Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 46, 18 November 1921 — He Moolelo no WILEBA DANUBA a i ole Mai ke Kulana Haahaa a i ka Hanohano-He Moolelo i Piha me na Hana Hoopahaohao [ARTICLE]

He Moolelo no WILEBA DANUBA a i ole Mai ke Kulana Haahaa a i ka HanohanoHe Moolelo i Piha me na Hana Hoopahaohao

Ua maopopo ia Eta, o kela ke kakahiaka hope loa, a kona wawae e hehi ai maluna o ka aina ana i aloha ai, a e holoholo ai hoi maloko o na prvpahelc o kona home kuaaina, nolaila o kana hana nui ma kela kakahiaka, o ia no kona komo hele ana maloko o na rumi apau o kela home, pela na hale e ae e ku ana malaila; hele klno mnoli aku la no oia e hanai i na moa, elike no me kana hana mau i na manawa apau, hoea aku la no oia no kahi i hoopaaia ai o na pipi, me ka hamohamo ana i ko lakou mau hulu, pela hoi ka hele ana aku, e hii n'iai i na hipa keiki, a e hamohanio i na lio, ua pipilipaa maoli kona noonew i kela mau holoholona, a no ka nui niaoli o kona aloha i ka haalele iho i kela mau holoholona i hele a punahele iaia, aole e hiki i ua o Eta ke kaohi iho i kona mau .waimaka. He elua nae ana mau holoholona punahele loa, he popoki ame kekalii ilio uuku, ua waiho aku oia i ka malama ana o kela mau holoholona malalo o Kapena Fula, me ka loaa o na hooia ana mai kela kapena oluolu mai, e lilo kela mau holoholona i mea, nui iaia. No keia haalele iho i kona home ana i aloha ai, ua nui maoli ke kaumaha o ke kaikamahine opio, aole e hiki ia:a ke kaohi ih<> i ka hookahe'ana i kona mau waimaka, a o ia ka Kapena Fula, o ka pane okoa ana mai iaia: "K hoolan«1 i ka manao e kuu keiki, eia ae ka mokuahi ke holo mai nei," wahi ana (/ nie ka hookuu ana iho i kana ohenana ilalo. Ike i'o aku !a ke kaikamahine opio i ka mokuahi i ka holo mai ma kalii mamao a i ka hookokoke'ana mai nae o ua mokuahi nei, me he mea la, ua ike mai paha i ka hae ulaula. hoololi ae la ia i kona alahele, īlie ka hooiho pololei ana mai, no kahi i ku ai b ka hae, a o ia ka Kapena l'ula, i pane hou mai ai: "E hele kiuia no kalii o ka aekai, e kakali ai, o ka hoea mai o ka waapa, a mai hookaumaha i kou noonoo, mamuli la oia i ka popoki am.e ka ilio ma kekahi lima, a hopu o k<j>u haalele ana iho i kou home nei." alaila hoihoi ae aku la hoi i ka lima o Eta. no*ke alakai ana mai iaia mailuna mai o ka lanai o ka hale.

Me na kaina wawae kaumaha i haalele iho ai ō Eta i kona hewne, aka nae iaia i kaawale aku ai he mau kapuai inai ka hale aku, huli mai la ua kaikamahine nei ihope. halo'ilo'i ae la hoi kona mau waimaka, a pane ae la i keia mau olelo kaukau : • "O ke aloha no kou e kuu honie a'u i aloha ai, aole loa e hiki ia'u ke hoopoina i na la a u i hoohala ai malalo o ka malu o kou mau kaupoku." alaila lalau mai la oia i ka lima o Kapena Fula, i hiki ai iaia ke hele .mai me ka maloeloe, oiai ke ike maoli iho la 110 oia. i ka nui o kona kanniaha, 110 keia haalele iho 0114 i kela liome kuaaina. Ua pau mua o na ukana o I'-ta ame kona kokoolua, aia iluna o ka aeone, kalii i waiho ai, malalo ,o ke kiai ana a ke kauwa a Kapena l'ula. Ia lakou nei o ka 'hoea ana aku i ka aekai, ua haalele aku k» waapa i ka mokuahi, a ke holo pololei imai la no kahi i ku ai o ka hae ulaula. a me he mea la, i; kela nlme keia mapuna hoo, a ria kanaka okma o ka waapa e kio e iho ai iloko o ke kai ? e pa mai ana ia me ka ikaika ma ka puuwai o ke kaikamahine opio.'a ia pili ana inai o ka waapa i ka aeone, ua hina okoa mai.la o Eta iloko o na lima o ke kapena aoo, me ka noke ana i ka tvwe, me ka ehaeha niaoli o kona naau. "E paa mai oe i keia mau holoholona!" i pane ae ai o Kapena Fula, i kana