuu helehelena ame kuu ili." alaila puili ae la o Dane i kona mau lima a elua mamua o kona umauma, a pahola aku la hoi imua o Rumefoda. no ka uwalo ana aku i kela kanaka e maliu mai i kana noi, no ke kakau aku i kona mau hoaloha.

            Iloko nae o kela mau mea oiaio apau a Dane e hoakaka aku nei, he mea ole wale no ia i kela kanaka, aole loa he hookahi o kela mau olelo ana i manaoio ai, a o ia kana o ka pane ana mai @

            "Ua piha loa oe e Zora i na uhane hehena! Aole oe o Mrs. Puluka Gawila, elike me kou lilo ole ana he wahine na ke Za o Rucias, ia'u ma Wakinekona i ke kau hoolilo aku nei i hala, ua ike mau au i ka lede nona ka inoa au e kapa nei ia oe iho ma na wahi akea. He oiaio, ua kulike kou helehelena me ko Mrs. Puluka Gawila, aka nae, he keokeo kona ili, a loihi kona kino me ka pu'ipu'i maikai, a nou hoi, he eleele kou ili, a he wiwi kou kino, e hiki ole ai ia oe ke pulapu mai ia'u."

            "He oiaio, ua kuhihewa loa oe ia'u, mamuli o ka hooluuia ana o ko'u ili ame ka lauoho, a o ke kumu wiwi o ko'u kino, o ia no ka uuku loa o ka'u mau meaai e ai ai, no ka piha i ke kaumaha, i ua hana lapuwale a ko'u mau enemi. O keia mau ano o'u, na mea nana i kokua aku i ka hoopunipuni a ke kanaka nana i kuai hoolilo mai ia'u ia oe, aka ua hiki iaia ke hoopunipuni i ka poe i kamaaina mua ole ia'u, aole nae e hiki ke hoopunipuni aku i ko'u mau hoaloha.

            "Ina oe he kanaka ialoha i ka hoa-kanaka iloko o ka pilikia alaila, e ae mai oe, na'u ponoi no e kakau aku i ko'u mau hoaloha, ua hiki ia lakou ke ike koke e hookahahaia iho ana i ka hele koke ana mai e hui pu me a'u, a e ike mai ana no lakou owau no keia o Mrs. Puluka Gawila, me ka hiki ole i keia waihooluu i kauia mai maluna o'u, ke pulapu aku ia lakou."

            "Ke oi loa mai la kou opulepule e Zora, aole e hiki ia'u ke ae aku i kena manao ou. He mea hou aku anei kekahi au i makemake ai e kamailio mai ia'u, in a pela, o ka manawa keia." alaila hoopiha iho la o Rumefoda i ka paka iloko o kona ipupaka, a koe ae la no hoi i ke kukaepele.

            "Ae, he hookahi a'u mea i koe e ninau aku ai ia oe, a nau ia e pane mai elike me kau i ike ai he kupono. Ua hoike aku nei au ia oe i ko'u inoa oiaio@ a he lede hoi au ma ka hoonaauaoia ana, a ma ko'u kulana no hoi, a ke makemake nei au e ninau aku ia oe e Rumefoda, o ko'u ano, ko'u kulana ame ke ano o ka'u mau olelo no kekahi kaikamahine kauwa anei ia?"

            "Eia no ka'u pane, he kulana kou i kaokoa ae, mai ko na kauwa maamau nei," wahi a Rumefoda, me ka wehe ana ae i kona ipupaka mai ka waha aku, a i hou mai la :

            "Ua hoolako mua mai o Merika ia'u, me kona mau ano, o ia hoi, ua hiki ia oe ke kimeni, ke hookani piano, ke hulahula, a ke kamailio me ka piha makaukau loa, a no keia mahele hope, ke ike i'o nei au i ka pololei o na mea a kela kanaka o ke kamailio ana mai nou," alaila hookomo hou ae la oia i kona ipupaka iloko o ka waha.

            "Ina pela, e ae mai oe, e ninau aku au, pehea ka Merika mea i hoakaka mai ai imua ou, i ke ano i hiki ai i kekahi kaikamahine hapa Paele, he hana i keia mau mea lehulehu?"

