Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 46, 18 November 1921 — E Hoomakaukau e na Kanaka Hawaii! [ARTICLE]

E Hoomakaukau e na Kanaka Hawaii!

Heaiia ai;a la ka hana a na kana.'ka | Hawtati i keia manawa, oiai na aina j hoopula;:ula lahui e hoomakaukauia ana | no ko la'iou hoi aku, a noho iho? O; keia pa'aa 'keka'hi niiuiu ano nui a na ; . ' i kanalka Hawaii e ui ilio ai ia laf{ou, i I ■ki'ia, mau la. He ninau 'kupono, a he ; ■ninau e pono no e pane koke ia i ke : a : m&iu la e nee noi. | Ina ua loaa ka. manao i na kanaka, Hawaii, e lawe ae i na aina e -weheia aku ana ana Molokai ame Hawaii, no ka luK>pul«.puJa ana i ka lahui, aluila, ia la'koe 1k.05a ninau. a ua lakou e pane mai. Eia ika pane a na Koonistna maTuna o «keia ninau, a na tia Hawaii no e pane mai ka lakou. | Ka mua: E hoomakaufk.au na ikanak* i mau dala ma ko lakoai aoao. Aole ' e manao ia ana, e lawa i»ono atia ka ' hwpwina o $3000 no !kela ame keia' ohona e hoi ana maluna o *keia mau aina. Ka inua, aia no a mahuahua na j dala hiikiwawe !ka ulu ana o na ipomai;ka;i i upuia e ia ohana Hawaii. He oiaio n« he nui a lehulehu o na mea i ma<kr(mākeia no ka noho ana aku ma ia aina, e 'haawiia aku ana e lee Komi?inn inanmli o keia haawina i hoi- | keia maloko o ke 'kanawai; aika, ina he inau elala. hou >kau e ;pafca 'a ai e 3te ; kanaka Hawaii mo «keia lieluna, e oi j ma2*uahua aku ana ka ulai ana o kou mau j>omn.'ikai. A ina ua nui no na ; d«Ja a ia kanaka Hawaia ahiki aku j paha i ka $4000 ma 'kona aoao, alaila j .aole oia e aie ana i Qteia haawina i ole- i loia. A!ka e hoamaka ana no oia me ! kana -mau dala, a i kinoihi no aole e ; nele ana ka ulu nui o kona mau poamu- i •lcad, no ika mea. aole ana ukupanee e uku ai; aole ana kauka'i ana aiku i 'ke I Komiaina no na mea i makemalkeia. eia. Nolaila, e na kanaka Hawaii, e ala mai kakoīu a o na ikena'ka no hoi i makeanake e hoi maluna o keia mau e hoomaka mai i ka hoil'iiili ana, a ina I no aole e loaa ana ikeāa ieluna nui o $4000, o na dala no e loaa ana. O "ka ; ulkuimoku paha, o na la mua no hoi o j 9ca no'ho ana aiku. A he nui no hoi na , hana e hPki ai ia oe ike hoohana aTcU ! me >knu mau dala poaoi. Eia no ia : imna hooulu pomaikai ma Molokai, o i ka lawai 'a. Mo na dala ponoi au, ua j hiki e maka\ikafu mo kahi waa, a i ole; waapa paha; a loaa pu no 'hoi na iwahi j t>pena. O (keia mtfb laiko he mau mea j ia e hifki ai ia oe e ike (kanalka Hawail j kou noho ana ame na hana a ikou mau| Inna. ! O ke dala paiha ka mea nui pookela km. i 'ko 'ke kanaka noh'o mua ana maluna o na aina. He nui no na aina hodteuonoono i •huk.iia e na kanaka Ha•waii 1 na la o ka wehe hame hookuonoono, aika., ma)muli o ka nele i ke (lala, ua poho mrale kekaha mau 3tana!ka ! Hawaii i maikemake e loaa na aiina !h«o-1 kuonoono. Xoloila, p lawe mai i na, olelo kaulana a ko kakow mau kupuna, | "iluna no ka ua weho e ke pulw." I o liloloa no fka woheia mai o na aina j hoopulapula. na makauikan oe tne ia-u i rfiau dala ponoi. Aole wale no o na dala ka mea i maina no ua loaa uuku no i« 6e ke d»l«, aika, ua hoomalka nae oe e | haivai i mau nau i keia 'maai' la, a i ka hiki ana mai o ka la- e wehe ai na. aina, ua loan no 'kau mau kumu- 1 laiu pipi, a pahn, a "he mau moa kumulau paha, ua loaa ia oe liooma- j ka ana o <ka lioiliili ana i.na mea e hooiumu ai i fcou maiu pomajJtad. | 0 lua o na mea i makemakeia e = ke Kcmdsnia e lo«a i na "kanaka HawaFi, o ia no ka irmi aaa i fka naauao e * hi'ki ai e biwolaT7e me ika holomuA i na mhana e irpuia ana eia e la'welā.we ma- j īuna o ia -mauwlhia, TJa makamkau ke Komiainia me na hoonaauao «.na i naj i makemake e ioaa n» iflt© lik» oie, aka, lo moa <pono no i'nā "k-ana-1 •ku Hjrwaii, e -ike i ike ano o Bia hoomanawaiiui ana. ame %a ikeika e hiki a\j e !teu a lawelawe nou iiho. O "ke ā'o ' 'aku e Uiaa aua ia oe, n ika hoolianā ana uo nae. n.lu ana.no o la;welawe. A ina īia loaa miia i« ōe na i*ke hanai ho\>"holona pipi. puaa a moa palha, 'e lilo ana oe i kanaka holomua ma na 'hana ao i Ttta!kemaike ui. - i 1 keia mau la o 'ka itni n*aw!b, un hoewnaopopo ka poe ike o ka oihanā hanai puao, he oihan» tk.upono « hoo-|

