Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 46, 18 November 1921 — Page 5

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            He Moolelo no ko Helena Simoa Lanakila Ana A I OLE Ka Hoowalealeia Ana o Halebatona

In a he hekili pamolo kekahi i hoonakolo iho me ka ikaika ia manawa aole e oi aku ana ka hoololoia o na wahine i olelo ino ia Mrs. Simoa mamua o keia mau olelo ikaika a oiaio loa a Mr. Lanakasa o ka hoopuk ana ae a lakou o ka lohe pono ana mai.

            Me he mea la he poe make wale no maloko o key rummy ia manawa i ka meha. aohe ahi leo loheia. o na wahine keia i kamailio ino ai ia Mrs. Simoa i na minuke mamua aku. ua oili pakahi aku la lakou mailoko aku o ka rumi, a no ka mea, o lakou apau ua maopopo i ko Mr. Lanakas kulana, he kanaka waiwai a hanohano loa maloko o ke kulanakauhale o Noloka, no laila, ua hilahila loa lakou ia manawa no ko lakou ike ana iho ua loheia ka lakou mau olelo apau e Mr. Lanakasa.

            No Miss Lamasona hoi ua ike oia ia minuke me ka mokupe'a i loaa i ka pohu aohe makani e holo ai, ua hoka maoli oia ia manawa me ka piha pu i ka hilihila ame ka maka'u, a no kona nawaliwali loa ia manawa, haule ino iho la oia maluna o kekahi noho e ku kokoke ana me ka niniu oloko o kona poo elilko me ka hu hooniuniu a kamalii.

            O ka põe ale no maloko o ka rumi i koe iho ia manawa oia ka wahine holoholo olelo, ka wahine i hoinoia a i helhihekikuia e kekahi poe, ame ke kanaka e ku ana i hoike aku la hoi i ka mea oiaio o Mrs. Simoa e hoinoia ana e kekakhi poe ia manawa, o kana wahinemare oiaio no ia.

            "Ae. i hoike aku au ia oe ika mea oiaio," wahi a Mr. Lanakasa, i kona manawa i ike iho ai o lakou ekolu wale no koe maloko o ka rumi ia manawa, "o keia wahine au i ike ai nona ka inoa i nei manawa o Mrs. Simoa, he wahinemara oia na'u he iwakalua makahiki a oi i hala aku nei.

            "E Miss Lamasona, ua lohe au i kou kamailio ma ke ano hoohenehene loa me ka manoino pu hoi, me kou hoolaha aku i na mea oiaio ole a aohe ka he kuleana o nei wahine e kapa ai iaia iho ma kekahi ino elike me kana e  koho iho ai; aole oia wale ua hoike pu aku oe i kekahi mau mean ino he nui nona ame kana kaikamhine, a e ninau aku hoi au ia oe pehea hoi kela inoa e kau la maluna ou?

            "Mai oi loa aku ka maikai nou in a oe i nohoh hamau loa. me ka huai ole ae i ko hai koe au i hiki ole ai ke hooiaio iho. in a oe i lohe i kekakhi mau olelo makikai ole no ia nei o kau hana mikai loa ma kou aoao oia ka huli ana i ka mea oiaio mamua o kou hoolaha wale ana aku ma o a maanei ma ke ano hakuepa, he mau mea nau i lohe mai kekahi poe mai e hiki ole ai ia oe ka hilinai aku.

            "Ua maopopo ia oe kou mau kee ponoi ioho a'u e makemake ole nei e kamilio ae ia mea i nei manawa, nolaila eia wale no kau a'o ia oe, o na olelo hoopunipuni a hakuepa ino loa au o ka hoolaha ana aku manwaena o kekahi poe.e pono oe e hooploloei ae i nei manawa, e mai hoao hou oe e pahola aku i na olelo ino no i nei mai nei manawa aku, a no ka mea, e ike mai oe o ka'u wahine mare keia, a owau hoi ka makuakane o Helena au i olelo'ai he kaikamhine poo ole.

            "E Makeleka, ku ae e hele ae kaua no kahi a'u i huli aku nei no kaua e noho ai," wahi ana i hooki iho ai i kana kamailio ana, a ia manawa like lalau iho la oia i ka lima o Makeleka a hapai ae la, a i ke ku ana ae, ka'i aku la iaia noloko o ka rumi ana o ka hele ana aku e noi i ke kakauolelo o ka hokele, a haalele hookahi ia iho la ka wahine holoholo olelo e noho ana me ka hilahila ame ka ma'i nui, me ka nalu nui iloko on a mai oi loa aku ka pono nona in a e ale koke iho ana ka honua iaia ia manawa.