            "Eia no, oiai au me Merika e ai ana, a e inu ana hoi i ko maua kiaha waina, hoike mai la oia nou, he kaikamahine oe na kekahi kanaka mahiai waiwai, a i kou manawa he ehiku wale no makahiki, i hoouna ai oia ia oe ma kekahi kula ma ka Akau no ka hoonaauaoia : o ka iini iloko o kela kanaka, o ia no kou lilo i lede, nolaila, ua haalele aku la oia ia oe e noho ma kela kula, no na makahiki he umi, alaila kii aku la ia oe a hoihoi mai la no kona home.

            "Mamua nae o ka hiki ana i kou makuakane, ke hana mai i kekahi mau mea e pono ai oe, ua make iho la oia, nolaila ua kuai hooliloia aku la oe, me ka nui ae o na kauwa a kela kanaka. Ua lilo aku oe i ke kuaiia i kekahi kapena moku, ma ke ano, he kauwa na kana wahine opio, oiai laua ma ka laua huaka'i mahina meli. Ma kela huaka'i, ua loaa iho la oe i kekahi ma'i fiva ikaika loa, a i kou ola ana ae, ua ikeia ke olalau o kau mau olelo, ame ka maikaii ole o kou noonoo ikekahi manawa.

            "E hoolana nae i ka manao e kuu kaikamahine, e loaa aku ana ia oe na lole nani, a e noho aku ana oe iloko o ka oluolu ame ka hanohano. Aia a haalele iho au i keia ola ana, ia wa auanei e loaa aku ai ka noho kuokoa ana ia oe; nolaila e ike mai oe, aole au mea e hoohalahala ai, elike paha me ia au i hopohopo loa ai, e hooliloia aku ana oe i kauwa , elike me ka nui o na kauwa e ae. Ea, ua lawa keia noke ana o kaua i ke kamailo, e haawi mai oe i hookahi manawa a'u e honi aku ai i kou papalina!" alaila i ka ike ana aku o ua kanaka nei i ke kiei ana mai o ka wahine Paele, ku ino ae la iluna, a pane aku la me ka leo o ka mea i piha i ka inaina:

          "Heaha mai nei kau e keia wahine poneko, oloko nei o keia rumi?"

          "Aole he hana maa na'u ka hoea ana mai imua ou e kuu haku, aka nae, no ko'u manao, he kuleana nui ko'u e hele mai ai i keia manawa, pela iho la oe i ike mai la ia'u, a in a o ka Makaikiu Kaaka kekahi maanei, e apono mai ana oia i ko'u manao," i kamailio mai ai ka wahine Paele, me he mea la aole he maka'u iloko on a, no kona haku.

          "Aohe o'u manawa e noonoo aku au no kau mea e kamailio nei, e hele koke aku oe e keia wahine, ma kau mau hana!"

          "Aole au e hele ana, mai keia wahi aku, akihi i kou lohe ana aku i ko'u manao, in a paha ua kupono ia i kou noonoo a kupono ole!"

          "E @@ koke o@@@@@@ wailoko @@@ ke@ rumi. @ @ke a @anei oe. aole he h@@@ @@@lahi, ka hoom@@@@@ ana i ko'u inaina!"

          "E lohe oe i ko'u manao ea. o oe kekahi o na kanaka noonoo ole no ko ha'i pono. Aole he olelo ana nou, ua piha kou opu, ua ai iho nei oe a maona. Pehea keia kaikamahine oia, pela no anei oia e noho ai me ka ai ole?" No kona pono, ke kauoha aku nei au ia oe, e hoopau i kou kamailio ana me ia, a e hookuu mai e hele oia e ai i kona aina kakahiaka!"

          "Ina pela. e hele mua oe e Zora e ai i kou aina kakahiaka, aia hoi oe a maona, alaila hele hou mai no ka hoopau pono ana i ka kaua mau kamailio ana!"

 

MOKUNA XXV

 

          Hele aku o Dane a noho ma ka aoao o ke pakaukau, me ke kauoha ana aku i ka wahine Paele, e lawe mai i pola kope nona, o kona hoomaka aku la no ia e ai, aole no kona pololi maoli, aka he pono ai wale aku no, aia ka pono o ka mau o ka ikaika iloko o kona kino.

