Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 52, 30 December 1921 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
He mau Tausani i ike i na ha.
Na aiwaiwa ma aala paka
Ma keia mau ahiahi e ne'e nei he mau
@ani o na kanaka e momoku nei ma
@ kahua o ka paka Aala no ka ike
@ i ka @ea a ka ahahui malu phoenix
e ka weheia ana iho nei i kela mau la
aku nei. Mā ka nana aku i na hiona
@ na kanaka malaila, me he mea la aia
@ ol hou loko o lakou, a no ka mea.
@ haiamu ana ka hauoli nialuna o ko
lakou mau helehelena, mai kanaka makana
ahiki aku i na kamaiki.
He nui na mea hoikeike o ke ano
@ e hoikeikeia nei malaila i keia
mau la i ike mua ole ia ma na hoikeike
hea o na wa i hala hope ae nei. Aia
ma keia fea kekahi mau haole nana i
hoopuhili aku i ka no'ono'o o kekahi
mau kauka loa'a o ke koana nei mamuli
@ ko kakou ike ana i kekahi mau
hana aiwaiwa i manaoia e ke akeakamai
he mau mea hiki ole ke lawelaweia
O kekahi mau mea e hoikeikeia nei
malaila, o ia no ka hiki ana i kekahi
haole nona ka moa o Delno Fritz, ka
mea i kapaia "Ka Moi Ale Pahikaua"
ke ale i ka pahikaua mai ke poko ame
na pahikaua loloa o 32 inihi ka loa.
Ma kela po aku nei, i ka wa o keia
haole i wehe mai ai i kana mau hana
hoikeike, ua kahea mua mai la oia in a
paha he po'o kekahi i makemake o lilo
i mau komito hakilo no ka apakee ame
@ pololei o kana mau hana hoikeike,
@mea hoi na kekahi poe pu'uwai hopo
olle i ho'oko kok aku ai me ka hoohu@alia
hou oleiho. I ko lakou wa i
@ aku ai mua on a ua noke lakou i
ka lolelole i na pahikaua like ole me
ka ha'awi pu ana mai hoi ke anaina
no ka nana pono ana in a paha he mau
pahikana ia i hanaia ma ke ano hoonalonalo
a @p@, a i ka lona ana i ke
anaina ka hoomaopopo ana aole ia he
mau mea o ke ano epa, o kona wa no
ia i lalau mai ai i kekahi pahikaua o
@ iuiha ka loa a hookomo ae la iloko
o kona waha me knoa hou ana iho
iloko o kona kileo ahiki i ka nalowale
ana o ke kino holo'oko'a o ua pahikaua
nei a koe ke kumu iwaho; pela kana
hana ana a i ka hiki ana i ka
pahikaua nona ka loa o 32 iniha, o kona
wa no ia i kena mai ai i kekahi o na
komite e ho'okomo aku ia mea maloko
o knoa waha me ka onou ana hoi ahiki
i ke kapoo loa ana iloko o kno opu.
O na mea apau i ikekumaka i kana
mau hana aiwaiwa eia mau lakou ke
@ne nei no ia mea a no kekahi mau
hana aiwaiwa e ae ana o ka hoikeike
ana mai malila.
Aia pu ma keia fea kekahi kanaka
ukulii nona ka inoa o Chubby Le Mons,
he aiwaiwa ma ke ale ana i ke ahi,
a i ka wa e hamama ai o koua waha
o ike ana oe i ka oili mai o ka ula o ke ahi mailoko mai o kona waha.
O kekahi o na mea malaila o ia no
kekahi mau mokulele, he mau mea hoi
nana e hoohauoli ai i ka naau o na
kamaiki @ ka lele ana a keia ano
mokulele ua like no ia me ka lele ana
a kekahi kowali lele poniuuiu.
Aia pu malaila ka hui hana keaka a
Wilbur, he hui hana keaka o ke ano
hoomakeaka e mamae ai na iwiauau i
ka aka, a he nui wale aku o na mea
hoikeike i ike mua ole ia.