| naauao mua ia ke ikanaka e lawelawe ! ana ia hana. Ka mua. he iwii na ano : ma'i e laweia inai nei iko kaikou aina • nei no keia lioloholona, a i ka manawa j e «ii keia niea he inia 'i, & ua ! ike mua oe e ke kanaka hanai puaa j i (kt> ano o ia ann 'i. ua hi&i ia oe e hoo'leaawale koke i na puaa mu 'i, a hoo j | maka e lapaau aku ia lakou. O ke 1 j &anal<d. lioi i ike ole i na nia'i, e vra;ho J wale ana oia i na puaa ina'i me ua j puaa maika/i, a i na la pokole wale no, i ' ua pe.u aku la na /puaa i ma'i, a oTca hopena o kona j}ca,■ ' piliikia o ikona noho ana. Ua nmi na | ano ma 'i like ole, a p ta, ua loaa no nae I na laau lapaau e hiki &i e hoopaikele i | ikau mau <puaa ke hoomaopopo oe ua j loa& ko imaa puaa i ika ma 'i. O na haawina no i loaa i 'ka puaa, o j ia no ka moa e loaa ana i na moa. He j nui na ina'i o na onoa e lawoia mai nei, j j a he mui no hoi na laau lapaau e hiiki ] ai e hoola ia mau ma 'i. O ka mea nui i ' o ka loaa aku o ka ma'i i Ikona mana- ; •wa uuku, a mama. A o Ska mea e loaa ai, oka makaala ame ; ka ihoowiaopopo ! ana ia mea he ma 'i. j j Maiwaho ae oka nia 'i, oka iike ana , i iki kuimulau e fiiki ai e loaa nui ka ! kanau ana o na moa me na j>uaa no. ' I Ikeia niau la ua ikeia na 'koko e liiiki j e loaa he elua a ekolu .haueri toua o ka j I makahik'i. O ika ka)kau nuiu moa o ke'a • j mau la, e malama nei, he laki loa e loaa i I ko.naoivo h.ua o 'ka makahiiki, aka, i ka 1 i poo iike i :ka lianai moa, ua hiki e loaa j jna hanen etolu o ika maikahiiki. 0 ka j j imi ana a loaa ia meu kako ame ke j j ano o na aneaai e hanai ai, nn /kuniu ! e nui ai ka poniaikai i na kanaka 'hauai | moa- Pela no na puaa. Ua hlki e imiia j na kumulau e Jiiki ana e hanau mai i 12 , a i 13 'keiāū o ka hanau hocfltahi ana. j Ua hiki e loaa ikeia ike mainuli o ka i imi hoewnanawan&i ana o na kanaka ; ame ka hoolohe i na a'o e 'a'oia aku ana. i O ka hooulu ana i na meaai e emi mii ai ka hooilo »ke(kahi mea ano nui. A e hiki ana no e loaa ikeia mau ike ma-; I muli o ka huli ana ame ka ninau ana ! mai i na Komiaina ma ikeia Nupepa : Khioikoa, ma ka aoao hoi i hookaawaleia ; : no lakou. i j Nolaila, ke konoia a;kn nei, n. »kc koiia ' ; aku nei no Ih'oi na ikanaka Hawaii i ; manao e hoi analuna o keia mau aina . , hoopulapula lahui, e hoomnika no i ikeia ; j manawa a e imi i keia mau mea i hoike!ia ae la maluna. He 'mau mea e hoo- ] ! <maka ai e hookuokoa ia oe. j