          I kona maona ana, hoi mai la oia no ka rumi mamaua o ka hale, e kakali aku ana no o Rumefoda iaia, a i kela komo ana aku o Dane iloko, ku mai la ua kanaka nei iluna, no ke pani ana aku i ka puka a paa, me ka hele ana aku e nana i kekahi puka hou ae o ua rumi nei, in a paha ua paa pu ia puka, i ke kiia.

          Aia o Dane ke ku malie la i kahi hookahi, me ka hakilo pono ana aku i na hana a kela kanaka, a ke ike la oia, he manao epa kolohe ka i loko o ua kanaka nei, o ke kumu ia o kona pani ana i na puka a paa, eia nae, iaia i haha iho ai mamua o kona umauma, a pa aku la kona lima, i kana pahi, minoaka iho la oia mamuli o kona noonoo ana iho, in a he hana kolohe ka kela kanaka i hoolala ai maluna on a, alaila e lawe okoa ae ana no oia, i kona ola iho, mamua o ka hookoia ana o na manao lapuwale o Rumefoda.

          I ka ike ana o ua kanaka nei, ua pau na puka i ka paa hoi aku la a noho maluna o ke koki, me ke kahea ana mai ia Dane e hele aku a noho ma kona aoao, iluna o ke koki.

          Ma kahi nae o ko Dane hooko ana aku i ke kauoha a kona haku, ku ae la oia a pololei iluna, aia hoi ke kuoo ma kona mau maka, me he mea la e hoike aku ana ia Rumefoda, aole loa oia e ae ana ma kekahi ana, e hele aku a noho ma ka aoao o ke kanaka nana i kuai a lilo malalo o kona malu.

          "E hele mai hoi oe e Zora a noho ma kuu aoao nei, no ka mea o kaua wale no maloko nei o keia rumi, e hiki ole ai i kela wahine Paele, ke komo mai iloko nei.

          "Ea, e hele mai hoi e Zora maanei nei e noho ai, he malo'elo'e ke ku iluna!" me ka pa'ipa'i ana iho o ua kanaka nei iluna o ke koki.

          "Aole loa he kuleana o kekahi kauwa e noho pu ai me kona haku," i pane aku ai o Dane, no ka pono imi wale aku no i wahi kumupale, e kaawale mai ai oia mai kela kanaka mai.

          "He lalau kena noonoo ou e Zora, no ka mea e pili ana i ka haku ame ke kauwa. He mea oiaio, ua kuai alu au a lilo mai oe ia'u, me kekahi huina dala mahuahua, a i ko'u ike maoli ana i kou waiwaiio maoli, ua hiki loa ia'u ke uku aku, i kekahi kumukuai i pa-umiia ae, i ka mea a'u i uku aku ai i ke kapena o kela moku, i wahi e lilo mai ai oe na'u.

          "Auhea oe e Zora, o ka mea oiaio no ea, aole loa au i kuai aku i kekahi wahine huapala elike me oe, ma ke ano i kauwa lawelawe, aole loa. Elike me ka hiki ole ia'u ke kuai aku i kekahi lole silika maikai, a hoolilo i pale no ka puka, pela no ka hiki ole ia'u ke hoolilo ia oe i kauwa.

          "Ma ka manawa mua loa a'u iike aku ai i kou helehelena nohea, ua komo koke ka manao hoohihi iloko o'u, e kuai aku au a lilo mai oe, i hoa kaunu no'u, i hoa ha'iha'i olelo, no ko'u mau la kanaka makua, i milim li a i punahele na kuu aloha. Aole loa he wahi noonoo iki iloko o'u. e hoolilo ia oe i kauwa lawelawe, aka. i malamalama no kuu home nei, a ma ka olelo pokole ana ae, i wahine oe na'u, ka mea nana e noho rula i ko'u home, a maluna hoi o ka'u mau kauwa apau. I hookahi ko kaua kaana like ana, i na haawi na laahia o ka hauoli, a ua hiki ia oe ke hoolilo aku i ka'u mau dala, elike me kou makemake ; a iloko o ko'u wa ma'i, nau au e malama mai, aia au a hala aku ma kela ao, alaila e holo aku auanei ko'u mau waiwai apau maluna ou. O keia iho la ko'u manao, o ka lawe ana mai ia oe e Zora malalo o ko'u malu, aole ma kekahi ano okoa ae."

