Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 50, 16 December 1921 — KA PAILINA O PUUOMAO ME KONA KULANA HOLOMUA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA PAILINA O PUUOMAO ME KONA KULANA HOLOMUA.

(Kakauia e J. K. Mokumaia) Ka mea oiaio i kupono i keia au naauao, a i hooko pono ia na mahele hana, no ka pono o keia ola honua ana, «pela au e noi a!ku nei i kou oluolu e puu Solomon, e ahonui mai hoi oe, ina he rumi kaawale kekahi o kuu ipukukui malamalama; e uwila aku ai apuni no keia poomanao kahi e kau hoola'i nei o keia poomanao, i ike mai ai ka poe i ku me ka hoomanawanui no keia hana maikai, ame ka poe i ku mai mawaho, me na mauao hoopohaia ojai nae, o ka mea i manaoia e huki like a e hana like, a e kokua like, me na mea liilii, a e hoolilo ae i mea nui, a lohe ai na lala akahikahi i noho ai ka halawai hope o keia ma'kahiki ma Ika Lapule, Deke maba -1 iho ma, ko lakou rumi halawai mau elike me ka mea i hoolahaia aku ai. Ma ka uoho ana o ka halawai, i lawo ae ai kou meakakau nei i ka noho, oiaio ua lawa ke kolamu e hoonee ai na hana imua ame ka leo pule mai ia J. Pomaikai «mai, no ka nonoi ana aku i ka Makua Lani e alakaiia ka liana iloko o ka maluhia. 4Ma ka heluhelu ana i ka moolelo 0 ka halawai liope ,o Augate ame na mea e pili ana i ka pono o keia ninau, no ka hbme. e nioe mau ai, a i ka aponoia .ana o ia moolelo, i lawe afi ai ka noho i ka hana no ka waiho ana a.ku i kana lioike o hookahi komite, elike me ka mea i amanaia aku maluna ona, mai ka manawa i ku ai keia mau hoolala ana, no ka pono e loaa hou mai he apana aina e pili pu ana me kahi kahiko. Ua loaa mai na mea a ka ahahui 1 makemake ai, ua loaa mai me ka mana piha i ka ahahui pailina o Puuomao, me kona mau lunanui, ka mana e naaa, a e malama i ka maemae ame ka pa nua, a o na lilo, aia no ia maluna o na lala i oleloia ae la, a pela me ka hoomoe 'ana i kela ame keia lala i haalele ( mai i keia ola honua ana, o ia mau. meh,, o na lunanui wale

110 ke* kuleana, :i e ike. niua ai, a e hoike aku i ka' haku aina, ua kuleana oia e hoomoeia ma ke kahua hou i oieluia 30 la, ame kona hoopaa ana i kona inoa ma ke keokeo.o lea pepa mo ka eleole o ka iuika, i mea e mana , a,i mpa. 8 t>au, j .m^nao '• * "

Nolaila e na lala eia na hoike oiaio 0 ka'u niea i hana ai, o ia keia pepa, 1 loaa mai i ko oukou komite nei i ka la 28 o Xov. i hala aku nei, ua hoomaka koke ia ka pa ana ame ka hoomaemae ana, oiai ua nui na kumu paniui, ame "na kumu kolu, ame kela mauu laiki, a i ka hoomaemae aua ame ka hamo puna ana i ka pa, ua liooko aku kakou i kekahi mahele hana i hoo- ! paaia ai, a e ike oukou e na lala, ua ' hooko aku au i na mea i makemakeia ni, a ua ukuia aku na bila apau, me ka oiaio. Aole no i pau ka hana no ia wahi, oiai ua uianao au o ka lawelawe ana aku i n& hana i koe, o ia ka ho'onee koko ana aku, oiai elike me ka mana a oukou i haawi mai ai ia'u nei, no ,ka pono ame ka holomua o ka mea i iiniia ai e hana koke ia aku ana me ke kauka'i ole aku i ka poe e nananiaka mar nei. oiai ke hāawi nei au i W'u : ka nana ole ae :1 i ka iileuiii aka e ku mil oukoū fnahope o khu kua a koo mai, e ike auanei ka poo apau i launa ole mai i keia hana maikai, i ka mua o ka lokahi, i ka mua o ka hoopono i ka mua o ka huki like i na mea liilii, e lilo na hana nui i'mea mama wale no; aka aole no i nele na kuia, aka o kela manao e hana a kukulu aku i mea kumau, me kona nani i hiki aku ai ko'u mea|cakau nei, i kahi o ka lunanui nana e malama nei kahi uwi waiu, a ma ke kukakuka maikai ana,'H loaa mai ai ka palau me na paa lio, me ke

