Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 52, 30 December 1921 — He Moolelo no PITA NIKOLA a i ole Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaninana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA a i ole Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaninana

"Aole eu i olelo aku nei i;i oe, e liīo au i hoaloha nou, o kau kamailio ana mai la i kena mau olelo? "Ua ike no au ia mea, aka aole anei oe i manao, e lilo kaua i maii hoaloha? "O ka himeni kekahi o ka'u hana ike loa, ua hoohala au i kekahi mau makahiki, ma ke a o ana i ka ike himeni me hookani piano, malia o hiki iau ke kokua aku' ia. oe, nia ka hoomahuahua ana aē i kou ike himeni, ame- ka' paka ana aku i kou leo. e hooi loa ia ae ai ka maikai!" "fle akamai anei oe ika himeni' wahi a Beka me ka hoike okoa ana mai i kona piha me ka hoihoi. "Ke "kamailio mai nei anei oe i ka mea oiaio, aole he hoopunipuni? "O keia ka mea oiaio loa a'u e kamailio aku nei ia oe, no ka r»ea ua hoonaauaoia au, i kanaka ike hiineni, a hookani piano." v Naila pono Joa mai la o Heka Kamerona ia Nikola, me ka hoihoi o kona mau maka, a no kona pane ole mai nae, kamailio hou aku la 110 o Nikola i ka'i ana aku: "Pehea, aole anei i komo aku kekahi manao iloko ou, e a'o i ka ike himeni?" "Ae, ua noonoo no au i kekahi manawa. pela pil no ho iko'u noonoo ana, e hele.ma ka hana kiionioni, e loaa nui mai ai ke dala ia'u ame ka maalahi loa; e hiki ai ia'u ke kuai i ka'n mau mea nani apau i makemako ai.' "Ae i kekahi manawa. Ile kaikamahine o ka hana pu «nna me a'u ma ka hale hana omole, ka i hele ma ka hai\& kiionioni, he mea lawelawe aku oia, 110 kekahi poe lede; aka iaia nae i hoi mai ai i kela hooilo aku nei, aole o'u makemake i ka mea i hanaia mai maluna ona." Ke pohihihi loa la o Nikola, no ka manao maoli o ka mea a fteka e hoikeike aku nei iaia, 110 ka hopena i loaa. i kela kaikamaīiine, o ke komo ana ma ka hana kiionioni, eia nao, aoie ona makemake e niele wale aku, nolaila hoololi aē I<L oia i ke ano o kana mea e kamailio aku ai, ma ka ninau ana mai: "Peh£a, ua ui-ha anei oe i ka noho ana ma Pohaku Eleele?", "E ui-ha i'o ana au i, ka noho ana o kela wahi, ina he manawa ko'u e noonoo ai, aole nae pela, e paamau ana au i ka hana i na manawa apau h)a, auhea nae oe e Nikola, iiia elike ko'u makaukau i ka ninau ana elike me oe, alaila ua hiki l<ja ia'u ke olelo ae. 6 Kanielā AVeba ko'u hoa e kohu ai." ' * ■ 1 ."Ina ua hoouluhua loa aku au ia oe, ma ko'u noke mau aku i ka niele ea, alaila e huikala mai no oe ia'u." Hoomau aku la no laua i ka hele ana imua, me ko laua iioho haiiiau loa, oiai nae, aia iloko o ka noonoo o Nikola, na mea like ole e hana lav O kana inea mua loa i hoomaopopo Ho kela kaikamahine, ua hiki loa iaia ke makaala nona iho, me ko ia nei hopohopo ole, no ka punihei i na pahele aha mai l-ka poe hoowalewale iaia. . He mau mea lehulehu ka ua o Nikola i makemake.ai e nielē, mai ia Beka, aka nae, mamuli o kona hoomaopōpo ana mai, aole i lpaa aku na ike kuhohonu i kela