Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 52, 30 December 1921 — Page 2

Page PDF (1.72 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no ko

Helena Simoa Lanakila Ana

A I OLE

Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona

--------------

            Oiai o Robaka e noho ana me ka manao pihoihoi e ake ana o ka ike koke aku i na maka a kana aloha, alaila hoi iho ka puuwai a lana malie, e hoi hou aku ka kaua nana ana ihope, he mau hora mamua aku o ka hele ana mai o laua i ka hale kahi a Mrs. Lanakasa ma e noho ana, ia manawa a Mr. Lanakasa i hoike aku ai i kana meahou ia Robaka, oiai laua maloko o ko laua rumi ma ka Hokele Anetala.

            Mahope iho o kona haalele ana iho ia Mrs. Lanakasa i k hale o ka ohana Walaka, ua hoi pololei loa aku la oia no ka Hokele Anetala, a i kona lele ana iho ilalo a haawi aku la i ke kaa lio i ke kanaka malama halelio o ka hokele, hoi pololei loa aku la oia noloko o kona rumi.

            Loaa aku o Robaka iaia e noho mai ana no iloko o ka rumi hookipa ma kahi kokoke i ko laua mau rumi moe, haikea kona helehelena, a e nana ana no hoi i ka ahakanaka e hoi ana a e pii mai ana ma ke alanui, me kona hoomaopopo ole aku nae ia poe, no ka mea, ua lupea loa ia kona noonoo maluna o kekaki mea. No ka hoomanao no keia ia Helena.

            "Ua hoi mai nei ka oe?" i mahamaha aku ai ka makuakane i kona manawa i komo aku ai a ike aku la ia Robaka i ka noho mai. "Nani maoli no ka hukai hookahakaha o keia la, ka huakai hoikeike pua paha ka pololei e olelo ae ai, no ka mea o ia ka manao o kela hoikeike i keia i keia la. Aole au i ike i kekahi huakai hoikeike pua nani mamua elike me ia, a ua nui no hoi ka hauoli i ka ike ana aku ia mea i keia la iho la."

            "Pela no, oraux pu kekahi i piha la i ka hauoli." wahi a ka Robaka pane pokole, me ka mau no nae o ke kulou o kona poo ilalo.

            "Ke manao nei au aole no hoi paha i nele kou ike ana aku i kekahi lede opio e hele ae ana ma ka huakai i nei la iho la, kela lede opio no hoi au i kamaaina ai i ka ike iaia mamua." wahi a ka anakala o ka ninau ana aku. no kona noonoo ana iho o ia no ke kumu o ko Robaka kukule ia manawa, nolaila he oi aku ka maikai nona e pahu oka aku no ia mea imua o Robaka ia manawa. "Ma ka‘u ike ana aku iaia ua oi hou ae kona u‘i i ko kela manawa mua a‘u o ka ike ana, a in a o oe pu kekahi i ike aku iaia, aole anei‘ou manao he lede opio u‘i maoli no oia?"

            O ka Robaka @nea e noonoo ana ia manawa he mea hiki ole ia ke hoakakaia ae, eia nae ma ke ano o kona puoho ana ae i ka manawa i pa aku ai i na olelo a ka anakala, i hiki ai i na anankala ke ike aku aia iloko o Robaka ka makemake nui e ike koke aku i kana mea i aloha ai, me ka hiki pono ole iaia ke hoomanawanui oiai kela manao e hoonaku ana a e nu wale ana no hoi iloko on a ia manawa.

            "E Robaka, aole hiki ia‘u ke uumi iho no kekahi minuke me ka hoike ole aku ia oe i ko‘u manao. Ua maopopo ia‘u kou hoehaehaia mai kela manawa mai no au o ka lohe ana ae no ka mare ana o Helena Simoa me Habati Alekona, aole o oe wale no aka, owau pu kekahi i hookaumaha ia no ka mea, mahope koke iho no o ia manawa ua loaa oe @ ka ma‘i; aohe kumu e ae o kou ma‘i ana no ko lohe wale ana no ua mareia aku o Helena me Habati.

            "Aole hiki ia‘u ke huna hou iho i ka mea oiaio mai ia oe mai, a e pono no oe e lohe aku ia i nei manawa; aohe kumu e ae o ko‘u kaili ana ia oe a lawe pu aku me a‘u i na aina e, no keia kumu wale no, aohe o‘u makemake o Helena kau wahine e mare aku ai; ua manao au ma keia holo aku mei a kaua i na aina e e loaa ana la kau wahine, e halawai aku ana la oe me kekahi wahine opio waiwai ma na aina e, he wahine opio au e makemake aku ai a i kupno hoi i kou kulana, eia nae, ua hoohoka loa ia mai ia manao ana o‘u, no ka mea, aohe whaine kupono i loaa aku nau.

