Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 50, 16 December 1921 — Page 6

Page PDF (1.64 MB)

This text was transcribed by:  Anhthu Nguyen
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POALIMA, DEKEMABA 16,1921

 

He Moolelo no

PITA NIKOLA

a i ole

Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaninana

 

            Aole nae ke Duke Nikola i noho pouliuli, i ke ano o na kanaka ma Amerika, nolaila ina no ka loaa ole o k ia nei hana, ma ke ano he kuene ma na holele, a ma na haleaina nunui paha o Nu Ioka, he mea pono e loaa iaia kekahi mau hana e ae, eia nae, he mea pono, e loaa kona mau aahu kupono, i hiki ai oia ke hele imua o na kanaka kupono o kela kulanakauhale, e nonoi ai i kekahi mau hnaa nana; o ka pilikia wale no nae, o ia ka uku o kana mau dala, he hookahi haneri wale no.

            Aia nae malalo o kona malu, ke komolima gule o kona makuakane, i okomoia me na pohaku makamae, ua humakele loa oia i kela komokima, ma ka hoopaa ana me kekahi kaula, a lei ma kona a-i, aole loa he mea hookahi iwaena o na kuene, ana i hoikeike aku ai no kela komo, aka i kekahi la nae, hoike aku la oia i kona makemake i ke poo kuene, ua ake nui oia e ike i ke kapena, nolaila iloko o ka hapaha hora wale no, mahope mai o kona kamailio ana aku i ke poo kuene, ua loaa mai la ke kauoha mai ke kapena mai, no kona hele aku imua ona.

            Oiai maloko o ka rumi o ke kapena, ua hoakaka aku la o Nikola i ka manao o kona makemake ana e kamailio pu me ke kapena, me kona hoikeike pu ana aku i ke komolima e waiho ana malalo o kona malu, a o ia ke ke kapena o ka pane ana mai.

            “ Ina aole i maopopo mua ia’u ka moolelo e pili ana ia oe e ke Duke Nikola, ina ua komo mai ka manao iloko o’u, ua aihueia e oe ka pahuhao a ke Suletana o Tureke; aka, aole o’u kanalua iki, no kou lilo ana i ona oiaio loa nona keia komolima. He makemake anei kou e hoolilo aku i kena komo?”

            “Ae, no ka mea ua ike no oe, aole a’u dala, pela au i konoia mai ai, e kuai hoolilo aku i keia komolima, a’u no nae e minamina nei, ke kaawale mai a’u aku.”

            “ Heaha kau i makemake ai no kena komo?”

            “ Aole e emi iho ka waiwaiio o keia komo, i ka hookahi kaukani dala Pelekane, a malia eia aku no paha na dala iluna, aole nae i maopopo ia’u, kona waiwaiio maoli; ua makaukau au e lawe mai i ka mea e loaa ana ia’u no keia komo.”

            “Alaila, ua maka’u anei oe ke hoolilo aku i keia komo i kekahi poe iuka o ka aina?”

            Ae, no ka mea, e paa mai ana au i ka hopuia, ke ikeia mai he komo o keia ano malalo o ko’u malu.”

            “Ina oe e oluolu mai ana e waiho i keia komo me a’u ahiki i ka la apopo, ke manao nei au, e lilo ana no me ka maalahi loa, o ke kupakako wale mo oluna nei o keia mokuahi, ka i ike i ke kumukuai kupono loa no keia komo ou.”

            “ Me ka mahalo a nui ia oe e kuu kapena; ke ae aku nei au e paa oe i keia komo, a ma ka la apopo, e hele hou mai au e hui pu me oe!

            Ma kela kukakuka ana a Nikola me ke kapena e pili ana i ke kuai hoolilo ana aku i kona komo, ua koi okoa mai la ke kapena iaia nei e noho aku maloko o kona rumi, ua hoole loa aku la nae o Nikola, no kona hopohopo no, o ikeia auanei kona kulana oiaio loa, he duke no Rusia e na ohua oluna i ka moku, a pela hoi me kona mau hoa kuene.

            O ka hopena o kela kukakuka ana, i ka wa i hoea hou aku ai ke Duke Nikola ma kekahi kakahiaka mai, no ka ike ana i ke kapena, e waiho mai ana ka huina o elua kaukani dala, malalo o ka malu o ke kapena, a ua lilo aku hoi ua komo nei i ke kupakako; nolaila ua piha loa ke duke opio me ka olioli, no kona lawa me ke dala, e noho ai oia ma kekaho hokele, a e hiki ai no hoi aiia ke kuai ikekahi mau lole kupono nona, aole hoi oia e lilo i kanaka kuewa, a kapaia mai paha he ae’ahaukae.