          "E aa ana anei oe e kamailio mai i kena mau olelo imua o'u, kekahi wahine maemae, i mareia i ke kane?" wahi a Dane, me kona hele a ulupuni i ka huhu, no na olelo kohu ole a Rumefoda, me ka hoohaahaa i ko ia nei kulana.

          "Ke kamailio hou mai nei no oe, i na mea hiki ole ia'u ke hilinai aku, aka ua pololei na mea a ke kapena o ka moku i hoike mai ai, ua opulepule maoli ia no kou noonoo. O keia ka manawa ikaika loa o kou opulepule, ua kiekie ka mahina, aka, i ka manawa e pouli ai, e auhee aku auanei kena ano ou ; o ka'u wale no e mau olelo ma keia mua aku. I hoike aku no au ia oe e Zora ea, aole i kupono iki kau mau mea i hana mai ai i kou haku nei. Ua laki maoli no oe ua lilo mai oe ia'u, aole i kekahi mea e aku!"

          "Laki i'o ka hou!' wahi a Dane, me kela inaina no iloko on a no kela kanaka.

          "Ae, ua laki oe i kou lilo ana mai ia'u, no ka mea, in a nei no kou lawe loa ia aku no ke kulanakauhale o Nu Olina, e waihoia aku ana oe ma ke ano kudala, ma ia ano e lilo aku ana oe i kekahi kanaka, lapuwale. a i ka wa auanei e pau ai o kona hoihoi ia oe, no kekahi manawa pokole wale no, e kuai hooliloia aku ana oe i ka mea okoa aku ; oiai nae, no'u nei, aole loa he wahi noonoo iki iloko o'u, e kaahookaawale ae ia kaua."

wale o e ma ia'u aku, o ka make wale no ka mea nana e

          "Auhea oe e Mr. Rumefoda, mai kuu waha ponoi aku nei, e lohe ai oe i na mea oiaio apau, ina aole oe i ike mua i ka mea oiaio. Pehea la ka nui o na olelo a kekahi poe e aku, i hoopiha mai ai i kou mau pepeiao, he mau olelo hoopunipuni wale no ia, aole loa he hookahi oiaio iloko olaila.

          "He kanaka elemakule oe, ua poohina kou mau lauoho. a ua nui hoi kou mau makahiki ,aole nae no ke keokeo ana o kou mau lauoho, a ma ka nui ana hoi o kou mau makahiki, ke kumu o kou elemakule, aka mamuli o kau mau hana ekaeka. O na kanaka, i hoolilo ia lakou iho, i mau kauwa na ka hewa, aole loa he loihi o ko lakou mau makahiki aku i koe e ola aku ai ma keia mua aku, he mau makahiki pokole wale no koe, he mau mahina paha. a i ole he mau pule wale no paha. aole e hiki ia oe ke hoole mai i ka oiaio o keia mea a@ e olelo aku nei imua ou. me ka hookamani ole, ua kaupaonaia kou mau la."

          "O oe ka mea e hoopomaikaiia aku, ma ka mare ana mai me a'u ; nolaila e pau ka haiolelo ana, a e ae mai. e lilo oe i mea nana e hooluolu mai, a e hoohauoli mai i ko'u mau la i koe o ke ola ana ma keia ili honua."

          "Mai noke mai oe i ke kamailio i kena mau olelo kohu ole! I lohe oe ea, aole a'u mea hoowahawaha e ae ma ka honua nei, o na kanaka elemakule elike me kou ano. Me ia piha no nae o'u i ka hoowahawaha, ke kauoha aku nei au ia oe. e nana nou iho! Ua nui i'o kou mau makahiki, he nawaliwali kou mau lala. ua piha hoi kou ola ana me na ano pelapela a haumia, na keia mau ano auanei iloko o kou ola ana e hoouna aku ia oe loko o ka luakupapau. E hoomanao i ke a'o no ke ola o kou uhane, o keia wale no ka manawa kupono nou e mihi ai i kou mau hewa, o hoea mai auanei, ka la au e ku aku ai imua o ka Lunakanawai o na Lunakanawai, a Nana auanei e kau mai i ka hoopa'i maluna ou."