Aole wale no o na mea hoikeike o na
aina e mai ke hikeike ia nei malaila,
aka, o na mea kuloko nei kekahi. Aia
ma laila he mau keena liilii kuai analalo
o ka hoohana ana a ka ahahui o
na kaikamahine i hemo mua o ke Kula
o Kamehameha a o na loaa apau no ka
hoomahuahua ana no ia i kekahi haawina
no ke kukulu ana i kekahi hale
ma ke ano he kiahoomanao no ka lakou
kumupoo mua mua, Miss Ida M. Pope, i haalele
mai i keia ola ana i kekahi mau
makahiki i hala ae nei,
Ma ka po o ka la apopo wahi a kekahi
mau lala o ka Ahahui Phoenix i
@ke ae ai, he mau mea o ke ano hou
loa kekahi e hoikeikeia mai ana malaila
i kela po ahiki i ka po hope, o ia
ka po Poakahi
HE 14 POE I HOPUIA MA KE AHI.
AHI O KA POAONO I HALA.
O ka aheluna o ka poe i hopuia e na
makai o ke kalana ma ke ahiahi Poaono
nei he 14, a he kakaikahi mai ka
na makai o no oihana koa.
I kulike me ka ke kakiana makai
Twomey o ka hoike ana ae, o ke ahiahi
Karisimaka i hala iho la ka mua loa o
na ahiahi Karisimaka Maluhia loa i
ikeia ma Honolulu nei. Maloko o na
palena o na wahi i hookapuia o ke
kulanakauhale ua ikeia ka maluhia
ma ia mau wahi, ua hoonohoia na makai
ma cela âme keia wahi e makaala
i na kaa otomobile no ia kumu, aole
mau ulia i ikeia aohe no hoi he huikau
o ka holo ana o na kaa ma na alanui,
a ua hel@ ka poe helewawae ma na
wahi i hookaawaleia no lakou me ka maluhia.
Me he mea la o ke kumu o ka maluhia
no ka ikeia aku o na makai ma
cela âme keia wahi o na kiwi alanui a
ua makau paha ka lehulehu, he manao
no paha e hana kolohe, o ka ike aku
nae i na makai hoopepe wal iho no.
He 32 mau makai kulanakauhale i hoohanaia
ma ia po, he 42 mai ka oihana
kaua moana mai a he 85 mai ka oihana
koa mai. Aohe mau hoopii ano nui i
heikeia ae e ka poe mea halekuai i ka oihana makai.
O ka põe na lakou e malama ana i
ka maluhia o ka lehulehu a i lona ai
hoi ka maluhia ma ia po ua nui ko
lakou hauoli no ka loaa ana o ka maluhia
a e hoomauaia aku ana ia hana
ma keia makahiki ae, pela ka nana
aku no ka mea, ua loaa ka hua maikai
no ia hana i lawelaweia
Mamuli o ka loaa ana o ka maluhia
ma kela po o na oihana makai na lakou
i malama i ka maluhia ke kupono
loa e haawiia aku na hoomaikai ana
he nui, o ka lakou hana ano nui o ia no
ka hookaawale ana i na kanaka e ku
puikiiki ana ma kekahi mau wahi a
e alai ana ohi i ke alanui no ka poe
e hele aku ana a e hele mai ana, me
ke a'o pu aku i na kanaka e malama
i ka maluhia a e hoomau i ka hele ana.
HE $60,000 I HIIA NO KA HOOPAI WAIONA.
Mai ka la ekahi mai o keia makahiki
ahikiki i ka auwina la poalua nei he
huina nui manuunuu o $67,995,91 ka
i ukuia ae e ka poe i hoopaiia no na hoo
hoopa'i no koina o ka aha ma na hihia
karaima iloko o ka aha apana amerika,
elike me ua huahelu i hoouluuluia
a i hoopukaia ae e ke kakauaolelo poo
oia aha Wm. F. Thompson.
O ka hapanui o nei mau dala i komo
ae i ka aha mai na hoopa'i mai no ia
i kauia aku maluna o ka poe hakihaki
kauawai hookapu waiona. iloko o ka
hapaha ekolu o keia makahiki he $40,000
i ukuia ae e ka hui mokuahi nana
ka mokuahi i hoopae malu mai ai i
kekahi mau pake i keia awa ma ke ano
ku e i ke kanawai. O ua hoopa'i no ka
poe i hopuia no ka opiuma he $4,000, a
o ke koena iho i piha ai ke kanaono
kaukani dala a oi no ka waiona wale no.
