Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 46, 18 November 1921 — Page 6

Page PDF (1.61 MB)

This text was transcribed by:  Noelani Nakoa
This work is dedicated to:  Atwood Nakoa

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

5                      NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POALIMA NOVEMABA 18, 1921

 

He Moolelo no

WILEMA DANUBA

a i ole

Mai ke kulana Haahaa a i ka Hanohano He Moolelo i Piha me na Hana Hoopahaohao

 

            Ua maopopo ia Eta, o kela ke kakahiaka hope loa, a kona mau wawae e hehi ai maluna o ka aina ana i aloha ai, a e holoholo ai hoi maloko o na papahele o kona home kuaaina, nolaila o kana hana nui ma kela kakahiaka, o ia no kona komo hele ana maloko o na rumi apau o kela home, pela na hale e ae e ku ana malaila; hele kino maoli aku la no oia e hanai i na moa, elike no me kana hana mau i na manawa apau, hoea aku la no oia no kahi i hoopaaia aim o na pipi, me ka hamohamo ana i ko lakou mau hulu, pela hoi ka hele ana aku, e hii mai i na hipa keiki, a e hamohamo i na lio, ua pipililaa maoli kona noonoo i kela mau holoholona, a no ka nui maoli o kona aloha i ka haalele iho i kela mau holoholona i hele a punahele iaia. aole e hiki i ua o Eta ke kaohi iho i kona mau waimaka.

            He elua mae ana mau holoholona punahele loa, he popoki ame kekahi ilio uuku, ua waiho aku oia i ka malama ana o kela mau holoholona malalo o Kapena Fula, me ka loaa o na hooia ana mai kela kapena oluolu mai, e lilo kela mau holoholona i mea nui iaia.

            No keia haalele iho i kona home ana i aloha ai, ua nui maoli ke kaumaha o ke kaikamahine opio, aole e hiki iaia ke kaohi iho i ka hookahe ana i kona mau waimaka, a o ia ka Kapena Fula, o ka pane okoa ana mai iaia:

“E hoolana i ka manao e kuu keiki, eia ae ka mokoahi ke holo mai nei,” wahi ana, me ka hookuu ana iho i kana ohenana ilalo.

Ike i’o aku la ke kaikamahine opio i ka mokuahi i ka holo mai ma kahi mamao a i ka hookokoke ana mai nae o ua mokuahi nei. me he mea la, ua ike mai paha i ka hae ulaula. hoololi ae la ia i kona alahele. me ka hooiho pololei ana mai, no kahi i ku ai ‘o ka hae, a o ia ka Kapena Fula, i pane hou mai ai:

            “E hele kaua no kahi o ka aekai, e kakali ai, o ka hoea mai o ka waapa, a mai hookaumaha i kou noonoo; mamuli la oia i ka popoki ame ka ilio ma kekahi lima, a hopu o kou haalele ana iho i kou home nei.” alaila hoihoi ae aku la hoi i ka lima o Eta. no ke alakai ana mai iaia mailuna mai o ka lanai o ka hale.

            Me na kaina wawae kaumaha i haalele iho ai o Eta i kona home, aka nae iaia i kaawale aku ai he mau kapuai mai ka hale aku, huli mai la ua kaikamahine nei ihope, halo’ilo’i ae la hoi kona mau waimaka, a pane ae la i keia mau olelo kaukau:

            “O ka aloha no kou e kuu home a’u i aloha ai, aole loa e hiki ia’u ke hoopoina i na la a’u i hoohala ai malalo o ka malu o kou mau kaupoku.” alaila lalau mai la oia i ka lima o Kapena Fula, i hiki ai iaia ke hele mai me ka maloeloe, oiai ke ike maoli iho la no oia, i ka nui o kona kaumaha, no keia haalele iho ona i kela home kuaaina.

            Ua pau mua o na ukana o Eta ame kona kokoolua, aia iluna o ka aeone, kahi i waiho ai malalo o ka kiai ana a ke kauwa a Kapena Fula.

            Ia lakou nei o ka hoea ana aku i ka aekai, ua haalele aku ka waapa i ka mokuahi, a ke holo pololei mai la no kahi i ku ai o ka hae ulaula. a me he mea la, i kela ame keia mapuna hoe a na kanaka oluna o ka waapa e kio’e iho ai iloko o ke kai. e pa mai ana ia me ka ikaika ma ke puuwai o ke kaikamahine opio, a ia pili ana mai o ka waapa i ka aeone, ua hina okoa mai la o Eta iloko o na lima o ka kapena aoo, me ka noke ana i ka uwe, me ka ehaeha maoli o kona naau.