            Ka'i aku la o Mr. Lanasaka ia Makaleka ma kekahi lanai loihi ahiki i ko laua hoea ana aku i kekahi wahi rumi kaawale e huli aku ana i kekahi kihapai laula i piha me ua mea kanu like ole. a ma kahi mamao loa aku e ku mai ana kekahi lalani mauna.

            "Iloko o keia rumi." wahi ana i ko laua hoea ana aku. alaila wehe mai la oia i ke panipuka a kom aku la iloko. he wahi rumi mahope loa o ka hokele. Ia laua i komo aku ai laka mai la oia i ka puka a paa. alaila huli aku la e aop i ka wahine me kona mau lima oiai ka wahine e ku ana me ka haalulu ia manawa.

"I ke manawa hope loa no hoi o ko'u huli ana aka no oe a loaa ia'u, ame kou hoike ole mai i kou manao ua loaa ia'u ka manao aa i nei manawa e koi aku i ko'u kuleana ia oe. ekuu wahine aloha. E ae ana anei oe e hoi hou mai me a'u elike me ia a kaua o ka noho ana i na la i hala?"

            Ua haikea loa kona helehelena ia manawa me ka haalulu pu o kona kino mailuna a hala ilalo.

            "E Hale. kuu Hale, alaila he manaoio no anei kahi iloko ou no kou hewa ole, mahope o ka hala ana o nei mau makahiki lehulehu o ko kaua kaawale ana?"

            "Ae, ke manaoio nei au iloko ou no kou oiaio. a ka manaoio pu nei no hoi au o oe, no kuu wahine-mare." i pane iho  ai o Mr. Lanakasa. a ia manawa hookahi hoopili mai la oia i ka wahine i knoa umauma, "ke ike neiu au- a ua ike mau no hoi mamua he wahine maemae oe imua o ke Akua a maluna o keian honua ake Akua i hana ai! E hukala mai oe i kuu hewa, aole o'u kanalua i koe o oe no kuu wahine, kuu mea aloha, aohe o'u kanalua ana iho i koe nou no kou hewa ole!

            "E nana mai oe ia'u e kuu aloha."  alaila hapai ae la oia i kekahi lima o ka wahine a hookau ae la iluna o kona poo i hele a kuakea, a olelo iho la, "no ka hewa a'u i hana aku ai ia oe, ime kuu puni wale ana aku i na olelo hoopunipuni a kela wahine. ua hoehaeha mau ia kuu noonoo iloko o na makahiki lehlehu aku la i hala, a no kuu hewa, ke noi nei au ia oe e hukala mai ia'u i new namawa. E ae mai ana anei oe i keia no a'u?"

            I loko o kela ikaika a kanaka makua hoi o Mr. Lanakasa. eia nae. ua hiki ole iaia ke kaohi iho i knoa mau waimaka, e hoomake iho la oia e uwe me he keiki la; iloko o na makahiki he iwakalua a oi i hala aku aole i nele ka hoehaeha mau ia o kona noonoo no ke kaawale ana o kana wahine; aloha ai maiaia mai. ano ka wahine no hoi oia i huli hele ai ma na wahi apau me ka ninau ana ma-o a maanei, aohe nae he manawa iki i loaa ai iaia kekahi ike ahiki iho la i nei manawa. nolaila ua lilo keia minuke laahia loa, wahi ana, i manawa a no nui loa ia ia a na hiki ole no hoi iaia ke kaohi iho i kona mau waimaka no kona halawai hou ana me kana mea i aloh ai.

            Ke pili la no o Makaleka ma ka umauma o ke kane me he moku la i pailewaia mai ena ane kawahwaha o ka moana, a i ke komo ana iloko o ke awalulu, kuu ka luhi a loaa ka maha, pela no oia ia minuke a iole elike paha me ke keiki auwana i hele aku mai ka poli o ka makua aike i na inea he nui a i ka hoi hou ana mai i ka home kahi i lako a i makaukau i na mea apau e hoonana aku ai i kona mau luuluu apau a loaa ka maha pela okoa iho lau o Makeleka i keia minuke.

            Ma kona helehelena ia manawa he minoaka o ka haouoli ke ikeia iho ana oiai no kona mau waimaka e hiolo ana ia manawa i ka ike ae i ke kane e hoohanini iho ana Mana i ka waiopua. a i ka hala ana o kekahi manawa loihi o ia hoohanini like ana o laua i ko laua mau waimaka. alaila holoi ae la o Makaleka i na waimaka nunui o ke kane e hiolo iho ana ma kona mau papalina.

