Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 42, 21 October 1921 — He Moolelo no KONARADI KENEKONA a i ole Ka Hiena o na Awawa Kuhoho ame Demona ka Lio Eleele Kupaianaha [ARTICLE]

He Moolelo no KONARADI KENEKONA a i ole Ka Hiena o na Awawa Kuhoho ame Demona ka Lio Eleele Kupaianaha

i "L'a lioike nuia aku au ia <»eV kc kanaka opio," wahi a' ; Goriana me ke kamailiu ana niai imua o Konanuli," ina ' 'oukou e lioao ana e lieie mai n<» keia aina nei, e lialawai ana oukou nie na pilikia hjL* nui, i <»i ae niamua o ka piHkia ; ; nuia i lialawai mai nie uukou. Ke he»ike hou aku nei 110 1 , au inuiii ou. aole i hala ae ka pilikia, aka c oi loa mai ana : ; ia, 6 aneane Hiki ol'e ai ke pa!e aku. Aole 'he'manawa i oi j ! aku ai ka nui o ka*u liaua. 111:1 ka hoomalu ana i ko'u lahui j l kanaka elike me keia wa, 110 ka mea ua maopopo loa ia j 1 lakou. eia o Kimo Kenekona ame l)onc ose mji keia aina : i keia nianawa." , ''Ua hooka'naha 'ioa ia mai ko'u manao. no ka ike ana ui i oe ma keia walii." i pane aku ai o Konaradi, me ka mao-! poj)o pono ole iaia o ka manao o na olelo a ke kaikamahine ; opio i kamailio mai ai. Ke mahaln aku nei ail ia oe. 110 kou j hoopakele ana ae i kuu lio. mai ka pu mai a kela kanaka 1 ino, ka mea nana i kumakaia ia'll ame ko'u kokoolua. ma ) k'e alahele mauna. aka nae aole au i ike i kekahi mau kumu . leupono. e hoopilikiaia mai ai makou ma keia aina, oiai j makou e hele ana e nana i na waiwai o ko'u makuakane. j u Ko kona lilo ana i niakuakane nou, o ke kumu wale'no | ia a ko'u poe kanaka i makemake ai e hoopilikia aku ia oukou apau ; pela au e olelo hou aku nei, ua hoopuniia | ko oukou mau aoao a|>au e na |)oino he nui," wahi a ke kaikamahine oj)io, e lohe ole mai ai ka nui ae o ka poe malaila, koe wale no o Konara<fi me K&keo. "Ina'o oe e ka lede opio, ke alakai o keia pohai o Juana 1 a o oe ponoi 110 lioi kana kaikamahine. elike me k<\'u tnca j i lohe ai, alaila no keaha kou kumu o ka hookolo ana mai mahope o ka makou huakai-* lv kuhi ana au la. aia 110 oe. I ame kou poe kanaka ma kela wahi a makou i haalele aku ! af! " . , ;. [ Ma kela walii. aole he pane nia ka aoao o ka lcdc oj)io. j aka nana wale mai la 110 oia ia Konanli, a o ia ka Kona-, radi, i hoomau hou aku ai i kana kamailio ana: ' kamailio ana: 1 "Aole makou i hoopoina i kau mau hana kokua a hoo-! pakele ia makou. oiai ma Apera: aka j)ehea oe i y*: .iku 1 ai i kou poe kanaka e hahai mai niahope o m:;kou? M "He oiaio , owau ko lakou alakai. e>'. nae, aole e liiki ia'u ke hooia aku imua o'u, ua h'kl mau e lanakila ka'u mau hana hoomalielie maluna o lakou. O kou manaoio ; ole mai i keia m:iu olelo a'u, aole o'u nana ia mea, aka ua ! ike o Oone Jose, owau hookahi wale no ko oukou hoaloha, j iwaena o na kanaka Ilikini, i lilo i poe ukali no Juana. Ma-| muli o ka make ana o ko lakou