kauwa, a i ke kaa ana aku o na holoholona milimili a I.ta i kela kanaka, apo aku la oia ia Eta, a hoopili mai la i kona umaiima, }Daa iho la no hoi i kona "inau lima. me ka lioni ana aku ma ka lae o Eta, a hoopuka ae la i keis. mau kalokalo ana: "Ke nonoi ae nei au ma ka inoa o ka Makua. o na keiki niakuaole, e kiai mai ia oe e kuu keiki aloha! Nana no 1 'iīoko o Kona lokomaikai palena ole.e hoopakele.ae ia oe mai na heiowalewale mai o ka hewa, mai'na pahele mai o ka make,'e hoohalua mai ana i koil ola opiopio ana!' O- ka u e nonoi nei i Kona lokomaikai ame Kona aloha, e alakai aku Oia ia oe ma ke alahele o ka pono a'me ka maemae; e hoopihaia kou mau la o ke ola ana aku me na haawina pookela o ka hauoli. ahiki i kou mau la kanikoo, a e hiamoe aku oe iloko o Wa maluhia, iloko o Kona lokmaikai. 1 ka pau ana, no o kela niiau olelo kalokalo a ke kapena :u,o. hapai ae la oia ia Eta. a hookau aku la iluna o ka j waapa; alaila kokua mai la oia ma ka hookau ana aku j ia Miss Pinehaka, ahiki i ke kau ana o kela lede iluna o i ka waapa. kuemi mai la oia ihope, no ke kakali ana, o ka . 'nee aku'o ka waapa iloko o ke kai. j "E hoomakaukau ana na kanaka i ka lakou mau hoe, j no ke kio'e ana iho iloko o ke kai, ia wa i hooho ae ai oj Eta i ka pane ana ae: "Aole au .i haawi aku nei i kuu i aloha hope, i kuu mau milimili," i kela manawa nae i hele j !nai ai o Kapena Fula a hāawi mai la i kana mau holoholo-1 na. me ka honi ana aku hoi ma ka lae o ke kaikamahine | opio. a i aku la : "I. lawe pu aku oe i kena mau holoholona m&oe, he mea lioomania mai ia i kou noonoo ma kau huakai hele," o ,k® e\ni hou mai la no ia o Kapena Pula. jhope, me ani ana aku i kona lima, i ke kaikamahine opio. Aia hoi o Eta ke, ;ioho malie la iluna o ka waapa, me ka liii ana i "kana mau milimili mamua o kona alo, aia waie 110 kona mau maka, iuka o ka aina kahi i nana ai i kona home, ame na hiona y e hoopuni ana i ka aina hanai holoholona. aole i hoolalau ae kana nana ana ahiki wale no i k'd pili'ana aku. o ka waapa i ka mokuahi. . . . , O ka manawa wale no a ua kaikamahine nei 1 ha o ai ka nana ana mai iuka o ka aina, o ka wa hoi ana i pii aku ai noluna o ka moku, i kona kau ana noluna, ua huli aku ai. kona nana ana no kona home. o ia no keja manawa o kona kau ana aku iluna o ka moku- aka nae iaia i hoea aku ai iluna o ka oneki. huli liou ma la kana nana ana tuka aia hoi na puu ke ku'aku la, e hoopuniia ana e na, kumulaau, pela hoi iia hale kahiko, ma ka aina mahiai,! mawaena o na kumulaau, a ke ike pu mai la no hoi oia i ke ku aku o Kapena Fula ma ka aeone, e ani mai ana i kona hinji-?:a. a o ia kana i hooho ae ai: e kuu home. kuu home aloha. aple paha au eike hou 'mai ana ia oe! O. e kuu mau hoaloha niaikai, kuu Merelana aloha. e hehi hou ana anei kuu niau wawae maluna o kou mau-lepo?" < "E ike pinepine mai ana no oe i kou home ma keia mua aku. mai hookaumaha 110 kou haalele ana aku la ia home mahope." ma keia mua aku. mai hooflTr(n.sh'r.d cnvfw sho inahope." i hoolana mai ai o Miss Pinehaka i ka manao o k.e kaikamahine opio. "O. ke Hke nei au. ke mainao aku la na puu ihope. ke kaawale loa nei au mai kuu ho*ne aloha mai. Ena aekai ; .loha o Merelana. peliea :lr. ki loihi a'u e hele ai. alaila ike hou mai i kou mau kapakai? Aole loa au e aloha ana

i kekahi wahi e aku, elike me ko'u aloha ia oe. Ke hele nei o Et£T, malalo o ke kauoha, no ka ike ana i kuu kupunawahine, aka aia au a kaawale mai iaia mai; aia ahiki mai i na la a'u e ku ai maluna o ko'u mu kpuai wawae m»e ka maloeloe, e huli hoi hou mai no au e ike i kuu home, ka home hookahi wale noa'u i aloha ai!"