            "I nei manawa, ua makaukau loa au e kukuli iho mamua o olua a elua a haawi aku i kuu ae o Helena kau wahine e mare aku ai, a e noi pu aku no hoi i ka olua huikala ana mai ia‘u. me ka paa o kuu manao e hoike aku ia olua i ka manao huna iloko o kuu puuwai, a e noi aku i ka olua huikala ana mai ia‘u. Eia nae, mamua o kuu hana ana aku pela, e hoomama mau aku au i kou noonoo ma o keia hoike ana aku ia oe i keia mea oiaio loa, o ke kaikamahine au i aloha ai a e aloha nei no paha, pela kuu ike aku, aole oia i mareia, elike me ia a kakou i lohe ae ai."

            "O, e anakala;" wahi a Robaka o ka puoho ana ae, me he mea la akahi no a ala ae la kona hiamoe, a ku koke ae la no hoi launa o kona mau wawae ia manawa, me ka mohala maikai ae la o kona nanaina a he hauoli no hoi kona a ka anakala e nana aku ana: "Aole anei o Helena i mareia? alaila aole anei oia o Mrs. Alekona i keia la?"

            "Aole loa; mamuli o kekahi haawina laki, i ka manawa e aneane loa ana laua e hoohuiia, i hiki ole ai ia laua ke mare, a ma ia loaa ana o ka ike i ka manawa hope loa i hoopakeleia i kona ola ame he mea la o kou pu no paha kekahi."

            "O, e hoomaikaiia na Lani!" wahi a Robaka o ka hooho ana ae, me ka puili ana ae o kona mau lima a leha ae la kona mau maka iluna. "A eia nae," wahi hou ana, he nuhou no kena au la i hoike mai i oi loa aku ka maikai mamua o ka mea oiaio ka nana iho," wahi hou a Robaka," alaila, haule hou iho la oia iluna o ka noho ana o ka haalele ana iho a ku ae ai iluna.

            "Heaha ka mea i pau ai kela mare o laua. oiai ua makukau loa hoi ko laua mareia aku?" wahi hou a Robaka, me ka haikea ana ae la o kona helehelena.

            "E hoakakaia mai ana ia me a pau pono ia oe mahope aku; elike me ka‘u i lohe mai ai hookai no kumu o ko Helena manaoia ana e mare aku me ua o Habati, mamuli noia o ka halawai ana o laua me ka makuahine me na haawina pakalaki o ka manawa, a o ke kumu i hoopauia ai o kela mare o Helena me Habati mamuli no ia o ka ikeia ana o kekahi hana kolohe ma ko Habati aoao, ua ikela i ka manawa e aneane loa ana e hoohuiia o Helena me Habati, oia ko Habati kupono ole e mare me Helena, o ia ke kumu o ka pau ana o ko laua mare.

            "O kekahi mea hou a‘u e hoike aku ia oe, a o oe wale no ke ike iho ia mea i nei manawa, ua loaa mai ia‘u ka ike maloko o hookahi hora ame hapa i hala aku nei o ke kai kamahine au i aloha ai a i kamaaina ai no hoi mamua, o ia o Helena Simoa, aole oia he mea okoa, aku, aka o ka‘u kaikamahine ponoi no ia."

            Alaila noho ae la o Robaka a pololei iluna o kona noho, a nana pono mai la i kona anakala me ke kahaha, o na olelo apau a ka anakala o ka hoakaka ana aku la iaia‘aneane loa ia e manaoio ole mai.

            aka nae, o ke kanaka e ku aku ana malaila mamua on a me ka helelena haaheo a hauoli ma kona mau maka, me ka lamalama o kona mau maka me he mea la ua lanakila oia ia minuke maluna o na manao kanalua apau, he mau hiona hoi o kona anakala ana i ike ole ai elike me ia mamua, na ia mau ano on a i hooiaio aku iaia ia manawa, o na mea apau a kona anakala i hoakaka aku la he mau mea oiaio wale no e loaa ole ai kekahi manao kanalua iloko iho on a, a ua hoike pu aku hoi kona anakala i ka mea oiaio wale no, me ka hoihoi pu o kana kamailio ana no ka lilo o kana niau mea o ka hoakaka ana mai he mau mea ano nui a waiwai.