kaikamahine ma kkeahi mau mea, nolaila, kaohi wale mai la no oia:ia mau mea, me ka hoao ole e niele mai. Nb kekahi inau minuke keia hele ana o laua me ka pane oie ākU o kekahi i kekahi, alaila ua kaa mai la ma ka aoao 0 ;ke kaikamahine opio, ke kamailia ana: . "Ēa, kaiimaha loa paha oe e hapai nei i kena paiki?" "Aole he kaumahai" wahi a Nikola, me ka holoi ana ae i ka hou ma kona Lae. "Pehea, aole nei ke kokoke aku nei leaua i Pohaku Eleele?" "Aole 110 he loihi o kahi i koe alaila hoea aku kaua/aia paha ma kahi o ka mile a oi." No kela pane, hookuu okoa iho la o Nikola i kona paiki ilalo, me ka pane ana aku: "Olelo mua mai nei hoi oe, he hookahi no mile a oi, mai kela wahi a kaua i hoomaka mai nei e hele a hoea aku i Pohaku Eleele, a ke olelo hou mai nei no oe ia mea hookahi no." "lVlalia paha, ua kuhihewa keia kamailio hou ana aku nei o'u, i ka mamao o kahi i koe; aka e haawi mai oe na'u e hapai i ko paiki, ua loihi maoli keia wahi au o ka hapai ana mai nei!" • "Aole, ua hiki no ia'u." alaila lalau iho la o Nikola i ka paiki, a hoololi ae la ma kona lima hema, me ka hoomau ana aku' i ka hele ana imua. "Aole i maa ko ke kulanakuuhale poe i ka lawelawe uo lakou, a o ka mea apiki, aole nui o na kaa ma kuaaina nei, e inaalahi ai ke kaahele ana,' wahi a Bcka me ka minoaka ma kona mau paj)alina, a Nikola nue e hoomaopopo la, he minoaka pahenehene kela iaia, aoie no ona nana aku, ke hookuoo wale la no oia. He oiaio, he keu a ke kaumaha o kena paiki, a ke ike la no hoi oia, ke oi loa aku la ka mama o Beka i ka hele, h<joikaika wale aku la no oia i ka hele ana ma ka aoao o ua kaikamahine nei, me ka i ana aku: "Ina aole oe e ku-e inai ana ea, alaila he hookahi a'u mea 1 makemake ai e ninau aku ia oe, o ia hoi, ua maopopo no anei ia oe ke kumu, o ka maka'u o Mr. lonakana Makuaia?" "Aole i maopopo ia'u, a aole no he mea i maopopo i ke kumu o ka maka'u ana o kela kanaka. mau pule ae nei «keia o kona hoi ana mai no kona home, o ka mea apiki nae, e nohopaa loa ana oia maloko o ka hale i na manawa apau, me kona hemo ole mai iwaho, a oki loa aku hoi ka hele ana e'holoholo. Ma ka'u niea i lolie inai ai, he ike mau ka oia i na Akua lapu hoomaka'uka'u." "Ua ike i'o anei o Mr. Makuaia i na akua lapu?" "Pela ke kamailio a na kanaka; a ua hoolimalima okoa oia i kekahi poe kanaka o keia wahi, no ke kiai ana mawaho o kona hāle i ka po, a he mau makaikiu paha kekahi anrr, o ke kauoha ana, e hoea mai no kela hana kiai, me he mea lrf; e komo pu aku ana oe, ma ke kiai ana' i kela akua lapu!" . "Heaha auanei, aole ia he hana n\ii, o kekahi ia o na, hana maalahi loa!" . ' "He hana maalahi i'o palia, aole paha, aole he mea maopopo ia'u. Aia kuu makuahine hanauna ma kela home kahi i hana ai, oia ka wahine malama hale. Wahi ana, he kii maoli no i ka maka'u ka nolio liana malaila, o ka mea apiki nae, aole he hiki iaia' ke waiho aku i ka noho hana ana ma keh wahi." "Pehea, iloko o ka nui o kela poe kanaka kiai, aole anei lakou i ike ity i kekahi mea?" "Aole a, lakou mea i ike! Ina paha no.ka ikeia o kekahi mea, ina ua hoomamaia mai ko lakou noonoo. Ma ko'u manaoio maoli, o ha mea hiki oleike ikeia aku, o ia na mea kania o ka weli amē ka maka'.u." '