MOKUNA XXX. Ua like pu na mea a Eta i ike ai ma keia huakai hele, me he hihio moeuhane la, no ka mea, akahi no oia a kau maluna o ka mokuahi, akahi no hoi a hoi a kau maluna o ke kaaahi, a iaia i ike aku ai i na hiona i malihmi i ka ike ana a kona man maka, ma ka laua mau wahi i hele aku ai, ahiki wale no i ke ku ana ma;mua o ka hale nani o kona klipunawahine, ua lawa kela mau mea no ka hookahaha ana mai i kona noonoo, ka i ike ole ai īnamua, mai la kamalii Oiai ko laua kaa e ku ana mawaho o ka puka-pa o ka home o kona makuahine, ke ike la oia i ka a mai o na kukui, maloko mai o na puka olepelepe, a hoomanao i io la oia, he liale kela i lako me ka nani ame ka maemae v i kaokoa loa mai kona home kuaaina mai. x "Ua hoea mai la kaua i ka pahuhopu o ka kaua huakai l;ele no ka mea o ka hale keia o kou kupunawahine e ku 'mai nei," i pane aku ai o Miss Pinehaka ia Eta. L hopu aku i ko mau holoholona, a e lele ae kaua ilalo!'! Ua hoopiha loa ia aku o Eta me ke kahaha, no ka nani a kilakila o kela hale ka mea ana i manao mua ole ai. e loaa mai ana kona kupunawahine iaia maloko oa kekahi liale nani elike me kela, aka nae aole no ona niele wale mai i kona alakai. .... Ua lele mua aku ke kalaiwakaa ilalo, a ua pn e aku oia noluna o ka lanai, īne ka hookani ana aku i ka bele kahea; a ia Miss Pinehaka hoi me Eta i kau aku ai iluna o ka lanai, ua weheia mai !a ka puka,'e kekahi kauwa Paele, me ke kaa ana aku ma ka aoao o Miss Pinehaka ke kamailio ana: "E hele aku oe e hoike i ko kahuwahine. eia kana moopuna mawaho nei.kahi i kakali aku ai iaia!" "E komo mai, oliiii ilßkd'nei, e alakai aku au īa olua no ka hale ifiai ai ka Paele kauwa, a ukali aku la no Pint?h'dka me Eta mahope ona, ke alaalawa wale ja no ka Eta nana ana ma kela ame keia aoao o ka holo loihi a laua e hele nei, a i ke komo ana aku maloko o kekahi rumi nui, ma ka papahele ekahi, kauoha mai la ke kauwa iii laua nc;i e nolio maloko olaila. a e kii hoi oia i ka hakuwahii.e o kela honie e hele mai. Iloko o ka noonoo o Eta, no ka akahi no hoi paha a īke i na mea hof>nani like ole oloko o kela home, me he mea la. ma 'kona noonoo iho, aia oia iloko o kekaln aina moeuhane kahi i noho ai, a oiai no oia e nalu nui ana, no na mea nana i hookahaha mai i koiia noonoo, komo ana no kekahi wahine, i kahikoia me kekahi lole silika eleele, i hanaia a haahaa ka a-i, me ka lima ekeke'i, aia lioi ma koifa a-i kekahi lei gnla, a ma kona mau lima hoi na apolima gula. oiai hoi kona mau lima, i hele a hlilali i na komolima, eula i okomoia me na pohaku makamae. . , . . laia i ike mai ai i na malihini, hele mua mai la oia a haawi aku la i kona lima, no ke aloha ana me Miss Pinehaka, me ka pane pu ana aku: . "Ke hauoli loa nei au e ka maelame, no kou hoihoi ana mai nei ia Miss Buname ka palekana imua o'u." "Owau t)u kekahi i lioohauolia mai, ma o ka lilo ana owau kona mea nana e hoihoi mai, no ka mea ua loaa ia u ka pomaikai nui, o ke kaahele pu ana me .ia," i aku ai no hoi o Miss Pinehaka. . I ka pau ana o ke kamailio ana aku a ka leele kamaaina o ka home, huli wai la oia no kahi a Eta e noho aku ana, apo mai la i ke kaikamahine opio, a puili aku la iloko o kona umauma, me ka pane ana ho: "Ua hamama kuu nou, e kuu Eta aloha. Iv nele mai oe me a' ue noho pu ai iluna o ke koki, i nana aku ai au ma kou mau maka!" i • i i Alakai aku la oia ia Eta noluna o kekahi ko-ki, malalo [iouo o ke kukui uwila, apo mai la hoi ma ka a-i o ke kaikamahine opio, nana pono mai la ma kona