Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 46, 18 November 1921 — MAKAHIKI 1865 AME KA MAKAHIKI 1895. [ARTICLE]

MAKAHIKI 1865 AME KA MAKAHIKI 1895.

(Kakauia c J. K. Mokumaia) O ka mea oiaio i ku i ka pono, e man ana konu o ana i kela ame keia hanauna e nee nei. £ kuu Rolomon Hanohano, c oluolu mai kou hanohano no kela mau huaolelo e kau ae la maluna i na he rumi kaaw&le kekahi o kuu ipukukui malamalama, nana e uwila aku apuni nei mau mokupuni, o keia au nui wale i piha me ka naauao, a ka ahahui o na Oiwi Hawaii mc ka oiaio, e malama mau nei i ka* hoeueu ana i na,.Poalima apau ma ko lakou rumi h*fUiwai i lawe ac ai ka mea hanohano l mahalo nui ia Mr. Woolcy Opio o Laie i kekahi o na, mea oiaio loa i kupono 1 ke ola ana o keia lahui imua o na lala akahikahi o ka Ilawaiian Civic Club, ka mea nana i hoonioni i ka manao o na lala, a e nana aku iaia me ka maluhja o na mea apau. - Mamuft. o kona mBi e ku ae iluna ua hoikeike mua mai la ka lunalioomalu i ka mea haiolelq o ia awakea, no ka mea, ua nul ua mana* wa i kakaliia ai o ka loaa o ka manawa kaawale nona, e hui mai ai me kakou, no ka pono o keia ninau ano nui. o ia ka hoopulapula hou i ka lahui ame na aina e hanwiia nlai ana i na Hawaii; mamua o ko'u hplauna ans aku e himeni mai ana oia o himeni kaulana imua o ia mau la, a e o nei i-keia mau la; alaila hqola* nna ia mai la oia, ho.kannkn u*iHo ke nana aku, aia mau kaJji minoaka hoomahie maluna ona, a kunou mai la| oia iinua o na lede ame na keonimana.

Aia ka piano kc kileo'uko'U la koij£ kani ana, a i ka meha ana iho o ka piano, i poha mai ai ka lea o ua keiki n6i o ka eheu o na manu, i kela himeui kaili puuwai: "L«i .Ponl Moi," he nahenahe kooa wahi leo iloko o ka nui 0 kona kino aka o kona wahi leo he nahonahe ame-ka pu a miomio no hoi tne he la o ka makuahine Hawaii i puka mai āi oia i ka puka pono o ka hopunaolelo o kela ame keia huamele. . Ma ko'u nana iho, ua hoihoi hou ia mai ka ea o na huamele Hawaii, oiai ua nui ka paUpa'iia ame kona ku hou ana mai a hiinem i kela himeni kaulaw. "L&i o KaiM^ni, 1 " nana aku oe 1 na mea he noho malie hoi kau i ka nani o ko ia la leo, i ka pii Uuna a i ka hoi ana iho ilalo, he ku maoli no i ka nani me he la ua hanauia mai no e ka makuahine Hawaii, a makuakane Hawnii, i ka pololei o ka hopu* naolfelo e lohe pono ia ai, aole hoi ō k'ela ano leo kalakala kohu hipa ame ke kao e uwe 'mai ana, a ku.ole i ka hoihoi ke holohe aku; o keia ua piha na mea apau me lea uwila, no ka loaa o na mea i manaoia, a i ke kuu ana iho o ka nae o ua polopeka himeoi nei, i wehe mna jnai ai oia i keia hopunaolelo. 0 ka hanohano i loaa ia'u i keia la, he mea tiui ia e 3fr. Lunahoomalu ame na lede ame na keonimana o ke kalapu au imua o oukou i keiā awakea, no na mea pili no ia i ka makou i hana ai ma Laie, ahiki i keia lā; ma ka makahiki 1965, i hoounaia mai ai he mau komiie no ka imi ana i kahua e ku mau loa ai ka hana a ke Aknu, ame ka hooulu ana i ka lahui Hawaii; i ka mai o na komite ma Hawaii, oa ike lakou aole kupono ma Maui, aole no he kupono; mā Kauai, aole no he kupono; ma ka mokupuni o Oahu nei i loaa ai kahi kupono o ia o Laie e ku nei ahiki i keia la; e nanaia na mea i hānaia noi ia māu aina, he panoa ke nana aku. Ua kohoia o kahi kupouo la e ku al, ma ka haoa a ke Akua ame ka hoihoi ana ae i kekahi mau Hawaii, a noho malaila, he nui na kuia o ka hoomaka mua ana, o ia ka. wai, aole i kupono

ame ka makani e ulupa mai al i ko malaai, aka aole )oa he aul o ka pilikia ma ia piau mea aka o ka pilikia oi loa &ku o ia no kela moo, kelakooa hoowalewaie kini, waina, ame ka okolehao, e pepehi nei i keia lahui mai ka m«kahiki i hai mua ia ae nei ahiki i ka makahiki 1895, aole loa i holopono iki, aka ua looa iki kahl malamālama e 'hoonee malie ai. I keia manawa, ua ku na mea apau ua kuu ka luhi, a e o mau ftku ana ma keia mua aku ia hanauna aku, a ia hanauna aku, « k£ olelo aku nei au ia oukoo, o keia mau e oleloia nei, e nalowale aku ana lahui Hawaii, aole loa ki e nalowale, no ka mea he iahui ia e noho pu nei me ke Akua, a o kona' lahul ia. Ua nui k* pa'ipa'iia, a nolaila o ka ninau nui o keia la, o ia ka hoopula* pula ana i ka Hawaii, o ka lokahi, o i* ka holomua o ka huki like o ia kft holomuai

£ nana aku 1 aa kupuna paionia; e «&na &ku i lakou i hana ai ika aina panda o Lokopsskai ( Mauno. Pohaku, he nui ka ine§, a i keia la, he kulanakauhale nui, e' im'l aha i kona wtiiwai oiai nae he w*hi aina panoa wale no, ame ka pui o ka pohaku; a e nana aku i ka mea a na kypuna paionia i hana ai, aole loa e hina hou ihope, no ka mep, ua a paa, ame ka ke Akua mau hana pu kekahi. Nolaiia, keia nihiiu e k&mailioia nei, piU ia Mo}okai aolt i kupono a he pohakii aohe wal, aka e lawe mai kakou i na hana a na kupuna Hawaii i hala aku, o kahii ojahiai, o kahi iawai 'a, a he noho aoa noha iho. Nplaila ke' paipai nei au ia kakou apau, e hana i ka hana me ka oiaio no kou pono kuokoa, aole hoi e hoopili wale ka noho ana, a e a'ō aku i na leiōloha e lilo i makuahlne malkai, a pela fcoi na keikikane. e lilo i makuakane h elike me ka'u i olelo ae nei, aole ioa e nalowale keia lahui, i hoope'a wale ia, jna o k'e alaheje ia e hoopulapula hou ma Molokai, no kou' pono ame kau mau tnamo oiaio, koko oiaio, a he lahui otwi (>iaio, mai ka po mai, a'hookuu ma ka himeni ana "HawaU'Ponoi."