            Ua lilo ia hana aloha a Makaleka i mea nui loa i ka noonoo o ke kane, he mea hoomama loa ae la i kona noonoo i hookaumahaia no na la lehulehu i hala, he hana hoi a ka wahine e hoike ae ana ua ae ia kana noi no kona hukalaia ae, a o na manao ku-e a hoomauhala o na makahiki lehulehu i kaaphoe aku ua holoiia ia minuke mai ka buke hoomanao aku a Makaleka. He minuke hauoli loa ia no Mr. Lanakasa, alaila. i kona ike ana iho ua ae ka wahine i kana noi no ka huikala aku iaia, hapai malie ae la oia i ka auwae o Makaleka a haawi iho la i na honi ana ana i maa i ka haawi iho ia Makaleka oiai laua e noho maikai ana, me ke kapa iho i na inoa maemae apau maluna o Makaleka elike me ia ana e kapa mau iho ai mamua iloko o na la mua o ko laua noho mare ana ae.

            I ka hala ana o kekahi mau minuke ia laua o ke kaawili ana, alakai aku la o Mr. Lanakasa ia Makaleka a maluna o kekhi punoe, me ka mau no ka paa o kona lima ia Makaleka, a hoonoho iho la iaia a noho like iho la laua kekaahi ma ka aoao o kekahi.

            "Ia oho like ana iho la a laua, alaila olelo ae la ke kane: "Ua huli au ia oe ma na wahi apau, e kuu aloha. me ka mau no nae o ka manao iloko o'u aole loa oe e huikala iki mai ana ia'u in a no kou loaa aku ia'u."

            "Pela no ka paa o kuu manao, n ka mea ua ike iho no au i ko'u hewa ole, ua punihei no hoi oe i na olelo hoopunipuni imihala a Mariena Walabirida. me kuu hoike aku no hoi ia oe i ka mea oiaio apau aole au i launa iki me kela kanaka. aole no he manao iki iloko o'u e hana i kekahi hewa a ku-e aku ia oe. eia nae iloko no o ia nui o ka'u mau olelo e kupale ana ma ko'u aoao, aole no nae oe i manaoio iki mai, no laila, ua hooholo paa au i kuu manao aole loa au e hoi hou aku ana me oe, eia nae, ua ike au i ka hewa o ia hoohiki ana a'u. no ka mea, ua maopopo no ia oe, o ka manaopaa o ke kanaka he mea ole loa ia i ka mana o ke Akua.

            "Me ia mua o ka paa o kuu manao ame ka piha inaina pu no hoi no kela wahine hoopunipuni. a oia no hoi kana e kamailio nei maanei i keia la no'u. ahiki i kuu loaa ana ika ma'i. he ma'i i anehenehe aku ai au i ke kae o ka lua kupapau ma ke kau hooilo o ka makahiki aku la i hala.

            "He ma'i lihi kela i loohiaia ai au. a oiai au e ma'i ana. ala mai la ia'u na hoomanao ana nou, no ka mea, nana ae la au ole oe ke kane. ke koolua, ka mea hiki ke kokua mai ia'u iloko o ka manawa pilikia elike me ia; nana ae la au o ke kaikamahine wale no ka mea pili kokoke loa mai ma kuu aoao i na manawa a pau, a iloko o kela manawa nawaliwali loa o'u. alaila ala mai la keia manao iloko o'u o kuu hoohiki a'u i hoopaa ai imua o ke Akua aole loa au e huikala iki aku ana ia oe, a ole hoi e hoi hou aku me oe, i na no kou loaa nei ia'u ua ike iho au i ko'u hoomau ana i ka inaina.

            "Ia manawa pu ala mai la iloko o'u keia manao owau pu kekahi i makemake i kau hui kala ana mai mamuli o ko'u ku ana a hele mai me kou ike ole. a he hana hewa loa hoi ia na'u. i hana aku ai ia oe. a'u hoi e noi aku nei ia oe i nei manawa e huikala pu mai oe ia'u no kame ua hele malu ma ua mai kou alo mai me ka hoike ole aku ia oe no ia hele mai o'u." wahi a Makaleka.

            "Auwe no hoi na mana pilihua e! O. he ku maoil ka i ka ehaeha kou moolelo eia ka ua halawai oe me na popilikia he nui! O no ke aha no la hoi oe i hoi ole mai ai i kou manawa i ike ai i kou pilikia?" wahi a ke kane.

            "Ua loaa no ia manawa ia'u aka. oiai hoi e mau ana no keia manao inaina iloko o'u. a iloko o ko'u mau ehaeha ame na kaumaha he nui mahope iho okela la weliweli. he la hoi a'u i olelo iho ai iloko o'u aole oe e ike hou ana ia'u aole no hoi au i noonoo iho. e huikala mai ana oe ia'u in a no ko'u hoi aku i kou alo.

