Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 49, 9 December 1921 — KA HAAWINA HOOMAKAULII. [ARTICLE]

KA HAAWINA HOOMAKAULII.

O ka huaolelo hoomakaulii, ua loaa mai no ia, mai na huaolelo " makau" ame *'iiflii". Ma ka hooinaopopo ana aku, ua ka ulu mai palia keli huaolelo, mai keia mau # liuaolelo mai, a i kuiia, i hiki ai o loaa ka manao o ia hoahu aua, ume ka inalama ana i na m<»a liilii. Ua kamaaina kakou, o ka huaplelo '.' nu *kau", 0 ia no ha mea e hoohanaia ai e loaa ka i'a, a o ka huaolelo "liilii" hoi, ua pili ia i na mea uuku, hakina, a pela aku. 1 ka hoohuihuiia. aua, ua loaa ka huaolelo M l^oomakaulii." A o ka o keia huaolelo, o ia no ka hoahu ana, ame ka malama ana, no.kekahi manawa aku. Ma na aina anu loa, e hiki ole ai e hana iloko o mahina anu, aole meaai ulu, a i ole hiki palm e hoouluia, ua lilo keia huaolelo i mea hoomanao mau ia. I ka jke ana o ke kanaka, aole e loaa ana iaia ka ai, no eono mahina, a i ole eha, paha mahina, mamuli o ka nui 0 ke anu, e komo ana iioko o ia kanaka, ke ake e hoahu anif ka malama ana, oiai oia e .ohi ana i kana mau meaai' 1 kanu >i, a .i ulu mai ai hoi iloko o na, mahin.a anu ole. A mainuli o keia mau haua, ua maa ke kanaka i ka. malama ana ame ka hookoe ana i kekahi 0 kana mau mea i luhi ai no iia la ino e hopa mai ana. O ia hoi, e ai ana 1 kekahi mau dala, a e hoahu ana i kekahi, no na la ua, a ino paha, i ike ole ia aku e hoea mai ana, O kekahi ppe, ua hoahu no ka makemake e loaa na ppno o ka wa elemakule, a luahine paha. O kekahi poe, ua hoahu hoi no ka makemake e waiho iho i wahi kokua i na keiki, amo na moppuna paha,. v Hg. haawina ieia i hooko pono ia e ka poe i npho ma na aina anu, pilikia, a maopopo ole o. na mea e hiki mai. ana. A i ka nana ana aku i ka poe .o ia mau wahi, e noho nei ma