            “E paa mai oe i keia mau holoholona!” i pane ae ai o Kapena Fula, i kana kauwa. a i ke kaa ana aku o na holoholona milimili a Eta i kela kanaka. apo aku la oia ia Eta, a hoopili mai la i kona umauma, paa iho la no hoi i kona mau lima. me ka honi ana aku ma ka lae o Eta, a hoopuka ae la i keia mau kalokalo ana:

            “Ke nonoi ae nei au ma ka inoa o ka Makua. o na keiki makuaole, e kiai mai ia oe e kuu keiki aloha! Nana no iloko o Kona lokomaikai palena ole e hoopakele ae ia oe mai na hoowalewale mai o ka hewa, mai na pahele mai o ka make, e hoohalua mai ana i kou ola opiopio ana! O ka’u e nonoi nei i Kona lokomaikai ame Kona aloha e alakai aku Oia ia oe ma ke alahele o ka pono ame ka maemae; e hoopihaia kou mau la o ke ola ana aku me na haawina pookela o ka hauoli, ahiki i kou mau la kanikoo, a e hiamoe aku oe iloko o ka maluhia, iloko o Kona lokomaikai.

            I ka pau ana, no o kela mau olelo kalokalo a ke kapena aoo. hapai ae la oia ia Eta. a haakau aku la iluna o ka waapa: alaila kokua mai la oia ma ka hookau ana aku ia Miss Pinehaka, ahiki i ka kau ana o kela lede iluna o kw waapa, kuemi mai la oia ihope, no ke kakali ana, o ka nee aku o ka waapa iloko o ke kai.

            E hoomaukaukau ana na kanaka i ka lakou mau hoe, no ke lio’e ana iho iloko o ka kai, ia wa i hooho ae ai o Eta i ka pane ana ae: “Aole au i haawi aku nei i kuu aloha hope, i kuu mau milimili,” i kela manawa nae i hele mai ai o Kapena Fula a haawi mai la i kana mau holoholona, me ka honi ana asku hoi ma ka lae o ke kaikamahine opio, a i aku la:

            “E lawe pu aku oe i kena mau holoholona me oe, he mea hoomama mai ia i kou noonoo ma kau huakai hele,” o ke emi hou mai la no ia o Kapena Fula ihope, me ke ani ana aku i lona lima, i ke kaikamahine opio.

            Ala hoi o Eta ke noho malie la iluna o ka waapa, me ka hii ana i kana mau milimili mamua o kona alo, aia wale no kona mau maka, iuka o ka aina kahi i nana ai i kona home, ame na hiona, e hoopuni ana i ka aina hanai holoholona, aole i hoolalau ae kana nana ana ahiki wale no i ka pili ana aku, o ka waapa i ka mokuahi.

            O ka manawa wale no a ua kaikamahine nei i ha’o ai ka nana ana mai iuka o ka aina, o ka wa hoi ana i pii aku ai noluna o ka moku, i kona kau ana noluna. ua huli aku ai kona nana ana no kona home. o ia no kela manawa o kona kau ana aku iluna o ka moku; aka nae iaia i hoea aku ai iluna o ka oneki. huli hou ma la kana nana ana iuka, aia hoi na puu ke ku aku la, e hoopuniia ana e na kumulaau, pela hoi na hale kahiko, ma ka aina mahiai, mawaena o na kumulaau, a ke ike pu mai la no hoi oia i ke ku aku o Kapena Fula ma ka aeone, e ani mai ana i kona hina-ka, a o ia kana i hooho ae ai:

            “O e kuu home, kuu home aloha, aole paha au eike hou mai ana ia oe! O, e kuu mau hoaloha maikai, kuu Merelana aloha. e hehi hou ana anei kuu mau wawae maluna o kou mau lepo?”

            “E ike pinepine mai ana no oe i kou home ma keia mua aku. mai hookaumaha no kou haalele ana aku la ia home mahope’” ma keia mua aku. mai hoo@Tr (n.shrd cmfw sho mahope.” i hoolana mai ai o Miss Pinehaka i ka manao o ke kaikamahine opio.

            “O, ke ike nei au, ke mamao aku la ne puu ihope. ke kaawale loa nei au mai kuu home aloha mai. Ena aekai aloha o Merelana. pehea la ka loihi a’u e hele ai. alaila ike hou mai i kou mau kaapakai? Aole loa au e aloha ana i kekahi wahi e aku, elike me ko’u aloha ia oe. Ke hele nei o Eta, malalo o ke kauoha, no ka ike ana i kuu kupunawahine, aka aia au a kaawale mai iaia mai; aia ahiki mai i na la a’u e ku ai maluna o ko’u mu kpuai wawae me ka maloeloe, e huli hoi hou mai no au e ike i kuu home, ka home hookahi wale no’a’u i aloha ai!”