          "Ua hooi loa ia ae ko'u hoohihi nou e Zora, aole wale no ka u'i o kou helehelena. aka no kou akamai pu kekahi i ka haiolelo ; nolaila, ma ka la apopo, e lilo mai ai oe i wahine mare ma'u.

          "Manao anei oe he wahi maka'u kekahi iloko o'u, no kou mau niho liilii, ia oe e nanahu mai ana ia'u? Aohe au wahi eha a'u e maka'u akuai. He mea au i komo iloko o na hoouka kaua hahana he nui ma ke kaua o Mekikio; ua ku aku imua o na elau pu, a na enemi, me ka wiwoole, o kou mau maiao, ua like ia me ka uwa'u ana a ka popoki, aohe eha e loaa mai ia'u.

          "Aia kaua a mare aku e kuu aloha, e ike auanei oe, he okoa loa kau mau mea e haiolelo ai, iloko o ka mahina hookahi mai keia manawa aku." alaila kii aku la ua o Rumefoda e wehe i kekahi puka. hemo ae la hoi kona ipupaka, o ka oili aku la no ia iwaho, hele i ka holoholo.

          He elima paha minuke o kela kaawale ana aku o Rumefoda, komo ana no o Venuka, ke kokoolua, o ke kuai like ia ana e kela kanaka, me Dane, a o ia ka Dane, o ka pane ana aku i ka wahine Paele :

          "e noi aku ana au ia oe e Venuka e noho pu mai oe me a'u, maloko o ko'u rumi i keia po, no ka hakilo ana aku i kela kanaka."

          "Aole paha e hiki ia'u ke ae aku i kena manao ou, no ka mea i keia kakahiaka iho nei, ua olelo mai ka haku o kaua, e hoi no au maloko o ko'u rumi e hiamoe ai i keia po : aka nae, malia paha, o hiki no ia'u ke hele aku me ka palanehe loa, ahiki i ke komo ana iloko o kou rumi, me ka ike ole mai o kela kanaka!

          "E hoea mai ana kekahi poe keonimana, a mau hoaloha o ka haku o kaua i keia ahiahi, no ka mea ke hoomakaukauia mai nei kekahi mau meaai, nolaila aole o'u manao e hoea aku ana kela kanaka, no ka hoopilikia ana i keia po!"

          "Me ka nana ole, no kona hele mai e hoopilikia, a hoopilikia ole paha ke makemake loa nei au ia oe e Venuka, o oe pu kekahi me a'u, maloko o kuu rumi i keia po."

          "Ina ua makemake loa oe ia'u ea, alaila e hilinai mai maluna o'u, no ka hooko aku i kau mau kauoha apau e kuu hone!"

 

MOKUNA XXVI

 

          Aole he hoopilikia hou mai o Rumefoda ia Ad@@@, mai kela manawa aku, ahiki i ke ahiahi ana, aia mau no o Dane, maloko o kona rumi kahi i noho ai, me ka piha i ke kaumaha, no ke ano o ka hana a kela kanaka i manao ai maluna ona.

          Ma ka hora eono o kela ahiahi, ua hoea mai la na hoaloha o Rumefoda, no ka hoohala ana i kela ahiahi, me ke kanaka elemakule, no ka mea he hana maa no ia i ua kanaka nei, ke kono ana i ka poe apau, i kulike na ano me kona, he hookahi ko lakou hauoli ana, ma na ano apau, elike me ko lakou makemake.

          Ma ka hora ehiku o kela ahiahi ua hoomaka ka ai ana a ua poe kanaka nei, e ai ana. e inu ana. mai ka uuku mai ke kamailio ana a kela poe, ahiki i ka uwa okoa ana, no ka mea ua nohoalii iho la ka waiona maluna o lakou, a noke ae la hoi kekahi poe, i ka himeni, i na himeni pelapela e kupono ole ai i na pepeiao o kekahi wahine ke hoolohe aku.

