Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 46, 18 November 1921 — He Moolelo no ko Helena Simoa Lanakila Ana A I OLE Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona [ARTICLE]

He Moolelo no ko Helena Simoa Lanakila Ana A I OLE Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona

Ina ho hekiii pamalo kekal.i i hoonakolo iho me ka ikaikai īa manawa aole o 01 aku ana ka hoololoia o na waliine i olelo | mo ia Mrs. Simoa ma»u, a 0 keia mau olelo ikaika a oiaio loa! a Mr. Lanakasa o ka lioopuka ana ae a lakou o ka iohe pono' ana.mai. ; Me he mea la he poe .make wale 110 nialoko o kela ninii ia | manawa ! ka meha, aohe wahi leo loheia. o na wahine keia i i hamailu» ino ai ia Mrs. Simoa i na minuke mamua aku, ua} oili pakahi aku la lakou mailoko aku o ka rumi, a 110 ka mea, | 0 lakou apau ua maopopo iko r, Lanakasa kulana, lie ka-! naka waiwai a hanohano loa maloko o ke kulanakauhale o Nu' ]oka. nolaila, ua hilahila loa lakou ia manawa 110 ko lakou ikej ?.na iho ua loheia ka lakou mau olelo apau e Mr. LanakasaJ No Miss Lamasona hoi ua like oia ia minuke me ka mokua i loaa i ka pohu aohe makani e holo ai, ua hoka maoii oia ia manawa me ka piha pu i ka hilahila ame ka maka'u, •i no kona nawaliwali loa ia manawa, haule in<Jiho la oia ma-| luna o kekahi noho e ku kokoke ana me ka niniu oloko o ! kona poo elike nie ka hu hooniniu a kamalii. • ! O ka poe wale no maloko o ka rumi i koe iho ia mana\va! oia ka wahine holoholo olelo, ka wahine i hoinoia a i hehi-! hehikuia e kekahi poe, ame ke kanaka e ku ana a j hoike aku l l.i lioi i ka mea oiaio o Mrs. Sitnoa ie hoinoi,! ann e kekahi | poe ia manawa, o kana \vahinemare oiaio no ia. i Ae. i hoike aku au ia. oe ika mea oiaio,'" wahi a Mr. Lana- j kasa, i kona manawa i ike iho ai o lakou ekolu wale no koe maloko o ka rumi ia manawa, "o keia wahine au i ike ai nona »•:a inoa i nei manawa o Mrs. Simoa, he wahinemare oia na'u he iwakalua makahiki a oi i hala aku nei. , i "E Miss Lamasona, ua lohe au i kou kamailio ma ke ano \ hoohenehene loa me ka manaoino pu hoi, me kou hoolaha aku 1 na mea oiaio ole a aohe ka he kuleana o nei wahine e kapa ai iaia iho ma kekahi inoa elike me kana e koho iho ai; aole oia wale, ua hoike pu aku oe i kekahi mau mea ino he nui nona j nnie kana kaikamahine, a e ninau aku hoi au ia oe pehea hoi j kela inoa e kau la maluna oii? j "Mai oi loa aku ka maikai nou ina oe i noho hamau loa, 1 me ka huai ole ae i ko hai kee au i hiki ole ai ke hooiaio ilio. | ina oe i lohe i kekahi mau olelo maikai ole 110 ia nei o kau' hana maikai loa irm kou aoao oia ka huli ana i ka mea oiaio • mamua o kou hoolaha wale ana aT<ti ma o a maanei ma ke i ano hakuepa, he mau mea nau i lohe mai kekahi poe mai e; hiki ole ai ia oe ke hilinai aku. I "Ua maopopo ia oe kou mau kee ponoi ihb a'u e make-! make ole nei e kamailio ae ia mea i nei manawa. nolaila j eia wale 110 kau a'o ia oe, o na olelo hoopunipuni a hakuepa! ino loa au o ka hoolaha ana aku mawaena o kekahi poe, e ' pono ōe e hoopololei ae i nei manawa, a mai h'oao hou oe e j pahola aku i na olelo ino no i nei ntii nei manawa aku, a no 1 ka ihēa, e ike mai oe o ka'u wahine mare keia, a o.wau hoi ka; makuakane o Helena au i olelo'ai he kaikamahine poo ole. "E Makaleka, ku ae a hele ae kaua ho kahi a'u i huli aku; nei no kaua e noho ai," wahi ana i hwki iho ai i kana ka-'| mailio ana, a ia manawa like lalaii iho la oia i ka lima o Ma- j kaleka a hapai ae la, a i ke.ku ae, ka'i'aku la iaia noloko '. oJca rumi ana o ka hele ana aku e noi i ke kakauolelo o ka I liōkele, a haalele hookahi ia iho la ka wahine holoholo olelo e j nolio ana me ka hilahila ame ka ma'i nui, me ka nalu nwi iloko i ona mai oi loa aku ka pono nona ina e ale koke iho ana ka j houua iaia ia manawa. I Ka'i aku la o Mr. Latvikasa ia Makaleka ma kekahi lanai j loihi ahiki i ko laua hoea ana aku i kekahi wahi rutni kaa-1 wale e hul.i aku ana i kekahi kihapai laula i piha me na mea kanu like ole, a tna kahi niamao loa aku <; kti mai ana kekahi ; lalani mauna. • "Iloko o keia nnni." wahi ana i ko laua hoea ana aku, ala- J ila wehe tnai la oia i ke panipuka a komo aku la iloko, he wahi; rumi mahope Joa o ka hokele. Ia laua i komo aku ai lakai nrtii la oia i ka pnka a paa, alaila huli aku la e api> i ka > wahine me kona mau lima oiai ka wahine e ku ana me ka haa- j lulu ia manawa. j