            "Ea, a Anakala Hale, hookahi a‘u mea e haohao nui nei a o ia no ke kumu o keia ninau aku a‘u ia oe, a o ia keia i mai nei oe he kaikamahine o Helena nau eia nae hoi ka‘u mea haohao nui, aohe au manawa iki i hoike mai ai ia‘u mare wahine oe a ua loaa kau kaiki," i ka manawa keia i loaa ae ai ia Robaka ka manao koa e kamailio mai ai i kona anakala.

            "Ua pololei ia haohao ana ou, a eia ke kumu aohe o‘u makemake e ike oe i ia mea, aole o‘u makemake e hoike iki aku ia oe, ia‘u ke huna hou iho no kuu manao o kuu hoike aku ia oe ia mea o ia ka mea e hoopa@ia ae ai o kou mau manao pohihihi.

            "Ke hoomanao la no ane oe i ko manawa i noi mai ai ia‘u no ka hoopalau ou me ia a ninau pu mai ai oe ia‘u in a he wahine kekahi a‘u o ke alona ana mamua?"

            "Ae, ke hoomanao nei au ia, a i lilo ai hoi ia ninau ana aku au ia oe i mea nou e aneane loa ai e uwe, a ua manao iho nae au no kou hoohoka ia ana paha eia wahine au i aloha ai ke kumu o kou kaumaha ana i ole he mea paha kekahi nana i keakea mai ia oe mai ka mare ana aku ia wahine au i aloha ai," i pane aku ai ke kanaka opio me ka poniuniu o kona poo no kana mau mea o ka lohe ana ia manawa mai kona anakala aku.

            "E Robaka, aole, ua koho hewa oe ua mare aku au i ka wahine u‘i loa a‘u i ike ai, a o ua wahine la oia no o Mrs. Simoa, a mahope o ko maua mare ana a hala he makahiki a oi iki, ua kaawale au mai iaia mai, mamuli o kekahi manao kuhihewa a ua hoino aku au iaia me ka hoohaahaa pu i kona kulana maikai a no ia kumu ua haalele mai la oia ia‘u a hele mai kuu alo aku, a huna iaia iho me kekahi mau wai o Nu Ioka me ka ike ole ia e kekahi mea o kuu wahine no ia, a mai ia manawa mai ko‘u ike hou ole ana iaia ahiki i keia la iho la. E hoike aku ana au ia oe i na mea apau mahope aku aole i nei manawa."

            Alaila hele aku ia ola a ma kekahi noho a noho iho la ilalo ma kekahi aoao mai o ke pakaukau e ku ana alaila, hoakaka mai la i ka moolelo a kakou i maopopo mua ma na mokuna aku la i hala a oia o Robaka e hoolohe aku aka ia moolelo ua hoomahuahua mau ia aku kona kahaha ma kekahi ano, a ua hoomahuahuaia ae hoi kona hauoli ma kekahi ano, a ua hoomahuahuaia ae hoi kona hauoli ma kekahi ano, elike me ia a ka anakala e hoomau mai ana i ka hoakaka ana iaia.

            "He moolelo kupanaha maoli ka keia a‘u i lohe aku la." waih ana o ka noonoo ana iho, "eia ka o kela wahine no a‘u o ke kamaaina ana no ka manawa loihi o ka wahine no ia a kuu anakala o ka mare ana; ea, he moolelo kamahao maoli keia i huai ia ae nei i nei manawa!" wahi ana iaia iho.

            I nei manawa akahi no a maopopo ia Robaka ke kumu o ko Mrs. Elawoka hoahiuhiu ana me ka hoihoi ole mai ia hoohuiia ae ma ka mare. Ia lakou maloko o ke kulanaka@hale o Ela Parisa, a me ka manawa hoi on a i loaa ai i ka ma‘i ua makaala mau mai o Mrs. Elawoka iaia eia nae a mamuli o keia hoike ana aku la a ka anakala iaia i na mea huna apau akahi no a maopopo iaia ke kumu o ia hoikeike ana mai o Mrs. Elawoka i kona mau ano maikai apau, no ke pahele wale ana mai, no ia i ko Mr. Lanakasa noonoo i mea e mare aku ai iaia.

            Ua ike iho no nae o Robaka i kona aie ia Mrs. Elawoka mamuli o ka malama maikai ana on a iaia iloko o kela manawa on a i ma‘i ai, me ia nana ole ae i kana mau mea o ka lohe ana aku la mai kona anakala aku a ia manwa oia i pane mai ai i ka anakala on a

            "Ke hoomanao nei au i na hana maikai a kela le@e i hana mai ai no‘u iloko o kela manawa a‘u i loaa ai i ka ma‘i a ke ike nei no hoi au i ko‘u aie nui iaia no ia lokomaikai ame ia ahonui on a e hiki ole ai ia‘u ke hookaa aku i nei manawa."

