Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 48, 2 December 1921 — Ke Ano o na Kanaka Hawaii o ke Au Kahiko [ARTICLE]

Ke Ano o na Kanaka Hawaii o ke Au Kahiko

Aole i maopopo ahiki mai i keia la, maihea mai la na kanaka Hawaii i hoea mai ai. Ke nuinao nei kekalii poe, mai Asia mai», mai na kapakai mai o ke Kaiwaenahonua. A ko manao nei no kekahi poe, māi ka mokuaina mai o Amcrika. O ke kolu o ua ieoho ana, ua manao kekahi poo he aina ua piholo ma ka aku nei o Hawaii, a mailaila mai i hele mai ai na kanaka mua i. Ilawaii nei. O ka ha o na koho ana, 'aia he aina i ike ole ia ahiki mai, i keia la, ma ka aoao akau o ka moana Pakipika nei, maluna aku oua mamala hau oka Akau. Aolo nae keia manao kakau e komo aku ana no ke kamailio ana maluna o ka ninau maihea mai la ko kakou mau (kupuna'i hoea mai ai? Oka makemake o ka meakaikau, o ka hoomaikeiike aku i ke ano o na mau kanaka mua la, a ina paha ua waiho iho lakou i kokahi mau aweawea o ko lakou mau kulana me na hanauna o keia la. Ina oukou eka poo heluhelu komo ana iloko o na ana kanu o ua .kupuna o kakou, a he nui walo o ia mau wahi e waiho mni nei ma na aina aptru, e ike 6na oukou i ka nunui o na iwi o ia poo maki. Ma keia e iko mai kakou, he poe nuuui ua kanaka Hawaii. Ke hooipanao nei ka moakakau 1 kona luaui kupunakano he kanaka ohu©hu i.hiki aku kona kiekie i ka 6 kapuai me 9 iuiha,' a ua hoiko mai oia, aa oi uku ko kiekio o na kanaka o kona au, mamua ona. ī. keia .mau la ke naua ae kakon, aia no 'he mau hoailona e hooia mai aua. i ka pololei o keia mau mea. .

> I ka hele ana mai o na kanaka tDua i \ Kawaii nei, e ike mai kakou, he moana kai akea keia moana o ka Pakipika. Ina 110 mai Aaia mai, a i ole. mai Amerika mai, a i ole mai ka akau ftku nei o ka Pakiplkn, a i ole mai kekahi aina ma ka hema aku nei, ua mamao no keia mau kai i aloia mai ai e na kanaka mua. a\la keia e ike mai kakou, aole e hiki ke au ia keia īnau kai, ina he poe kanak*a .liilii, ikfiiika, ole, a maka 'u vrale paha, aka, i : i»ea e hiki ai ke hoea mai i Hawaii nei, he poe kanaka ikoika, maka'u. ole, hopo-' hopoole, "wiwoole a naauao i ika lawelawe holo moana ( ana. . I keia wau la, aole o liiki i na kanaka naanao loa o ka honua nei e holo mai Amerika ahiki i Hawaii nei, me ka nelo i ko panana- Aole e liiki e holo mai maluna 0 kekahi waapa hamama. Aia i na kanaka mua i holo mai ai i Hawaii noi, aole panana, o na hoku "wale no, na au o ka moana, ame na makani, i hiki ole e hilinaiia i keia ipāu la na-; o.uao. Maluna ona waa e hiamama ana 1 ka la. Mc keia mau hemahema no nae, ua hopa mai la poe kanaka.. Ehia la o kakou e hiki e hoomaopopo i na inea ame na pilikia b ;ia huakai? Ehia la o lakou i lioomaka mai e helo, a iloko o ia heluna, ehia la i hoea mai me ko ola ma Hawaii neit Ua hiki ia kakou e ike i keia la i na pilikia o ka holo nloana ana, maluna o na moku nunui, a pehea la kela mau la e liftlo ana maluna.. o na auwaa liiiii! -E hiki ana ia kakou e ike iho, ina aole -lakou he pōe laeoo ma ka hqlomoana, a he poe ikhika o' ie kino, na uele ko lakou hoea ana mai. Aika, h.e mea lā ua oiaio Tsa kaiou -āna aku i keia la, he poe'ikaikk, he poe maka'uole, he poe miwoole, a he poe nāauao. Ina aole, uA pau i ke piholo ,j ka moana. ' e ike mai ana kakou, i ke leulana o ko kakou mau kupuna mlia. Ua nele anei i ka loaa ana t na ma'i? AoJe, lie nia'i no ko lakou. ' Aka mamuli 'o' ko lakou ike lapaau, ua hiki e hoopauia na ma'i o ia mau la. INolaila, e ike hou mai kakou he lahui ,paauao ka lahui Hawaii, i hiki ai ia Yakoa e hoopakele ia lakou iho mai n& ma'i mai oia mau la. . Alaila, ua hiki ia kakou ke hooia iho 1 keia la, ka iniii lahui nuhul; lna he lahui ikaika; ke kolu he

lahui wiwoole; ka ha he lahui naauao. Me keia mau haawina i loaa i ko kakou wau kupuna mua, aiaila e hiki ana ia kakou o keia la e imi iho, ina paha ke mau nei no na haawiua o ia ano i na kauaka o koia hanauna. Ke hooia mai nei na keiki Hawaii o keia la, eia io .n o'ke kokolo nei iioko o ko lakou mau aa, ke koko no ua poe nei o ke au kahiko, a ke hooia mai nei ma ka lakou mau hana, aole no l nele ke awe'uwo'a koko oia poe. Aole anei keia mau haawina lie mau )iaawina kupono e hoomauia, a e hookawowoia aku iloko o »» keiki Hawaii o keia hauauna? ' Ke mauao nei au, elike ana ko kakou mauao maluna o keia niliau. No ka mea, he mau haawina kupono e mak'eeia ■ e kakou. He mau htiawina e pono e hooikaikaia e kakou e ikaika ae ko lakou ulu ana. a ho mau mea hiki walfe no keia ia kakou e hana, ina kakōu e ike ana, o iea Hoho kuokoa ana o ke kanaka nona iho ke alanui mua e hiki ai e hoouluia ia nmu haawina maikai. Ua maopopo ia kakou, o ka noho kuokoa ana, o ia no ka noho ana o ko kakou mau kupuna. He nohona hamama o na ipuka, a ua loaa ke ea maikai i na hora apau o ke ola ana o ke kanaka. E ai ana i ka ai maikai, i hana ponoi ia iho e ka mea e ai ana. E helft ana i ka mahiai a i ka lawai'a, no lakou ponoi iho. Ua ike kakou eia na aina hoopulapula ke waiho mai noi, a e weheia altu ana i na la kokoke wale no. O ika loaa o ka aina e noho kuo'koa ai oo e ke kanaka Hawaii, ka mea e hiki ai.e hoomauia ko kakou noho Hawaii ana. E hooikaika e loaa kou walii apana aina. E imi i koia mau la i na mea e'hoomakaulmūa ai kou noho ana aku maluna o kou apaua aina. Ke loaa "tfeiā mau mea, ke manao nei ko oukou meakakau, .e hiki ana ia ltakou e hoihoi hou aku i 5o maluna o ke kahua mua o na kupuna o ltela au i hala wale aku. Aole nae o ka loaa o ka aina a. holio wale iho kakou, a na hfi'i e lawelawe mai ka kakou, aōle. O ka lalau iho ona lima, ame ka hoohana ana i kou ikaika ponoi ke alanui e hiki ai. E ka lahūi Hawaii ina aku kakou!