"I keia manawa liope loa no hoi o ko'u liuli ana akahi noj oe a loaa ia'u, anie kou hoike ole mai i kou manao ua.loaa; ia'u ka manao aa i nei manawa e koi aku i ko'u kuleana ia oe. j c kiui wahine alolia. E ae āna anei oee hoi hou mai nie :.'u elike me ia a kaua o ka noho ana i na la i hala?" Ua haikea loa kona helehelena ia manawa ine ka haalulu pu o kona kino mailuna a hala ilalo. | e.llale, kuu Hale. alaila he manaoio tiō anei kahi iloko' on no kou hewa ole, mahope o ka hala ana o nei mau maka- j hiki lehulehu o ko kaua kaawale ana?" j "Ae, ke manaoio nei au iloko ou no kou oiaio. a ke ma- i naoio p.u nei no hoi au o ce.no kuu wahine-mare. M i pane iho ai o Mr. Lanakasa. a ia mamr\ra hbokahi hoopili mai la i oia i ka wahine i kona umauma, "ke ike nei-au—a ua ike mau no hoi maniua he wahine maemae oe imua y ke Akua! n maluna o keia honua a ke Akua i hana ai! E lmikala mai oe i kuu hewa, aole o'u kanalua i koe o, oe 110 kuu wa- , hine, kuu mea aloha, aohe o'u kan.ālua ana ihō i koe nou no kou h'ewa ole! . "E nana mai oe ia'u e kuu aloha," alaila hapai ae la oia; i kekahi lima o ka wahine a hookau ae la iluua o kona poo | i hele a kuakea, a oielo iho'la, "no ka hewa a'u i hana akti ai ia oc, me kuii'puni wale ana aku i na olelo hor>punipuni: a kela wahine. ua hoeh'aeha mau ia kuu noonoo iloko o na makahiki lehulehu aku la i hala, a no-kuu hewa, ke 1101 nei au ia oe e huikala 'mai ia'u i nei manawa. E ae mai aua anei oe i keia noi a'u?" Iloko o kela ikaika a kanaka makua hoi o Mr. pia nae. ua ole iaia ke kaohi iho i kona mau waimaka, a hoomaka iho la oia e uwe me he keiki la; iloko o na makaliiki he iwakalua a oi i hala aku aole i nele ka hoehaeha mau ia o kona noonoo no ke kaawale ana o kana \vahine j i aloha ai mai~iaia mai. a no ka wahine no hoi oia i huli | hele ai ma na wahi apau me ka ninau ana ma-o a maanei, aōhe nae h6 manawa iki i loiia ai iaia kekahi ike ahiki ilw 1 a i nei mtinawa, nolaila ua lilo keia minuke laahia loa, j walii aha, i miinawa«ano nui loa iai>, a ua hita, ole no hoi iaia ke kaohi iho i kona mau w-aimaka no kona Aialawai hou ana me kana mea i aloha ai. . ! Ke pili 1a 110 o Makaleka ma ka umauma o ke kane. me he moku lā i paialewaia 'mai e .na ate kawahawaha o ka i moana, a i ke komo *na iloko o ke awaliilu, kuu ka luhi a loaa ka maha, pela no oia ia minuke. ā i ole £like paha me ke keiki auwana i hele *aku mai ka poli o ka niakua a 'ki* i na inea hd n'ui. a i ka hoi hoti ana inai i ka home.kahi i lako a i makaukau i mea apau e hoonana aku ai i kom j mau luuluu apau a loaa ka maha. pela okoa iho la uj . o, Makaleka i keia minuke. . ,; Ma kona helehelena ia manawa he minoaka o ka hauoli j ke ikeia iho ana oiai no kona mau waimaka e hiolo ana īa, nnnawa i ka ike ae i ke kane e hoohanini iho ana Mana i 1

ka waiopua. a i ka hala ana o kekahi manawa loihi o ia j lioohanini like ana o laua i ko laua mau waimaka. alaila| holoi ae la o Makaleka i na waimaka nunui o ke kane e hiolo iho ana ma kona mau papalina. j L?a lilo ia hana aloha a Makaleka i mea nui loa i ka noo- j noo o ke kane, he mea hoomama loa ae la i kona noonoo i | hookaumahaia no na la lehulehu-i hala, he hana hoi a ka! wahine e hoike ae ana ua ae ia kana noi no kona huikalaia • • ae, a o na manao ku-e a hoomauhala o na makahiki lehu- ; | lehu i kaahope aku ua holoiia ia minuke mai ka huke hoo- i j manao aku a Makaleka. He niinuke hauoli loa ia no Mr. j ! Lanaka«a, alaila. i kona ike ana iho ua ae ka wahine i Ica.na j | noi no ka huikāla aku iaia, hapai malie ae la oia i ka auwae ! |o Makaleka a haawi >fcio la i na honi ana ana i maa kkaj ' a Makaleka,,, ojai laua e noho maikai ana, me | ; ke kapa iho i na inoa maemae apau maluna o Makaleka. | : elike me ia