            "Mahope o ka hala ana o kekahi mau la. mahope o kuu hele ana mai kou alo mai. ua ike iho au a hoomaopopo i ko'u hewa loa no ko'u haalele ana aku ia oe. no ka mea, ua hanau mai la he kaikamahine, a he manawa kupilikii loa ia no'u a ua ulu ae no he manao iloko o'u e hoike aku ia oe no ia hanauia ana mai. aka oiai no kela manao hookiekie a paakiki iloko o'u. me ka hoolohe ole ae i na a'o a ka lunaikehala maikai. he hana ia na'u ma ke ano he wahine nau o ka hoi aku imua o kou alo, eia nae. ua lapeia ae la no ia mau manao maikai a hoomau aku la no i ka hele auwana ana."

            "A no ka hanau ana anei o Helena. ko kaikamahine a kaikamahine hoi a'u?" i ninau iho ai ke kane ia Makaleka i hoomaha iho ai a nana ae la iluna me ka helehelena o ka mea e mihi ae ana.

            "Ae; ea pehea i loaa ai ka ike ia oe nona?" i ninau ae ai ka wahine me ka pahaohao.

            "Aohe au i maopopo iki o ka'u kaikamahine ponoi no ia ahiki iho la i keia la. aneane no i keia hona." wahi o ka pane ana iho a ke kane, me ke uhu pu ana iho ia manawa. no kona hoomanao ana ae i kona hana hewa ana i kana kaikamahine ponoi.

            "A pehea i loaa ai ia oe ka ike i ka mea oiaoio i keia la? Nawai i olelo mai ia oe e Hale? Pehea i loaa ai ka ike ia oe owau pu kekahi iloko o kela pahu ma kahi e nana mai ai ka huakai? Pehea oe i hoea ae ai ma kahi a'u e noho ana? He mea haohao nui loa ia na'u o kou hoea pololei ana ae a ma kahi a'u e noha ana." wah a Makaleka me ke kahaha nui iloko ona.

            :Aole ike i loaa ia'u nou e ole wale no kela wahine o Miss Lamasona. a oiai au e noonoo nei i nei manawa he wahine kupono loa kela e hoowahwahaia aku, aka nae, haawi aku au i ka mahalo iaia ma kekahi ano, no ka mea, in a aole oia, aole au e ike aiku ana ia oe. a aolehoi kaua e hui iki ana: nana i kuhikuhi mai ia'u nou. pela ihoa la i pololei aku ai ka'u hele ana aku a loaa oe.

            "Oia pu kekahi e noho ana maloko o ka pahu a maua me Robaka e noha ana i ka manawa e ka'i ana o ka huaka'i ua kmaaina mua au i kela wahine he mau makahiki lehulehu i hala aku nei i ko maua mau la e opiopio like ana, ua kamaina ilike ko mua ike ia maua iho, nana i kuhikuhi mai ia'u i na kanaka like ole e noho mai ana iloko o ka pahu me oukou a pela no hoi me ka poe ehele ae ana ma ka huaka'i a maluna hoi o kela ame keia kaa e maalo ae ana. I ka manawa i maalo ae ai ke kaalio o ka ohana Walaka ua hiki koke no ia'u ke ike aku ia Helena e kau pu mai ana me Miss Walaka."

            "Pela? Auwe! Pehea i loaa ai ia oe ka ike nona. alaila ua ike mua no ka paha oe iaia?" i ninau ae ai o Makaleka. a o Mrs. Lanakasa hoi i keia manawa. a ma ka hapa hope aku o keia moolelo e ike mau ia aku ana oia ma ka inoa Mrs. Lanakasa. no kamea, ua hui hou ae nie laua. mahope o ke kaawale ana no iwakalua makahiki a oi. Ua hoomahuahua loa la ko Mrs. Lanakasa noonoo kahaha ia manawa.

            "Ae, ua ike au iaia maloko o keahi anaina ike ma ke kula nui ma ka manawa o Robaka i puka mai ai mai kela kula mai: aole oia wale, eha paha makahiki mahope mai, halwai hou no au me ia maloko o ka Paka Kuwaena o Nu loka."

            "Ma ka Paka Kuwaena o Nu loka?"

            "Ae: oie  âme ke aimanta ke hele pu ana i ka hololio maloko o kela paka a ia laua e hololio ana ua haule o Helena mailuna iho o ka lio a na'u i koku iaia ma ka hapai hou ana ae iaia iluna o ka lio. Aole ka o Helena i hoike aku no ia haule ana on a i ka lio ia oe?"

            "Aole ana wahi huaolelo iki o ia ano i hoike mai ia'u" wahi a Mrs. Lanakasa o ka pane ana ae, me ka pii iki ana ae o ka ula ma kona mau papalina no kela ulia i loaa ia Helena a Helena nae hoi o ka hunakele loa ana iaia.