No na hoopa'i âme no koina o ka
aha i hookaa ia ae i ke keena o ke
kakauolelo o ka aha Amerika apana
mai ka la ekahi mai o Ianuari, a i
hoakakia ma na hapa o ia keia ma lalo nei:
Hapaha ekahi he $10,103.65; hapaha
elua, he $21,257.73; hapaha ekoul,
he $18,620.92; Hapaha hope, $18,013.61;
Huina nui no ka 1921, he $67,995.91.
NA ANOAI HOOPULAPULA
e hoi ana o Laimana opi i Molokai
no ka hoomaka ana o kana hana. Ua
pomaikai ke komisina i ka loaa ana o
keia keiki ma kela kulana; a ua pomaikai
no hoi ka lahui i ka loaa ana
maiwaena ae o lakou, he kanak e hiki
ana e noho hoomalu maluna o keia hana nui.
E hoomanao e ke kanaka hapai pipi
wai, in a e hana ana oe i waiupaka, e
koe aan kekahi waait au, a e ola ana
na pua âme na moa, mai keia mau
waiu mai. Aole mea kiloiia, ma keia
oihana. Ina aole ike i ka @wi waiu,
e a'o aku no ke kumu, he oihana mama
loa o ka hoonaauao ana. hookahi
no mea nui, ma na oihana apau, o ka
molowa ole o ke kanaka. Ina e loaa
ana ka hoomanawanui, e hiki ana na
oihana apau. O ka oihana nui keia ma
Nu Kilani, a na Maori e lawelawe mai
nei. Ua komo nui aku lakou ma ka oihana
hana waiupaa. Aole ka lahui kanaka
Hawaii he lahui ai waiupaa, aka,
ua hiki nae ke lawelaweia.
Ina kekahi mea e hanai puaa ana, a
i ka wa liilii no o kana puaa hoolilo
aku oia, ua hiki e ikeia aku e loaa ana
no iaia ka pomaikai. O kekahi mau
hana hooluhi, o ia no ka hanai ana i na
puaa ahiki i ka nunui ana. O ka poe e
ike ana he hana hooluhi ia e hoolilo
aku no i na puaa i ka wa liilii. O ka
manawa pii no ia o ke kumukuai, a ma
ia hana ana pela, e hooemi mai ana oe
i ka luhi, a e maalahi ana no ka lilo
ana o kau mau puaa. Ma na la e kokoko
ana i na la nui e hooomanaoia nei,
ka la Karisimake ame ka la makahiki
hou, ua maopopo no ka lilo ana o na
puaa keiki, me na kumukuai maikai e
hoowaiwai mai ana i ka mea hanai puaa.
Pela no ka oihana hanai puaa. Ina
ua makemake kekahi poe o ka hoohanau
wale no ka lakou, a hoolilo mai, a
o kekahi põe hoi o ke kanu meaai, a hele aku e kuai i na puaa keiki, ua
hiki loa e loaa na pomaikai i keia mau
kanaka a elua. Ke manao nei makou
e hiki mai ana ka la e hookoia ai keia
mau mea. E lilo ana kekahi mau kanaka
i põe hoohanau puaa, a o kekahi
põe hoi, e kanu meaai na na puaa, a e
lawa ana ka poe Hawaii e lawelawe i
keia mau oihana a elua. O ka mea nui
e loaa na aina ia kakou. Mai puni aku
i ka põe e hoomaloka mai nei. Ka poe
e manao ana he mea loaa wale kekahi
ma ka honua nei. Ua kamaaina kakou
i ka olelo a ke kanaka naauao, o ke
kanaka hookuu i knoa mau lima e lewalewa
wale me ka hana ole e nele mau ana oia.
Ua piha na makahiki he iwakalua
a oi i ka Makai Haumea, o ka noho
ana iloko o ka oihana makai o ke a
kulanakauhale, a i hakalia wale no
kona waiho aku i ka oihana ana i paa
ai no no makahiki loihi,, i ka huli hoi
mai o ka Makai Nui Rose mai kana
huakai aku nei no Amerika
WAKINEKONA, Dec. 21 Ua koho
ia e ke keena oihana mahiai i keia
la he 15,193,000 bêla pulupulu ke emi
iho ana o ke oo pulupulu o ka 1921
âme 1922, ka huila emi loa mai ka 1900 mai.