mau' maka, me ko kamailio ana mai: "Ua kulike loa no kou helehelena, me ka helehelena o kou makuahine, na maka no ou, pela me kou lauoho, aolie he walii lilo o na ailo o kou makuahine; he ehia ou makahiki i keia manawa ?" "E piha ana ia'u na makahiki he umi-kumama'ono, ma ka la ekahi ae nei o ka mahina o Augate," wahi a Eta, me kona ano hoihoi ole, no ka.noii nowelo mai o kela wahine i kona mau ano. "Aohe wahi lilo iki o kou makuahine ia oe, ī ka piha ana iaia o kona mau makahiki ika umi-kumamaono, iaia i—. O, e kuu Ekekela, kuu kaikamahine!" alaila noke okoa iho la oia i ka uwe, no ka mea ua hoihoi hou ia mai kana mau hoomanao ana no k<ina kaikāmahine i holo mahuka mai iaia aku. No kela walnhe'ifei ka"uM-«e. he hookahi ko Eta uwe like ana, he uwe nae'koiiH'Wo me ka pihoihoi, a no ka inanao aloha aku J n6 lidr'kekahi, i l<a uwe mai o kela wahine. "E hoofju i ka uwe āna e kuu aloha," me ka hopu okoa ana mai oka lede aoo i na lima, o Eta a hookuu iho la ilalo. "O

na mea nana i hoala mai i ko'u noonoo, a nana hoi i kono mai ia'u e hookahe aku i ko'u mau waimaka, ua hala kaliiko loa, e hiki ole ai ke hou ole ia mai i keia manawa. Nolaila e noonoo aku i na mea omua, a e kamailio kaua ma kekahi mau mea okoa loa. Pehea ka olua huakai hele inai nei no Nu loka nei?'' "O, aole a'u mea nui e ae e kamailio aku ai ia oe, koe wale no ko'u piha i ka hauoli, no ka mea he mau hiona malihini wale no na mea apau i halawai mai mc a'u, o ka mua ka huaka'i aumoana, ma ka mokuahi, a i ka lele ana mai hoi nouka nei o ka aina. ua kau mai la maluna o ke kaaahi. a o ka hope loa no hoi, o ia ka ike ana i ko oukou kulanakauhale nani." - "Aole lie wahi lilo iki o kou makuahine ia pe, me kena iho la 110 kona ano, ke hele ma kekahi mau huakai makaikai, a pela no hoi me'ke ano o kona makuakane! Ua lawa paha keia kamailio ana, he nui loa ka manawa no ia hana, oiai hele oe a maluhiluhi; e kauoha aku au i ke kuke, e i «iau meaai no olua malok6 nei o keia rumi, aia hoi a paii ka ai ana. alaila hoi aku e hooluolu, oiai ke hele aku nei e kiei na hora o ke aumoe." "E oluolu mai oe e ka madame, e hoike aku au i ko'u manao ia oe. no ka nui o ko'u niakemake e ike i kuu kupunawahine," wahi a Eta, me ka hiki hou ole iho ke hoomanawanui, i ka iini iloko ona, e halawai pu 'me kona kupunawahine, ka ohana hookahi hoi, ana M<au nui aku ai i kona noonoo, e malu malalo ona." "Ke ninau mai nei anei oe no kou kupunawahine e kuu Eta?" wahi a Mrs, Gawila me kona piha loa me .ke kahaha. no ka maopopo ole o keia kaikamahine opio nona. "Ae, ua makemake loa au e ike iaia i keia manawa, ina aole oia i hoi mua e hiamoe, no ka mea ua kakali ae nei pah*i oīa i ko'u hoea mai i keia no: aka nae ina ua hiamoe oia, alaila e waiho malie iaia, ahiki i ke ao ana ae ma ka la apono, ia manawa ou-e ike aku ai iaia." % "He oiaio anei, aole i maopopo mua ia oe e Eta, owau 110 keia o kou kupunawahine?" | "O oe anei ko'll kupunawahine? Aole e hiki ia'u ke manaoio aku i kau olelo." wahi a Eta, me kona piha mai I la i ka hoonaukiuki. me he mea la. e hooHenehene mai ana kela wahine iaia. "Aole au He kaikainahine naauoo, e hiki ai ia oe ke pulapu mai ia'u. „He oiaio paha he kaikamahine