            "O, mai hoopau wale oe i kou manawa ma ka noonoo ana aku no ia mea, e Robaka," i pane aku ai ka anakala," a no ka mea he hana wale no ia ana o ka hoike ana mai e ikeia aku ai he manao maikai io kona iloko on a, aka nae, o ia mau hana a pau ana i hana mai ai i mea e ikeai aku ai he manao nui kana i noonoo mua ai a hoolala ai hoi o kekahi alahele ia e hookoia aku ai o kona makemake.

            "O kona manaoio maoli o ia no ke noi ana mai ia"u e kuu keiki n oka hoakaka aku i keia mea ia oe, i kela manawa aole au i maopopo i kona manao a ua makapo no hoi au ia manawa, ina la paha ua hoakaka mua aku au ia mea ia oe aka eia wale no a mahope iho kuu ike ana i kona manao Mr. Lanakasa oiai lakou ma Ela Parisa; ia ka ua hoole aku o Mr. Lanakasa i ka ua o Mrs. Elawoka noi no ko laua i kela manwa@ana i @oi mai ai ia‘u e mare aku me ia."

            "Peha i weheia ae ai kou mau maka a ike aku oe i ka mea huna iloko on a?" wahi a ka Robaka ninua. "Pehea oe i manao ai ua hana mai o Mrs. Elawoka no ka loaa aku o ia hopena elike me ia au o ka hoakaka ana mai la?"

            "Aohe o‘u makemake e hoike wale ae i keia mea malalo o kekahi mau kumu, aka nae, oiai o kaua wale no maanei a ke manao nei au e hiki ana no ia oe ke huna, nolaila ke hoike aku nei au, ma kekahi po, ia kakou ma Kalaka@a, ua noi mai la oia ia‘u no ka mare aku me ia."

            "Kupunaha no ka! Ua maopopo no hoi iaia he kanaka oe i mare wahine a pehea la oia i noi mai ai ia oe no ka mare aku me ia?" wahe a ka Robaka ninau me ke ano pahaohao.

            "Ua manao oia ua oki au me Makaleka, a in a aole au i kaawale mai ia Makaleka mai, alaila ua manao oia he hana hiki wale no ia ia‘u ka hookaawale ana mai ia Makaleka mai, ma o ka hookomo ana kau i kekahi hoopii okimare.

            "Eia nae, i kuu manawa keia i hoike aku ai iaia aole o‘u makemake e hookaawale ia‘u mai ka wahine hookahi wale no a‘u i aloha ai me kuu uhane apau, a e mau ana no hoi kuu aloha ame ka hoomanao mau ana nona a o ka wahine hoi a‘u o ka hula ana ma ke ao me ka manao e loaa aku oka ia‘u ua hookuhau loa ia aku oia ia manawa me kona piha pu i ka hilahila.

            "O ia kekahi kumu nui o kona haalele ana ae i ka huakai a kakou a hoi mua mai la i Amerika nei me ka kaikamahine me Makoli, a o kekahu kumu nui o ia hehu koke ana mai i ka hoi, o na dala ana apau i hoomoe aku ai me kekahi mau hui hoopukapuka dala ma Amerika ua pau loa i ke poho, a oiai he mau wahi dlaa no koe me ia ia manawa i lawa no ko laua mau hoolilo e hoi mai ai, aohe on a makemake e noho ai a hookahi ko kakou hoi pu ana mai, no kona maka‘u o pau loa kana mau dala ia manawa ahiki ole i Amerika nei, pela iho la laua i hoi mua mai ai.

            "Eia hou, aole au i maopopo iki i kana mau hana epa a poholalo no ka imi ana e hookaawale ia‘u mai kuu Makaleka mai i keia la iho la no i loaa mai ai ia‘u ka ike no ia mea a i hoike aku au ia oe aole hiki i na huaolelo ke hoakakaia ae no ka nui o ko‘u hoowahawaha me ke konakona nui i kela wahne. Aole o‘u makemake e launa hou aku me ia, oiai nae, ua ike no au i kona malama maikai ana ia oe i kela manawa ou i loaa ai i ka maʻi a eia nae i hana wale mai no oia ia hana no kona manao e hookoia aku ana kona mau iini e kaua mahope aku, a ua ikeia ia manao on a mahope mai, a i hoo@okaia aku ai hoi e a‘u.