"Ina p?la ihp ia kc ano ca, alaila ua wale no, ka maka'u ana i kekahi wahi mea ano ole loa!" | "O kau paha ia e olelo nei, aia nae oe a hoea aku ilaila,; malia o ka mea ia e hoopauia ae ai kou pohihihi." | "No'u iho, aole o'u maka'u ia mea he akua lapu, a pe- • hea. lie maka'u nae paha oe ea?" i i "Aole o'u maka'u ike akua lapu ika wa ao; aka ma na: mea a kuu makuahine hanauna i hoakaka mai ai, me he • mea la, aia kekahi mea i 01 aku imua o ke akua lap\4, nana.. i hookau aku i ka weli ame ka maka'u ia Mr. lonakana Makuaia." " / • . " | "Healia maoli ka manao o ko makuahine hhnauna, no j kela mea a lonakana Makuaia i maka'u ai?" j "Aoie i maopopo iaia. Aoie no he kamailio wale aku o; Mr. Makuaia. Ua papa loa ia na mea apau, aole e hooko-, koke wale aku ma ka hale o kela knaka, me,ka loaa mua J | ole iaia o kekahi palapala ae mai iaia mai. O, ua hele ma-, [ oli kela kanaka a piha i ka maka'u, a lilo pu no hoi kona ma- j i maka'u, i mea e maka'u ai ka. poe apau e noh'o nei. ma Po-.; haku Eleeie. Ua lilo maoli 'kela maka'u i mea c ano, e ai | c Mr. Makuaia ke nana aku! M f :;ji' . r : „ j "Pehea, o oe pu anei kekahi i komo iloko ō kela maka'u?'j "Aole 110 o'n maka'u maoli,.aka aole o'u makemake i ka j hookokoke aku ma kela wahi, 110 ko'u hopohopo o ku mai auanei i ka poka!" "Heaha auanei kou kumu e ki wale ia mai ai 110 me ke kumu ole?" "O, he nui na pu i hoolakoia aku i na kanaka kiai, niai na pu raifela, ana pu panapana. Ua haawi paa ia kekahi kauolia. ina e maalo ae ana kekahi mea, he kanakā paha oia. a i ole lie uliane lapu paha, e ki aku iaia i ka pu; a ma ka olelo mai a kuu makuahine hanauna, ua hele oloko o ka hale o Makuaia a mokaki na pu o kela ame keia ano. O na kanaka e kiai nei i k'a hale, oia o Keka Wala ame Jese Baraunu, ua | hoolakoia aku laua me na pu, a e hele niau ana kela mau ka- j j naka me ua pu panapana, ame na pu raifela, i ke ao ame, ! ka po." I 'Owai kela kanaka o Keka Wala?" ! ! "He kaikunane' hoahanau oia nou. He ekolu lakou oka 1 | hanauia ana inai i ka manawa hookahi e ko lakou makuahine, | ua make aku nae elua o lakou, a koe mai oia. ; "He Jcairaka:/niaikaij'l'oa .0 Keka Wala, aole au hopohopo j ana nona.j<\ He f m,ea 110 oia i ka ululaau a kona haku, | eia nae T -aoleoonanke i ka hanu ,ana e ulu maikai ai na knmU-, laau; a i hoike e aku 110 au ia oe'ea, ina aole oe e hooko anā i kau liana ma ke ano, e kau ai ka weli i ka poe malalo aku 1 ou, alaila e pau ana oe i ka aimakaia e Keka." I Hene malie iiio la ka Nikola aka, 110 kela mau olela a! Beka. me ka pane ana aku hae: j "Pehea, aole anei ou manao, ua hiki ia'u ke mu-ka aku i j elua kanaka i ka manawa iiookahi?" j Nana mai la o Beka, ia Nikoia mailuna mai o ke poo ahiki \ ilalo o na wawae, aiaiia hoakaka, mai la i kona manao:. "Aole he maopopo iki ia'u, ka hiki pono ia oe, e mu-ka