 

MOKUNA XXX.

            Ua like pu na mea a Eta i ike ai ma keia huakai hele, me he hihio moeuhane la, no ka mea, akahi no oia a kau maluna o ka mokuahi, akahi no hoi a hoi a kau maluna o ke kaaahi, a iaia i ike aku ai i na hiona i malihini i ka ike ana a kona mau maka, ma ka laua mau wahi i hele aku ai, ahiki wale no i ke ku ana mamua o ka hale nani o kona kupunawahine, ua lawa kela mau mea no ka hookahaha ana mai i kona noonoo, ka mea ana i ike ole ai mamua, mai kona mau la kamalii mai.

            Oiai ko laua kaa e ku ana mawaho o ka puka-pa o ka home o kona makuahine, ke ike la oia i ka a mai o na kukui, maloko mai o na puka olepelepe, a hoomanao iho la oua, he hale kela i lako me ka nani ake ka maemae, i kaokoa loa mai kona home kuaaina mai.

            “Ua hoea mai la kaua i ka pahuhopu o ka kaua huakai hele, no ka mea o ka hale keia o kou kupunawahine e ku mai nei,” i pane aku ai o Miss Pinehaka ia Eta. E hopu aku i ko mau holoholona, a e lele ae kaua ilalo!”

            Ua hoopiha loa ia aku o Eta me ke kahaha, no ka nani a kilakila o kela hale ka mea ana i manao mua ole ai, e loaa mai ana kona kupunawahine iaia maloko oa kekahi hale nani elike me kela, aka nae aole no ona niele wale mai i kona alakai.

            Ua lele mua aku ke kalaiwakaa ilalo, a ua pii e aku oia noluna o ka lanai, me ka hookani ana aku i ka bele kahea; a ia Miss Pinehaka hoi me Eta i kau aku ai iluna o ka lanai, ua weheia mai la ka puka, e kekahi kauwa Paele, me ke kaa ana aku ma ka aoao o Miss Pinehaka ke kamailio ana:

            “E hele aku oe e hoike i ko kahuwahine, eia kana moopuna mawaho nei kahi i kakali aku ai iaia!”

            “E komo mai olua iloko nei, e alakai aku au ia olua no ka hale maluna,” i pane mai ai ka Paele kauwa, a ukali aku la no hoi o Miss Pinehaka me Eta mahope ona, ke alaalawa wale la no ka Eta nana ana ma kela ame keia aoao o ka holo loihi a laua e hele nei, a i ke komo ana aku maloko o kekahi rumi nui, ma ka papahele ekahi, kauoha mai la ke kauwa ia laua nei e noho maloko olaila. a e kii hoi oia i ka hakuwahine o kela home e hele mai.

            Iloko o ka noonoo o Eta, no ka akahi no hoi paha a ike i na mea hoonani like ole oloko o kela home, me he mea la. ma kona noonoo iho, aia oia iloko o kekahi aina moeuhane kahi i noho ai, a oiai no oia e nalu nui ana, no na mea nana i hookahaha mai i kona noonoo, komo ana no kekahi wahine. i kahikoia me kekahi lole silika eleele, i hanaia a haahaa ka a-i, me ka lima ekeke’i, aia hoi ma kona a-i kekahi lei gula, a ma kona mau lima hoi na apolima gula. oiai hoi kona mau lima, i hele a hulali i na komolima, gula i okomoia me na pohaku makamae.

            Iaia i ike mai ai i na malihini, hele mua mai la oia a haawi aku la i kona lima, no ke aloha ana me Miss Pinehaka, me ka pane pu ana aku:

            “Ke hauoli loa nei au e ka madame, no kou hoihoi ana mai nei ia Miss Buname ka palekana imua o’u.”

            Owau pu kekahi i hoohauolia mai, ma o ka lilo ana owau kona mea nana e hoihoi mai, no ka mea ua loaa ia’u ka pomaikai nui, o ke kaahele pu ana me ia,” i pane aku ai no hoi o Miss Panehaka.

            I ka pau ana o ke kamailio ana aku ka lede kamaaina o ka home, huli mai la oia no kahi a Eta e noho aku ana, apo mai la i ke kaikamahine opio, a puili aka la iloko o kona umauma, me ka pane ana ho:

            “Ua hamama kuu puuwai nou, e kuu Eta aloha. E hele mai oe me a’ ue noho pu ai iluna o ka koki, i nana aku ai au ma kou mau maka!”