            "Eia hou, ua loaa ia‘u ka manao e kuai i home nona in a nae e manao ana o Mrs. Satevana he mea pono ia e hapaia no ka hoopakele ana ae iaiia mai ka uku ana i ka hoolimalima pii o kela hale ana e noho mai nei, a no ka mea ke loaa nei no ia‘u ka ike i nei manawa aole i nele kona halawai me no popilikia he nui, a i uku hoi ma ko kaua aoao no ka maikai ana i hana mai ai, ea, o keia iho la ka‘u o ka noonoo ana, aka nae no kekekahi manawa ma nei hope aku e noonoo hou aku ai au no mea."

            "Pela no ko‘u manao, aka e pono no paha e ohi no oia i ka hua o kana mea i lulu ai o ia iho la no ka hopena e loaa iaia mamuli o kana mau hana lapuwale," wahi a Robaka. "Aole au i lohe iki i kekahi hana lokoino ana i hana ai elike me keia au hoakaka mai la."

            No kekahi manawa ko laua kamakamailio ana no na hoikeike pua o ia la, a i ke kani ana mai o ka hele no ka aina ahiahi, iho like auku la laua ia ka haleaina malalo me ko laua mau helehelena ia manawa me he mea la he mau ola hou loa i like ole me mamua aku ko laua ia manawa.

            Mamuli o ko Robaka piha i na manao like ole, mai ke kaumaha ae a i ka hauoli a mai ka manaolana poho ae hoi a i ka olino ana mai o ka manaolana hauoli, elike me ia i hoike koke ia mai la iaia e kona anakala, ua ono ole iho la oia i ka ai. Hamu liilii wale iho la no oia me ke kiko ana i kela ame keia ai e waiho ana, a ma ka niele ana i kona anakala ka hapanui o kona manawa oia ai ana @ laua, a o ka pane no hoi ka ka anakala ma kona aoao.

            Ua loihi wale ia noho ana a laua maluna o ke pakaukau, a e ane ane aku ana no hoi i ka manawa hope loa alaila ninau ae la o Robaka:

            "Ea, alaila e lilo ana o Helena i kaikua hine hanauna no‘u, no ka mea, elike me ia au o ka oleleo ana mai nei o ka'u kaikamahine ponoi no ia!"

            Aka mai la o Mr. Lanakasa a i mai la: "Mai hookaumaha i hou noonoo no ‘ia lilo ana o Helena i kaikuahine nou, a @o ka mea, o ko makuahine nanai mai oe, he kaikuahine hapa wale no oia no‘u aole oia he kaikuahine no‘u mai ka pahu ame ke ki hookahi mai oiai nae, ua like no ko‘u aloha iaia me he mea la he kaikuahine ponoi loa oia no‘u na na makua hookahi, a ua like hoi ke koko e holo ana iloko o ko maua mau aakoko. Ua hana loa au ia mea oiaio iloko wale iho no o‘u me ka hoike ole aku ia oe, a no ka mea, o kuu iihi ame kuu makemake nui e ike iho oe na‘u ponoi no oe mailoko aku o‘u."

            "O kou ano mau iloko no hoi ia, e Anakaka Hale, ua hoike mau mai oe i kou lokomaikai me ka puuwai hamana in na mea a pau, a ua hana aku no hoi oe i na mea maikai iloko o na la apu o kou ola ana, aole no hoi i hoike i hou lima hema i ka mea a kou lima akau e hana ai, e loaa ole iho ai kekahi hoohuoi," wahi a ke kanaka opio," me ka loaa iho la o ka maka i kona uhane.

            I ka pau ana o ka laua ai ana ua hoouluhua mau ia oia no ka mea aole oia ame kona anakala e hele koke ana i ka hale o Mrs. Foasai ahiki mawaena o ka hora ewalu ame eiwa o ia ahiahi. I kana noonoo oho ia manawa me he mea la aole ia i manaoio no ka nuhou i hoikeia mai ai iaia ahiki i kona apo ana ma ia Helana iloko o kona mau lima a lohe aku i kona elo e olelelo mai ana o ia mau no kona aloha iaia a aole no hoi oia i hoololi i kona manao ame kona puuwai mai ka haawi ana mai iaia.

            Aole o Helena i mare! Ma kona manao iho ia manawa me he mea la aole oia i manaoio i ka manao o ia huaoleleo ahiki ia manawa, aole o Helena i paa malalo o kekahi aelike a e lilo koke ana oia i wahine nana, a no ka mea aohe mea nana e akeakea mai i kona lilo ana nana e houlolohiia ai ko laua mare ana.