 

MOKUNA 11.

            Ma ka manawa o ka hookokoke ana aku o ka mokuahi no ke kulanakauhale o Nu loka, aia ke Duke Nikola ke ku la nana i ka hiona o ka aina, me ke kahaha no o kona noonoo, i ka malihini o na mea a kona mau maka e ike aku la, aka i ka hoea pono ana aku o ka mokuahi no ka nuku i ke awa, akahi no oia a ike maoli aku i ka nani o kela kulanakauhale o ia no oe o kekahi aina ana e ike ai ma ka moeuhane ana no nae oia i ka nana iuka o ka aina,paa ana no kona poohiwi ia Kimo Koka, me ka pane ana mai.

            “ Ke ike nei au, ua loli ano e ae ke kulanakauhale, mai kela manawa mai o ko’u ike hope loa ana ia Nu Ioka nei. Pehea kou manao e Nikola no keia kulanakauhale?”

“ Heaha auanei, aole a’u mea e ae e kamailio aku ai imua ou, o ka mahalo wake no i ka nani o keia kulanakauhale,” wahi a Nikola me ka nui ana iho o kona hanu.

            “Aole a kaua nana no ka nani o keia kulanakauhale, o ka mea nui wale no o ka hakoko ana aku me na pilikia o ka noho ana aku ma keia aina malihini!” wahi a Kimo Koka, no ka hoololi ana ae i ka laua kumuhana e kamailio ai.

            O ka noonoo hookahi no kela ikoko o Nikola, e nalu mau ana i na manaea apau, o ia ke ano o kona noho ana aku ma kela kulanakauhale, aka nae pane mai la oia, i ka i ana aku i kona hoa.

            “ Aole o’u kanalua no ka loaa o kekahi hana ia’u ma keia wahi.”

            “ Ina o ka hana kuene kau e noonoo nei, maloko o na hekeaina, a ma na hokele ea, aole loa i kupono iki kela ano hana ia oe, kekahi o na kanaka i koaa na hoonaauao kiekie ia. Ua iek no oe i ke ano o kela hana, maluna nei o keia moku, he nui na hana hooluhi a ka poe e ai ana maluna o na pakaukau, me ka hoounauna mau mai ia oe, i kela ame keia mea, ua kupono wale no kela ano hana, na ka poe naaupo, aole na kekahi kanaka i like mai ke ano me kou.

            “ Ua ike au aia kekahi mai kalena kiekie loa iloko ou, koe wale no nae, he opiopio loa oe i keia manawa, aka nae, he wa kupono loa keia no ka hoomaamaa ana i kekahi mau hana, e loaa mai ai ke dala ame ka waiwai me ka maalahi loa. Pehea kou manao, e ae mai ana no anei oe, i hoa-hui no’u ma kekahi mau hana, e hookahahaia ai na kanaka o Amerika nei?”

            “ Aole au e haawi e aku ana i ko’u ae ia oe, aia kaua a hoea aku nouka o ka aina, ia manawa au e hooholo ai i ko’u manao, oiai he kumuhana hou loa keia au i kamailio mai la ia’u.”

            “ Ua pono kela aka i hoike e aku no nae au i jo’u manao imua ou e Nikola aia kaua a hoea aku nouka o ka aina, e haalele mai ana oe ia’u, a e hele aku ana oe ma ka hana kuene, maloko o kekahi o na haleaina nunui maloko o ke kulanakauhale o Nu Ioka.”

            Aohe a Nikola pane hou aku, no ka mea, o kona manao maoli no ia, aohe e hui pu aku me kela kanaka, ma kekahi hana, aole no hoi he wahi noonoo iki iloko ona no ka hele aku e noi hana, maloko o kekahi haleaina, a hokele paha, ma ke ano he kuene,aka he okoa loa no ka mea a kona noonoo i koho i.

            Ma kela ahiahi,ua ukuia mai la na kanaka hana apau oluna o ka mokuahi, a ia Nikola i hele aku ai e ike i ke kapena, haawiia mai la iaia na kaukani dala, ekua, o kona komolima, i lilo ai i ke kupakako, haawi ae la ka lululima hope ana, o ka haalele iho la no ia o ke Duke Nikola ialuna o ka mokuahi, a iloko o na minuke pokole loa, aia oia ame Kimo Koka, ke hele la maloko o kela kukanakauhale, a oiai he nui na hale hoolimalima malaila, he hana maalahi loa na laua nei, ka hele ana aku e hoolimalima i rumi no laua no kela po.