alakai. i ala mai ai ko lakou | manao huhu me ka inaina ia oukou." I "Auhea oe e ka lcdc opio," i kamailio.mai ai o Kimo Kenekona, maliope iho o kona hele ana akii e haawi i ke kauo-- ; ha. no ka laweia aku o ke kiiio make o Kalo no, kekahi wahi okoa. pela hoi ka wehewehe ana i na ukana mailuna inai o ! ka lio, he mau kiko meaai na lakou," he pono ia oe ke , hookuu malie mai ia makou. me ke kauoha aku i kou poe : kanaka. aole e hoopilikia wale mai ia makou. "Xo na mea e piīi ana i ka make ana o kou makuakane. ; aole loa he hookahi o makou. i lihi ki,ima akn 110 kona make j ana; aka o na koa o ke au])iini. ka poe nn lakou i hookau I aku i ka make maluna ona. a na lakou 11«> hoi i hookuu ' lanakila ae ia'll. a i hoopuelui aku iioi i n i kanaka ap:'U e noho hana ana malalo o Juana." mau mea c»iait» lon kena au e kamailio mai nei. eia i nae. he mau mea pohihihi loa i ko'u poe kanaka. E hooko ; ana ko'u makuakane i kekahi aelike malalo o Mr. Oukolia. | 110 ke kiai ana ia oe he pin. ahiki i ka hooliloia ana aku oj kekahi wa[wai i na kanaka o kahi mamao. llo£o o na ma- j liin-'i elua i koe o kela aelike e holo|)ono ai na kukakuka ana J e pili ana. 110 ka hoolilo ana aku i kela waiwai. eia n'ae | mamua ae o kela manaw:'. ua pepehiia iho la oia a make. a i liookuuia ae 1a e-e me ka lanakila. Aole i kini hooliloia aku i kela. waiwai. nolaila aole e hiki ia Mr. l)ukona ke uku m* , i I i ka luhi o kuu makuakane ame kona nunlu. elike me i-j i hanaia ai malalo o ka n'elike: a ua hooneleia aku hoi kikou. ; i kekahi uku makana nui l<»a. "Aohe nana o ko'u poe kanaka, no ka ))ili i ka hewa o na ! mea apau i la\*elaweia. elike nie ia a ko ke ao nei e nana ' mai ai. iloko o ko lakou 11001100., he hana pono 110 ja. Nolaila ia lakou i ike hou ai ia oe ame kau keiki ame kou'i mau hoalnha ma keia aina. o ka noonoo wale no i ala ae iloko o lakou. o ia no ka hookaū ana mai i ka mak'e malunn ou ame kou mau hoa. i uku pana'i, no kn make ana o ko lakou alak-ii. no ka loaa ole ana lUm o ka uku makana. a lakou i hooikaika ai. 110 kekahi mau makahiki loihi. "Mai mnnao m'ai ,oe. ua like pu ko'u manao mo ko keku doc." me kona kuhikuhi ana ae i 11:1 kanaka elua e noho mai ana ame Pekelo. "O ko'u manao maoli o ka hele pu ana mai nei me ko'u poe kanaka. aole ia 110 ke komo pti ana aku iloko o ka lakou mau hana. aka no ka hoao ana elike me ka mnna i loaa ia'll. e hoopakele ae ia oukou. mai ia lakou 111 ai." Aia o K(\naradi ke kukakuka pu'mai la me Done Josc. no na mea pono e Iv»na aku ai 110 ke kino make. Ma m wahi naauao apau. o ka haiia mua I<e lawela\tcia. o ia no ke kahea ana i kekahi aha kor< wel<>. no ka ninaninau pono :.na. i ke kumu i mak'e ai o kela kanaka. aka ina na aina hihiu a noho naaupo elike nie kela ano. aole he lawela\\ « * ia o kela ano hana. o ka noonoo nui wale no o na kaiK'ka hih,i,u. .0 ia ke ana aku i me'i i make. alaila nana'i aku. i,.