            Alakai aku la oia ia Eta noluna o kekahi ko-ki malalo pono o ke kukui uwila, apo mai la hoi ma ka a-i o ke kaikamahine opio, nana pono mai la ma kona mau maka, me ke kamailio ana mai:

            “Ua kulike loa no kou helehelena, me ka helehelena o kou makuahine, na maka no ou, pela me kou lauoho, aohe he wahi lilo o na ano o kou makuahine; he ehia ou makahiki i keia manawa?”

            “E piha ana ia’u na makahiki he umi-kumamaono, ma ka la ekahi ae nei o ka mahina o Augate,” wahi a Eta, me kona ano hoihoi ole, no ka noii nowelo mai o kela wahine i kona mau ano.

            “Aohe wahi lilo iki o kou makuahine ia oe, ik piha ana iaia o kona mau makahiki i ka umi-kumamaono, iaia i-. O, e kuu Ekekela, kuu kaikamahine i holo mahuka mai iaia aku.

            No kela wahine hoi ka uwe. he hookahi ko Eta uwe like ana, he uwe nae kona no ka maka’u me ka pihoihoi, a no ka manao aloha aku no hoi kekahi, i ka uwe mai o kela wahine.

            “W hoopu i ka uwe ana e kuu aloha,” me ka hopu okoa ana mai o ka lede aoo i na lima, o Eta a hookuu iho la ilalo. “O ka mea nana i hoala mai i ko’u noonoo, a nana hoi i kono mai ia’u e hookahe aku i ko’u mau waimaka, ua hala kahiko loa, ehiki ole ai ke hoala hou ole ia mai i keia manawa. Nolaila e noonoo aku i ne mea omua, a e kamailio kaua ma kekahi mau mea okoa loa. Pehea ka olua huakai hele mai nei no Nu Ioka nei?”

            “O, aole a’u mea nui e ae e kamailio aku ai ia oe, koe wale no ko’u piha i ka hauoli, no ka mea he mau hiona malihini wale no na mea apau i halawai mai me a’u, o ka mua ka hua ka’i aumoana, ma ka mokuahi, a i ka lele ana mai hoi nouka nei o ka aina, ua kau mai la maluna o ke kaaahi, a o ka hope loa no hoi, o ia ka ike ana i ko oukou kulanakauhale nani.”

            “Aole he wahi lilo iki o kou makuahine ia oe, me kena iho la no kona ano, ke hele ma kekahi mau huakai makaikai, a pela no hoi me ke ano o kona makuakane! Ua lawa paha keia kamailio ana, he nui loa ka manawa no ia hana, oiai hele oe a maluhiluhi; e kauoha aku au i ke kuke, e lawe mai i mau meaai no olua maloko nei o keia rumi, aia hoi a pau ka ai ana, alaila hoi aku e hooluolu, oiai ke hele aku nei e kiei na hora o ke aumoe.”

            “E oluolu mai oe e ka madame, e hoike aku au i ko’u manao ia oe. no ka nui o ko’u makemake e ike i kuu kupunawahine,” wahi a Eta, me ka hiki hou ole iho ke hoomanawanui, i ka iini iloko ona, e halawai pu me kona kupunawahine, ka ohana hookahi hoi, ana i kau nui aku ai i kona noonoo, e malu malalo ona.”

            “ke ninau mai nei anei oe no kou kupunawahine e kuu Eta?” wahi Mrs. Gawila me kona piha loa me ke kahaha. no ka maopopo ole o keia kaikamahine opio nona.

            “Ae, ua makemake loa au e ike iaia i keia manawa, ina aole oia i hoi mua e hiamoe, no ka mea ua kakali ae nei paha oia i ko’u hoea mai i keia po: aka nae ina ua hiamoe oia, alaila e waiho malie iaia, ahiki i ke ao ana ae ma ka la apono, ia manawa au e ike aku ai iaia.”

            “He oiaio anei, aole i maopopo mua ia oe e Eta. owau no keia o kou kupunawahine?”

            “O oe anei ko’u kupunawahine? Aole e hiki ia’u ke manaoio aku i kau olelo.” wahi a Eta. me kona piha mai la i ka hoonaukiuki, me he mea la. e hoohenehene mai ana kela wahine iaia. “Aole au he kaikamahine naaupo, e hiki ai ia oe ke pulapu mai ia’u. He oiaio paha ke kaikamahine kuaaina au,  no ka mea ma ka aina hanai holoholona ko’u wahi i hanaiia ai ahiki i ka nui ana. aole nae ia he mea no’u e noho pouliuli ai no ke ano o na kupunawahine. Nou, e ka madame, he opiopio loa oe e kupono ole ai e lilo i kupunawahine no’u!”