HOOLAHA LULU MANAWALEA
Ke hoikeia aku nei ka lohe ma keia
i na lala apau o ka hui kakua a hoo-
kuonoono o na Wahine Oiwi Hawaii e
lulu mai i ka hapalua dala manawalea
no Mrs. Naney Maheloua i make ai
ma ka la 6 o Dekemaba, ame ka hapalua
dala manawalea no Mrs. Kaaihue
Ruff i make ai ma ka la 23 o Dekemaba,
1921, a e haawi ae ma ka lima o
Miss Helen Allen ma kona home
ma kapalama, a i ole ma ka rumi balawai
o ka ahahui.
MRS. MAIKAI KALEO
Kakauolelo moolelo o ka H. K. H. O. W. H.
6484-- Dec. 30, 1921. Jan 6, 13, 1922.
UI NA HIMENI I MELEIA MAI MA
KA LUAKINI O KAWAIHAO
Imua o kekahi anaina kanaka nui
a maloko hoi o ka luakini o Kawaihaio
i kauluwala i ua kukui uwila i haawiia
mai ai kekahi mau himeni nani lua
ole e peli ana i ka hanau ana o ka
hoola o ke ao nei ma ka ahamele a
na opio o ke Community Service League
o ka haawi ana ma ka po Sabati iho nei.
He ahahui o na opio i kukuluia ae
he mahina aku nei i hala, a o ka lua
iho la keia o ka haawi ana o keia
ahahui i kekahi ahamele o keia ano,
o ka manao nui no ma keia hana i hoouluia
ae ai o ia ka hoonui ana aku i na
hana pili hoomana a e huki nui ia
mai ai hoi na opio oloko o keia kula
nakauhale iloko o na hana o keia ana.
Iloko o keia ahahui he mau opio kane
a mau opio wahine laeoo wale no ma
nei mea he ike himeni, he mau talena
waiwai hooilina i hanau pu ia mai
me lakou, a no lakou hoi na leo i
kupono e kaena ae he ku maoli no i ka
nani e waiwai ai ka hele ana ae e hoolohe,
a no ka mea, ua haawaiia mai na
mea e maona ai ka uhane, a oiai ia
ahahui e mele mai ana i na himeni
i hoomakaukauia aole hookahi o ka
põe ike himeni e noho ana maloko o
kela anaina e nele ka haawi i na mahalo
no ka piha i ka hauoli no ka lohe
aku i na leo nani mai na kileo like ole mai.
Na Mrs. Hall i wehe mua i ka ahamele
ma o kona himeni ana mai i kekahi
melee "the Prohpesy". Ua lohe
mau ia ko Mrs. Hall himeni ana ma
na ahamele i haawiia mamua aku nei,
a me he mea la ma ka ahamele i haawiia
ma ka po Sabati iho nei ka mua
loa a o ka helu ekahi no hoi o kona hoike
ana mai i ka nani o kona leo; ma
kahi o ka nahenahe he kohu hanehane,
a ma kahi hoi o ke kiekie he kani
me ka hoonou ole, ua pii me ka mai
kai a hoi iho me ka maikai.
O ko Mr. Samuel toomey leo tenor
kekahi mea mahalo nui a ke anaina
oiai oia e mele ana i ka "The Gaspar"
kekahi o na magoi. Poha maikai kona
leo, a ua himeni mai na hoi oia me
ka manao hoihoi a e hoike ana i ke
ano ohohia a me ke kanalua ole ke
olelo ae ua helu pu ia oia ma ka
papa o na kanaka leo tenor maikai
maloko o Honolulu i keia la a me keia
mua aku.
O kekahi mea mahalo nui a ke ana
in a o ia ka leo kane o Mr. Kamakau
oiai oia e himeni mai ana ma ka mea
e pili ana ia "Herode" ke alii. O
he nani kona loe kane a oiai oia e himeni
mai ana i na mea e pili ana ia
Herode, he ku i ka hauoli a ua pili
pono no hoi na olelo i hakuia i ka manao
âme na hana a pau a kelii!