-ka ino. no 'ka. mea hai?,a i h(!»opoino mai i k;» ol'a. "Xo kau mau me l ai)au i hoakaka mai n<-i e ka !ede opio. ■ ke nonoi aku nei au iu 00. e lawe aku i ko mau maha'o he nui nou : n i k'a-va po"o. e lonn n<» ia oe he mahalo oi ae. mai na lani mai." wahi a Mr., Kenekona, me ka nui o kona mahalo. no na ano maikai iloko o kela kaik°juihiuc opio. Ke make>n- > ke i'vi an e nW^u ; al u i'» <*e e Mr. Kenekona. 1 e ne a»a nnei oe kou hi'aii hoa. e huli hou aku m; \ivn ?" "E huli hoi.aku ann no makou no ke'a wahi„.aia a p-iu Vr» makon hnnn niii i hele wni nei.-o i" l;a We nnn ,tin • Muliwai Knni, ki nnp 'i ninkem-'ke mai e kini i ko'n ; mai waiwai malaila. pela pli hoi me na waiwai o I)one T - " > Jofe. j * "Inn nok'iln k° ou!:ru hun.l*rdM e he 1 " nei en. al nln nonoi hei nn inn'i oii. mni h'" l '» e heh' no kek' «-nh» 1 • He w-ahi kahawai uuku 110 e kahe ana iloko .• kn Muiiwni Tn;»l"*' ,r if a aia hoi mawaho loa aku o na wahi 1 i lilo nni i ka hui." " ' ' "T*n ike nu ia nu r kam'Mlio m"i nei e k-» h«de onio: : o keia ke k,umu nui o ko maknu hele no 1-~ 1 V M- .hi Ina e maonono i kn hui ma he poino k^ka 1 -? 1 ; loaa aku ana i ko lakou nnu waiwni. ke e km aku kci*u j mau waiwni mak»lf» o ko lakou nialu, akiila e l.uii mni an:» lakou i ko'u waiwai ame ko Done Jose. \

"L'a i>ati na hoolala ana u«» ko kuai nv.ii <> ka liui i U mau waiwai, no kela kumu. a iuu )m uo imi. me ko'u ,r . kemake 010 t- liuli hoi hou tnai n«. AnKiika IK-nia n, . nolaila ua oi loa aku ka i»ono. o ko'u lawHawe au;t i K, 1; mau hana a holopono, manuia o ka huli hoi poloki ana aur 110 \merika lluipuia." Ma ka nana aku, aole he niaikai. iki ka no.mou .. kaikamahino opio. a iaia i ike mai ai i ka Ihm hou au.i 0 Konaradi anv Kako, " i;i ' ~a lima u:i 1,1 " kanaka opio nei, me ka pane ana mai: "Mai manao mai olua e na kanaka opio. aole i niaoi.u-,,.. ia'u ka'u mau mea e noke nei i ke kamailio la Mr. ke-iu k, ua aole e hoomau al:u i ka hele ana . no kela wahi a oi; kou i makemake ai. aka ua ike au i ka nu. » na , halawai mai ana me oukou, ia kuiuu. oka u nonoi uano ia olua e na kanaka opio. e hoao aku olua ma na , m apau, i wahi e maliu mai ai o Mr kenekona, it maane: n.. la liuli hoi hou aku oukou ihope." "I'le mea maikai ole ka In>i keia au e -ka wahnue kamailio mai uei. e pwln» wale ana ka paha ko u m.i naolana. no ka loaa ia'u o kekahi mau holoholona. n-. k. mea ua paa loa kuu ma:iao. e hele aku e ki holoholoiia ;:n i iloko o kahi «» Ameiika Hema, nei. me ko u hoiho, V v , , 1 , <a j|i o kekahi holoholona i makemake nui ia ma Anunk oia ka ili oke |akua. J 1111 , " "lle hana mnalahi loa nau ke kuai ana 1 kekalu i!i - k. ]akua, ma ke Awa Setlona, mamua o kou mauna ana ;,kr, 111 a keia luiakai popilikia. a mawaho ae olaila. e liaau ; au i kekahi ili lakua maika, loa la oe. O kela Uek, m na ili holoholona imni loa. a <> Knlo kekahi ma ka niiinaw, a kuu makuakane, i ki ai ike Jakua a make. I a hool. ( , i'i he ehia mau p<> i' lakou maluna o ke kumulaau, n«- k. hoomakakiu ana i kela holoholoua. mamua o ka hel. mai e ai i ka hipa a lakou i ai nia ke ano he hoowalewale." . . "Ea. e ka lede ōpio." i pane mai ai o Kakeo, me koua m, halo'maoli i kela kaikamahine. 