            “Heaha iho la hoi ko’u kumu i kupono ole ai e lio i kupunawahine nou e Eta?” wahi a a Mrs. Gawila, me ka noke okoa ana a’e i ka akaaka.

            “No ka mea he wahine opiopio oe, me ka u’i o kou helehelena,” me ke kilohi ana aku o ua o Eta ia Mrs. Gawila, mailuna mai o ke poo ahiki i na wawae, a hoomau hou aku la i kana kamailio ana:

            “O ke ano o ko’u kupunawahine e manao nei, he wahine oia i hele a keokeo ka lauoho, e aahu ana i kekahi lole eleele, me ka maka aniani me kona mau maka; he epane nui ma kona umauma, me kekahi papale lole keokeo ma kona poo, a ua hele hoi ka ili o kona papalina a alualu.”

            “Ea, owai ka mea nana i kamailio aku ia oe, ike ano o kou kupunawahine, i pololei ai kau hoakaka ana mai no kona mau ano?”

            “Aole he mea nana i hoike mai ia’u no kona ano, aka ua nui ko’u ike no na kupunawahine o kekahi poe kaikamahine, ma ko’u wahi i noho ai a ouaia nae he wahi kuaaina kela, aole au i kuhihewa, ma ka’u mea i manao ai, pela iho la ke ano o ko’u kupunawahine, elike me ia a’u o ka hoakaka ana aku nei imua ou, elike me ke ano o ka noho ana o na kanaka o ko oukou kulanakauhale nei.”

            O kela manao kaumaha o Mrs. Gawila no Ekekela kana kaikamahine o ke kaawale ana mai iaia aku no na makahiki lehulehu ua auhee koke aku la ia, mamuli o na olelo a keia akikamahine, e hiki ole ai iaia ke uumi iho i kona aka, ua noke okoa ae la ka madame Gawila, i ka akaaka me ka leo nui, me ka pane ana mai:

            “Q kela kupunawahine au o ka hoakaka ana mai nei, o kona ano ia e loaa mai ai ia oe mau manao kono wale aku no ia, elike me kau i ike aku ai i na kupunawahine oiaio maoli ea, owau no ia e noho aku la imua o kou alo. Pehea e hiki ana anei ia oe ke manaio aku i kena mau hoakaka au no ka mea, elike no me ka’u mea i kamailio mua aku nei nou, he wahine opio u’i oe, me kekahi lole nani aka no ko’u kupunawahine, he wahine luahine oia, me ka lole eleele, he epane mamua o kona alo, he papale keokeo ma kona poo, a he maka aniani hoi ma kona mau maka.”

            “Auhea oe e kuu milimili, owai ka inoa o kaia kupunawahine ou la.”

            “O Mrs. Geteruge Koni Gawila kona inoa.”

            “Aia hoi pala la, aole he kupunawahine e ae au e huli aka owau no ia, no ka mea o ko’u inoa ia au i hoopuka mai la.”

            “Auhea oe e ka madame,” wahi a Eta me kona ku okoa ana ae iluna, me ka hele a piha maoli i ka huhu, me ka hoomau hou ana aku: “Malia paha he kaikamahina kuaaina au i kau ike mai, he hookahi nae mea a’u i ike, aole loa he hana maikai, a ku i ke kulana lede oiaio, ka hoao ana mai, e hoonuinui i kekahi kaikamahine makua ole e ake aku ana e ike i kona makuahine ma ke kamailio ana mai i na mea e hoopiiia ae ai kona huhu.

            “Ua ku maoli kau mau olelo imua o’u i ka hoehaeha, me ka hoohenehene pu ka nae aole loa au e puni aku ana i kau mau olelo palau. Ke hoole aku nai au, aole oe he kupunawahine no’u, a oki loa aku hoi, kou lilo ana he makuahine.”

            “Owau i’o kou kupunawahine, a e hoolauna aku ana au ia oe i kou makuahine hanauna ka’u kaikamahine,” wahi a Mrs. Gawila me kona noke no i ka akaaka, a kahea aku la i kana kaikamahine lawelawe, e hele aku e kii ia Loi, no kona makemake e hoolauna iaia me Eta.