ana e kapa mau iho. ni niamua iloko o na la : j mua o ko laua noho mare ana ae. I j Ika hala ana o kekahi mau minuke ia laua oke kaawili ! ! ana, alakai aku la o Mr. Lanakasa ia Makaleka a maluna i . o kekhi pune-e. me ka mau no o ka paa o kona' lima ia! ■ Makaleka. a hoonoho iho la iaia a noho like iho la laua ke- j j kaahi ma ka aoao o kekahi. "Ia noho like ana iho la a laua. alaiia olelo ae la ke kane: ! j "[Ja huli.au ia oe ma na wahi apau. e kuu aloha. me ka j man no nae o ka.manao iloko o'u aole loa oe e huikala iki j niai ana ia'u ina no kou loaa aku ia'u." ! "Pela no ka.paa o kuu manao, no ka mea, ua &e iho nu j iau i ko'tt he\> r a ole, ua punihei no hoi oe ina olelo hoopuni- j ! puni imihala a Mariena Walahinela, me kuu hoike aku no, j hoi ia oe i ka apau aole au i launa iki me kela ! • kanaka, aole no he manao iki iloko o'u e hana i kekahi j j hewa a ku-e aku ia oe. eia nae iloko no o ia nui o ka'u mau ! : olelo e kupale ana ma ko'u aoao, aoJe no nae oe i ni'maoio j j iki mai, nolaila, ua hooholo paa au i kuu manao aole loa au ! e hoi hou aku ana me oe, eia nae, ua ike au i ka he.wa o ia } hoohiki ana a'W. no ka mea, ua maopōpo no ia oe. o ka j manaopaa'o'ke' kaii.lka he mea ole loa ia i ka mana o ke i j Akua. . : ( ( . j "Me ia m'Hu b ka paa o ktfu manao ame ka piha inaina j pu no hoi n»» kela wahine hoopunipuni'. a oia no hoi kana e kamailio.nei maanei i keia la no'u, ahiki i kuu loaa ana ika ma'i, he ma'i i anehenehe aku ai au i ke kae o ka ! lua kupapau. ma ke kau hooilo o ka makahiki aku la i hala. j "He hia'i loihi kela i loohiaia ai au. a oiai au e ma'i ana. ala mai la ia'u na hoomanao ana nou, no ka mea, nana ne la au ole oe ke kane, ke kokoolna, ka mea hiki ke kokua mni'i ia'u iloko o ka nianawa pilikia elike me ia ; nana.ae la ?.u oj j ke kaikamahine wale no ka mea pili kokoke loa mai ma j ! kuu aoao i na manawa apau, a iloko o kela maiaawa nawali-, j wali loa o'u, alaila ala mai la keia inanao iloko o'u, b kuu 1 j hoohiki a'n i hoopaa ai imua o ke AkUa aole loa au e hui- j i kala iki aku ana ia oe, a ole hoi e hoi hou aku me oe. ina i j no kou loaa nei ia'u. ua ike iho au i ko'u hewa ia wa ma ia , | olelo ana, ua hewa loa au i ko'u hooniau ana ika inaina. ; "Ia manawa pu ala ina'i !a iloko o'u keia manao owau pu j i kekahi i makemake i kau huikala ana mai inamuli o ko'u , j ku ana a he'e mai me kou ike ole, a he hana hewa loa hoi j i ia na'u.i hana aku ai ia oe, a'u hoi e noi aku nei ia oe i nei j j manawa e huikala pu mai oe ia'u, no ka mea. ua hele malu j j mai au mai kou alo nuii me ka hoike ole aku ia oe no ia j ; hele mai o'u." wahi'a Makaleka. I ! "Auwe no hoi na manao pilihua e! O. he ku maoli., ka i j • Ira ehaehn kou moolelo. eia ka ua halawai oe me na popili-i ! kia he nui! O. no ke aha nf> la hoi oe i hoi ole mai ai i j ! kou manawa i ike ai i kou pilikia?" wahi a ke kane. ! j "Ua loaa no ia nianawa ia'u, aka, oiai hoi e mau ana no j j keia manao inaina iloko o'u. a iloko o ko'u mau ehaeha aine. j na kaumaha he nui maho|)e iho (; kela la weliweli. he la j ! hoi a'u i olelo iho ai iloko o'u aole oe e ike hou ana ia'u, aole j ' no hoi au i noonoo iho. e huikala mai ana oe ia'u ina no j j ko'u hoi akn i kou alo. ( i "Mahope oka liala ana o kekahi mau la, mahope o kuu i hele ana mai kou alo mai, ua ike iho au a hoomaopopo i ko'u j I hewa loa no ko'u haalele ana aku ia oe. uo ka mea, ua hanau • i mai la he k.iikamahine, a he manawa kupilikii loa ia no'u,{ j a ua ulu ae no he manao iloko o'u e hoike aku ia oe no ia • hauauia«ana mai. aka oiai iio kela inanao hookiekie a paa- i ; kiki iloko o'u. me ka hoolohe ole ae i na a'o a. ka lunaikehala ■ i maikai. he hana ia na'u ma ke ano īie wahme nau, o ka lioi • J aku imua o kou alo, eia nae. ua paleia ae la no ia niau ma- j ; nao maikai a hoomau aku la no ika hele auwana aiia." j i "A no ka hanau ana anei o Helena. ko kaikamahine a kai-' > kamahine hoi a'u?" i ninau iho ai ke kane. ia Makaleka i; | lioomaha iho-ai a nana ae la iluna me ka helehelena o ka j | mea e mihi ae ana.