            Ma ke kakahiaka ana ae, ma kekahi la mai, oiai ua mau kanaka nei, e noho ana e ai i ko laua aina kakahiaka, hoohele mai la o Kimo Koka i ke kamailio ana ma ka ninau ana mai ia Nikola, i kana mea e hana ai ma kela la, o ka pane a ke Duke Nikola, o ia no kona hele ana e huli i kekahi hana nana.

            Nana pono aku la o Kimo Koka maluna o ke duke opio, me ka piha i ke kahaha, a pane mai la:

            “ Aole au i manao mua, e wehe mai ana oe i ko kaua pili ana, ma kou hele ana e huli i kekahi hana nau. He honua akea keia no kaua a elua e hele ai i ka loa me ka laula; aia ka waiwai ame no pomaikai he nui ke waiho mai nei imua o ko kaua mau alo, ina e hoohana kaua i ka lolo o ko kaua mau poo, me ke akamai loa. O ka hele ana e huli i kekahi hana, na ke kanaka naaupo ia, me ka hookuanui ke ano o kona ola ana, aka nou e kuu hoaloha, ua hoolaaia oe, no ke ola ana iloko o ka hanohano. Heaha kau hana i manao ai?”

            “ O kekahi kanaka noonoo maikai elike me oe e Kimo Koka aole loa e ninau mai ia’u, no ka’u hana i manao au, no ka mea ua ike no oe, o ka hapalua o na kanaka e ola nei ma keia honua, aia ko lakou, mai kekahi poe kuonoono mai; nolaila ua maopopo no ia oe e Kimo Koka, eia au ma ka hapa, i makemake e loaa kekahi hana na’u me ka nana ole i ke ano o ka hana!”

            “ No’u iho, aole au e hele aku ana e huli i hana na’u, aka e hoao ana au e lilo i haku, a na’u e hoolako aku i kekahi poe me ka hana. E noho aku ana au iloko o ka hanohano ame ka waiwai, me ko’u hoohalike ole me oe e Nikola,” wahi a Kimo Koka, me ke ku ino ana ae iluna, oiai aia ka hoonaukiuki iloko ona, no ke kaokoa loa o ka manao o kona hoaloha mai kona aku.

            “ I hoike aku au ia oe e Nikola ea, ina he kuene kau hana i manao ai, a maloko o na haleaina nunui o Nu Ioka nei oe e noho hana ai, alaila, e hoea mai ana ka la, e noho kauwa mai ai oe malalo o’u, me ka mau no o ke kaheaia o kou inoa o Pita Nikola; aka aole au i makemake, e lilo keia, i kumu e ala mai ai he hoopaapaa mawaena o kaua, nolaila o ke aloha no kou, maanei la pau ko kaua hele pu ana, aka e hookuu aku anan au ia oe e hele nou iho, pela no hoi au e hele aku ai ma ka’u wahi i koho ai.”

            “ Ke kaumaha nei no ka lilo ana o ka kaua mau olelo i keia kakahiaka, i kumu, e kaawale koke ai kaua, aka nae, elike me kau i makemake ai, pela no e hookoia, o ke aloha no kou e Kiko Koka!”

            Ku ae la o Nikola iluna, no ka lululima ana me kona hoaloha, alaila noho hou iho la ilalo, oiai hoi o Kimo Koka, i oili aku ai iwaho, a nalowale aku la iloko o ka nui o na kanaka e hele ana ma ke alanui.

            He mau minuke ko Nikola o ka noho malie ana maloko o ka rumi aina o kela hale hoolimalima, ku ae la oia, a hele mai la mowaho o ke alanui; me kona hele nana ana aku no kekahi halekuai, aole no ia he hana pohihihi, oiai ua nui na halekuai, ma kela ame keia aoao o ke alanui, a maloko o kekahi o kela mau halekuai, i komo aku ai oia, no ke kuai ana i kekahi paiki nona.

            Mai kela halekuai mai, i hoomau aku ai no oia i ka hele ana, a hoea mawaho o kekaho halekuai, e kau ana ka hoailona, he halekuai ia no ka lole o na kane, komo aku la oia iloko, a kuai he elua mau paalole, he papale hou, me ka paa kamaa, he mau palule, me na paleili, ame kekahi mau lako e ae; o kekahi o kela mau paalole, o kana ia i komo, a hookomo aku la i kona mau lole kahiko maloko o ka paiki, a ke nana aku iaia me kela paalole hou, he kanaka okoa loa oia, aole o kela kanaka kuewa, o ka lele ana mai ka mokuahi mai, noluna o ka lepo o ke aupuni o Amerika.