            O keai no kana e noonoo ana i ka manawa ana el pii aku ana ma ka alanuipii o ka hale o Mrs. Foasai a i ke kau ana aku iluna huli aku la i kahi o ka rumi hookipa uuku i hoikeia aku ai iaiai malaila oia e hui ai me Helena.

            Aole i pihai iai elima minuke o ia noho ana iho ana lohe aku la oia i ka nehe mai o kekahi mau kapuai wawae maloko o ka holo alaila hoomanao iho la oia ua pololei io ka mea i hoikeia mai ai iaia, a he mau sekona no hoi ma ia hope iho, komo ana no o Helena a pani hou aku la i ka puka mahope on a.

            He lolo keokeo ko Helena e komo ana ia manawa elike no mea ia a ua Robaka o ka ike ana aku ia Helena e kau mai ana iluna o ke kaalio me Hete Walaka ma ia auwina la, koe ka papale eleele.

            He nanakea ko Helena helhelena ia manawa e hoike mai ana oia no ka pa ana a ka ino nui maluna on a nana i hooluliluli iaia i o a ianei i na la mamu aku, aka nae, ma kona mau maka e hoike mai ana aia ke aloha haanipo, ke aloha welawela ke aloha kupouli iloko mau o kona puuwai me he mea la ua poloki i ke aloha no kana mea hookahi wale no i hoohiki ai a iaia e noa ai ke kapu a ke lii a e pana ana ahoi kona puuwai kupaa ame ke oiaio nona wale no.

            Ia ike aua aku a ua o Robaka i ke komo ana mai o Helena, alaila ku ae la oia a hele mai la he mau kaina wawae kuakaikahi imua a apo aku la ia Helena iloko o kona poli, a hooho ae la i na nuaolelo i maa mau i hka manawa e halawai ae ai na mea aloha oiaio elua:

            "O e kuu aloha!" i hawanawana iho ai oia me ka leo ha‘uha‘u uwe, alaila law aku la ia Helena a hoonoho ino la maluna o ke koki, a malaila laua i hookahe aku ai i na waimaka o ke aloha ame ka hauoli i awili pu ia no kekeahi manawa no ka hauoli nae ka oi aku no ko Helena maha hou ana iloko o na lima o Robaka, a pela no hoi me Robaka, no ke komo hou ana mai o kana mea aloha iloko o kona poli ka mea hoi nani i hoonaluea i kona noonoo no na manawa aku i hala a ma ia manawa i hooiaio pakahi ai kela ame keia ia laua iho aole loa laua e hookaawale hou ia ana ma ia hope aku.

            Oiai laua maloko o kela rumi kapu o Ehakamanao ua huai ae la kela ame keia pakahi o laua i na mea huna iloko o laua iho e hoike ana no hoi kela ame keia i kona moolelo mai ko lana manawa mai o ka halawai hope loa ana ahiki ia hui hou ana e hoike ana i na haawina ehaeha hoopilihua noonoo o na ano like ole a ua hala ia laua he manawa loihi ma ia hoike ana a laua i ka laua mau moolelo pakahi.

            Ma kahi a Robaka e hoakaka ana no ko Makoli hoao ana e lilo aku oia nana ma ka mare a pela hoi me ka moolelo hoopunipuni a ua o Makoli o ka ohike ana aku iaia, he moolelo me he mea la ua hoiekia aku iaia maloko o kekahi mai leka, o ka mea oiaio nae na ua o Makoli poni no ia mau leka o ke kakau ana o ia hoi kela moolelo e pili ana i ka mare o Habati me ua Helena.

            "Aole au i kakau aku i kekahi leka o ia ano iaia." wahi a Helena." nana wale iho no paha ia leka i kakau no ka mea, ke hoomanao nei au i kekahi leka ana o ke kaku ana mai no kona makemake nui ia oe, me kona hoike pu mai i kou hoopipili mau aku @aia, a ua manaolana oia no kou lilo aku iaia.

            "Mahope mai o kela manawa ua hoopau loa au i ko‘u kakau leka hou ana aku iaia, Aole no ko‘u lili iaiai a i ole manaoino paha, aka no keia kumu no ua naha koke ko‘u puuwai i ka manawa a‘u i ike ai ia leka ana no kuu ike ana iho ua lilo kou puuwai ia Makoli a ua haalele mai oe ia‘u i ke anu a e hoike aku no au ia oe i ka mea oiaio loa i nei manawa ua like me kekahi hui e houia @ai ana i kuu puuwai ka hoomanao ana ae a i ole ke lohe aku paha ua lilo aku kou alona iaia."