| "Ae; a pehea i loaa ai ka ike ia oe nona?" i ninau ae ai; ; ka wahine-mfr ! i "Aohe au i maopopo iki o ka'u kaikamahine ponoi .110 ia j ahiki iho |;v |.'ksis' L4 ! ,''aneane no i keia hora," wahi o ka j ; pane ana iho a ke"'kane, me ke uhu pu ana ilio ia manawa.! no kona hoomanao ana ae i kona hana hewa ana i kana ; ! kaikamahine ponoi. j ' "A pehea i loaa ai ia oe ka ike i ka mea oiaio i keia la?j j Nawai i olelo mai ia oq e,Hale? Pehea i loaa ai ka ike iaj j, oe owau pu kekahi iloko o kela pahu ma kalii e nana mai j I ai i ka huakai ? Pehea oe i hoea ae ai ma kahi a'u e noho ana? He mea haohao nui loa ia na'u o kou hoea pololei • | ana ae a ma kahi a'u e noho aita," wahi a Makaleka-me ke j kahaha nui iloko ona. j j "A.ole ike i'loaa ia'u nou. e ole wale no kela wahine oj ' Miss Lamasona, a oiai au e noonoo n6i i nei manawa he j • wahine kupono loa kela e hoowahawahaia aku, aka nae, e" 1 , haawi aku au i k'a mahalo iaia ma kekahi.ano, no ka mea, | ina aole oia, aole au e ike aku ana ia oe. a aole hoi kaua e j hui iki ana: nana i kuhikuhi mai ia'u nou, pela iho la i l'pololei aku ai ka'u hele ana aku a loaa oe. j "Oia pu kekahi e noho ana maloko o ka pahu a maua me : Robaka e noho ana i ka manawa e ka'i ana o ka huaka;i ' iul kamaaina mua au i kela wahine he n;au makahiki lehu- ' lehu i hala aku nei i ko maua mau la e opiopio like ana, ua kamaaina like ko maua,' ; ike, ; -ia maua iho, nana i kuhikuhi i mni- ia'u i na kanaka like; ole e noho mai ana iloko o ka j ' pahu me oukou, a pela iio hoi me ka poe e hele ae ana ma j j ka huaka'i a maluna hoi'o kela ame keia kaa e maalo ae ; ■ ana. I ka majiawa i maalo ae ai ke kaalio o ka ohana W a- ! I laka ua hiki koke no ia'u ke ike aku ia Helena e kau pu j j mai ana me Miss Walaka." r . j ! "Pela? Auwe! ' Pehea i loaa ai ia Ōe ka ike nona, alaila j | ua ike mua no ka paha oe iaia?" i ninau «je ai o Makaleka. j j v. o Mrs. Lanakasa hoi i keia manawa, a ma ka hapa hope, I aku o * eia moolelo e ike mau ia aku ana oia % ma ka inoa. Mrs. Lanakasa. no ka mea, ua hui'hou ae nei laua, mahope■: ; o ke kaawale ana no iwakalua makahiki a oi. Ua hooma-j i huahua loa iho la ko Mrs. Lanakasa noonoo kahaha ia ' manawa. » ! | "Ae, ua ike au iaia maloko o'kekahi anaini ike ma we kula nui ma ka manawa o Robaka i puka mai ai mai kela' kula mai: aole oia wale. eha paha makahiki mahope mai, halawai \iou no au nie ia maloko o ka Paka Kuwaena o Nu loka." . » . j i "M,a ka Paka Kuwaena o Nu loka?" ; "Ae: oia ame ke aikane ke hele pu ana i ka hololio ma- ! loko o kela paka. a ia laua e hololio ana ua haule o Helena ! mailuna iho o ka lio. a na'u i kokua iaia ma ka liapai hou ! ana ae iaia iluna (» ka lio.. Aole kā o Helena i hoike aku uo ' ia haule ana ona i ka lio ia oe?" 1

"Aole ana wahi huaolelo iki o ia ano i hoike mai ia"u," wahi a Mrs..'Lanakasa o ka pane ana ae, me ka pii iki ana ae o ka ula ma kona mau papalina no kela ulia i loaa ia Helena, a Helena nae hoi o ka hunakele loa ana iaia. "Malia paha aole ona makemake e.lohe ce, o huhu aku oe iaia. a oiai iio hoi aole oia i eha, ua nalo loa kela haule | ana ona. No ia ike mua ana o ? u iaia. nolaila, i kuu ike ana: aku iaia i keia la. ua hoomaopopo koke aku au i kona hele-! ; helena. a ua ike koke iho la no hoi o k£ kaikamahine hoo- \ | kahi no oia a'u o ke kokua ana maloko o ka paka, koe wale! i n.o keia aole au i maopopo i ka-mea nana ia kaikamahine j | ahiki ike kamailio ana mai o Miss Lamasona ia ? u i keia | j la,' wahi a