            Iaia i haalele aku ai i kela halekuai kahea aku la oia i kekahi kaa otomobile o ke kaalo ana ae mamua ona, o kona kau aku la no ia, a haawi aku la i ke kauoha i ke kiakaa, e lawe pololei iaia no kekahi hokele maikai, i kupono i na kanaka honohanno, a iloko o na minuke he umi, aia oia maloko o kekahi hokele nui, a iaia i hoea aku ai noloko o kona rumi, ua hookahahaia mai oia, no ka hoopuniia o kona nau aoao me na mea maemae wale no, i kulike me kona kulana, ana i haalele aku ai ma kona kakela ma Rusia.

            Aia kona rumi ma ka papahele umi-kumamawalu, na kekahi lede opio oia i lawe aku no kela rumi mluna o ka eleveta, a haawi aku la i ke ki o kona rumi iaia. Aole no he nui o kona rumi, eia nae he maemae na mea apau oloko pela no me kona rumi auau, a ka manao e kamawae ole ae ai, a iaia e nana ana ialoko o kona mau rumi, ike iho la oia i kekahi hoailona e kau ana, ina oia i makemake i kekahi mea, alaila e hookomo aku oia he hapaha, o ka wa ia e oili mai ai kana mau mea i makemake ai, e laa ke kopa holoi maka, ka palaki holoi niho, ame na mea no apau. Aia no hoi he kelepona, i hanaia ma ka aoao o kona moe, a he buke Baibala nui maluna o ke pakaukau, a maopopo iho la iaia, he poe haipule, na ona no lakou kela hokele.

            Ma keia noho ana a ke Duke Nikola no keia hokele, o ka mea mua loa o ka oili ana ae iloko o kona noonoo, o ia no ka malama i kona kulana, me ka wiliwili ana i kona umiumi a miomio.

            Ma kekahi kakahiaka ae, o ka mea mua loa ana i ike, i kona wa i ala ae ai, e waiho ana he nupepa maluna o ke pakaukau, pela no ma na kakahiaka apau mahope mai, e hoea mau aku ana ka nupepa, me kona kauoha ole aku; a o ka mea hookahaha mai hoi i kona noonoo, i kona wa e kaomi aku ai i ka bele ma ka aoao o kona moe, e hoea mai ana kekahi wahine opio, me ak omole waihau.

            He manao no kona e ninau aku i kela wahine opio, i ke kumu i laweia mai ai o ka omole waihau iaia, kaohi wale iho la no ia manao ona, o olelaia mai auanei oia i kona naaupo, me ke kuaaina pu; o kekahi kumu paha hoi, no kona lohe mua ana i ka oleloia, o ka poe apau e hoea ana no. Nu Ioka, he poe lakou i ike i na rula apau i pili i ka noho ana o na kanaka o kela wahi.

            Me kela pohihihi no nae iloko ona, ke hauoli wale la no oia, no ke kupaianaha o kana mau mea e ike la, ma ka aina malihini, aole no oia i pupuahulu wale aku e ake e maopopo i na ano apau o ka noho ana o na kanaka Amerika, aka me ka hoomanawanui oia, e hakilo ai, ahiki i ka loaa ana mai iaia o ke ike piha, i ke ano o na kanaka Amerika, me ka ninau ole aku i kekahi poe.

            Aole ona maopopo iki no kona komo koke iloko o ka pilikia, no ka mea ina no oia e akahele loa ana ma ka hoolilo ana i kana dala, alaila e hala ana he mau mahina loihi ana e noho ai ma kela hokele, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, malia e hookamaaina aku ana oia me kekahi poe kupono ma ia ano e loaa ai iaia he hana maikai loa, i kupono me kona kulana o ka pau no ia o kona pilikoa.

            Iaia e noho la ma kona hokele, aole i nele kona poo i ka noonoo ana i kekahi mau alahele e pono ai kona noho ana aku. Ua hiki loa iaia kekahi mau hana kupono me ka maalahi loa, ke manao oia e hele aku e huli, no ka mea ma kona makaukau i ka hookani piano, ame ka himeni, ua kupono loa oia e lilo i kumua o hookani piano, a a’o himeni paha, a ke nele ae no ka loaa ana he hana o kela ano, alaila ua kupono no oia e lilo i kumukula, no ke a’o ana i na olelo like ole, oiai he mau olelo iehulehu ka i loaa iaia, a ina no ka nele ae o ka loaa o kela mau hana, alaila ua makaukau mau no oia, e lawelawe aku i ka hana kuene, ma kekahi mau haleaina nunui, me kona hilahila ole, ke nemaia mai, no kela hana haahaa.