            Aole i kamailio hou ia kekahi mau olelo mawaena o Mrs. Gawila ame Eta. aia o Eta ke noho aku la ma ke ano nunuha. no kona manaoio maoli no ua hoao aku ka lede e noho pu ana me ia. e hoohaehae iaia, a e hoehaeha hoi i kona noonoo, aole nae i loihi kela hala ana aku o ke keikamahine lawelawe. waheia mai la ka puka ma ka aoao mai o kela rumi a komo ana no o Loi me ka hele popolei ana mai imua o kona makuahine a o ia ka Mrs. Gawila, i pane mai ai:

            “I kahea aku nei au ia oe e Loi, kuu milimili, no ka hele ana mai e ike i ko kaikamahine, ke kaikamahine hoi a Ekekela, nolaila e Eta, e ike mai oe i kou makuahine hanauna!”

            Ma kahi o ka hooko mai o Eta elike me ke kauoha a Mrs. Gawila nana wale mai la no oia ia Loi, a nana aku ana ia Mrs. Gawila, o kana mea e hoomaopopo aku la, he mau lede kela i lihi launa ole aku i kahi o na makahiki, e kupono ai e kapaia aku, he kupunawahine, a he makuahine hoi, aka kunou wale aku la no kona poo me ke ku ana ae a hele aku la no kahi a Miss Pinehaka e noho mai ana:

            “E lawe popolei aku oe e Miss Pinehaka ia’u imua o kuu kupunawahine ame kou anate, aole o’u makemake e noho hou iho imua o kale wahine, e noke mai ai i ke kamailio i na olelo hoohenehene imua o’u  Ina aole kuu kupunawahine maloko nei o keia hale, alaila e hoihoi hou e ia’u no kuu home ma Merelana!”

            “Auhea oe e Eta kuu kaikamahine, o kela lede e noho mai la, o kuu kupunawahine no ia, aole he mea okoa ae, mamuli paha o kona opiopio i manaoio ole aku ai kona mau makahiki, mawaena o ke kanaha-kumamawalu ame ke kaualima: o ke kumu o ka opiopio o kona helehelena au e ike aku la no kona malama pono i kona a no kona akamai no hoi kekahi i ka hoohana ana i na mea e mau ai ka nanaina opiopio o ka wahine.

            “Ina he mau manao kanalua kekahi iloko ou e Eta, no ka lawe mai i kela lede i kupunawahine nou, alaila e hoopau loa oe ia kanalua i keia manawa, e hoi hou aku kaua imua o ua lede nei, a e hoikeike aku i kou mau ano maikai imua o kou kupunawahine, a imua hoi o kou anate,” wahi a Miss Pinehaka, me ka leo malei e lohe ole mai ai o Mrs. Gawila.

            “Ua ike no au aole oe e hoopunipuni mai ana ia’u e Miss Pinehaka; pehea o kela lede i’o anei ko’u kupunawahine?”

            “Aole au i makemake e hoehaeha aku i kou manao e kuu keiki, ma ke kamailio ana aku i na mea oiaio ole, nolaila e manaoio mai oe ia’u a e hoi aku kaua ma kou wahi mua i noho mai nei me ko kupunawahine.” o ke alakai mai la no ia o Miss Pinehaka ia Eta imua o Mrs. Gawila ame Loi.

            “Ke lana nei kuu manao e Mrs. Gawila, e kuikala mai ana oe ia Eta: he kaikamahine oia i maa i ka noho kuaaina ana. ma ia maa ona i kuhihewa loa ai oia, a paakiki ma kona manao iho, me ka manaoio ole mai, o oe kona kupunawahine.” i uwalo aku ai o Miss Pinahaka, no ka pono Eta.

“Ke huikala aku nei au ia Eta. me kuu puuwai apau. no ke mea ua maopopo no ia’u. mamuli mai o kona ike nui ole i ke ano o na kanaka e noho ana ma na kulanakauhale, pela oia i kuhiewa mau ai, ua like na kupunawahine apau, me ko na kuaaina.” wahi a Mrs. Gawila me ka minoaka ma kona mau papalina me ka hopu ana mai hoi a Eta. a huki aku la imua o kona alo.

            “Auhea oe o kuu Eta aloha, he nani hoi ia, ua hoakaka mai nei oe i ko’u amo. e loaa mai ai au ia oe kou kupunawahine nei nolaila e hoakaka ae oe imua o Loi. kou makuahine  hanauna. i kona ano au i manao mua ai, oiai oe e noho ana ma kou home kuaaina!”

            Ke ku maile wale la no o Eta, me ke ku i ka hoka. no kona ike i ka nui maoli o kona kuhihewa. a no ka hoolana ana mai nae i ka manao o kela kaikamahine  malihini, i hele okoa mai ai o Loi, a puliki iaia, me ka honi ana mai hoi, a pane ae la:

            “Aole he mea pono, ka hoonuinui wale ana aku i ke kamailio ana ia Eta, aka e hookuu i manawa nona e ai ai, a hoi aku e hooluolu!”