Mr. Lanakasa i hoakaka niai ai. i i "Alaila na Latnasona i'o anei i kiihikuhi mai ia'u j ! ia oe? A pehea aolo- a'nei au mau olelo o 'l;a'lohe ana aku i i mai iaia mai e pili ana no'u?" i "O. he nui kana mau olelo e pili ana nou ame Helena, i i kona manawa i ike aku ai ia Helena i ka hōlo pu' ana ae . me Miss Hete Walaka, a ia Helena ma i hala akn ai oia kona| J manawa i kuhikuhi mai ai ia'u ia oe e nolio mai ana me ka j ! j>oe o onkou e noho pu mai ana'iloko o ka palui. | | "I kuu manawa i ike pono aku ai ia oe, ua hiki ole ia'u ke ! , hoomanawanui ia manawa. makemake loa au e hele koke { ! aku e me oe: ua hooiaio koke au ooe no kuu Makaleka:! j aole no- i nui loa kou loli iloko o keia man makahiki leliu- j j lehu o ko kaua kaawale ana, o ka'u e ike aku nei ia oe uai ! ]>aumi hou ia iho kou ui i keia matiav*a niainua o kela ma- i { nawa o ko kaua hui ana ae, a ia'u i ike maopopo aku ai ia j oe c kmi wahinemare aloha no oe,.alaila hoomaopopo ae la j , au he kaikamahine o Helena na'u," a hooT<i iho la o Mrs. | Lanakasa i kana kamailio ana. no ka mea, ia minnke ua I ilihh loa iho la oia i aloha, a helelei iho la-na waiinaka. | j • "A eia nae ua loanf maopopo no ia oe no kekahi manawa j | loihi i liala aku nei ko' Robaka makelnake ana e mare me j Heiena. a ua hoole nae oe i kona mare ana mai ia Helena, j mc kou 01010 ana he kaikr.mahihfc r Haahaa o Helena, he kai-; kamaliine na ka wahine ketoftoU^ :, %e'ilihiine a pela aku, a' o ka wahine i knlike ke iknlnna wKiiwai -mē ko Robaka oia j kau wahine i makemake ai na Robafkaiftfi pane ae ai o Makaleka, me ka nana ana e iluna i ka helehelena o ke kane. "He loa kena inau olelo au, «a olelo io au pela.' hookahi no kumu, oia keia. aole au i maoj>opo iki o ke kaik'imahine a Robaka i makemake ai e mare o kuu kaikamahine ponoi no ia." hoomaha iho la kaila kamailio ana ia mmrnva me kona piha loa i ke kaumaha no kona kamailio ana i na olelo kupono ole no kana wahine, a pela hoi me i leani kaikamahine, a no kona hoomanao pu arta ae hoi kei leahi no.ka mea ana i hana aku ai ia Hal>ati Alekona ma o j ke kipe ana aku iaia i mea e mare ai oia ia Helena, a kaa- , wale loa o R(.'baka mai k,i hoomanao hou ana aku ia Helena 1 i wihine nnna. i Ua piha loa oia ike kaumaha ia manawa nie ka hoaliewa ! nui loa iaia iho no kana man mea i hana iai elua inakahiki J mamua aku. He mea'oiaio ke olelo ae ua ike oia i kona i hoopai i kana noonoo iho ia manawa ua oi loa aku ke ko'iko'i hr >j>ai i knna noonoo iho ia manawa u» oi loa ko'iko'i , mmu'i o ka mea hiki iaia ke hoomanawanui. i Va ae aku oia ika hoowalewale e lanakila mai maluna ona | 110 ka hoopakele ana ae ia Robaka mai ka ntare ana aku ia I Helena, he kaikamahine ilihune ana i kuhihewa loa ai; ua ! hoownlewale pu aku oia i kekahi niea okoa ma o ke kipe I ana aku iaia me kana mau kaiikani (lala i mea e mare aku | ai o Helena i ke kanaka e a hoopakeleia o Robaka mai ka I mare ana aku i ka wahine a Robaka i aloha ai. a ua hana j hewa hoi oia i ka poe i pili loa mai iaia ma ke koko, a no ! keia mau hewa ko'iko'i loa ana o ka ike ana iho i nei mana- | wa. ua kaumaha loa oia. Ke noonoo 1a oia ia manawa pehea ana la oia e halawai ! aku ai he alo a he alo me kaua kaikamahine ponoi, me ka | loaa ole mai o na olelo hoahewa iaia; ke nalu pn la oia j ia pehea la ka nui o ka .mea a kana wahine ame ! kana kaikamahine i ike no kona lilo ana he mea kumakaia i i mea e kaawale ai o Robaka mai a Kelena inai, a ina e | maop<jpo ana ia laua ka- mooleio