            I ka hala ana he mau pule o kona noho ana ma kela hokele, ike iho la oia, i ka nui, maoli o ka poe i kamaaina iaia, no ka mea ma kela kulanankauhale, aole he kauka’i ana a hoolaunaia kekahi me kekahi, aka ua hiki loa i kela ame keia ke kamailio ake, me ka hoolauna mua ole ia, ma kela ano iho la i nui maoli ai kana poe i kamaaina, a ma kana hoomaopopo iho, i kona kulana maoki, he kanaka Pelekana oia, aaole hoi he kanaka Rukini.

            No ka piha eleu o ke Duke Nikola, ka piha paa rula no hoi, me ka makaukau mau e hooko aku i na koikoi ana mai a kora hoaloha iaia e himeni, a e hookani piano paha, ua lilo oia i mea na ma wahine opio e nana mau mai @ na manao hoohuoi nona, pela no hoi me na kanaka opio, me kona lohe okoa aku no ia lakou e kamailio mai ana, mawaena o lakou iho, oia nei kekahi o na kanaka o na ohana kiekie o Rusia a o Pelekane paha, aole no nae ona hoolohe aku i ka lakou mau olelo, ke hoopue malie wale la no oia,me ka hilinai ana maluna o kona mau lole Amerika, e nalo.

            Iloko o na pule eono okela noho ana ma ka hokele, ua nui na kanaka opio lawelawe oihana i kamaaina ia Nikola, me ko lakou kono okoa ana mai iaia nei, e hoi aku ma ko lakou mau home, e ai ai, a hoolauna aku la imua o ka lakou mau wahine, me ka haawi ana mai no hoi i na au’a ana iaia nei, ma ke ano hoaloha, ma na mea apau e pono ai oia.

            Imua o kela mau hoaloha apau, he hookahi no ana moolelo e kamailio aku ai ia lakou e pili ana iaia iho, he kanaka Pelekane kona lahui, aka ua noho hana oia ma Rusia ma ka hana Ke’a Ulaula, a o ke kumu wale no o kona holo ana mai no Amerika, no ka huli ana no ia i kekahi hana nana.

            Ua manaoio ka hapanui o kela poe kanaka ;awe;awe oihana i keia moolelo, aka nae, iaia o ka hoea ana aku ma kekahi paina, i konoia mai ai oia, ua aneane e hiki oke iaia ke huna iho i kona ano, mamuli o ke koho ana mai a kekaho kaikamahine opio, o ka hookamaaina ia ana mai iaia ma kela paina:

            “ Ua kaahele au ma na wahi like ole i ka honua nei e Mr. Nikola, eia nae, aoole loa au i halawai me kekahi kanaka Pelekane elike me oe,” i hoomaka mai ai kela kaikamahine e kamaikio, no kana mea i manao ai no ke Duke Nikola.

            “ He mea hiki ole ia’u ke olelo ae, he mau olelo hoohenehene paha kena au ia’u, a i ole he nema paha,” i pane aku ai no hoi o Nikola, me ka pii ana ae o ka ula ma kona mau papalina.

            “ Ma ke ano o kau kamailio ana, ua like ia me ke ano o na kanaka Pelekane, aka nae, mamuli o ka nui o kou ike, ma na mea like ole, i koakoa ae ai oia mai kela poe mai. Ua kamaaiana au i na kanaka Pelekane, he poe haaano’u lakou, he poe liki no hoi, aole nae ia mau haawina me oe, a o kekahi no hoi, aia he wahi ano kapeke iki kau kamailio ana i ka olelo Bertania, mai ka na kanaka Pelekane mai, me ka hiki ole nae ia’u ke hoakaka ae i kela like ole.

            “ Ua olelo mai o Duke kuu kaikunane ia’u, he kanaka oe o ke kulana pohihihi, a ke manao nei au, owau hookahi ka mea nana i mawehe ae i kela pohihihi, ma ke kapa ana aku ia oe, aole he kanaka Pelekane, aka he kanaka Rukini, a ua puka mai hoi mailoko mai o kekahi ohana alii kiekie, alaila noke ae la ua kaikamahine nei i ka akaaka.

            I wahi e manaoio ole ia mai ai ka oiaio ame ka pololei o na olelo a kela kaikamahine, ua noke pu ae la o Nikola i ka akaaka, ma ke ano hoolalau, me ka pane ana aku:

            “ E ka lede opio, ua like pu no kou koho hewa, me ka nui o na hoaloha o kakou, no ak mea ua lalau oukou apau,” wahi a Nikola me ka hele nae a kupilikii kona wahi noonoo.