Hawuii noi, ua hiki e ikeia aku, ua hoahu io no, a ua hookoe io no, mamuli o keia maa i na hana o ia ano, ina ko lakou mau aina kulaiwi. He haawina maikai nae, a he haawina e pono e hoomaopopoia e na Hawaii. Ma Hawaii nei hoi, aole ikeia o ia mea he anu, ame ka hiki ole e ohi i ka ai i na la apau o ka makahiki. Mai kinohi mai, ua ike kakou, aole manawa kanu'ole o ke kalo, ka ai kupa a ko kakou laliui. Aole manawa loaa ole o ka i'a. Aole manawa ulu ole, a ohi ole paha o na meakanu, a mamuli paha o keia ike ole o ke kanaka i ka malama ana, ame ka hoahu ana no na manawa ino .o ka makahikf e hoea mai. ana, ua lilo keia haawina i mea hoomaopopo ole ia e ko kakou lahui'. Ke hoomaopopo nei kakou e ka poe o keia hnnauna, ke no na wahi dala, ua kakaikahi loa ka pōe i hiki e hoahu i kekahi. O ka rula maamau, o ka ai no apau, a i ka pau ana, alaila hele aku e hana liou. Ma hana apan, ke loheia nei ka oleloia o na kanaka Hawaii i ka hoomau ole ma ia mau hana. Ina no ma ka uwapo, ko loheia aku nei no na olelo, aole paamau o ka Hawaii ma ka lakou mau hana. E hana ana no kekahi mau la, a i ka loaa ana aku o ke dala, o ka noho aku la no ia i kauhale, a aia iio ka hele hou mai i ka hana a pau kela mau dala. Pela no ,na kanaka lawai'a. Aole hoomau ana ma keia hana. Ina eia io ha knnaka Hawaii ke lilo nei i poe hoonmu ole ma ka lakou mau hana, e ike mai kakou, aole leakou, i ike i ka hoomakaulii, no ke kumu mai, aole kakou i ike i ka pilikia o ka noho ndi'e ana, xrare(uli o ka like 0 kela ame keia la ma Hawaii nei. Aole i kuluma keia haawina o. ka hoomakaulii iloko o ko kakou lahui, mamuli ae la o keia mau l;ttmu i hoikeia mamua ae nei. Aka, eia kakou ko noho pu nei me na lahui kanaka like ole, i hoea mai, mai na aina i ike i ka ino ame ka pilikia o kekahi mau mahina o ka mo,kahiki. A mamuli o ia ike, ke malama nei lakou i keia haawina o ka hoomakaulii. O ka'u e koi aku nei, e lilo kakou i lahui hoomakaulii. E lilo kakou i lahui malama, e hookoe ana i kekahi mau mea liilii no na la o ka noho i ike ole ia aku. Aole kanaka i liiki e ike i na hopena o ka la apopo. Ina kakou i ike, ina paha ua lilo kakou i poe malama, a ua lilo keia mau olelo a'o i inea ole. Aka, 1 keia la ke ikeia aku nei, ko kakou nele maoli, ame ka. loaa ole o keia haawina maikai. Aole no kakou i nele loa i ka £ana, ame ka ikaika kupono ai ia kakou na pomaikai, aka, 0 ka pilikia, o ka ike ole i k amalama. 1 kaiW 'o ka ohi o na dala, o ia iho la ka la, e kuai ai i na mea like ole, kupono paha.a kupono ole. Ua hoolilo aku Ja a oi.mamua o ke kupono. A i ka la o ka nele i \a hana ame ka ikaika e hana ai, ua nele iho la kakou. Ina kakou e lawe, mai ana i na hoonaauao. ana a ka poe o na aina e, e noho nei iwaena o kakou, e lilo ana ia mau mea, i mau mea e a'o mai ana ia kakou e hoomakaulii. I ka loaa ana o kahi. dala i k apau ana 0 ka mahina, e hookoe i kekahi, a e ai no hoi ma na mea* kupono. A i ka lioea ana mai o ka pilikia, ua koe kekahi. Ina. paha ua loaa ole na pilikia ia oe, e hoea mai ana nae ka la o kou elemakule ana, a nele i ka ikailea e hana ai; a i ka hoea ana mai o ia mau la, ua koe kau wahi hipuu, a o ke ola iho la no ia o ia mau la elemakule. < oiae, ua loaa no leeia haawina i ko kakou mau kupuna. Ua lirfo no ka loaa wale o ka ai i na la apau ia lakou. Aka, ua malamaia nae keia haawina e ko kakou ma.u kupuna. Pehoa i loaa aif &jTamuli o ka ike ana i na pilikia. o ka la nele. A ua lilo ia i mea hoonaauao mai i na makua.ame na kupuna o kakou. Nolaila e ike mai ana kakou, he hia]ce kumu loaa. 010 o keia haawina ika poe o keia hanauna. Ua like no me ka ikaika au o na kanaka Hawaii o keia wa. Aka, i ka manawa 1 komo nui aku ai na keiki Hawaii e au, ua ala hou mai kela mea i hianjoe no kokahi mau makahiki, a i keia la ua kau hou oe e ,ke kanaka Hawaii ma ka pap aekahi o ka poe au o ke ao nei. Pela no paha keia mea o ka

hoomakaulii. Ua lilo paha keia haawina maikai i mea hiamoe iloko o ka poe o keia hanauna. O ka'u hoi e koi aīoi nei, e ala ae kakou. He h?awinā maikāi. He haawina e honl-'o "mai ana ia kakou i lahui kuokoa. No kā meā o ke alanui o ke ku.okoa, o h no ka nolwlawa aha o ke kanaka. O ke alanui e hiki ai ia kakou e lohe aku i kela man hūaolelo hooni puuwai, "Mai koino Jnai, ,, oiano ka noho lako ana o ke kanaka. E hoomakaulii kakou!