          Ua pau e no ka Dane ai ana me na kauwa, maloko o ka halekuke, me kona kauoha ole ia mai, e noho pu aku me kela poe kanaka e ai ai, a ke hauoli la @ Dane no kona ike ole ia mai e na kanaka o ke konoia ana e hele mai e ai pu me Rumefoda ma kela ahiahi.

          Hoi aku la nae oia maloko o kona rumi e noho ai, i ka wa i pau ai kana ai ana, alaila kakali mai la me ka hoomanwanui, o ka hala ae o na hora loloa o kela po, a oili mai hoi ka malamalama o kahi la ae.

          Aole i hiamoe iki ua o Dane, ahiki i ke kani ana mai o ka hora elua o ke aumoe, alaila lohe aku la oia i na malihini i ka hoomakaukau ana e huli hoi aku no ko lakou mau home, me ka haawiia ana aku o ke kauoha e na haku.( i ka lakou mau kauwa, e kii i na lio, a lawe mai mamua o ka hale.

          Iloko nae o Dane, aia ka hopohopo, no ka hoea pololei aku o kela poe i ko lakou mau home, me ka halawai ole o kekahi poe o lakou me na ulia poino, no ka mea ua hele maoli ka nui o lakou a on a, elike me ka ia nei mea e hoomaopopo aku la ma ke ano o ka lakou walaau ana, ame ka uwa ana.

          Ke lohe aku la oia i ke pahupahu mai o na kapuai wawae lio, e alakaiia mai ana mamua o ka hale, a lohe pu aku la no hoi oia, i ka haawi hope ana ae o ke aloha mawaena o na malihini ame ko lakou kamaaina, o ka huli hoi aku la no ia o ua poe kanaka nei no ko lakou mau wahi pakahi.

          I ka pau nui ana aku hoi o na malihini i ka hoi, lohe aku la oia i ke kahea ana aku o Rumefoda i kekahi kauwa Paele o Kamuela ka inoa e kinai i na kukui a pio a e pani hoi i na puka o ka hale a paa a o ka hope loa o kana mea i lohe aku ai o ia no ke kauoha ana aku a Rumefoda i ke kauwa. e hoi e hiamoe, a hoi pololei mai la ua haku nei noloko o kona rumi moe.

          I ka hoea ana o Rumefoda noloko o kona rumi, ke lohe aku la no oia, i ka holoholo mai o ua kanaka nei no kekahi manawa, alaila meha iho la, o ia no oe o kekahi hale i noho ole ia e ke kanak.

          He uuku loa kahi malamalama maloko o kona rumi, nolaila kii aku la ua o Dane i kekahi mau ihoiho kukui elua, a ho-a ae la, me ka piha oloko o ka rumi i ka malamalama, alaila noho aku la maluna o ka nohopipai, me ka huli pno ana aku i kahi o ka puka, o ka rumi o Rumefokam me ka hakilo pono ana me ka makaala loa o ke komo mai o kela kanaka e hoohalua iaia, elike me ka haka pono o na maka o ka popoki i ka iole iloko o ka lua.

          Aia no kana pahi ke paa la iloko o kona lima, a ua hooholo oia i kona manao, ma ka manawa a Rumefoda e hoao mai ai e komo iloko o kona rumi. me ka manao e limanui mai iaia, o kona manawa no ia e lawe ae ai i kona ola iho, eia nae, me kela makaala no o ua o Dane, ua hoea mai la no ka pilikia mai kekahi wahi okoa mai ana, i noonoo mua ole ai.

          Oiai no ua o Dane e nanea ana i ka hakilo, ma ka puka o ka rumi o Rumefoda, paa ana no kekahi lima maluna o kona poohiwi, me ka pane ana mai hoi o ka lea :

          "Eia no ka oe e Zora ke ala nei!" wahi a Rumefoda. "E kakali ana anei oe ia'u e kuu aloha, o ko'u hoi mai?"

          I kela lohe ana aku no@o Dane i ka leo o Rumefoda, lele l@oke mai la oia ihope, eia nae, mamuli o kona piha loa i ka pihoihoi, ua kahuli aku la kona noho a pa-hu ana iluna o ka papahele. Nee loa aku la o Dane a mamao mai ia Rumefoda aku me kona ku ana hoi iluna a pololei, aia hoi kona mau maka ke haka pono mai la maluna o kela kanaka me ka piha i ka huhu, o ia no oe o kekahi liona wahine, i kaa aku malalo o ka malu o kekahi kanaka.