            "Pehea la i loaa ai ka ike ia Makoli no ka mea e pili ana i ka Alekona mau hana, a pela hoi ka la ame ka hora?" wahi a ka Robaka ninau me ke kahaha loa "Me he mea la he holo leka mau no ka paha oia me Habati i loaa ai kela ike iaia, oia ka‘u e makemake nei e ike," wahi hou ana. "Ua puni maoli no au i na hana hoopunipuni a Makoli no ka mea ua heluhelu mai oia i kekahi leka i like loa ka limakakau me kou."

            "Malia paha ua mahui iki no oia i kekahi mea mai ko anakala aku," wahi a ka Helena hoakaka oiai oia i hoomanao iho ai no ka mea e pili ana i ka holo leka mawaena o Mr. Lanakasa ame Habati Alekona a oiai o Makoli e pili mau aku ana me Mr. Lanakasa aohe no paha e nele ana kona lohe mai i kekahi mea mai iaia mai e ike iho oe i keia he kuapkako o Habati la noloko o ka hui a Mr. Lanakasa ma Nu Ioka."

            "Pela io paha," ahi a ka Robaka pane," ia nae aole wahi huaolelo hookahi a Mr. Lanakasa i hoike mai ia‘u no ia mea in a i ike oia i kekahi mea e pili ana iaia. Eia nae ma ko‘u manao iho aole no paha oia e hoike mai ana ia mea ia‘u no kona ike i ko kaua pili mau ana mamua. Ea e Helena, no keaha kou kamailio mai no Mr. Lanakasa me ke ano aohe on a pili ia oe, e ake no oe e olelo mai 'koanakaia', aohe hoi ou oleleo ae kuu makuakane. No ke aha kou mea kamailio ole ae pela?" i ninau ae ai o Robaka no kona makemake e ike i ko Helena manao.

            Naholo ae la ka ula ma ko Helena mau papalina a pan@ ae la me ka leo malie loa," i ka‘u nani iho he mea kupanaha no ia he mea kamahao loa."

            "Heaha hoi ka mea i kamahao loa ai? Aole anei oe i ike iaia i nei manawa? Ina pela alaila ua alunu maoli ka au i ko‘u aua loa ia oe iluna nei aohe hookuu aku ia oe e iho i ka halemalao e ike aku ai iaia. Ina hoi ha e oluolu oe e iho pu ae kaua ilalo, i ike aku oe iaia na‘u oe e hoolauna aku iaia."

            "Aole--aole hiki ia‘u ke ike aku iaia i keia po e Robaka," wahi ana, me ka hoomamao ana aku iaia mai ia Robaka aku.

            "Ea, ke manao nei au aole i pau kou manao nohohua no Anakala Hale, pela ko‘u ike aku ia oe i nei manawa me he mea la oia, mau no kou inaina nona no kana mau hana hoehaeha i kou makuahine o kela manawa i hala aole anei oia ka mea oiaio?"

            "Aole o ia wale no, e Robaka, aka, na hoao pu oia e hookaawale ia oe mai ia‘u aku!" wahi a ka Helena pane pokole.

            "Ae, ua maopopo ia‘u ia mea i keia auwina la iho la no i hoike mai ai oia ia‘u i ka mea oiaio oia hoi ua manaolana oia e loaa ana kekahi wahine waiwai a kupono na‘u i kupoono i kona makemake ma na aina e a makou o ka holo makaikai ana aku nei a o ia no hoi ke kumu o kona lae pu ana ia‘u i kaawale ai au mai ia oe mai, a eia nae ua kauhama loa oia i nei manawa no ia hana ana ana pela, a ua hoike mai oia ia‘u me ka oiaio loa no kona kaumaha loa a ua makaukau loa oia e mihi mai imua o kaua. E hiki ana no anei ia oe ke huikala aku iaia e Helena?"

            "O pehea, e hoike aku anei au iaia in a mea apau?" wahi a ka Helena ninau me kona paa ana ae i kona umauma kahi no ana e huna ana i ka leka me ke kelekalapa a Mr. Lanakasa o ka hoouna ana mai ia Habai a i loaa a hoi ia Mere, a o Mere mai hoi a iaia oiai no ia leka ame ke kelekalapa e waiho ana maloko o kona poli ia manawa no kona hopohopo no in a e waiho mau ana ia mau mea maloko o ka pahuume malia e loaa ana paha auanei i kona makuahina ia mau mea ua @una malie no oia iloko wale iho no on a me he mea la ua hawanawana iho la kekahi mea ma kona pepeiao a i ole ua ike iho la no kona lunaikehala ia manawa in a no kona hoike ae ia leka ame ke kelekalapa e ike ana o Robaka i na mea apau a malia o lilo ia i mea no Robaka e hoowahawaha ai i kona anakala oiai ua nui kona aloha ame kona paulele maluna o kona akakala ua liekoia iaia me he makuakane a makuahine la i kona manao no ka mea, o kana mau mea apau e makemake ai ua hooko wale ia mai no e kona anakala ma ua mea nae a pau i ku i ka pono.