            "Malia paha aole on a makemake e lohe oe, o huhu aku oe iaia a oiai no hoi aole oia i eha. ua nalo loa kela haule ana on a. No ia ike mua ana o'u iaia. no laila, i kuu ike ana aku iaia i kela la. ua hoomaopopo koke aku au i kona helhelena a ua ike koke iho la no hoi o ke kaikamahine hookahi no oia a'u o ke kokua ana maloko o ka paka. koe wale no keia aole au i maopopo i ka mea nana ia kaikamahine ahiki i ke kamailio ana mai o Miss Lamasona ia'u i keia la wahi a Mr. Lanakasa i hoakaka mai ai.

            "Alaila na Miss Lamasona i'o anei i kuhikuhi ma ia'u ia oe? A pehea aole anei au mau olelo o ka lohe ana aku mai iaia mai e pili ana no'u?"

            "O he nui kana mau olelo e pili ana nou ame Helena. i kona manawa i ike aku ai ia Helena i ka holo pu ana ae me Miss Hete Walaka. a ia Helenama i hala aku ai oia kona manawa i kuhikuhi mai ai ia'u ia oe e noho mai ana me ka poe o oukou e noho pu mai ana iloko o ka pahu.

            "I kuu manawa i ike pono aku ai ia oe, ua hiki ole ia'u ke hoomanawanui ia manawa. makemake loa aue e hele koke aku e hui me oe: ua hooiaio koke au o oe no kuu Makaleka: aole no i nui loa kou loli iloko o keia mau makahiki lehulehu o oko kaua kaawale ana. o ka'u e ike aku nei ia oe ua paumi hou ia iho kou ui i keia manawa mamua o kela manawa o ko kaua hui ana ae. a ia'u i ike maopop aku ai ia oe o kuu wahinemare aloha no oe alaila hoomaopopo ae la au he kaikamhine o Helena na'u." a hooki iho la o Mrs. Lanakasa i kana kamilio ana no ka mea ia minuke ua ilihia loa iho la oia i ke aloha, a helelei iho la na waimaka.

            "A eia nae ua loaa maopopo uo ia oe no kekahi manawa loihi i hala aku nei ko Robaka makemake ana e mare me Helena. a ua hoole nae oe i kona mare ana mai ia Helena, me kou olelo ana he kaikamhine haahaa o Helena, he kaikamhine na ka wahine ke aole he ilihune a pela aku, a o ka wahine i kulike ke kulana waiwai me ko Robaka oia kau wahine i makemake ai na Robaka i pane ae ai o Makaleka, me ka nana ana e iluna i ka helehelena o ke kane.

            "He pololei loa kena mau olelo au, ua olelo io au pela. hookahi no kumu, oia keia. aole au i maopopo iki o ke kaikamahine a Robaka i makemake ai e mare o kuu kaikamhine ponoi no ia." hoomaha iho la kana kamailio ana ia manawa me kona piha loa i ke kaumaha no kona mamailio ana i na olelo kupono ole no kana wahine, a pela hoi me kana kaikamhine a no kona hoomanao pu ana ae hoi kekahi no ka mea ana i hana aku ai ia Habati Alekona ma o ke kipe ana aku iaia i mea e mare ai oia ia Helena. a kaawale loa o Robaka mai ka hoomanao hou ana aku ia Helena i wahine nana.

            Ua piha loa oia i ke kaumaha ia manawa me ka hoahewa nui loa iaia iho no kana mau mea i hana ai elua makahiki mamua aku. He mea 'oiaio ke olelo ae ua ike oia i kona hoopai i kana noonoo iho ia manawa ua oi loa aku ke ko'iko'i hoopai i kana noonoo iho ia manawa ua oi loa kau ke ko'iki'o muumuu o ka mea hiki ia ia ke hoomanawanui.

            Ua ae aku oia i ka hoowalwale e lanakila mai maluna on a no ka hoopakela ana ae ia Robaka mai ka mare ana aku ia Helena, he kaikamahine ilihune ana i kuhihewa loa ai : ua hoowalewale pu aku oia i kekahi mea okoa ma o ke kipe ana aku iaia me kana mau kaukani dala i mea e mare aku ai o Helena i ke kanaka e a hoopakeleia o Robaka mai ka mare ana aku i ka wahine a Robaka i aloha ai.  a ua hana hewa hoi oia i ka poe i pili loa mai iaia ma ke koko,  a no keia mau hewa ko'iko'i loa ana o ka ike ana iho i nei manawa. ua kaumaha loa oia.