110 kona piha oluoh. .. lokomaikai. elike no me kana i mahalo ai. ma kela iikmi iv,. t 0 ka halawai mua ana v ka ike a kona n.au maka ni, k, helehelena o Xina." m:i kau mau mea ap.au 1 han'a inai nole loa e hiki ia maiia kr hoo,>oina. i>ela ane, e K..nara.h.* "Aole au e hoopoina iki ana i kana mau haua maik.u l.< nui a ina owau ka lunnkanawai. nana e haawi , ka hooholo kakou, alaila he hookahi 110 au pane. o !,, i. ikou luili hoi ana aku. me ka hoomau hou ole aku 1 kn hele ana imua. aka hoi. o Mr. Kenekona a.ne l).»ne ua uoo o keia huakai. o laua ke kuleana ina ka h0..h.,|„ :mki i keia ninnu. Ma ka'u hoomao,H>po aku nae 1 lai.i manawa. ua p:'a loa ko laua manao. e hele aku kakou uini.i ka nana «»le ae i na hopena e kau nuu ana nia.una ~ kakou." Oiai o Nina e kaniailio 1a me na kanaka opio, aia .. M vKenek«)na. ke hoonohonoho pono mai la i na ukana m.a - a lakou. a aia hoi o Pekelo ke kuke mai la i mau iv a •. iii.-.lalo h na kauoha a T)one Jose. me he mea la, ua ho..p«.in l(-a ua ka'naka nei. no kann mea i hana mai ai i l«.na iu;e. haku. e ka loaa pono ana ia Konaradi. "lv noho mai kakou a ai. alaila oe hoi. i kaniaili,. ni.e ai o Mr. Kenekona ika wahine opio. ia Nina, i kau ae m maluna o kona lio. "I a makeiuake u<» mnkou e li«ik" aku elike me kau mau mea i kamailio mai nei, ei;i na.-. he hana paakiki loa na'u ka hoopau aua i keia luiakai. n,, l;a 111:1 ka la apop(», e hoea m.ai ai na kauaka liiaka.i. me pu mai i v.a k'Hiwa .lawelawe «elike ka n,u nu ka makou e makemake ai. pela im hoi ko lakou lawe | u an, mai he mau lio ame na hoki haliliali ukana: nolaila <• i!;<■ mai oe. ua paa loa ko makou manao, e hele a hoea n-■ kahi <» ka hana i manaoia. : ' "Ma ke ano he alak*u t oe no kou poe kanaka. a ata li" i iloko on. ka m;-n-<o makee 110 ko makou palekana. e li<»" mau aku <>e i ka hoomalielie ana i kou ]>oe knnaka. a : ' !■»,>;". k'\ »u e hoe.poino mai i ko makou niau ola. a'.aila < k-on-»i-' nv>i -oia mak.-u e hoohana aku i na meakana. im k- ! u'»:ile ana i k<» makou niau ola. 1C noho mai hoi kal,,u < ' «'ū 1" • ()i',i aole i hoohiheia mai kana mau olel<v*i'o. a.»le li'" i nanaia mai na popilikia ana i Iv»akaka mai ai, nolaih a,'i< ! he mea hou ae a Nina e hoohakalia iho ai ka noho ana • ; 1 1 kela wahi. o kona mai 1a n<> ia i ke aloha li< ■■,•<-. | hele aku la no kahi a kona mau kanaka elua e noh«. in | ana kamailio. i lko ia nei hoea ana aku imua o laua. kuhikuhi n.a; ' ka