kuaaifta au, no ka mea ma ka aina hanāi holoholona ko'u wahi i hanaiia ai ahiki i ka nui ana, aole nae ia h'e mea no'u e noho pouliuli ai no ke ano ona kupunawahine. Nou, e ka fnadame, he opiopio loa oe e kupono ole ai e lilo i kupunawahine no'u!" "Heaha iho la lioi ko'u kumu i kupono ole ai e lilo i kupunawahine nou e Eta?" walii a Mrs. Gawila, jne ka noke okoa ana a'e i ka akaaka. ''No ka mea he wahine opiopio oe, me ka u'i o kou lielehelena," me ke kilohi ana aku o ua o Eta ia Mrs. Gawila, inailuna mai o ke poo ahiki i na wawae, a hoomau hou aku la i kana kamailio ana: "O ke ano o ko'u kupunawahine e manao nei, lie wahine oia i hele a keokeo ka lauoho, e aahu ana i kekahi lole eleele, me ka maka aniani ma kona mau maka; he epane nui ma kona umauma, me kekahi papale lole keokeo ma koiia poo, a ua liele hoi ka ili o kon#.<P a P a lma a alualu." v "Ea, owai ka mea nana i kainailio aku ia oe, i ke āho o kou kupunawahine, i pololei ai kau hoakaka ana kona mau anor" "Aole he mea nana i hoike mai ia'u no kona ano, aka ua iiui ko'u ike no na kupunawahine o kekahi poe kaikainahine. ma ko'u walii i noho ai, a oiai nae he wahi kuaaina kela. aole au i kuhihewa. ma ka'u mea i manao ai, pela iho la ke ano o ko'u kupunawahine, elike me ia a'u o ka hoakaka ana aku nei imua ou, elike me ke ano o ka noho ana o na kanaka o ko oukou kulanakauhale nei." O ke!a manao kaumaha o Mrs. Gawila no Ekekela kana kaikamahine. o ke kaawale ana mai iaia aku no na makahiki lehulehu, ua auhee koke aku la ia, mamuli o na olelo a kei3 akikamahine, e hiki ole ai iaia ke uumi iho i kona aka, ua noke okoa ae la ka maelame Gawila, i ka akaaka me ka leo nui, me ka pane ana mai: "O kela kupunawahine au o ka hoakaka ana mai nei, o kona ano ia e loaa mai ai ia oe, he mau manao koho wale aku 110 ia, elike ine kau i ike aku ai i na kupunawahine o kekahi poe kaikamahine e ae, o ke kupunawahine oiaio maoli ea, owau 110 ia e noho aku la imua o kou alo. Pehea, e hiki ana anei ia oe ke manaoio mai i keia mau olelo a'u?" > "Aole e hiki ia'u ke manaoio aku i kena, hoakaka au. no ka mea, elike no me ka'u mea jjicV mua aku nei nou, he wahine opio u'i oe, me t aka 110 ko'u kupunawahine, he wahine luahine oia, m-e ka lole eleeie, he epane mamua o'kona alo, he papale keokeo ma kona poo, a he maka aniani hoi nia kona mau maka."

"Auhea oe e kuu milimili, owai ka inoa o keia kupunawnhine ou la." "O Mrs. Getenigc Koni Gawila kona inoa." "Aia hoi pala la, aole he kupunawahine e iie au e huli aka owau no ia, no ka mea o ko'u inoa ia au i hoopuka mai la," ' "Auhea oe e ka madamc," wahi a Eta me kona ku okoa ana ae iluna, me ka hele a piha maoli i ka huhu, me ka hoomau hou ana aku: "Malia paha he kaikamahina kuaaina au i kau ike mai, he hookahi nae mea a'u i ike, aole loa he hana maikai. a ku i ke kulana lede oiaio, ka hoao ana mai, e hoonuinui i kekahi kaikamahine makua ole e ake aku ana e ike i kona makuahine. ma ke kamailio ana mai i na mea e hoopiiia ae ai kona huhu. "Ua ku maoli kau mau olelo imua o'u, i ka hoehaeha, me ka hoohenehene pu. aka nae, aole loa au e puni aku ana i kau mau olelo palau. Ke hoole aku nei au, aole oe he kupunawahine no'u, a oki loa aku hoi, kou lilo ana he maleuahine." "Owau i'o kou kupunawahine, a e hoolauna aku ana au ia oe i kou makuahine hanauna, ka'u kaika'mahine," wahi a Mrs. Gawila. me koua noke no i ka akaaka, a kahea aku la i kana kaikamahine lawelawe, e hele aku e kii ia Loi, no kona makemake e hoolauna iaia me Eta. Aole i kamailio hou ia kekahi niau olelo mawaena o Mrs. 'Gawila ame Eta. aia o Eta ke noho aku la ma ke ano nunuha. no kona manaoio mkoli no. ua hoao aku ka lede e noho pu ana nie ia, e hoohaehae iaia, a e hoehaeha hoi i kona noonoo, aole nae 'i loihi kela hala ana aku o ke kaikamahine weheia mai la ka puka ma ka aoao mai o kela rumi. a komo ana 110 o Loi, me ka hele pololei ana mai imua o kona makuahine. a o ia ka Mrs. Gawila, i pane mai ai: "I kahea aku nei au ia oe e L>oi, kliu milimili, no ka hele ana 'mai e ike iko kaikamahine, ke kaikamahine hoi a Ekekela. nolaila e Eta, e ike mai oe i kou makuahine hanauna ! M