aku i na kanaka elua, 110 ka mea he mau lima kou, i maa ole i ka lawelawe ana i na hana ikaika." rt lle mea oiaio ioa kelif, akā nae, ina e.luki ana i kou mau manamanalima. ke hookani i ka piai*o/jK) na-Jiiora elima, alaiiā, he hoike ana mai ia, aohe mea hiki ole i ko'u mau lima ke hana, i hakalia wale nO i ka loaa ole lie mea. na lakou e hana ai." Hoololi ae la o Nikola i ka paiki ma kekalii lima, a c makaukau ana oia e waiho mai i ninau hou mua o Beka, lohe mai la oia i ke kapalulu aku o kekalii mea ma ke alamii, a ia laua nei o ka hoea pono ana aku ma kahi uakee o ke alanui, akahi no a i|>eia aku ka holo mai o kekahi kaa, me ka hele no hoi a ku ka e'a o ka lepo iluna, a o ia ka Beka o ka pane ana niai: . { ■ "O ke kaa laweieka k«la, he keu aku maoli ka hoi ka lohi loa' i keia la!" Aole i li'uli'u kela kakali ana aku a' laua nei, hoea mai la ke kaa, a pane koke mai la no ke kiakaa, i ka i ana mak: "Ua lohi loa ko'u holo ana mai nei, mamuli o ka poino ana o ka ipu aila. O oe anei ke kanaka o ka lioea ana mai nei ma ke kaaahi 110 Pohaku Eleele?" wahi ana, n«£-. : ka nana āna mai maluna o Nikola. V. [; ; r ., Haawi aku la o Nikola i ka ae.-.iaiW.a i.welie mai ai ke kiakaa i ka puka o ke kaa otomobile no .e kau aku ,ai,,aka ; nae, huii mai la o Nikola ia Beka, a i mai la: "E kau pu mai oe me a'u maluna o keia kaa!" Aohe 110 hoi he hoole ana iho a ke kaikamahine opio, kau pu aku la oia me Nikola, a iloko 0 na sekona helu wale no. aia ke kaa otomobile ke liolo la ma ke alanui, ana o ka liolo ana mai a loaa laua nei. j Mamuli nae o ka inoino 0 ke alanui, ke kuku la ke kaaj iluna a ilalo, aole no'hoi i teihi kela holo ana aku a iakou, kaa-1 liope mai la ka ululaau, a kau aku la ke kaa otomo'bile no kalii | palahalaha maikai o ke alanui, e waiho inai ana hoi kekalii! kula akea, i hele a piha i ka pipi, a ke ike la hoi o Nikola i ke, ku mai ona kauhale nia kalii mamao. . j Ia lakou nei ,i hoea aku.aima:kekahi liale, o ka poe maliiai, e ulu<ana» hoiina ineakanu-mawaho.o ka pa. ku iho la.ke kaa, ine kaulele apa.aku o Beka ilaio,- a liaawi māi la i kona maJialo 1 kerkiakaa/imc!.ka lmawi> 110 hoi o Nikola i kona aloha: He nui aku na kauhale ma kela ame keia aoao o ke alanui, a i ka hoea ana aku o ke kaa, ma kekahi uwapo, me ka huli ana mai o ke kiakaa a kamiailio i kana ohua: "O ke alanui keia e pii pololei ai a hoea 110 ka liale i noho a\ o Makuai, aia iloko o kela ulu paina e ulu mai la; aole e liiki ia'u ke lawe aku ia oe ilaila. 110 ka mea ua kapu loa ka hookokoke ana aku o na kaa ma kela home." "Heaha ilio la ka uku 110 kou halihali ana niai nei ia'u a lioea no keia wahi?" "Ua pau mua i ka ukuia mai, nolaila aole au noonoo ana no ia mea. E pani mai oe ika puka o. ke kaa!" a i hakalia 110 a haule o Nikola ilalo, me kona pani ana aku 110 hoi i ka puka o ke kaa, 0 ka lilo aku la no ia o ka otomobilc, a koe hookahi wale iho la no keia ma ke alanui. ' La napoo aku ka la i kela manawa, a ke ui mai la ka malu o ke ahiahi, aolie a ia nei hooiiakalia