piha. pehea ana la e hiki • ai iaia ke lioakaka aku i niea e hookau ole ia mai ai na j ?ihewa ko'iko'i loa maluna ona? I kona noonoo iho ia i'manawa ua oi loa aku kana hewa i hana ai mamua o ka i mea hiki ke huikalaia mai, aka no nae, e hoao vina no oia e ■ mihi aku iriē ka oiaio i mea e hiki ai ke huikalaia mai kona ; nuiu hewa apau. ī "E kuu aloha,"ua maopopo 110 anei ia-oe o kuu keiki ka ; ko kaikamahine i aloha ai?" j. "Aohe i maopopo ia'u ahiki iko olua kaawale ana aku j i na aina e," i p'ane ae ai ka wahine. "Mamua aku o ko olua holo ana 110 Europa, pinepine na manawa a Robaka ! o ka hoea ana ae i ko maua hale, a e kamailio mau.ana no

j hoi oia ia oc ma ke ano he anak{il^ ( No ko'u lilo loa ! no hoi ika'u mau hai;a c ja r mana\va aohe o'u | noii wale aku no ka niea e friLi ana'l'a oe. i "Mamuli o ka inoa e r ana maluna oua, i pela au i manao ai o kou inoa"tib' i pafia ia, >a ua manaoio : maoli no ali o ke Kauka Egelakona la oe i kaulana a'u i lohe | wale *ai, nolaila aohe kalele nui o ko'u 11001100 inaluna ou; S ina i loaa ia manao ia'u, ina la paha ua ninau aku au ia I Robaka i kou inoa oiaio. a ina la ua loaa mua ia'u ka ike j r;ou o oe no kuu kanemare. - "Ua maopopo ia oe he opiopio o Helena a pela hoi me i Kohaka, a oiai laua e hui mau ana, aole au i nianao e hele j aku ana ko laua launa mau ana ahiki i ko laua aloha ana I kekahi i kekahi, mamua o ko elua holo fena aku no Kuroj)a: j ua hoea ae la o Robaka i kekahi ahiahi i ka hale, a noi ae j la e haawi aku au i ka'u apono no kona mare me Helena." "Oia anei ka mea oiaio?'' i ninau ae ai o Mr. Lanakasa me kona \nve ana ae ia mnnawa. no kotia hoomanao ana ae i ko Robaka hoole ana mai iaia i ka manawa ana i olelo aku ai e nwe oia me Makoli oiai lakou ma Europa. "Ae; o keia ka mea oiaio; ua ninau aku au iaia no kou manao, e ae mai ana paha oe ia makemake ona a aole paha, a wahi ana o ka olelo ana mai ia'u ua tfuka no ka olua, a ua olelo aku oe iaia ina ua kulike ko laua manno no, ka mare, a e hiki ana hoi iaia ke kali i ko olua hoi ana mai I Europa mai, alaila ia manawa oe e haawi aku ia«r!;koti aei | "Mai keia manawa «inai ua loaa mau ia'u keia nmnao ! hoohuoi aia no he kumu mahope aku a'u i hiki ole ai ke ike i aku, no kou kakali ana i ka haawi koke mai i kou manao ae | ahiki i ko olua hoi ana liiai Europa mai, 110 ia kuniu i kanaj ai au i ka haawi koke aku i ko'u ae no ka Robaka noi, j aole au> ae ana i ko laua hoopalau ahiki i ko olua huli hoi j nna mni Europa mai, oiai nae i hoike aku no au ia oe me ka j oiaio loa. ua komohia iho no ka makemake iloko.o'u e lilo ! o Robaka i hunonakane na'u, mamuli no o ko'u ike aku , i ko Robaka naauao, ame kona mau ano maikai apau, he j kulaffa keonimana oiaio kona. | "Mahope iho o ka hui pu ana aku o Mrs. Elawoka me ka . poe o oukou i hele pu ai ma kela huakai makaikai i EuI ropa, a oiai hoi o Makoli e leakau leka mau mai ana ia Helena, a ma kana inau Jeka apau e kakau mai ai e hoike mau | mai ana oia ia oe ma ke ano he kanaka piha oluolu ii, a ua hoike mai no hoi oia i kou inoa piha, a o ka anakala hoi ,r Robaka, pela i loaa ai ia'u ka ike i ka mea oiaio o oe i'o j ka ka anākala o Rohaka, a ia manawa ati i apono iho ai i ka naauao o ka'u olelo hooholo o ke kaohi ana. oiai nae. ua ike no au aole oe e hoohuoi ana o ka makuohine o Helena o kau wahine mare ponoi no iao'na makahiki he iwakalua i hala aku. • "He mea kupanaha no i kaf'u noonoo ana iho, a ua piha no I hoi au i ke kahaha. no keia kumu, oia hoi. iloko no o ke ku-

