Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 47, 25 November 1921 — AOHE HE KANAKA KUPONO O KINA, WAHI A KAUKA BARTON. [ARTICLE]

AOHE HE KANAKA KUPONO O KINA, WAHI A KAUKA BARTON.

0 ka Rev. James L. Barton D. D.. ko kakauolelo o ka Papa Anicrika i ko «:i ° Masachuseta ōial'-'oia e huii hoi ana no Amerika mahope o ka hoohalM ana i kekahi mau mahina iehul.hu ma ke knahele ana maloko o Kina ame lapana, ka mea i haiolelo maloko o ka halepule o Kaukeano ma ke ahiahi Sabati nei a he anaina piha ]".'i malaila ma 'ia po. >ra kekahi hapa o kana haiolelo ma W ano nui maluna o ke kumUmanao, "Ko Kina nele i kekahi alakai Kristi:;no i hoonaauaoia," 0 ia keia malalo nei: "Ma na wahi apau o Kin a a'u o ke kaahele aua aku iloko o nu mahiua i hula ua ike au i ka manao o na kana* k» • kali ana lakou no kekahi kauaka Kristiano alakai naauao a i iuwa hoi ka makaukau no ke a'o aua aku i na kanaka. No lapana he mau alakai kona i hoonaauaoia no ka hoonui ana ;.ku i ka naauao iloko o ka lahui. V ka ninau koikoi maloko o l£ina, wahi ana "Owai ka mea kupono nana e alakai ? "O kn lahui holookoa o Kiua aohe a lakou nana ana o ke anpuni hea la ka mea nana.e alakai a «• hoonaauao i ka lahui a i ole mahea Uia aupiuu, oka lakou wale n 0 e nana juai la o ia ka hiki e loaa ia lakou ka nuho maluhia ana, hoopau na kaua aua, a hele kela ame keia ma ka lakou mau luina pouoi iho me ka hoōpilikia ole ia aku.

"Ma keia manawa aohe aupuni kikowaenu o Kina, "wahi ana; lie elua niau ri'pubalika iloko o Kina; hookahi repuhalika o Pekini koua kapitala, a o kokahi o Canton. Ma ka oleloia 1,200,t'oo mau koa i makaukau no ke kaua, aole he pualikoa Pako nui o hookahi kino, aka ho 12 mau pualikoa kauliilii ma o a niaanei o na ok'ana aina he li'. E lilo ana i mea pomaikai nui no ka lahui ina e lioihoiia aku ana kela inau pualikoa npau i ko lakou mau home a hana aku nia na haua e pomaikai ai lakou ame ke aupuni, a haalele nku i na kenerala me kekahi mau pualikoa, o ia hoi hoopau aku i na koa a hoi kela ame keia koa i kona wahi iho a hana nona iho. " Aohe manaolana tio ke aupuni repubalika o ka hapa akau o Kina, "wahi ana, no ke kumu," wahi ana, aohe ona alakai knpono. Aohe manaoio o ka lahui i ke aupuni o Pekini. O ke aupuni repubalika ma ka hapa.hema oiii ke aupuni hilinaiia e ka llahui a no ka mea, he mau kona amo na manao hou e upuia aku ana no ka holomua o ke aupuni a no ka maluhia o ka noho ana o ka lahui mai o a o. Ua hoike ae kekahi mau luna aupuni Palekane ko'iko'i £ ko lakou hilinai me ka mahalo kiekie i ka liookeleia ana o ko aupuni repubalika ma ka hapa hema o "Kina e noho Percsidena ia mai la e Sun Yet Seii. "O ka nele a pilikia koikoi hoi o Kina i keia la," wahi hou a. Dr. Barton," o ia ka lawa 010 o kekahi mau alakai Kristiano i hoonaauaoia. Maloko o Pekini a inaloko hoi o na okana aina ma ka hapa akau ua loaa no kekahi mau kanaka i hoonaauaoia ma na kula kiekie ma na ainn e, eia nae, ua nelo lakou i. kekahi mau ike kupono no ke alakai ana aku, i ka lahui. 0 kekahi o ia poe, wahi a Dr. Barton, lie poo epa o ka ano ino loa maloko o Kina. O ka hana kiekie loa a Amerika e hana ai, wahi ana, o ia ka hoonaauao ana i kekahi mau kanaka a nian wahine me ko lakou lilo pn i poe kristotiano oiaio a lioouna aku i Kina e hoonaauao ai i ka lahui Pake. "Ina e makemako ana o K>na o loaa iaia ke kulana holomua v a naauao elike me

na aupuni imauao e ae o.ko .ao, a e lawe nna oia i ka aoao maikai mamua <> ka aoao ino, ka poino, ke kaua ame ka liakaka mau i na manawa apau, 0 loaa aku ana ia mau ano maikai iaia 110 ka mea ua loaa aku iaia na alakai Kristiano i hoonaauaoia. E pono i na nii.siona c liooikaika ma ka hoonaauao ana p lilo ai i mau kristiano oiaio. Aia nialoko o rckini bc eha mau hoomana hoolepope i huipn'nm ko kukulu ana ae i kekahi haiia liui no ka hoonaauao ana aku i «a konaka a ua kapaia ia hui ke kula nui o Pekini. Ua kuaiia he kahua hou a ke hoalaia mai la he hale hon i nei manawa. He 18 mau kumukula i nei manawa. a elike no hoi me ia huina ka nui o na kuniukula Pake. 3fa na wahi apuni o Kina, 1 keia haulelau ua nui a lehulehu na haumana i hooleia aku aole e komo mai iloko o na kula o na kanaka Kristiano no ka lawa ole o ka rumi no lakou e komo mai ai. O na makua o ia mau haumana i hookomoia mai a i hookukeia aku ua oi aku ko lakou makemake i koia mau kula kiekie a na misionari mamua o na kula e ae, no keia kumu ua makemake lakou e lilo ka lakou mau keiki i mau Kristiano. O na ninau a ke ī)r Barton o ke ui ana mai i ie anaina. "E ae ana anei na Kristiano Amerika e ao aku i na kane ame na wahine ma Kina no ka hoonaauao ana aku e loaa i alakai no na Pake? "Aole liiki ia kakou ke papa mau aku i ka eha haneri miliona Pake o ka ekolu haneri miliona o lakou e kamailio mau nia ka lakou olelo hookahi a i miliona wale no e hoonaauaoia." No ka mea e pili anar i aupuni o Inpnnn ua hui oiu mo kokahi aln-

kai lehulehu mawaena o na Kepaui a wahi ana, ua loaa iaia ka ike no ko na Kepani makemake loa e hoopauia ka hana ana i ua mokukaua. Lehulehu na alakai mavraena o ka lahui Kepani i hana no kekahi mau makahikv. lehulehu i mea e malama mau ia ui ka maluhia a e loaa ai hoi ka hoomaopopo ana mawaena o lapana ame AmfcTilva a wahi a Ka Barton hoakaka ua lehulehu na alakai kiekie mawaena o ua Kepani ana i halawai a i kamailio pu ai, a ua hooiaio mai lakou iaia e kakoo loa ana o lapana i ke kumuhnna e pili ana i ka hoemi ana mai i na mo* kukaua, a no ka men, ua lilo ka auhau ko'iko'i i kauia aku maluna o ka lahnl no ka hana aua i mau mokukaua i moa hoopilikia loa i ka lahui.