            Ke noonoo la oia ia manawa pehea ana la oia e halawai aku ai he alo a he alo me kana kaikamahine ponoi, me ka loaa ole mai o na olelo hoahewa iaia; ke nalu pu la oia ia manawa pehea la ka nui o ka mea a kana wahine ame kana kaikamhine i ike no kona lilo ana he mea kumakaia i mea e kaawale ai o Robaka mai a Helea mai, a in a e maopopo ana ia laua ka moolela piha, pehea ana la e hiki ai iaia ke hoakaka aku i mea e hookau ole ia mai ai na ahewa ko'iko'i loa maluna on a? I kona noonoo iho ia manawa ua oi loa aku kana hewa i hana ai mamua o ka mea hiki ke hukalaia mai. aka no nae e hoao ana no oia e mihi aku me ka oiaio i mea e hiki ai ke huikalaia mai kona mau hewa apau.

            "E kuu aloha, ua maopopo no anei ia oe o kuu keiki ka ko kaikamahine i aloha ai?"

            "Aohe i maopopo ia'u ahiki i ko olua kaawale ana aku i na aina e." i pane ae ai ka wahine. "Mamua aku o ko olua holo ana no Eurpoa. pinepine na manawa a Robaka o ka hoea ana ae i ko maua hale, a e kamailio mau ana no hoi oia ia oe ma ke ano he anakala nona. No ko'u lilo loa no hoi i ka'u mau hane e lawelawe ana i a manawa aohe o'u noii wale aku no ka mea e pili ana ia oe.

            "Ma muli o ka inoa Egelekona e heala ana maluna on a, pela au i manao ai o kou inoa no paha ia. a ua manaoio maoli no au o ke Kauka Egelakona la oe i kaulana a'u i lohe wale ai. nolaila aohe kalele nui o ko'u noonoo maluna ou; in a i loaa ia manao ia'u in al paha ua ninau aku au ia Robaka i kou inoa oiaio, a in a la ua loaa mua ia'u ke ike nou o oe no kuu kanemare.

            "Ua maopop ia oe he opiopio o Helena a pela hoi me Robaka, a oia i laua e hui mau ana, aole au i manao e hele aku ana ko laua launa mau ana ahiki i ko laua aloha ana kekahi i kekahi, mamua o ko olua holo ana aku no Europa: ua hoea ae la o Robaka i kekahi ahiahi i ka hale,  a noi ae la e haawi aku au i ka'u apono no kona mare me Helena."

            "Oia anei ka mea oiaio?" i ninau ae ai o Mr. Lanakasa me kona uwe ana ae ia manawa. n kona hoomanao ana ae i ko Robaka hoole ana mai iaiai i ka manawa ana i olelo aku ai e mare oia me Makoli oiai lakou ma Eurpoa.

            "Ae; o keia ka mea oiaio; ua ninau aku au iaia no kou manao e ae mai ana paha oe ia makemake on a a aople paha a wahi ana o ka olelo ana mai ia'u ua kuka no ka olua. a ua olelo aku oe iaia in a ua kulike ko laua manao no ka mare a e hiki ana hoi iai a ke kali i ko olua hoi ana mai Europa ma, alaila ia manawa oe e haawi aku ai i kou ae

            "Mai kela manawa mai ua loaa mau ia'u keia manao hoohuoi aia no he kumu mahope aku a'u i hiki ole ai ke ike aku, no kou kakali ana i ka haawi kok mai i kou manao ae ahiki i ko olua hoi ana mai Europa mai no ia kumu i kanalua ai au i ka haawi koke aku i ko'u ae no ka Robaka noi. aole au e ae ana i ko laua hoopalau ahiki i ko olua huli hoi ana mai Eurpoa mai. oiai nae i hoike aku no au ia oe me ka oiaio loa. ua komohia iho no ka makemake iloko o'u e liko o Robaka i hunakanae na'u mamuli no o ko'u ike aku i ko Robaka annauao, ame kona mau ano maikai apau, he kulana keonimana oiaio kona.

            "Mahope iho o ka hui pu ana aku o Mrs. Elawoka me ka poe o oukou i hele pu ai ma kela huakai makaikai i Europaa oiai hoi o Makoli e kakau leka mau mai ana ia Helena, a ma kana mau Jeka apau e kakau mai ai ehoike mau mai ana oia ia oe ma ke ano he kanaka piha oluolu ia, a ua hoike mai no hoi oia i kou inoa piha ao ka anakala hoi o Robaka pela i loaa ai ia'u ka ike i ka mea oiaio o oe i'i ka anakala o Robaka, a ia manawa au i apono iho ai i ka naauao o ka'u olelo hooholo ana o ka makuahine o Helena o kau wahine mare ponoi no ia o na makahiki he iwakalua i hala aku.