O kekahi mea mahalo nui ia o ia
ka aleto solo o Miss Lydia Kawaianui
oiai oia e himeni mai ana i ka "The
Virgins Lullaby". he ku i ka nahenahe
âme ke alpha ke lohe aku i kana himeni mai.
O ka poe leo solo maikai iloko o keia
ahahui a na opio o ia keia malalo nei
Mrs. Charles L. Hall. Miss Violet Perry,
Mrs. Chilton. Miss Lydia Kawanui, Miss Holt, Mr. Samuel Toomey,
Mr. Kapohakimohewa, Mr. Samuel Kaalouahi,
Mr. Kamakau, âme Mrs. Henry Kaeo.
Ma na himeni apau i meleia mai
ua komo pu mai na leo solo apau e
kakua i ka himeni ana me ka nani
maoli. O ka nani o ko lakou mau leo,
ka huante pu iloko o ka lakou himeni
ana me ke ohohia he mau mea e hoike
mai ana i ka nui o ka manawa i hoomaamaa
a i ao ai lakou mamua o ke
ku ano i kahua ola, a ma ia po iho
la i uniki ai ka lakou mau hana o
ke ao ana no na hana o keia po ano
nui iloko o ka makahiki me ka holopono loa.
Ma na himeni i meleia mai e kela
ahahui he mea maopopo loa i ka nana
aku, ma o no hana la a kela ahahui
e lilo ana na halawai hoolauna haipule
i mea waiwai nui no ko Honolulu mau
chini ma nei mua aku.
UA HAALELE MAI O MRS. HILDA
L B. TECHERA I KELA OLA ANA.
ma hope iho o ke kaa ma'i ana no
kekahi manawa i hala aku ua haalele
mai la o Mrs. Hilda Ihilani Burgess
Teehera i keia ola ana ma ka hora 3 o
ka auwina la poakahi nei maloko o ka
halema'i moiwahine, ma hope o kona
kahaia ana.
Ma ka hora 9 o ke kakahiaka poalua
nei i kauia ae ai kona kino wailua
no ka ike ana iho o na hoaloha ame na
makamaka i knoa helehelena no ka
manawa hope loa maloko o ka hale
kupapau o Mr. Williams ma ke alanui
nuuanu. Ma ka hora 3 o ka auwina
la i malamaia ai kona anaina haipule
e ka Rev Akaiko Akana ke kahu o
wakaiahao. a ma hope o ka pau ana
o ia anaina haipule ua laweia aku
knoa Kino no ka hale puhi kanaka ma
nuuanu no ke puhi ana i knoa kino, a
o kona lehu ua kanuia aku ma ka ilina
ohana ma nuuanu.
Ua hanauia o Mrs. Teehera ma
Honolulu nei a iaia i moe aku la ua piha
iaia ha makakhiki he 47 o ke ola ana ma
eia ao noa a moe aku la iloko o ka
maluhia. He kokua puuku oia no ka
Ahahui Kaahumanu mai ka manawa
mai o ka hookumuia ana o ia ahahui i
ka 1905 ahiki i ka 1912, a mai ia manawa
mai i lawe ae ai oia i ke kulana
puuku no ia ahahui ahiki wale i kona
moe ana aku la.
Iaia i hala aku la ua haalele iho oia
i kana mau mea aloha he nui mahope
nei e kumakena aku non, oia kana
kane, Mr. Teehera, he kaikaina oia o
Mrs. Simon J. Aiu ame eha mau kaikunane
oia o Alexander, James. Rodney
âme Harry K. Burgess, a mawaho
ae o lakou he mau moopuna a mau keiki
lehulehu me na makamaka a mau
hoaloha lehulehu. Aohe a laua mau
keiki ponoi, he mau keiki hanai wale no.
Ka pilo Grafonola Columbia
Maopopo ka wa e pau ai.
Na ka mea hoopaa nona iho e
makaala ia mea nou. Ua hiki
ia oe ke hulahula ahiki i ka huamele
hope loa.