ana iho, o ka pii pololei aku la no ia o ua o Nikola, ma ke alanui i kuhikuhiia mai iaia, 110 na minuke elima paha kela hele ana aku ana, hoea aku la oia 110 kekahi puka-pa nui, me na kia pohaku nunui elua e ku ana, a e ku kiai ana hoi kekahi kanaka opior pio, i like no paha na makahiki me ko Nikola, he kino loihi\ kona. me ka hele hoi o ka ili a ulaula, e hoike mai ana, no kona hele nui i ka la, a ma kona ano ke nana aku, he kanaka oia. i loaa ole na hoonaauao kiekie ia. . v . 1 Nana aku Ia o Nikola, maloko aku 0 ka pa, ike aku la oia! i ka maemae o ka malaiwaia ana, e hoike mai aua 110 ka ma- S kaala niau ia o kela pa, e na kanaka hana malalo o ko lakou! haku. . O kela anei ke alanui pololei e hpea aku ai "o ka home o Mr. Makuai.-;" wahi a Nikola i ninau aku ai i ke kanaka opio e noho ana ma ka puka-pa. , _ E oluolu ana anei oe e hoike mai i kou inoa wahi ake kanaka kiai i ninau mai ai, me ka pane polole/ole mai i ka Nil-o-a ninaū iaia. O Nikola ko'u inoa. owau ke kanaka o ke kauoliaia ana ae-nei, e heie mai no ka malama ana i na'ululāau, a mai Nu loH ko īi wahi i hele mai nei, ma ke kaaahi 0 keia la." Ae, o kena ka inoa o ke kanaka i hoikeia mai iau, e hoea mai ana i keia la," i pane mai ai ka mea ma ka puka. me' ke kahea ana aku me ka leo nui i kekahi mea iloko o ka ululaau, ma kahi kokoke ika puka-pa : "Ē Ack\ kii mai e wehe i lea puka-pa!" '

"Ke ano no hoi paha o na kanaka kisaii\ji; aole he kamailio: | wale mai, aka ke nana pono mai la oia ia Nikola, mailuna ! mai o ke poo ahiki ilalo o na wawae, a ke noonoo la hoi o I Nikola, ina paha o kela ke kanaka opio a Beka i kamailio! i aku ai iaia, he kaikimane hoahanau nona; ua pololei ia koho, ; ana a Nikola, 110 ka īnea i ka wa'i hoea mai ai o Ade, lohe, i aku la oia i ke kahea ana mai o kela kanaka i ka inoa o j ! Beka Wala, a ninau okoa aku la ua o Nikola: ! ! "O Beka Wala anei kou inoa?" wahi ana me ka hoike j I okoa ana aku i kona ano hoihoi, no ka maopopo ana iaiā o' 1 kela kanaka. • j , "Ae, o ko'u inoa ia, aka nae, owai ka mea nana i hoike I mai ia oe i ko'u inoa ?" # i I "Na j\liss Beka Kamerona i hoike mai ia'u e pili ana j i nou, ua kau mai oia me a'u maluna o ke kaa hookahi, ahiki; ; i kona lele ana aku nei 110 kona home." r ! "Pela io ka hoi! E hele mai oe mahope o'u!" wahi ai i Keka, me ke komo ana aku maloko o ka puka-pa, aia 110 hoi' i e Nikola ke hahai aku la mahope ona, a ina paha. aole i hoike j ! ia aku'iaia, na niea hoopohihihi no.kfla.wahi ina ua hoo-• ! poina loa ia, na mea maikai ole apau ana o ka lohe wale ana,! J a o 'ka mahalo kanā iViea e hiipoi iho, no ka mea ke ike la oiaj | i k'a ulu maikai o na kumulaau, a ke mahalo la no hoi oia; j i ka nani'o ka waiho ana o ka aina, me kekahi kahawai nui, ej , kahe ana, aole 110 i mamao loa, mai kahi aku i ku ai o ka j hale o Makuai. ! I ko laua nei hookokoke ana aku i kahi e ku mai ana o | I ka hale, ia wa i oili mai ai he elua mau kanaka, i lako me; | na pu raifela, me na kaei*poka ma ko laua mau puhaka, j. | ka ike