            "He mea kupanaha no i ka'u noonoo ana iho, a ua piha no hoi au i ke kahaha no keia kumu oia hoi, iloko no o ke kulanakauhale hookahi kaua e noho pu ana, a he kokoke no hoi kekahi mai kekahi mai eia nae aole i loaa iki ike ia'u a pela no hoi me oe, owau e kapa mau ia ana Mrs. Simoa a he wahine kelalolei kaulana maloko o loka apuni, owau no kau wahine,  a o oe no hoi ka'u kana.

            He mea kuanaha no ke noonoo iho i ke kumu o ko ka hui mua ole ana, a eia a nei manawa mahope o ka hala a o na makahiki lehulehu he iwakalua a ma keia aina mua hini no hoi, akahi no kaua a halawai : manao au in a a maua i holo mai no Kolorado nei aole n o paha kaua e hiki ana" wahi a ka wahine me ka holoi ana ae i na waima nunui o ke kane e hiolo makawalu iho ana.

            "A pehea. i kou manaw i ike ai mamuli o kela holo ke mau mai o Makoli ia Helena e hoike mai ana i ko'u ino ua hoike aku anei oe iaia owau no kona makuakane?"

            "Aole au i hoike aku iaia, no keia kumu. aole o'u makemake e loaa aku ia ike iaia o oe kona kamkuakane no ko hopohopo no in a e loaa aku ana i ike iaia e pio ole a kona manao no ka huli ana aku ia oe ahiki i kou loaa a iaia." wahi a Mrs. Lanakasa o ka pane ana aku.

            "Alaila, oia mau no anei ko Helena noho mau iloko pouli ahiki i keia la no ka inoa o kona makuakane?"

            "Ae ; oia mau kona maopopo ole ahiki i keia la a ea ana nae ka ike iaia ua hui hou ae la kaua." wahi a Mrs. Lanakasa.

            "He kupanaha no ka kou hunakele loa me ka hoike a ku iaia i ka inoa o kona makuakane!" wahi a ke kane ka lulu ana iho o kona poo.

            "I mea aha no auanei ia a'u e hoike aku ai iaia no mea ua kamailio mau aku au iaia i mean nona e manao iho ai ua make kona makuakane oia o Mrs. Simoa a ua paanaau loa ia mea iaia ahiki i keia la, a in a no ko loaa aku ia oe a ninauininau aku oe iaia no ia mea e hoi mai ana oia ia oe.

            "Ua pinepine na manawa o ka ui ana mai o Helena ia e hoike aku au iaia no kona luanui makuakane, o ka'u pauw ale no o ka hoike ana aku iaia ua kaawale aku oia no ia'u aku he mau mahina lehluehu mamua aku o koan nauia ana mai : no'u iho i hoike aku no au ia oe i ka ma oiaio, ua like oe me ka mea ua make ia'u no keia mumu aole au i manao e hui hou ana kaua, a aohe no hoi he nao iki iloko o'u e hoi hou aku ana au me oe ilko o la koena apau o ko'u olana.

            "I hoike ole aku au iaia i ka mea oiaio no kuu makano in a e loaa ana iaia ka inoa oiaio o kona makukane. eia mau no oia ke ola nei. aole e pio iki ana kona manao hele aku e huli ahiki i ka loaa ana. no ka mea e nukunuku mau make ana oia imua o'u no kona nele i ka makuakane he makukahane nana e malama mai iaia a e aku ai hoi oia i kona aloha iaia a e hana aku hoi i na manawa apau i kupono na kekahi keiki e haa aku ai no kona makuakane.

            "O kuu hopohopo nui, a oia no hoi ke kumu o ko'u hoi ole ana aku iaia i ka mea oiaio, in a e loaa ana iaia ka eia no oe ka ola nei a o oe kona makukana malia e loa aku ana paha auanei oia me oe a haalele hookahi me ia'u. olaila e aho ko'u huna loa ana ia mea, a nana no e like non iho i ka wa pono. elike me keia. ma ke ano ulawale no.

            "Mahope o ka loaa ana mai o kela leka mai a mai akahi no a loaa ia'u ke ike i ka ino o ka anakala Robaeka oia oe a ua lio keia ike i loaa ia'u i mea ui aua'u e noonoo nui ai. ua like ia me ka eha i loaa iho ia mahope o ka hahauia ana mai ke kahi hamrea kuiha nui a hina iho la au ilalo me ka maule.