Uku Liilii ke makemakeia
Thayer Piano Co.,
Limited.
148-150 Alanui Hokele
Papa
Na Lako
Kukulu Hale
No ka hoahu ana
i kou wai ma na
pahu wai papa ulaula
o 5000 a 10000 Galani
E hoolakoia aku no
na kumukuai âme
na hoakaka ia oe ke
noi mai
Allen &
Robinson,
LTD.
Honolulu, T.H.
E MALAMA ANA NA PILIPINO HE
KAIHUAKAI
No ka hoomanao ana i ka la hanau
o kauka Rizal, ka mea i kapaia ka
"Makuakane o ke kuokoa o Pilipine"
e komo ae ana na Pilipino e
nono nei ma keia kulanakauhale, ma
kekahi kaihuakai hookahakaha mailolo
mai o aala paka, noloko o ka pa lii,
ma ke kakahiaka o keia la.
Ma hope iho o ka akoakoa ana ae o
ka huakai maloko o ka palii, e
malamaia ai he mau haiolelo, no ka hanohano
o ka mea nona kela la, ma ka
olelo pilipino a ma ka olelo beritania.
E haalele aku ana ka huakai ialalo
o aala paka, ma ka hora eiwa o keia
kakahiaka. me ke ka'i ana ma ke alanui
moi. ahiki i ke komo ana iloko o ka pa lii..
I kulike ai me ka papa hoonohonoho
i pili i kela kaihuakai, ikeia ana he
mau kaa i hoohiwawaia o na apana
lehulehu o Oahu nei, mawaho ae o ka
poe e ka'i ana ma ua puali
Ma ke poo o ka huakai, na makai i
ukaliia aku e ka bana puhiohe o na
koa. na Pilipino mai o ka oihana
kaua, pela ka pualikoa kiai lahui o
na Pilipino a mahope aku o ka poe
e ka'i ana ma na wawae, e komo mai
ai na kaa i hoohiwahiwaia.
Ma ka hora umi ponoi o keia kakahiaka
e malamaia ai na hana haiolele
me himeni maloko o ka palii, malaila
ana ka hana Hawaii, e paani
mai ai i kekahi mau mele no ka hoo
nanea ana i ka lehulehu
Eia o samuel kamaiopili ke noho
paa mai @ maloko @ o ka
hui Union @ i keia manawa
NA KII PAANI!
Ma ka makou kuai Karisimaka i keia wa e haawi
ana makou i na
KII PAANI Apau
Me kekahi kumukuai hooemi kuikawa o
10 PAKENEKA
Eia maanei na mea apau e hoohauoliia ai na kamaiki e laa na pahu
hookani na kii pepe na kii bea nunulu na kii mikini na meapaani,
na pu âme na mea no apau e hoohauoliia ai
no ma ke kumukuai hoemi kuikawa o 10 pakeneka.
E hele mai e ohi i kau mau mea i keia wa
HAWAII SALES CO., LTD.
Nuuani kokoke i ke alanui moi. Kelepona 1933
Ka Pipi o ka Aina Hanai Holoholona o Parker
O eia i'o pipi momona ka pipi maikai hookahi ma ka makeke
ke, a ke kuai hoolilo nei makou, ma ke kumukuai haahaa, me ka hoopono maoli.
Eia keia mau kumukuai malalo loa iho o ko na makeke e ae a
hui pu iho me na kulana maemae e hoohanaia nei e makou ma ka
lawelawe âme k hoahu ana i na i'o pipi, he me pono e lilo k makou makeke i makeke nou.
Pipi Ku Mokupuni------------- 15c o ka lb.
Kulana Aoao o ka Pipi---------15c o ka lb.
Ku'eku'e Pipi --------------------12c o ka lb.
Pipi Palai Iwi Hoehoe----------15c o ka lb.
Pip Palai Uha--------------------15c o ka lb.
Kulana Aoao Koala-------------12c o ka lb.
I'o Hipa Ku----------------------10c o ka lb.
I'o Hipa Ku'eku'e Wawae-------10c o ka lb.
I'o Umauma o ka Hipa----------10c o ka lb.
Waiubaka Maile------------------55c o ka lb.
METROPOLITAN MEAT MARKET
Alanui Moi