            No ko Helena mumule loa ua loaa iho la ia Robaka @e kaumaha me kona ike oke‘aku nae aia iloko o Helena ia manawa kekahi manao walania loa e uumi ana iloko wale iho no on a ia manawa.

            "E Helena, kuu mea aloha o Anakala Hale kekahi o na kanaka oluolu, lokomaikai a phina aloha loa, i hoike aku au ia oe, oia kekahi o na kanaka maemae loa ma ka olelo ame ka hana a pela hoi maloko o kona puuwai, aole hiki ia oe ke ike aku i kekahi kiko eleele maloko on a. Aole na@ au e olelo aku ana ia oe ua hemolele loa ma keia ao, o ke Akua wale no? Ma ka mea maopopo loa he mau hana kuhihwa a hemahema no kekahi ana i hana ai, aka nae, aohe nae paha i hiki aku i ka hapanui o na hemah@ ma a kekahi kanaka ko‘iko‘i i hana ai, elike me kona k@lana."

            Alaila, hoakaka aku la oia i na hana maikai lehulehu a Mr. Lanakasa o ka hana ana, o ia hoi kona kokua ana aku i ka poe ilihune, ka haaei ana aku ma ke ano manwalea i puu dala nui no ke kokua ana i ka poe nele a hu@ maoli, a pela hoi i ka poe nawaliwali me ke kino a ua lehulehu no hoi kana poe i hoopakele ai mai ka paa ana aku maloko o ka halepaahao ma o ke kokua ana aku i ka uku o na loio no k ekupale ana i ka poe i opea wale ia e ke kanawai a ua hoopakeleia ae no hoi ka lehulehu mai na poino ae he nui mamuli o ko Mr. Lanakasa komo kino ana e hana ahiki i ka pakele ana o kekahi mau ohana lehulehu a pela me kekahi mau hui.

            Ua hoolohe mai la o Helena i ka Robaka mau hoakaha apau no na ano maikai apau o kona anakala aka nae, i k@ Robaka manawa keia i noi hou aku ai iaia e iho laua @ ka hale maialo e ike aku i ka makuakane, ua @eke hou aku la oia.

            "E Robaka e oluolu oe e huikala mai ia‘u aole hiki ia‘u keike aku iaia i keia po no kekahi wa aku," wahi ana me ka nanakea loa o kona helehelena ia manawa.

            "Paa no ka noi kou manao, aka, oiai o kou kuleana @ ia, no laila ke hooki nei au i ko‘u manao koikoi wale aku nau no ia e noonoo no ka manawa kupono au e ike au @ iaia, " wahi a Robaka o ka pane ana aku.

Mokuna XLVII--Ka Bele no ka Mare.

            Ua hala ka hora umi-kumamakahi o ia po i ka mawa@ i haalele iho ai o Mr. Lanakasa i kana wahine a hoi a@ la no kona hokele e noho ana.

            "Aole au hoohaunaele aku ana ia Robaka ua hiki oia e nanae ana me ka mea ana i aloha makawelawela ai, aka nae, ma ke kakahiaka nui o ka la apopo e hiki hou mai ana au, a ia manawa au e koi ahku ai i ko‘u ohana apau @ hookahi wahi o kakou e akoakoa ai, oia hoi in a e hiki ana ia‘u ke hoomakaukau no ia wahi a kakou e hui like ai oiai nae, he hana nui no ia no ka mea, ua piha na hokele apau i ka poe makaikai o ka hele ana inai na wahi like ole ma@ ka aina no ka la kulaia i hala iho la i keia la. E hoea niai ana au ianei ma ka hira umi o ka la apopo."

            He hapalua hora ma ia hope iho, haalele iho la no hoi o Robaka ia Helena a hoi aku la no kona hokele kahi ana e noho pu ana me kona anakala, a elike no hoi me ka Mr. Lanakasa o ka olelo ana iho i ka wahine e hoea hou mai ana oia ia hale ma kekahi kakahiaka nui e, pela no hoi @ Robaka o ka hoakaka ana iho ia Helena

(Aole i pau.)