            "Ia'u i pohala ae ai ua ninau mai la o Helena i ke kumu noi pu mai la e hoakaka aku au i kekahi mea, o ka'u wa no o ka hoike ana aku iaia, o ke kumu o ko'u maule a mamuli no ia o ko'u hoomanao ana ae i kekahi hewa ko ko'u loa aui hana mai ai maluna o'u. ua hoakaka aku iaia i kekahi hapa o ko'u moolelo. ma ke ano ehooili alena i na ahewa ana apau maluna ou nau i imi i ke kum kaawale ai au mai ka'u kane mai. Aole au i hoike aku ka mea oiaio iaia o oe kona makuakane e loaa aku ai i manaoio o wau ka i hana hewa aku ia oe,  a no ia kumu i ehaeha ai kuu kane. a o ke kumu hoi o kona make ana." helelei iho la ko Mrs. Lanaksa mau waimaka i manawa.

            "Ua ike no au, i loko iho o'u he wahine oiaio oe. aole oe hana i kekahi hewa," alaila honi iho la oia i ka lae, i papalina a i na lehlehe o ka wahine." aka. iloko o ke mau minuke e nohalii ana o ka inaina nui. me ka mupuple i ka lilil mamuli o na olelo o ka hoopihpiha ma  ia ana ma ia'u mai kekahi manawa a i kekahi , a mamu no hoi kekahi o ko'u  ikemaka ana aku i Keona Wikena maloko o kela rumi ia manawa ua hiki ole ia'u ke uumi ko'u inaina a pela no i puka aku ai na olelo ikaika like ole : ma ka mea oiaio. i hoike aku au ia oe, ua kaawale i mana hoomalu o ka lunaikehala mikai mai a'u aku i manawa i hoalii iho maluna o'u a eia nae, iloko o na hora he iwakalua-kumaha ma ia hope iho ua hoino iho au ia'u iho mamua olelo hoahewa he nui, aka nae, ua lohi loa. no kamiliana no ka mea ua hala e mai la oe a he manawa kupono ople loa ia no ka lapaau ana ae i na hemahema i hanaia o minuke i hala oiai na kipona ikiiki o na manao inaina noho mana ana maluna o'u ia manawa.

            "E Makaleka, auhea kela kakunana haununa ou? Ua ike hou aku no anei oe iaia mahope mai? Ua maopopo anei ia oe kana hana ame kona wahi enoho mai nei na manawa?"

            "Ae ua hui au me Keoni Wilekona me ka maopopo ma ole elua makahiki i hala aku nei oia ka manawa. wale nou'u o ka ike ana iaia iloko o keia mau makahikie pau." i pane ae ia ka wahine. "E hoohala ana maua i kekahi mau pulahoomaha makahi home o maua makahi kokoe aku i ka lalani mauna Adrionadaka. Ma kekahi kahiahiaka ua hele holoholo aku la au iloko o ka ululaau a ia'u e noha ana hoohauoli ia'u iho i ka huihui o ka ea a e nana aku ana no hoi i ka nani o ka ululaau a e hoolohe aku ana hoi i ka le hone mai o na manu. hoea mai ana oia ma kahi a'u e non me ka emoole oa, a ku ana mamua o'u.

            "Ia manawa ua hiki ole ia maua e elua ka hoomaopopo no ka mau a mea e kamilio ai. no ka mea. ia manawa ua hoala hou ia mai la na hoomanao ana iloko o'u no na mea i hanaia o na la i hala aku. na la hoi nama i hoohaunaele ko kaua noho maikai ana a hele ana kaua i ke au a ka hewahewa.

            I ka'u nana aku iaia ua ike paha oia i ka hewa o kawea i hana ai. no ka mea ua hoohahaa loa mai oia iaia iho imua o'u. me kona mihi mai no ka hewa ana i hana mai ia'u a o ke kumu hoi o k'u kaawale ana me oe. a i komo hia ai hoi au iloko o ka pilikia a i ka loaa ana aku o ka iki iaia i ke ano o ko'u ola ana mai ka manawa mai a'u  o ka haalele ana aku i ka home a ia oe hoi ka'u kane aloha. I manawa i no i mak ai oia ia'u e ae aku au  e mahele like maua i kona waiwai. ia'u kekahi hapa. a iaia kekahi hapa no ka mea. wahi ana ia'u o ka olelo ana mai, he kanaka waiwai loa oia ia manawa.

            He nui ke dala aia. wahi ana. a oioai oia hookahi wale no ma keia ao. a ua mopopop ole no hoi iaia kane mea e hooilo aku ai i kona waiwai. aohe no hoi ana mea aloha ma keia ao e kaana pu ai la oia i kona waiwai me ia. a oiao hoi owau ka pilicia pili kokoke loa aku iaia plea oia i noi ma ai e ae aku ae e mahele lieia kona waiwai manawa o maua. o ke hanaia ka ia hana ailaia o ka loaa ana ia o ka maha i kona uhane.

(Aole i pau.)