lanakauhale hookahi kaua c noho pu ana, a kukoko II t»o lioi kekahi mai kekahi inai, eia uae, aole ( l«.»aa iki 1 ike ia'u, a pela no hoi me oe, owan e kapa mau fa ana|i Simoa, a he wahine kelalole i kaulana malokn o * v ; loka apuni, owau no kau wahine, a o oe 110 hoi k.i'u k«n<i He mea kupanaha no ke noonoo iho i ke komu o ko ka hui inua ole ana, a eia a uei inanawa mahope « ka h;ila » 0 na makaliiki lehulehu he iwakalua, a nia keia aina irja hini no hoi, akahi n<» kaua halawai: manao au ina maua i holo mai no Kolorado nei aole 110 paha kaua e h iki ana,' t ' wahi a ka wahine me ka holoi ana ae i na waima nunui o ke kane e hiolo makawalu iho ana. "A pehea, i kou manawa i ike ai mamuH o kela hol«» le mau mai o Makoli ia.Helena e hoike mai ana i ko'u ua hoike aku anei oe iaia owau no kona makuakane? ' "Aole au i hoike aku iaia, no keia kumu, aole o'u mak make e aku ia ike iaia o oe kona makuakano. n«. k« hopohopo no, ina e loaa aku ana ia īke iaia, e pio «»u--kona manao no ka huli ana aku ia oe ahiki i kou loaa iaia," wahi a Mrs. I.anakasa o ka pane ana aku. i| "Alaiia, oia mau no anei ko Helena noho mau f I | pouli ahiki i keia la no ka inoa o kona makuakane ?"1 U *'Ae; oia mau kona maopopo ole ahiki i keia la, a ew\| : ana nae ka ike iaia ua liui hou ae la kaua." wahi a : Lanakasa. ; ! "He kupanaha no ka kou hunakele loa me ka 'noike | aku iaia ika inoa o kona makuakane!" wahi uke kane, i ! ka luli ai>a iho o kona poo, "I mea aha no auanei ia a'u e hoike aku ai iaia, n»> ! mea ua kamailio mau aku au iaia i mea nona e mana< ' iho ai ua make kona inakuakane mamua o kona hanni } ana mai, a <1 ka inoa o kona makuakane oia o lMr. Sim« ! a ua paanaau loa ia mea iaia ahiki i keia la, a ina no k<> | loaa aku ia oe a ninaninau aku oe iaia no ia mea <• lioi': j mai ana oia ia oe. # | j "Ua pinepine na manawa oka ui ana ftiai o Helena i; 1 e hoike aku au iaia 110 kona luaui niakuakane, o ka'u ]>a; i wale no o ka hoike ana aku iaia ua kaawale aku oia n ia'u aku he mau mahina lehulehu mamua aku o kona 1 nauia ana mai: no'u iho, i hoike aku no au hi oe i ka m oiaio, ua like oe me ka mea ua make ia'u, no keia kum' aole au i manao e hui hou ana kaua> a aohe no hoi he m | nao iki iloko o'u e hoi hou aku ana au me oe iloko o i la koena apau o ko'u ola ana. { "1 hoike ole iaia ika mea oiaio no kuu inak;j no, ina e foaa ana mia ka inoa oiaio o kona makuakane, | eia mau no.oia ke ola nei. aole e pio iki ana kona manao i hele aku e huli ahiki i ka loaa ana, 110 ka mea e nukunu! mau mai ana oia imua'o'u no.kona nele i ka makuakai he makuakane ko na kaikamahine e ae apau a nona h aohe ona makuakane nana e malama mai iaia, «i e haa aku ai hoi oia i kona aloha iaia, a e hana aku hoi i na m apau i kupono na kekahi keiki e hana aku ai no kona m knakane. " ; % "O kuu hopohopo nui, a oia no hoi ke kumu o ko'u hoi i ole ana aku iaia i ka mea oiaio, ina e loaa ana iaia ka il eia 110 oe ke ola nei. a o oe kona makuakane. malia e p loa aku ana paha auanei oia me oe a haalele hookahi m la'u. Molaila e aho ko'u hima loa ana ia mea, a nana no e ike nona iho i ka wa pono, elike me keia, ma ke ano ul wale no. , • "Mahope o ka loaa ana mai o kela leka mai a Mak< niai, akahi no a loaa ia'u ka ike i ka inoa o ka anakala ! Kohaka, oia oe, a ua lilo keia ike i loaa ia'u i irtea nui | ua'u e noonoo nui ai. ua like ia me ka eha i loaa iho ia j mahope o ka hahauia ana inai me kekahi ham#re ku'ih; j nui. a-hina iho la au ilalo me ka mauU*. !