lima o ua mau kanaka nei no lsahi i waiho ai o k< kmj nv,ke o Kalo. a i ka hala ana he īiiau minuke o kela kai"■■<« j 'io :,m o va mau knnaka nei. mrka hoolohe aku hoi << X". . i i ka laua mau wa i hooluili hou mai ai ua kaik.un i I hine nei i kona lio. me ka holo ana mai. a ku iho la nnu. : o Mr. Kenekoua. me ke kamailjo ana mai: "I'hoi hou nVr\i la au uo ka hoike aua aku imua <> .ul ; ua makemake ko'u niau kanaka e lawe pu i ke kiii" »'i 1 o Kalo me laua. no'ka-mea o ko laua hoa kanaka kela oka lahui hookahi. l'ehea, he mau ku-e ana 1 kahi ma ko oukou aoao?" | "Manao au, aole he mau ku-e ana 111:1 k<» iuak< n 1 :i ' j i kaa mai ai ka pane aua.ma ka aoao o l)otie J<»m 1 manao makou. na niakou e kanu Tiku i kuna kin«». a'ua i, . ke hoakaka mai nei oe i ka nianao o kou poe kaiM - hoihoi ike kino oko lakc>u hoa kaiiaka, nolaila ua p» 1 "" i- 1 ; ua'kaawale ae la ia hana mai ko makou mau linia ,1 e, 1 "lle nahi ia, ua ae mai 1a oukuii nu- ka maikai. n .'n: i ē hoonoho v ana au i kekahi o ko'u niau kanaka, ii" k j ana i ke kiho make o Kalo, a o l»enii;o. ke hele |»n a'u. aole no nae e loihi loa. e hoi h«;u mai ana n<> 1" kekahi. kaa, 110 ka halihali ana aku i ke kino mak' •• ' aloha 110 k«> oukou a,>au loa." L a hoonoho i o ia i4tf> la he hookahi kanaka in<- k< i '' make o Kalo, a hala aku la hoi Nina, ine I• <• 111}.'■ hoomakaukau ana o Kenekona ma, e ai i ko lakun ; :r ahiahi, hoea mai ia he elua mau llikini me kekahi li ua laau loloa, i hanaia ma ke ano uioemoe. no ka ' ana aku'i ke kino make,o Kalo iluna o kela mau laae 1 ka ha ilele ana ilio o ua poe kauaka nei. i kak„ moana o na malihini, ke nana aku la no lakou nei a ka o 11 a linia o kela p«k> kanaka. a i kekahi manawa. • ' - 1 kuhi mai ana 110 kahi i Oemoiia, e ai ana. inanuia ~ : o ka halelole. 4 Aia mau o Kenekona lUaluna o Pekelo kahi i ha', i< : . ka pau ana o ka aina ahiahi, hele mai la ua 0 Keael a kahi e noho ana o Dotie ]ose, kamailio mai la: I hele hiai 1a au e hoike ia < e. na paa loa kuu r r!,n e .hoopau aku iko Pekelo noho ana mai he kuke iia ' :iK ' 1 a maka la apopo. e ku ai oia a hele mai keia wah, ak,: lleaha hoi ka pilikia o Pekelo. e hoopauia aku a ; 1 <v anil a l)one Jose me ke kahaha. — . Kia no ke kumu. ua like ka manao o 11 a kanaka I ,Mi apau, me ko lakou mau manao- kti-e no I)emona, a 1 kou e waihō nna i kela lio ke Awa Sedona. e ana ia . ka laatfmake. I/a paakiki loa no nne k«» K"<m manao e lawe pu no 0151 ia I3eivitma. ma kana ni;.i ; v apau e hele ai. uolaila me ka makaala wale no e loaa a, ' palekana 1 ka lio eleele." "K kamailio hou kaua ina mea e pili ana 110 l'ek« '" 1 Kamaaina loa r.u ia l'ekelo. mn ka makahi.ki aku nei 'i oia 110 ka makou kuke, he 011» mnoli kana maii a he hana paakiki no hoi, ka loaa ana <> kekahi ku' «■ 'i' I kauau loa, elil.e 111.• Pekelo " !• : . (Aole i pau.)