Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 49, 9 December 1921 — Na Aina o Panaewa, Keaukaha ame Waiakea, Hilo, Hawaii [ARTICLE]

Na Aina o Panaewa, Keaukaha ame Waiakea, Hilo, Hawaii

Ke manao nei au, ua hoea aku kakou i k&hi e hiki ai e ikeia, aole o ike Iko ka oihana e .loaa ai ia kakou, !ka laihui Hawaii, na poniaikai e hiki ai e loaa ia kakou he noho kuokoa ana. Ha ihoao ko >k«kou mau mkaim i kei-a oihana, a 0 ka kakou e ike nei i keia -la ua loaa ika nele. Ke h'oao nei ikekahi poe o kakou i Ikeia imau anakahiki e nee »ei, u ua hiki 010 ia laikou ke 01010 xnai, ua hQlopōh.o !ka lakou lawelawe ana i keia — -aihanā,- 0 ; ika mua.-he oihana « kqi mai ana i heluna dala ikiekie e hiki, ai e ihoohanaia, O ka lua, e koi mai ana aia no a nui na Kmahana, alaila.hii;i ke lawela.'weia. Me keia mau kumu elua, ua hiki ia kakou ke ike iiw), aoie ia he oiliana e liiki ana ia oe e ke kanaka Hawaii 'ke lawelawe, me ika imanao ana he ipomaikai ikekahi e loaa ana ia oe. Aia ma llilo, Hawaii, kela mau aina 1 hoikeia ae la maluna, o ia hoi o Panaowa, Keaukalha ame Waiakea. . IJa loheia aku kekahi anau olelo pahenehene, me he n&a la, he muu aina po<haku, a ua waiwai ole ika hooiUomoia ..ana iloko o ke kanawai hoopulapula Hawaii. He poliaku io no ia mau aina. Aka ina ouikou e hele ana ma na homo hookuonoono ma Waiakea, e iīo ana oukou i ka ulu launa ole anai o na meakanu iloko no o ua pohaiku nei. Ke manao nei ko oukou meakak.au, ina i kanuia kela mau aina o na ikanaka i V[ t , aku nei e noho, i ka maia, e ike ana katjrou i ika'ioaa o*k3S^ma!Ka^i na i hoi auu neL.soap.ila, aos hoi 0 'ka i%e elikt*me poe 4|uwē mai nefr no ke9oho O o Ēuo, i hele imaloiko o kela mau nahele o Panaewa amo Keaukaha 1 na la i hala aku, o lakou; ke hooia mai anii, aia he mau kipuka lepo ino-! mona iloko o keia mau aina, a ua mahiia kela mau "wahi e na Ikanaka o ke au i hala aku. Ke manao nei au, aia no i 'ka la e anaia ai, a e hoi aku ai na kanaka maluoa o ia imau aina e noho ai a e mahi ai, a e hoi aku ai na kanaka maluna o ia imau aina' e noho ai a e mahi ai, e ike aku ana kakou e loaa nui ana na pomapeai. Ua lohe wale ia mai no, oia aku na laina moileuaihi a holo mai no Hilo ame Honolulu, mai na awa mai o ka hema aku o Kapalakiko, a e imi nui aiku ana na bna i na ukana e plha ai ua mau moku la, A lie hiki mai ia la, u>i hp<sgf mai ka la e lilo ai 'ko tmaia. e ke kanaka HaWaii, i mea lioowaiwai nui mai .ia • .i; e hele Ana i i ifi*»W 'Hajiai ua pau 'keīa mau naheleiiele i ka heleia me 'ko T u mau hoa, a ua nui na ulumaia e ulu «na ia mau la, ka awa, ke kalo ame na anea» o ao, e hooia mai .ana, ua kanuia ia.,jnau mea e ka liana o ke kanaika, He oiaio no he poliaku, a he a, aka, iie ulu nae na «meailianu, a mamuli o ke kptko>ke i ke awa o Hilo, e lilo ana ia mau aina i inau aina "waLwai.' :« Ua koi mai kokafii poe o.Hilo,>e welieia ikeia mau aina hoopulapula o na Ilawaii. Hookaihi wale no mea e ulolohi ai o ka weheia, mamuli mai no o ka uuku o .ike dala. Aka, e heleia aku an<a e nana ikela mau aina i kekahi o keia mau la iho. Ua hoike mai ka moo> lelo o ka 'hal&wai a ke Komisina o ika la 29 © Movemaba, e iiolO &%u ke Kakauolelo ma ka moku o ka )a 8 Dekemaba, a e hele ana e nana me ka manao wehe i kela niaū aina i ka ma* nawa e ikeia ai pa Jawa ke dala- - ; O Ika'u e koi ikaiika nei, e wanui anai kakou e ka lahui, He mau makahiki loihi ko kakou ikakali ana.RO ka loaa o kekahi anea nana e hapai mai keia manap haa*vi i na aina i na Hawaii, a i keia maikahiki koke aku la iio i loaa mai ai, a pela no ikakou e kaikali ai <me ke aihonui, a e ike aku ana no kakou, he maa maopopo no kakou, O ka oihana kanu maia,. ho oihana hilki i kela ame keia kanaika (ke lawelawe. Ina ua lawa ole kou ikaika e hoonui i kau mala, ua hiki no ia oe o waele, a e kanu i na la apau o .ka ma--9 kahikL Ina ua hiki ole i 'keia ua hiki no i ka la apopo, a pela uki* ana, Ua hiki i ke kanaka hookahi ke hana, ji iaa ua.nuii&a phaiia ua Uiki no ia.la-

