Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 44, 4 November 1921 — KA OLELO HAWAII ME KA NINAU HOOPULAPULA. [ARTICLE]

KA OLELO HAWAII ME KA NINAU HOOPULAPULA.

O kp 'iinau honpulapula i ka lahui Hawnii, ka ninau ano nui a ko'iko'i o keia mau la e nee nei imua; ua hooakawaleia na aina aupuni no ka lioopulapula ana aku i keia lahui kanaka; ua hookaawale pu ia he waihona aie, no ke kokua ana mai ia lakou, no ka hana hoopulapula; i hakalia wale no ka hookoia aku o kela hana, i ka |iau o ka ke komisina hana, no na mea e pono ai ka noho ana aku o na kanaka liawaii. Ua ala mai keia manao e hoopulapula i ka lalnii liawaii. 110 ka holōmpku o ke«a lahui i ka make. e lioea mai ai paha i ka wa e nalowale loa aku ai keia lahui; he hana kupono i'o keia i iiooikaikaia ai, ahiki i ka ae ana mai o ka ahaolelo lahui, e kokua ma kekahi alahele i manaoia. pela iho la e mahuahua liou ai na Hawaii; aka nae, iloko o ia mana'wa hookahi, ke manao nei keia pepa. o ka ninau olelo Hawaii, kekahi ia 0 na mea pono, e hele pu, ma keia hoopulapula ana. I i ]Ie mea hookahaha no .i ka noonqo, a he mea ehaeha no hoi, ma kekalii ano k'e ol.elo ae, i ka ike ole maoli no o na kanaka Hawaii i ka lakou olelo makuahine. a oki loa aku hoi ma ke kakau. Ua Mawe maoli mai kekahi makua i ka leka a kana kaikamahine i kakau tnai ai i kona makuahine. ma ka olelo Hawaii, no ka hoikeike ana 1 keia keena. he kaikamahinfe Hawaii piha, i hoonnauanl maika'i ia maloko o na kflla o keia kulahaleauhale; o ka mea apiki nae, aole loa he maopopo iki o kana mea i kakau ai. He pololei rio ke pela ana ma ka hapanui o na huaolelo Hawaii. aka o ke kakau ana nae i ka manao me ka pololei. ua kapeke loa ae ia, e hoike mai ana i kona hemahema maoli i kana olelo makuahine. Me keia kaikamahine hōokahi. i kumu alakai, no ka maopopo ole o kana olelo elike me kona lilo ana he Hawaii; eliia hou aku mau keiki a na makua Hawaii i like ke ano me keia? Ke ma-

nao; nei keia pepa., aia ma, kahi o ka ekohi hapalima o na keiki Hawaii i keia la, aole he ike i kekamailio ana ame ke kakau ana i ka lakou <Jleio makuahine me ka pololei. Ke ake nēi kakōu r kd ailu hou o ka lahui H iWaii, pela keia hana hoopulapula e hookoia aku ana ma keia mua koke aku; e kapaia aku anei lakou, he lahui Hawaia. ina aole he olelo Hawaii ka lakou e kaimail.ip ai? He Hawaii lakou i.Ki ka i!i, aka aole.ia o ka Hawaii i k.i olelo ana ae, he Hawaii piha, ka lahuj : .|i ,-makemake nui ia ai ma keia hana hoopulapuia e ulu mahuahua aku. A.ole iwaena wale rj,yo na keiki opiopio o keia wa e nee nei, keia pilikia o ka ike ole i ke kainailio ke kakau i ka olelo Hawaii, aka iwaein pu kelaahi o na kanaka makua, ka poe i loaa i.i lakou na hoonaauao kiekie ia, ma o na pa I .it>n!a l ihulehu i hoea mai i keia keena, he keu aku niaoli ka huikau, ame ka maopopo ole o ka mahelehe!e ana i ka manao. Ma ke kau ahaolelo aku nei i liala, ua aein ke a'o ana i ka olelo Hawaii maloko o na kula aupuni, malaila wale iho la. no pau, ua like i.i ne he kii hoonani wale la 110, e kau ai ma ka p?i:i. O ka mea pono maoli, ina he makee ko kakou, i, ka ulu aku o keia lahui kanaka, me ka lakou oielo makuahine; a e pale ae hoi i na paheneheneia mai e na lahui naauao o .ka honua nei, no ko kakou hupo i ka kakou olelo kum.u ; alaila e hanaia he inau hooponopono maoi! ana i haawina dala, no ka r jLiku f i na kumiik'/.la. na lakou eao i keia oljelpf; e- kaa a.ku . hoi na keiki apau a na makua Hawaii,- malalo o ka m u.a o ke kanawai, e hele ma kela kula, iloko o ka manawa e hookaawaleia ana, elike me ia i hr.naia ai i na kula o na lahui e, e kula mai nei i keia wo Ua kupono no ka hoonaauaoia ana o na 'keiki Hawaii, ma ka olelo Beritania iloko o keia mau la, no ka mea he olelō alakai ia, iloko o keia au naauao e nee nei, o ka pihkia nae, aohe lie mau kula Hawaii, a ma kekahi mau home. aolie he kamailioia o ka olelo Hawaii; nolaila he hemahema nui loa keia, e pono loa ai i na alakai o keia lahui, e noonoo niai ai, i na alahele e hiki ai ke hoomauia aku ka olelo kumu a keia lahui, mamua o-I&l hookuukuu wale ana pela, a hoea mai ai ka manawa, e mihi ai kakou me ka walania ma keia hope aku.