dala ole. j Me kela kulana eleu, hemo kahi | lole maikai' komo kahi lole hana, lalau ka lima i ka palau, oiai ho kana-kohi-kumamalima makahiki i hala ae nei", ko'u lawelawe a'na i ka palau ma Kalihiuka, akahi no a lawelawe hou me ke kahaha o ua lunanui nei, a pela me ka'u aliiwahine, i.leo'u ma kaukau i ke oki ana i ka .lepo ame ka hoopololei ana, no ka mea he aina hou, he nui ka pohaku ame ko Jcumu panini, aka o kela ake o pau, oiai e kau mau ana kela helehelena hoohoka a ka poe a'u i hoolimalima ai, ka mea nana i liapai ae i kuu raanao e lawelawe maoli kuu mau lima. ~ Heaha Ha mea i ikeia? Mai ka. ho*a ekahi me ka hapa, pau i ka hora eha, a i ka nana ana aku a kou meakakau, ua huli ke alo o Moanalua, ame kahi e oleloia nei, i mea maikai, palawai mai la ka lima., aka o kela iini e hana aku i na mea i anaia mai hoi aku la o kalii wai paakai, hooma-u iho la i ka lima, lu iho la, o ia ka mea nana e hoomanoanoa ka alualu, a kaū mal la keia ninau nui o keia mau la, e nee nei, o ia ka hoopulapula. aoeu ,

Ua hoolala niua au i ka'u jnea e hana ai, ina no ka hoi i Molokai anie ka ike pouo aua # o ka'u aliiwahuie i kuu pa'lau, oiai ua lohe oia i ko 'u olelo pola, iua no ka hoi i Molokai, a ua pau loa kona kanalua ana ma ia mahele. 0 ka nui o keia apana, hookahi haneri kapua; ka loihi, ka laula kanawalu kapuai, he kohu pe'a hope ke ano ke nana ako. . 1 ka Poaha ae, hana mai la kela hao hapuku, wali ka auwae, nana aku oe hookaki wai a ka like, ante ka okioki ana i na apana mni-kumamalua kapuai ka laula, kanaono ka loihi, a emi mai, a pela me na alanui liilii, ame ka hookomo ana aku i> ke paipuwai, loaa walo mai no, ka wai ina e pau ana na me& apau i makemakeia ai, elike me ka makemake o ka haku

.aina, Wa wei, ua loli. ao ia, mai kela au i hala aku, 0 ia ka manawale'a wale ia mai ame ka loua wale mai o ka mea e kalaia ao ai ia pilikia. Ma ka nana ana aku ia mau la o na kupuna e noho ana ma koia kalan:», kuakahi a kualua, ua noho ilako o ka oluolu me ka hanohano nui, o ka pilikia, ua ike maka ia, a i keia. au' e nee nei, ua kaawale ia mau mea, a o> ia iea mea i hanaia ai, he mau oielo o lioopaa ana a paa, o ia hoi ina ua piha keia pa ilina kaUiko, a ina loaa keia pa hou, healia kau e hana ai ame. kou. ahahui? E hoomaemae ma na anp apau mai ka pa kahiko a ka pa hou aolo paha e hookoia ana- , E īiana i kela pa kahiko, aole e hiki ke kapaia aku be pa ilina ma ke ano o ke kanu ana, nahelehele no hoi, aka ina e hookoia na mea ma ka palapala noi, manao au me ka loaa o ko ' kanaka kupono, e holomu.i ana no, a e hoao kaiia e pono ai. Ua nui ke kali ana a i kei.i m.-inawa a'u e kakuu nei : kein rjur.ao, ua moe maikai kui. poo, hoi r.mi ka noonoo a lana malie, a i hoike no.ka oiaio ke nei au i ka palapala a ka aina, ame ka' palapala hoomaikai mai ka ahahui aku, a liope iho nei, e kauolia ana i na lunanui, e haawi aku i na hoomaikai ana. Nolaila e na kupa o Moanalua, o noho paa nei, elike mo ka manao o ka haku aina, o lakou wale no ke kuleana e moe ma ia kahua, i oleloia ae īa, pehea e mau'no anei ke ku ana mai me na maka oolea, a manao iho oe, na ha'i e hana me ko kahe o ka* j hou ? | 0 keia malalo iho nei na palaipala pili j oihana i hook«fhuaia ai ika hana kukulu {pa ilina o Moanalua, • mawaena oka Ahailiui Pa Ilina ame ka. haku. aina, e ■ hpoipauia ae ai na manao' hoopohala, o iko'u mau makamaka ppau e noho nei j ma Moanalua a e ike oiai ai lakeu, aole ; he alahele e ae o ko lakou palekana no 1 ko lakou mau la hope, o ka. hui wale mai no me keiafahahui: I Ka Palapala Noi. O makou o ka poe no lakou na inoa 'malalo iho nei, e noho ana ina Moana- ' lua, Kulanakaulhale a Kalana o Houo-. | liilu, Teritore o Hawaii, ma keia !ke noi j aku nei anaikou ia oe, !ka Mea Hanohano j Samuel M. Damon, e aeia mai kela mahele aina e pili ipu la me !ka Pa Hiha. o Puuomao, maloko o Moanalua i ole- ! loia, ma ko aao i hapa no ka pa ilina i. ' oleloia» Ko ka .hooko ana aku elike me kou ' makemake, ko hoopaa v nei makou ia; |makou o 'maikoa iwale no, kou poe j noi, na hoaaina a e noiho ana ma Moa-!