Ma kahi o ka hooko mai o Eta elike me ke kauoha a Mrs. Gawila, nana wale mai la no oia ia Loi. a nana aku arta ia Mrs. Gawila, o kana mea e hoomaopopo aku la, he mau lede kela i lihi launa ole aku i kahi o na makahiki, <e kupono ai e kapaia aku, he kupunawahine, a he makuahine hoi, aka kunou wale aku la no kona poo me ke ku ana ae a hele aku la no kahi a Miss Pinehaka e noh.o mai ana: "E lawe pololei aku. oe e Miss Pinehaka ia'u imua o kuu kupunawahine ame kuu anate, o'ii e noho hou iho imua o kela wa-hine,,ai.i ke kamailio i na olelo hoohenehene imua o'ai. J kuu kupunawahine 'maloko nei o keia hale, alaila .e 'lioihoi hou oe ia'u no kuu home ma Merelana!" , "'Auhea oe e Eta kuu kaikamahine, o kela leele e noho mai la. o kuu kupunawahine no ia, aole he mea okoa ae, mamuli paha o kona opiopio, i manaoio ole aku ai mau makahiki, mawaena o ke kanaha-kumamawalu an'ie ke kanalima; o ke kumu o ka opiopio o kona helehelena au e ike aku la. no kona malama pono i kona kino, a no kona akamai no hoi kekahi i ka hoohana ana i na mea e mau ai ka nanaina opiopio o ka wahine. "Ina he mau manao kanalua kekahi floko ou e Eta, 110 ka lawe mai i kela leele i kupunawahine nou, alaila e hooj>au loā oe ia kanalua i keia manawa, e hoi hou aku kaua imua o ua lede nei, a e hoikeike aku i kou mau ano maikai imua o kou kupunawahine, a imua hoi o kou anate," wahi a Miss Pinehaka, me ka leo malie e lohe ole 'mai ai o Mrs. j Oawila. # . , . . . : "Ua ike no au. aole oe e hoopumpum mai ana lau e Missj Pinehaka: pehea o kela lede i'o anei ko'u kupunawahine ?" "Aole au i makemake e hoehaeha aku i kou manao e kuu keiki, ma ke kamailio ana aky i na mea oiaio ole, nolaila j c manaoio mai oe ia'u, a aku kaua ma kou mua i noho mai nei me ko kuj}ynā\yahinc." o ke alakJiT' , fnai la no ia o Miss Pinehaka ia Eta i'mua o Mrs. Gawila ame Loi. "Ke lana nei kuu manao e Mrs. Gawila. e kuikala mai, ana oe ia Eta: he kaikamahine oia i maa i ka noho kuaaina j ana, ma ia nna ona. i kuhihewa loa ai oia. a paakiki ma, kona m'anao iho, me kā manaoio ole mai. o oe kona kupu-1 nawahine," i uwalo aku ai o Miss Pinehaka. no ka pono I Eta - ' ' , . • i "Ke huikala Jiku nei au īa Eta. me kuu puuwai apau, no ka mea ua maopopo no ia'u. mamuli mai o kona ikc> nui ole i ke ano o na kanaka e noho ana ma na kulanakauhale, pela oia i kuhihewa'mau ai, ua like na kupunaw-ahhie at3atl, me. ko na kuaaina," wahi a Mrs. Gawila me ka minoaka ma kona mau papalind, me ka hopu ana mai hoi ia Eta. a huki aku la imua o kona alo. " Auhea oe e kuu Eta aloha, he nani hoi ia, ua hoakaka mai nei oe i ko'u ano. e loaa 'mai ai au ia oe kou kupunawahine nei. e hoakaka ae oe imua o Loi. kou makuahine lmnauna. i kona ano au i manao mua ai, oiai oe e no ho ana nia kou iiome. kuaaina!" -Ke ku malie wale la no o Eta, me ke ku i ka hoka. no kona ike i ka nui maoli o kona kuhihewa. a no ka hoolana