            Nana pono mai la ke kaikamahine opio iaia, me ka loaa apa aku o ka ike, ke hoao wale la no ke kanaka ana i manaoio loa ai, he kauhaualii oia, e hoolalau, alaila noke hou ae la i ka akaaka me ka leo nui.

            Aole he mea i kamailio hou ia e pili ana no Nikola mahope mai o kela manawa, ahiki wale no i ka pau ana o ka ai ana a na mea apau, a komo aku la lakou iloko o na hana hoohauoli, ahiki i ak hookuu ana ma kela ahiahi.

            Ua lilo keia mau launa ana, me na anaina hoohauoli, i mea maikai loa i ko Nikola manao, o ka mea apiki nae, aole i lilo ia mau launa ana, ame ka hauloli ana me ka poe lalawai o kela kulanakauhale, i mea e loaa ai iaia kekaho kulana, a hana maikai paha; no ka mea ua nana mai kekahi o lakoou oiaia, ma ke ano he kanaka oi loa o ka naauao, a i kekahi poe hoi, he kanaka oi i lawa ole ka naauao, nolaila, aole he hana kupono e loaa iaia mai kela poe mai.

            No na mahina elua keia o kona noho ana ma kela hokele, aole he wahi hoailona iki no ka loaa mai iaia o kekahi hana, nolaila haalele aku la oia i kona noho ana ma kela hokele, a nee mai la no kekahi hale hoolimalima, iwaena o ka poe kupono o kela kulanakauhale.

            No kela elua kaukani dala ana, ma kona manawa o ka noho ana aku ma kela kulanakauhale, ua pau aku ka nui i ka hooliloia eia, a koe wale no he elua haneri, ina no ka pau o kela mau dala, mamua o ka loaa ana iaia o kekahi hana, alaila, e ku a pilikia maoli ana oia, a heaha la ka na hoaloha ona, e kapa mai ai, ke ike mai, e hana ana oia, elike me na kauwa, ma na hana i kupono ole loa i kona kulana?

            Aole he maikai iki o ko Nikola noonoo, iaia o ka noho ana aku ma kela hale hoolimalima, no ka mea ua maopopo iaia, iloko o ma pule kakaikahi wale no, e konoia mai ana oia, e haalele iho i kona noho ana ma kela hale, a hele aku e pee ma kekahi wahi, mai ka ike ana aku a kona mau hoaloha iaia, ame ka poe i kamaaina ai, aole no he wahi okoa ana i manao ai, e holo mai na hoaloha aku, o kona hoi wale aku no e noho hana maloko o kekahi o na haleaina.

            He hookahi nae pule o ka noho ana o Nikola ma keia hale hoolimalima, hoea aku la o Dike Kelekona, i ka hale hoolimalima, ke kaikunane, o ke kaikamahine naua i koho mai i ko Nikola kulana oiaio.

            a hMope o na olelo hikimua o ke kamailio ana mawaena o na kanaka opio, hoike mai la o Dike i ka manao o kana huakai o ka hoea ana aku, ma ka ninau ana mai ia Nikola:

            “ Aole anei ua kamailio mai oe ia’u, ua loaa ia oe ka ike ame ka makaukau, ma ke ano he mea nana i ka ululaau?”

            “Ua kamailio i’o aku au ia oe e Dike no ka mea ua noho au au, ma ke ano he kanaka nana e malama i kekahi ululaau nui ma Rusia,” wahi a Nikola.

            “Ina pela, ua loaa he hana kupono loa nau,” i pane mai ai o Dike, me ka pa ipa’i ana mai ma ka poohiwi o Nikola. “Aia he mai kaukani eka aina no Senatoa Ionakana Makuai, he hoaloha no kuu makuakane, ke waiho la ma Jese, ua makemake oia e loaa kekahi aknaka kupono, nana e malama i kela aina. Ua makemake oia i kanaka i loaa ka ike no ka malama ana i ka ululaau, a e lilo no hoi oia i lunanui, maluna o na kanaka hana apau, e noho hana ana malaila, Aole ona nana no kau uku i makemake ai, aka nae ua hiki loa ia ke hooia aku imua ou i keia manawa, e loaa ana ia oe he ekolu haneri dala no ka mahina, no ka hoomaka ana, a e pii aku ana i ka eha a i ka elima haneri paha no ka mahina, ke ikeia kou makaukau, me ka holopono o kau lawelawe ana i na hana, i kulike me ka makemake o kela kanaka.”