nalua i ololoia o noho ana >ma. Mdanalua, ma ika manaua o ko la'kou make ana. ke loaa ka pono o kauuia maloko 0 'ka pa illna i oleloia; o ka |X>e i hele mai .Moanalua aku, aole e loaa ia ialkou ke leuleana e kanuia maloko o ia pa ilina i oleloia, ma ko lakou manawa e make ai. lua oe e apono mai ana i keia pala* pala noi, !ke hoopaa -pu nei makou a 3te aehike nei e malaimA i ia pa ilina i oleloia, ma ke kulana maemae, e hocxpuni no me ka pa a e hoomoe i na paipuwai malalo o ko makou mau hoolilo ponoi; a!ke hoop»>a nei maikou ia makou iho, ko makou man "hooilina, e malama 1 ika pa ilina i oleloia i kela awe teia man'a'wa, me ike 'kulana maemae a maikai. iKe kakau npi ikou .poe uoi i ko makou mau inoa i Ika palapala noi maluna ae, i <keia la 13 o Mei. 1921.

He 49 ka nui 6 na inoa i paa maloko o 3ta palapala noi maliina ae, aka ua Kāmama tio ka pī^MHo ole i mau lala no 'ka ahahui pa ilina i oleloia, ke u*ku mai lakou i'na auhaii' apau ,elike me ia i ikauia analuna o na lala e ku nei i (keia manaiwa.

O keia ihoi malaJo iho nei, ka pane a ka Hakii Aina Samuel M. l>aimon, ma o 1L F. Damou la, no !ka noi nialuna ae, i kakauinoa ma ka la 26 o ka mahina a'ku nei i hala:

I ka poe uoi e noho ana. ma Moana-1 iua, j£ulanakauhaic a Kalana o IHono- I lulu, Teritore o «Hawaii: Ke haawiia aku nei Qtu ao elike me ke iioi analoko o .iea .palaipala rvoi, i waihoia mai e Mr. j j. K. Mokuniaia, a i hoi ; e ka >poe e noho ana ina Moanalua ame naC ona aina, no <kela mahele aina e pili pti la me 'ka Pa Ilina o Puuomao, i hoakaka piha ia a i kaupalenaia analoko 0 ke kii palapala aina o ka pa ilina i oleloia, i hoopili pu ia ms ka palapala ! noi, e ihoohanaia ma ke ano i hapa no ka pa ilina malalo o na ano «ame n a h rf s|k£. n\s 43- jl hoaka!ka' ia malo'ko o 'ko. ,pala.pala ao| i a e kaa pu hpi !mala}o' o na hoomaopopo ana, e Ikanuia na kino make, ma !ko kau helu ana, ma ke ano pili i na wahi i kanu mua ia, eliike me fca mea maa a e ikeia ana hoi ka miailkai; e hookaawu*leia (kahi o na alanui liilii hele'wawae, 6 na laina, a mamua ae o k? kanuia ana o 'kekahi mea, e hoike mua ia ka ia Miss Janet M\:lxityre, o ika Bishop Trust Oo Irtd., e ka peresidena o ka hui ipa ilina. a. i ole e kona 1 poo, no ka inoa ame ke 'kuleana o !ka mea i make e kanuia, a mai iaia mai e loaa ai ka ae no (ke kan-u ana ma fca pa Uina maluria'ae.

Xo, a ma 'ka aoao o !ka ona. SAMUEL M. DAMON~. ATa a H. F. Damon. Honoluhi, T. H., Nov. 26, 1921! O *keia hoi malalo iho nei 'ka ihoomaikai a 'ka Ahahui Pa Ilina o PuuOmao, i haartvi akii ai ia Henry F. D&moii, no ka ae ana mai, e iha-awi i lea mahele aina elike me ia maloko o ka palapala noi, no ka hoomahuahua ana ae i b pa ilina o Moanalua i oleloia: Ia Henry F. Damon, iMoanaluai Honolulu, T. H., Aloha oe: Ua noiia mai makou e Ika Ahahui Pa Ilina o P\momao, e hoike a'ku ia oe, ma 'ka halwwai o <ka ahahui i olelola i inalamaia ai, ua koiho.lokahi ia e pahola oiku la oe i aa mahalo ame na hoomaiiai, no ka ae ana mai i kana palapala noi, no ka ioohana. ana a!ku i ka maihele aina e pili pu la roe Ika Pa Ilina o Puomao, no na hana i makemakeia maloko olaila. Me ika malialo nai, Kakattoldlo; JA6. H. AKINA, J. K. MOKUĪMAIA,Peresidena a Lunanui o !ka Ahahui Pa Hina o Puuomao.

ke kii keia o mr. j. k. mokumaia e PALAU ANA. a e hoiliwai ANA I KA PA ILINA O PUUCMAO MA MOANALUA.