kou apau 'ke 'kanu, a ke (waole i ka nahelehele. Hookahi no maknhiki au e kali ai a hoomaka no oo e ohi i kau loau. Ma kt kanu ko, he elua makahiki e kali ai. Ma ka oihana maia hoi, hookahi no kanu ana, a o kau o ka nana o ke oo mai o ika maia. I kou ohi ana, ua hiki no ia oe e hele o oki i hela ame keia la au e ike ai ua oo ko maia. Aole oe e kaukai aku an'a na ha'i e heJe imai e okj. Ua loaa koke no ia. oe ke dala i na la apau e oo ai (ko maia. Aole pela 'ke ko. Mamua ua hiki o loaa ia oe ka eka maia i ke kenikeni. I keia la ho hapaha. Ke pii mau ae nei 'kona waiwai i kela ame ikeia makalhiki. Ma Kaleponi, he hapaumi iko ka maia hookahi. A e mau aku ana no ia knmukuai no ke kismu, mai kahi e imai ka lakou maia,< aole ulu o ia mpa onalaila. Maloko o 'keia mau aina, ua liiki e ulu ike (kalo. Ua nui ka pii o keia oi i keia mau la. TJa uukn no hoi ka poe e kanu nei i keia ai. A no ia inau kumu ua ipii ae ke kumukuai, a ua hiki ole i 'keHea.hi poe e ai i poi wale no.' Ua imi aku i mea e hooniii ae ai, a mamuli o ia kuanu, ua hoohui aku i ka palaoa ame ka pia. He mau mea i hana ole ia e ko ikakou faiauykil!puna. He mau ai hiki po.no ole i na opu nawaliwali ke ai. Aka., mnhea ao oe e ke kanaka Haiwaii e oui «i? Aole wahi, a o ka mea e hana ai, o ia iho la no o 'ka hooliuihui a'ku me leekalii mau mea okea. O ka hana mua o pono e hanaia, o ia no ke koi ikaika ana o na Komisina e kanu na kanaka Hawaii i ikalo maluna o ko lakou imau aina. O ka ninau ai 4t| || nj]aau ■'pnniWilp Tnn e npii'kai &na 4au ai, # ola |na ikanaika. Ina ua iioino. , Qse ana Snu pilikia he nui. Me keia mau aina ! kahi e hiki ai e kanu i na kalo, e | lawa ana lakou, a o ka <mea e pau I ole ana ia lakou i ka ai, ua hiki e loaa j koke no .ike dala 'mai ia kalo mai. A ' Ina ua loaa 'kau wahi wili poi, ua hiki • loa e ohi koke no oe i ke dala ka ; hakalia ole. ® ' He mau aina wiaiwai nui 'keia o Pa- ; naowa ame Keaukaha. E ike aku 'ana j kakou iloko o keia mau makahiki p.okole wale no, i ka oiaio o keia mau [ olelo a ko oukou meakakau. Ma 'ko ! kaikou aoao, e 'hoo<manawanui. E hoo- ■ ikaika e makaukau kakoul