            “Ua haawi mua aku nei au i ke kauoha i ke kuke, e hoomakaukau mai i kekahi mau meaai na laua nei, aole nae he wahi mea a hoea mai. nolaila e hele aku oe e hookani i ka bele kahea, aole no hoi i loihi iho, ku ana no kekaji o na kauwa, a kauohaia aku la e lawe koke mai i na meaai a na malihini a iloko o na minuke helu wale no, ua hoea mai la na meaai, maloko o ke keena a lakou e nanea ana.

            Oiai ua hele maoli na malihini a pololi, o ko laua noho koke iho la no ia e ai, a i ka wa i maona ai, a hoihoiia aku la hoi na meaai iho i koe, no ka halekuke, haawi ae la o Mrs. Gawila, i ke kauoha i ke kaikamahine lawelawe, e hoikeike aku ia Eta ame Miss Pinehaka i ko laua mau rumi, o ka haawi ae la no ia o ke aloha poeleele a i ka noho ana iho o Eta maloko o kona rumi, hakalia no a pau kona lole i ka wehewehe, o kona haule aku la no ia, maluna o kahi moe, a iloko o na mainuke wale no he umi, aia oia ke lilo la i ka aina moeuhane.

            Ua hele no hoi kiekie ka la ma kekahi kakahiaka mai, akahi no o Eta a puoho ae mai kona hiamoe mai, a mahope o ka holoholoi ana iho i kona mau maka, komo mai la, oia i kekahi o kona mau lole maikai, i ko kuaaina poe, eia nae he haahaa loa ia i ka noonoo o ko ke kulanakauhale poe, oiai aia malaila na lole i oi loa aku ka maikai ame ka nani, a ko kuaaina poe i ike mua ole ai.

            I ka paa ana o kona mau lole, iho mai la ua o Eta nolalo o ke keena hookipa, malaila i loaa mai ai o Mrs. Gawila iaia. e noho ana me kekahi kanaka opio, ia wa i hoolaunaia ako ai oia imna o Wileba Danuba ma ke ana he makuakane hanauna ia nona, ke kane hoopalau hoi a ke kaikaina o kona makuahine ponoi.

            O kela ka manawa mua loa i halawai pu ai o Eta me Wileba Danuba, eia nae ma kana hoomaopopo iho, me he mea la. he helehelena kela i kamaaina loa iaia, alaila hoomanoa mai la oia no Konela Gawila, aole he wahi ano e ae o ka heehelena o keia kanaka opio mai ko ke kanaka mai i kamaaina iaia.

            Oiai e ai ana i ko lakou aina kakahiaka, aia ke kaumaha ma ka helehelena o Mrs. Gawila, me ka uuku loa o kana mau olelo e kamailio mai ai, e laa na kauoha i ka kuene no na meaai, ame kekahi mau kamailio pokole e ae, i pili i na rula o ke pakaukau, a i hakalia no a pau ke lakou ai ana, o ke ku ae la no ia o ua wahine nei iluna, a kamailio mai la i kana kaikamahine:

            “Ke makemake nei au ia oe e Loi, e lawe aku e hoomakaikai ia Eta i ke kulanakauhale, a e kuai aku i kekahi mau lole kupono nona, ame kana mau mea apau i makemake ai,” alaila haalele mai la ua o Mrs. Gawila i ke pakaukau aina a huli hoi pololei aku la noloko o kona rumi.

            He oiaio, i kela haalele ana aku i ka rumi aina, hele aku la o Loi e kauoha i ke kahukaa, e hana mai i ke kaa nona ame Eta e hele ai i ke kulana kauhale, a iloko o ka hapaha hora wale no, aia ua mau kaikamahine nei maluna o ke kaa: a elike no hoi paha me ke ano mau o ko kuaaina poe, aia o Eta ke kilohi la i na mea i malihini i kona mau maka.

            Ina ua hookahahaia oia, ma kela manawa mua o ka hehi ana o kona mau wawae ma kela kulanakauhale, ana e kilohi mai la ma ka malamalama o ke kukui i ka po, alaila, ua hooi loa ia ae kona kahana i kela manawa, oiai ke ike nei oia i na mea apau me ka malamalama o ka la.