"la ? u i pohala ae ai ua ninau mai la o Helena ike kuni j a noi pu mai la e hoakaka aku au i kekalii mea. o ka u \vf o ka hoike ana aku iaia, o ke kumu o ko'u maule at mumuli no ia o ko'u hoomanao ana ae i kekalii hewa ko ko'i loa au i hana mai ai maluna o^u: ua v hoakaka aku ; īaia i kekahi hapa o ko'u moolelo, ma ke ano e hooili aV ana i n*i ahe\va alia a]>au maluna 011, nau i imi i ke leunm kaawale ai au mai ka'u knne mai. Aole ati i hoike aku ka mea oiaio iaia o oe kona makuakane. e loaa aku ai 1 manaoio iaia owau .ka i luina hewa aku ia oe. a no ia kun i ehaeha ai kuu karte, a o ke kumu hoi o kona make ana. helelei iho 1a ko Mrs. Lanakasa mau waimaka ia manaw "L"a ike ne» au. iloko iho o'u. he wahine oiaio ōe. aole eH' hana i kekahi hewa," alaila lioni iho la oia i ka lae, i i papnlina a i na lehelehe o ka wahine," aka. iloko o ke niau minuke e nohoalii ana o ka inaina nui. mv ke ku piipuk' i ka 1 ilt mamuli o na olelo o ka hoopil*ipiha m« ia ana mai ia'u mai kekahi man«aAva a i kekahi, a mamu no hoi kekahi o ko'u ikemaka ana aku ia Keoni Wilekoi inaloko o kela rumi ia manawa, ua.hiki ole ia'u ke uumi inain«i, a pela no i puka aku ai na olelo ikaika lil ole: ma ka mea oiaio. i -hoike «nku auja oe, iu kaaw al< 1 mana hoomalu o ka hmaikehala mikai mai a'n akti ia m nawa. o ka inaina, ka lili me na manao ino apau o lakou 1« i hoalii iho maluna o'u, a eia nae. iloko o na hora he iwak; hia-kumamaha ma ia hope iho, ua hainrj iho au ia'u iho n tia olelo hoahewa he nui, aka nae. ua lohi loa. no ka mil ana. no ka mea. ua h.ila e mai 1a oe. a he manawa kui>oi ole loa ia no ka lapaau ana ae i na hemahema i hanaia o t minuke i. hala oiai na kipona ikiiki o'na manao inaina noho mana ana maluna o'u ia manawa. "E Makaleka. auhea kela kaikunane hanauna <m ? t ike hou aku no anei oe iaia maho|)e mai? Ua maopopo n anei ia oe kana hana ame kona wahi e noho mai nri i n<

nmnawa ?" M A«, ua luii au nie Keoni Wilekona iiie kn niaonpi» mu ole elua nuikahiki i hala aku nei tfta ka manawa \valo 11 f'u oka ike ana iaia iloko o keia mau makahiki i j»an ae ai ka waliine/ "E hoohala ana maua i kekahi tnati jnil hoomaha nia kahi lioine o maua nia kahi kokoke akti i k lalani mauna Adironadaka. Ma kekahl kakahiaka ua hel •holoholo aku 1a au iloko o ka ululaau, a ia'u e noho ana hoohauoli ia'u iho i ka huihui o ke ea a e nana aku ana n Tioi i ka nani o ka ululaau. a e hoolohe aku ana hoi i ka la hone mai o 3ia manu, hoea niai ana oia ma kahi a'u e n«»f snn 11« ka emoole loa. a ku aha mamua o'u. •'la manawa ua hiki ole ia maua a elua ke hoomaoj»up 110 ka inaua mea'-e kamailio ai, no ka mea. ia manawa u hoāla hou ia mai la na hoomanao ana iloko o'u 110 na me j hnnaia o na l«'i i hala aku, na la hoi nnna i hoohaunaele ko kaua noho ma'ikai ana a hele ana kaua i ke au a k hewahewa. "I ka'u nana aku iaia ua ike jiaha oia i ka hc\ya o kan wea i hana ai, no ka mea. ua hoohahaa loa mai oia iaia ih« imua o'u, me kona mihi mai no ka hewa ana i hana mai a ia'u. a o ke kumu hoi <» ko'u kaawale ana me oe. a i komo hia ai hoi au iloko o ka pilikia. a i ka loaa ana akn p ka ik | iaia \ ke -ano o ko'\a ola ,ina mai ka manawa mai a'u o k; J haalele ana aku i ka home a ia oe hoi ka'u kane al<»ha'. i: 1 manawa i noi mai ai oia ia'u e ae aku au e mahele lik< ! maua i kona waiwai. ia'u kekahi liaj)a. a iaia kekahi hapa 1110 ka mea, wahi ana ia'u oka olelo ana mai, he kanak; ' waiwai loa oia ia manawa. j He nui ke dala laia. wahi ana. a oiai oia hookahi wale n« j ma keia ao. a ua maojx»po ole 110 hr»i iaia kana mea r hooi! 1 aku ai i kona waiwai, aohe 110 hoi ana mea aloha mn kei; | ao e kaana nu ai la oia i kona waiwai me ia. a oiai hoi i f»wau ka pilikek pili kokoke loa aku iaia, j>ela oia i noi uk. | ai e ae aku au e mahele likeia kona waiwaj mawaena » I maua. a ke hanaia ka ia hana,' alaila o ka loaa nna in r ( ka tnaha i kona uhane. I TAole i pan.;