            “He nuhou hoohauoli maoli kena au i lawe mai la ia’u e kuu hoaloha,” wahi a Nikola, me kona hoike okoa ana mai i kona hoihoi maoli, a i hou mai la: “Ea, he palau wale mai no paha kena au e Dike ia’u, aole anei pela?”

            “Aole keia he pulapu, aka he oiaio maoli! E ae ana anei oe e Nikola e lawe i kela hana?”

            “Heaha auanei ka’u mea e hoole aku ai, ina he hana i’o hoi kekahi o knea ano, ke makemake aku la au i kena hana, no ka nui o ka uku o ka mahina!”

            “ He nui ke dala a keia kanaka, he ona miliona oia, me ke komo mau mai o ke dala i kela ame keia manawa. Ua halawai mua kuu makuakane me kela kanaka ma ke Komo hana, a mai iaia au i lohe mai ai, i ka nui maoli o kona mau waiwai. He kaikamahine hookahi wale iho no ka kela kanaka e ola nei, aia nae oia ma Jese kahi i noho ai me kana mau kauwa lawelawe, a he wahi okoa loa no ko ka makuakane i noho ai. No kou makemake, a makemake ole paha i kela kanaka, o oe no ke kuleana ma ia ninau, o ka’u wale no i hele mai la e hoike i ka lohe ia oe, aia he hana nau i makaukau e kakali mai la o kou hoea aku ilaila!”

            “ Me ka mahalo a nui ia oe e Dike kuu hoaloha. Na ka aneka o ke aloha, i hoouna mai nei ia oe no ka hoopakele ana ae ia’u mai ka pilikia mai.”

            “Manao no anei oe e Mikola, e hiki ana ia oe ke lawelawe i kela hana me ka holopono loa?”

            “Aole o’u kanalua iki no ia mea, aka e kuhikuhi mai oe ia’u, owau ke kanaka a’u e hele aku ai e ike, no ke kukakuka ana no keia hana?”

            “E waiho mai oe ia hana na’u, ua hiki ia’u ke hooponopono me kuu makuakane no keia hana, a e hele ae oe no kona keena ma ka hora umi-kumamalua o keia la, no ka hui kukakuka pu ana me ia.”

            Ma ka hora umi-kumamalua ponoi o kela la, hoea aku la la o Nikola no ke keena oihana o Pita Kelekona, a mahope o ka hoolauna ana aku iaia iho imua o ka makuakane o kona hoaloha, nana mai la o Kelekona iaia no kekahi mau sekona, waiho mai la no hoi i kekahi mau ninau imua ona, a i ka hala ana he hapaha hora o ko laua kamailio pu ana, ua hoopau loa ia ae la na manao kanalua iloko o kela kanaka no Nikola, a ae mai la oia e haawi i kela hana ia nei.

            “ E kamailio aku ana au ia oe e ke kanaka opio i ka mea oiaio loa, elike me ka’u mea i ike ai,” i pane mai ai ua kanaka uahoa o Ionakana Makuai, me ka malama ponoi ana i kana mau oihanaa. Aole he poe i ike i ka nui o kona mau waiwai, oia wale iho no ame ke keena puuku o ke aupuni. He nui kana mau hana ma ke ano kuai hoolilo aku, a kuai mai, a maloko wale nei no o keia keena i lawelaweia ai ia mau hana apau.

            “ Ma na lawelawe oihana ana, o kela kekahi o na kanaka uahoa, eia nae he oluolu oia ma na mea e ae. No na makahiki elima ko’u kamaaina ana iaia, ua ai pu me ia ma ke pakaukau hookahi, ua hiamoe ma kona home ma Jese; a i hoike aku au ia oe e Nikola ea, aole loa i loaa ia’u he manawa e hou aku ai i ka maka o ke kui pine, i ka ili o kela kanaka. Malia paha aole oe e makemake ana i kona mau ano, no fla mea he kakaikahi loa ka poe makemake iaia; aka nae aole no he hewa o ka hoao, he oi aku ka hele ana e ike maka, mamua o ka lole pepeiao.”

            “ Ke hauoli loa nei au e hele aku e hui pu me ke kanaka, nona na ano apau au e hoakaka mai nei!” wahi a Nikola me ka minoaka ana iho.

            “ E hauoli ana paha oe no kela kanaka, aole paha. He ekolu pule ae nei i hala, ua hoea mai la o lonakana Makuai no keia keena, me ka pupuahulu, pani aku la i ka puka o keia keena, me ke ki ana aku a paa, alaila haule iho la noho, me ka hele apiha i ke pihoihoi, ua hele hoi kona helehelena a keokeo pu, o ia no oe o kekahi pepa aiai.