            I ka hoea ana aku o laua kaa mawaho o kekahi o na halekuai nui o kela kulanakauhale, lele aku la o Loi ilalo, me ka ukali pu ana aku o Eta mahope ona a maloko o na keena heluhelu o ua halekuai nei, i wae ae ai o Doi, i na lole ana i ike ai ua kupono no Eta, ua nui maoli kana mau mea o ka ohi ana, me ka hele a ku ke ahua, alaila haawi aku la i ke kauoha i na kupakako aloko, e laweia aku kela mau waiwai apau no ka home o kona makuahine, ma ia kakahiaka no, me ka hoohakalia ole aku.

            I ka pau ana o ka laua mau mea i makemake ai maloko o ka halekuai, a oaia ua mau kaikamahine nei i kau aku ai maluna o ke kaa, no ka huli hoi ana aku no ka hale pane ae la o Eta ia Loi, i ka i ana mai:

            “Ke ole au e kuhihewa, aole i emi iho malalo o ke kapalima dala, na hoolilo o kela mau lole au i kuai mai nei no’u”

            Minoaka iho a o Loi, me kela mau olelo a kana kaikamahine, oiai ua aneane e pa-umiia aku i ka huina a Eta i manao ai, ka nui o kana mau dala o ka uku ana i na kupakako o ka halekuai, he mau hoolilo hoi a Loi i mano ai, aole he nui loa.

            La laua e hoi pololei la no ka home, kamailio hou aku la noo Eta ia Loi i ka i ana aku: “Heaha la hoi ka pilikia o kuu kupunawahine maikai i keia kakahiaka, he kaumaha maoli kona helahelana, maila paha ua huhu oia ia’u, no ka’u mau olelo paa rula ole i ka po nai.”

            “Aole loa he wahi huhu iki iloko ona nou: aka he kumu okoa loa no ka mea i kaumaha ai o kona helehelena elike me kau i ike aku ai ma keia kakahiaka. He elua pule ae nei i hala, ua loaa mai la iaia kekahi nohou hoolelehauli, a no ka manawa mua loa no hoi, i ke ai au i kona maule, a mai kela manawa mai ka haka-nu o kona ano.”

            “Ma ka’u nana aku iaia ma ka po nei, he hoihoi maoli kona ano, a aole loa he wahi helehelena iki o ke kaumaha maluna ona,” wahi a Eta me kona piha i ke kahaha.

            “O kela ka manawa mua loa, i hoike mai ai oia i kona hoihoi, mahope mai o ka loaa ana mai o ka meahou hookaumaha i kona noonoo, o ke kumu nui o ia hauoli, manuli no ia o kou hoea aha mai, aka ma keia kakahiaka nae, i hoi hou mai ai no kela ano kahiko maluna ona, a o ia kau o ka ike ana aku, ia kakou e ai ana i keia kakahiaka.”

            “Hele mai la ka hoi au a makemake loa, e hiki mau mai au imua o kuu kupunawahine i na po apau, i mau ai kona hoihoi, a hauoli no hoi ka manao ke nana aku iaia. Heaha ke ano o ka nuhou nana i hookaumaha i kona noonoo?”

            “O ua nuhou la, o ia no ka make ana o kona kaikunane hookahi wale iho no me ka hikiwawe loa, ke kaikunane hoi i pipili loa ai kona noonoo, aka nae mamuli o ke ala ana ae o kekahi hoopaapaa mawaena o laua o mama iaia, a na ka hoea ana mai o ka nuhou, no ka make ana o ua kaikunane nei ona, i hoala hou mai i kana mau hoomanao ana nona. O kekahi kumu nui o ke kaumaha o mama, o ia no kona ike maoli ana iho i ka hewa o kana mea i manao ai mai kinohi mai, a ia ka ae ole ana aku, i ka uwalo mau mai o kona kaikunane, e hoopau kela manao huhu iloko ona, a e noho laua me ke aloha o kekahi i kekahi.”

            “Pehea, ua maopopo no anei ia oe ke kumu o kuu kupunawahine, i makemake ole ai e ike me kona kaikunane?”

            “O ke kumu ae ole o kuu mama e ike laua, a e noho me ke aloha o kekahi i kekahi, o ia no ke ano o ke ola ana o kona kaikunane, ua kaokoa loa ia mai ka kuu mama i makemake ai/”

            “Pehea ke ano o kona ola ana, ua maopopo no nae paha ia oe ea?”

            “Aole he mea i maopopo ia’u e pili ana nona, koe wale no ko’u ike i ka nui maoli o ka ehaeha ame ke kaumaha o mama, i ka make ana o kona kaikunane hookahi wale iho no, kela kaikunane e noke mau mai ana i ka uwalo imua ona, e hoopau na manao inaina me ka huhu aole nae he wahi mea a maliuia aku, a ua ike o mama i ke ko’iko’i maole o kona hewa.

 

(Aole i apau.)