aiia mai nae i ka nianao o kela kaikamahine inalihini, i jhcle okoa mai ai o Loi, a puliki iaia, me ka iioni ana mai hoi, a pane ae la : , . . "Aole he mea pono, ka hoonuinui wale ana aku i ke kamailio ana ia Eta, aka e hookuu i manawa nona e ai ai, a hoi aku e hooluolu!" 4, Ua haawi mua aku nei au ike kauoha ike kuke, e hoomakaukau mai i kekahi mau meaai na laua nei. aole nae he wahi mea a hoea mai, nolaila o liele aku oe e liookani i ka bele kāhea, aole 110 hoi i loihi iho, ku ana 110 kekahi o na kauwa, a kauohaia aku la e lawe kok'e mai 1 na meaai a na malihini, a iloko o na minuke helu wale no. ua hoea mai la na meaai. maloko o ke keena a lakou e nanea ana. Oiai ua hele maoli na malihini a pololi. o ko laua noho koke iho la no ia e ai. a i ka wa i maona ai, a hoihoiia aku la hoi na ineaai iho i koe, no ka halekuke, haawi ae la Mrs. Gawila. i ke kauoha i ke kaikamahine lawelawe, e hoikeike aku ia Eta ame Miss Pinehakā i ko laua mau ninii, o ka haawi ae la tio ia o ke aloha poeleele a i ka no.ho ana iho o Eta maloko o kona ru,mi, hakalia 110 a pau koiia lole i ka wehewehe. o kona haule aku la no ia, maluna o kalii moe, a iloko o na niinuke wale no he umi, aia oia ke lilo la i ka aina moeuhane. • • « Ua hele no hoi a kiekie ka la ma kekahi kakahiaka mai, akahi 110 o Eta a puoho ae mai kona hiamoe mai, a mahope 0 ka holoholoi ana iho i kona mau maka, koino niai la,oia 1 kekahi o kona mau lole maikai, i ko kuaaina poe, eia nae he haahaa loa ia i ka noonoo o ko ke kulanakauhale poe, oiai aia malaila na lole i oi loa aku ka maikai ame ka nani, a ko kuaaina poe i ike mua ole ai. I ka paa ana o kona mau lole, iho mai la ua o Eta nolalo o ke keena hookipa. malaila i loaa mai ar o Mrs. Gawila iaia. e noho ana me kekahi kanaka opio, ia wa i hoolaunain ako ai oiif imna o Wileba Danul>a ma ke ano he makuakane hanauna ia nona, ke kane hoopalau hoi a ke kaikaina o kona makuahine ponoi. O kela ka manawa mua loa i halawai pu ai o Eta me Wileba Danuba, eia nae ma kana hoomaopopo iho, me he mea la. he helehelena kela i kamaaina loa iaia. alaila hoomanao mai la oia 110 Konela Oawila, aole he wahi ano e <ic o K2l heehelena o keia kāniikā opio ni&i ko ke kāiiākj mai i kamaaina iaia.

Oiai e ai ati!i i ko lakou ainn kakahiaka, «ii«i kc kaiiinah.i ma ka helehelena o Mrs. Gawila, me ka uuku loa o.ieana mau olelo e kamailio mai ai, e laa na kauoha i ke kuene■ no na meaai, ame kekahi mau kamailio ppkole e ae, 1 pili 1 na rula o ke pakaukaii, a i hakalia no a pau ka lakou ai ana, o ke ku ae la no ia o ua wahine nei iluna, a kamaiho mai la i kāna kaikamahine : "Ke makemake nei au ia oe e Loi, e lawe aku e hoomakaikai ia Ela i ke kulanakauhale, a e kuai aku 1 kekahi mau lole kupono nona, ame kana mau mea apau i makemake ai," alaila haalele mai la ua o Mrs. Oawila 1 ke pakaukau aina a huli hoi pololei aku la noloko o kona rumi. lle oiaio, i kela haalele ana aku i ka rumi aina, hele aku la o Loi e kauoha i ke kahukaa, e hana mai i ke kaa nona ame Eta e hele ai i ke kulanakauhale. a īloko o ka hapaha hora wale no, aia ua mau kaikamahine nei maluna o ke kaa' a elike 110 hoi paha me ke auo mau o ko kuaama poe, aia o Eta ke kilohi la i na mea i malihini i kona mau maka. . . . • lna ua hookahahaia oia, ma kela mana\va mua o ka he 11 ,111,1 o kona niau wawae ma kela kulanakauliale, ana e kiloln mai la ma ka malamalama o ke kukui i, ka po, alaila, u«i hooi loa ia ae kona kahaha i kela manawa, oiai ke ike nei oia i na mea apau me ka malamalama o ka la. I ka hoea ana aku o ko laua kaa mawaho o kekahi o na halekuai nui o kela kulanakauhale, lele aku la o LOl īlalo, me ka ukali pu ana aku o Eta mahope ona, a malQKp o na keena heluhelu o ua halekuai nei,. 