            “Ua noke aku au i ka ninau iaia ma na amo apau, no ke kumu o kona piha me ka pihoihoi, pela hoi me ka manao o kana huakai i hele mai ai e ike ia’u, aole nae ona wahi mea a kamailio mai. No ka hapaha hora paha kona noho ana maloko nei o keia keena, nana aku la oi iwkho o ka puka aniani, alaila kelepona aku la i kona kaa e kii mai iaia, a i ka hoea ana mai o ke kaa, o kona ku ae la no ia iluna, me ke kamailio ana mai ia’u e hoi ana oia no Jese.”

            “ Ea, he keu aku hoi kena o ka mea kupaianaha au e kamailio mai nei no kela kanaka, malia paha ua loohia oia i kekahi ano ma’i?”

            “Aole oia i ma’i aka o kona ano a’u i nana aku ai, me he mea la ua hele oia a kau ka weli me ka maka’u, elike me ke ano o ka poe i ike i ke akua lapu, a lohe paha i na leo hanehane o na uhane haukae o ka po.

            “Iaia i hoea aku ai no kona home, hoouna mai la oia i keia leka,” me ka lalau ana aku o Pita Kelekona i kekahi leka maluna o kona pakaukau. “Maloko o keia leka, e kauoha mai ana oia ia’u e huli aku no kekahi kanaka makauku i ka malama ana i ka ululaau, i kanaka kino ikaika a maka’u ole; ke ike aku nei au, ua loaa ia mau ano ia oe e Nikola, aole hoi he pihoihoi a hopohopo wale. Aole he kumu e ae o ko’u kamailio mua ana aku ia oe i keia mau mea, no ka hoomakaukau ana no ia ia oe iho, i kou wa e hoea aku ai ma Pohaku Eleele.

            “ Ua kauoha pu mai oia maloko o keia leka, e hoolimalima pu aku au i mau kanaka hou ae, ma ke ano he poe kiai, malalo o kau hoomalu ana, nolaila a ike mai oe e kuu hoaloha opio, he hana ano kupaianaha loa keia; a ina ua aa oe e noho hana aku malalo o kela kanaka, me keia mau kulana a’u e hoakaka aku nei imua ou, alaila, e lawe oe i ke kulana he mea nana i ka ululaau, no ka uku o ekolu haneri dala o ka mahina. Pehea, ua kupono anei keia i kou manao e Nilola?”

            “ Ae, aole a’u mau hoohalahala ana,” wahi a Nikola, me ke kunou ana aku imua o Pita Kelekona. “I ka manawa hea au e hoomaka ai i keia hana?”

            “Ae, aole a’u mau hoohalahala ana,” wahi a Nikola, me ke kunou ana aku imua o Pita Kelekona. “I ka manawa hea au e hoomaka ai i keia hana?”

            “ Ina no i keia manawa,ua hiki no, aia wale mai no ia ia oe! Ina no kou hooholo i kou manao e hale no kahi o kau hana hou, alaila e uku mua aku ana au ia oe he kanalima dala, ma ke ano he mau lilo kaahele ia nou.”

            “ Ke pono la kena mau mea au e hoakaka mai la, a ina e hiki ana ia oe ke kuhikuhi mai ia’u i ke alahele pololei e hoea aku ai i kahi o kuu haku, alaila e haalele iho no au ia Nu Ioka nei, iloko o ka manawa pokole loa.”

            Aia o Kelekona ke kakau la maluna o kekahi apana pepa, he mau kuhikuhi no ke alahele a ke duke opio e hele ai, a hoea i kahi o ke kanaka i makemake iaia e noho hana aku malalo ona, a iaia i huli mai ai imua o ke kanaka opio, pane mai la:

            “ Aole au pupuahulu ana no ka halele iho ia Nu Ioka nei, ua hiki no ia oe ke kakali ahiki i ka la apopo, aohe hewa o ka nui o ka manawa e hele ai, mamua o ka awiwi me ka pupuahulu,” alaila haawi mai la oia i ka pepa ana o ke kakau ana iho, me ka hoomau hou ana mai no nae i kana kamailio ana:

            “ Ma kena pepa, e hiki ai ia oe ke hookolo me ka pololei loa, ahiki i kou hoea ana aku i kahi o ka hana i makemakeia ai oe, nolaila o ke aloha no kou e ke kanaka opio, a ke hauoli loa nei au, no ka halawai ana me oe i keia kakahiaka,” o ka hopu mai la no ia o Pita Kelekona i ka lia mo Nikola, a mahope o ka haawi ana ae i ke aloha mawaena o laua, o ke kaha mai la no ia o ke Duke Nikola hele.

(Aole i pau.)