          Leha aku la ka nana ana a Rumefoda ia Dane, me he ma lealea loa la i ua kanaka nei ka ike ana aku i kela ano o Dane. Ua hele kona helehelena a lulumi i ka hana a ka waiona, eia nae, he on a maikai no, e poina ole ai kona noonoo, aka e hilahila ole ai nae oia, i kana mau mea e hana aku ai, in a paha he pono a he hewa, ua hooikaikaia aku oia, e ka waiona.

          "Ua pa-umiia ae kou u'i ame kou huapala i keia po, a o kou waiwaiio, ua hiki aku ia ma kahi o ka miliona dala. Ma ka la apopo, e lawe mai ana au ia oe i wahine mare na'u, me ko'u nana ole i ke kanawai o ka aina, in a ia he mea e kaa mai ai oe na'u, a na ka make wale no kaua e hookaawale ae," alaila pahola mai la kona mau lima, me ka nee ana mai imua, no ke apo ana aku ia Dane.

          "E ku aku oe pela e kena kanaka ino!" i poha mai ai ka leo kauoha o Dane me ke kuoo, ka mea hoi nana i kono mai ia Rumefoda e ku iho, me ka nee hou ole aku imua. "Mai hoao oe e hookokoke mai imua o'u, o ike auanei oe i ko auamo i kekahi hoopa'i ko'iko'i loa.

          "Ke ike mai la anei oe i keia pahi iloko o kuu lima, ua makaukau loa au e oki i kuu puu, ke hoao oe e limanui mai ia'u i keia po, a ua paa kuu manao, aole loa e lanakila kau mau hana hoohaumia maluna o'u."

          Aole i'o e hiki ia Rumefoda ke nee aku imua, no ka mea ke ike la oia, aole kela mau olelo i kamailioia mai e ke kaikamahine opio, he mau olelo palaualelo, aka, e hooko i'o aku ana kela kaikamahine i kana mea i kamailio mai ai, ke hoao oia e hana aku elike me kona makemake.

          O ka noonoo mua o ke ala ana ae iloko o ua kanaka nei, o ia no kona holo ana aku a hooku'i ia Dane, ma ia ano iho la e haule aku ai ka pahi ilalo, a hiki ole hoi i ua kaikamahine nei ke lawe ae i kona ola, o ka mea wale no nae nana i kaohi mai i ka hana ana aku o ua kanaka nei pela, o ia no ka haka pono loa o na maka o Dane iaia, nona no ka oni aku he hookahi kapuai imua, o ka lawe koke no ia o kela kaikamahine i kona ola.

          Aia no nae ka noonoo iloko o Rumefoda, o ke alahele pono wale no ana e hana aku ai, o ia ka imi ana i wahi e lilo mai ai ka pahi iaia, oiai o kela wale no ka mea eha e hiki ai la Dane ke hoohoka mai iaia nei.

          Me kela manao hou o ke ala ana ae iloko on a, holoholo iho la ua kanaka nei maloko o ua rumi la, me ka noke ana mai i ke kamailio, no ka makemake e hoolalau ia Dane, ahiki i ka nanea ana o ua kaikamahine nei, o kona wa ia e lalau aku ai, a kaili mai i kela pahi.

          "Heaha ka pomaikai e loaa ana ia oe ma ka paakiki ana, me ka maliu ole mai i ka'u koi aku ia oe e lilo i kokoolua no'u no keia ola ana? Heaha ka waiwai in a e hoao ana oe e lawe ae i kou ola iho? He hewa anei kekahi a'u i hana aku ai ia oe, i hooholo ai kou manao, e lawe i kou ola? Ua hoao aku anei au ma kekahi ano e hoopilikia ia oe? Aole loa!

          "Aole loa ou kuleana iki e komo mai ai iloko nei o ko'u rumi i keia manawa o ka po, a ke kauoha aku nei au ia oe, e ku koke a hele mailoko aku nei o keia rumi me ka hakalia ole!"

(Aole i pau)