1 wae ae ai o L>oi, 1 na lole ana i ike ai ua kupono no Eta, ua nui maoli kana mau mea o ka ohi ana, me ka helo a ku ke ahua, a\ai\a \utfwi aku la i ke kauoha i na kupakako oloko, e laweia aku kela mau waiwai apau 110 ka home o kona makuahme, ma la kakahiaka iio, me ka lloohakalia ole aku. I ka pau ana o ka laua mau mea i makemake ai maloko o K*a halekuai, a oiai ua mau kaikamahine nei » kau aku ai maluna o ke kaa. no ka huli hoi ana aku no ka hale, ae la o Eta ia Loi, i ka i ana mai :• ■?, "Ke ole au e kuhihewa, aole 1 enn iho malalo o ke kapa* lima elala, na hoolilo o kela mau lole au i kuai inai nei noii. Minoaka iho a o Loi, me kela mau olelo a kana kaikamahine. oiai ua- aneane e pa-umiia aku 1 ka huina a Lta 1 manao ai, ka nūi o kana mau elala o ka uku ana 1 na kupa"kako o ka halekuai, he mau hoolilo hoi a Loi 1 mano ai, aole he nui loa. . la laua e hoi pololei la no ka home, kamaiho hou aku la nOO Eta ia Loi ika i ana aku: "Heaha la hoi ka pilikia o kuu kupunawahine maikai i keia kakahiaka, he kaumaha maoli kon'a helehelena, malia paha huhu oia la u, 110 ka'u mau olelo paa rula oie i ka po nei." "Aole loa he wahi huhu iki nou: aka he kumu okoa loa no ka mea i kailmaha ai o kona helehelena. elike me kau i ike aku ai ma keia kakahiaka. He elua p«lc ae nei i hala, ua loaa mai la iaia kekahi nohou hooleleliauli, a no ka manawa mua loa no hoi, i ike ai au i kona maule. a mai kela nianawa mai ka haka-nu o kona ano." "Ma ka'u nana aku iaia ma ka po nei, he hoihoi maoli kona ano, a aole loa he wahi helehelena iki o ke kaumaha maluna ona." wahi a Ela me kona piha i ke kahaha. "O kela ka manawa mua loa, i hoike mai ai oia i kona hoihoi, mahope mai o ka loaa ana mai o ka meahou hookaumaha i kona noonoo, o' ke kumu nui o ia hauoli, mamuli no ia o kou hoea aha mai, aka ma keia kakahiaka nae, i hoi hou mai ai no kela ano kahiko inaluna ona, a o ia o ka ike ana aku, ia kakou e ai ana i keia kakahiaka." "1-lele mai la ka hoi au a makemake loa, e hiki mau mai au imua o kuu kupunawahine i na po apau, i mau ai kona hoihoi, a hauoli 110 hoi ka manao ke nana aku iaia. Heaha ke ano o ka nuhou nana i hookauinaha i kona noonoo?" "O ua nuhou !a, o ia no ka make ana o kona kaikunane hookahi wale iho no me ka hikiwawe loa, ke kaikunane hoi i pipili loa ai noonoo, aka nae mamuli o ke ala ana ae o kekahi hoopaapaa o laua he mau makahiki ae nei i hala, pau aku la ka ike ana o matna ia|ia, a na ka hoea ana mai 0 ka nuhou, no ka make ana o ua kaikunane nei ona, i hoala hou inai i kana mau hoomanao ana nona. O kekahi kumu nui o ke kauniaha o mama, o ia 110 kona ike maoli ana iho i ka hewa o kana mea i manao ai mai kinohi mai, a ia ka ae ol'e ana aku, i ka uwalo mau mai o kona kaikunane. e lioopau kela manao huhu iloko ona, a e noho laua me ke aloha o kekahi i kekahi." "Pehea, ua maopopo no anei ia oe ke kumu o kuu kununawahine, i inakemake ofe ai e ike me kona kaikunane ?' "O ke kumu ae ole o kuu maima e ike laua, a e noho nie ke aloha o kekahi i kekahi, o ia no ke ano o ke ola ana o kona ua kaokoa loa ia#mai ka kuu m'ama i makemake ai." ke anp o kona ola ana, ua maopopo no nae paha ia oe ea?'* "Aole he mea'i maopopo ia'u e pili ana nona, koe wale no ko'u ike i ka nui maoli o ka ehaeha ame ke kaumaha o i ka make ana o kona kaikunane hookahi wale iho 110, kela kaikunane e noke mau mai ana i ka uwalo imua ona, e hoopau na manao inaina me ka huhu ,aole nae he wahi niea a inaliuia aku, a ua ike o mama i ke ko'iko'i maole o kona hewa. (Ai>!:• i pau.)

MAHELE ELUA