ana aku o Keka 'Wala ia'laua, pane aku la: "Aole he j pilikia, e hoi ma ko olua mau wahi kiai! Owau 110 keia me! ka mea malama ululaau, ke kanaka hou, o ka hoea ana mai! la mai Nu loka mai.' j Nana wale mai la no kela mau kanaka ia Nikola, a hele i 'aku la noloko o ka ululaau, oiai hoi laua nei i hoomau aku ai j i ka hele ana a pii aku la noluna o ka lanai o ka hale, a ma-i mua o ke kikeke ana aku o Keka i ka puka, ua weheia mai la ke pani puka, e kekahi mea maloko mai, i lohe i ko laua | nei kamumumu iluna o ka papahele, a ninau mai la he leo ma-1 1 loko mai: . 1 | I "Owau keia ?" _ j ! "Owau no keia o Kēka'Welii Mī 1 ? Nikpla, ke kanaka | mai Nu loka mai." ; • : ; j "E kali iki iho olua pela M , o hifti' ?a rnai la ia o ka puka. '' ; ' [ Oiai o Nikola e ku la ma\vah6' o ka la»iai, ke kilohi la oia ii na mea e hoopuni ana i'kela home, a iloko o kona noonoo, j j me he mea la, ua kulike no ke kulana o keia wahi hou ana e, | iloho hana aku ana, me kela home ana i haalele aku ai ma- j j hope. ka piha i ka pohihihi ame ka poino, elike me kana inau | | mea i ike ai, i na kanaka ine na pu raifela. j | No kekahi manawa kela ku malie ana a na kanaka elua j j mawaho o ka puka, weheia inai la ke pani, a he wahine aoo,! | ka mea o ka pane ana mai: "Ua makemake o Mr, Makiiai I ia oe e Mr. Nikola e komo mai," o ke komo aku la no hoi ! ia o Nikola iloko me ka hahai ana aku mahope o ka wahine aoo, noloko o kekahi rumi, ma ka hale maluna. • ••■• - MOKUNA IV. •' Ua heīe'ka riiii)i i komo aku ai o Nikola a piha i ka uwahi, aia hoi maluna o»kekahi pakaukau, e a ana he ipu|cukui, a ma ka malamalama hapa'upa'u, ana e. ike aku la, ht man noho ke waiho mai ana, he koki, a lie pahuhao nui, ma kahi e kokoke aku ana i. ka puka aniani. laia i komo aku ai noloko o ka rumi, ia wa i \ku mai ai kekahi kanaka e noho ana ma kahi kokoke i ka puka ailiālii, o Mr. Makuaia.ua kanaka nei, aole oia i lawa, ma ka-waiho ana aku na kona poe kanaka e kiai i kona mau Waiwai/ aka oia pu no kekahi i komo aku iloko o kela kiai ana, pelā oia i hoho ai ma ka puka aniani, a nana aku iwaho ma ke olepelepe o ka puka aniani. He palule wale no kona £ komo ana, aole he kuka, lie kanaka kiiio nui'oia,-eia nae, aia kona mau makahiki ma kahi o ke kanalinia d di, a ua hele hoi kona auwae a piha i'. ka*umiumi„ pela me kona mau lehelehe. Ma ka Nikpla nana aku i kela kanaka, ua hiki loa iaia ke | nana nona iho, a o ko ,ia nei kauohaia ana aku e noho hana ( I inai malalo ona, he liana pulapu wale no ia, aka nae ia laua | i hoomāka ai e kamailio; i hiki pono loa ai ia Nikola ke ike aku, ua hele maoli kela kanaka a piha me ka haalulu* e ike okoa aku ana rio oia i ka haalulu o 'na lima, a pela hoi ka eueu o kona mau lehelehe, e hoike mai *ina kela mau ano ona, aiā iloko o kela kanaka kekahi mea ano nui ana i maka'u loa ai. "Ke. hauoli loa nei au, no kou hoea ana mai nei e Mr. Nikola," i +iopu mai ai o Mr. Makuai i ka lima o ke kanaka opio. "E manao ana ka hoi au, aole la oe e hoea mai ana i keia la!" "He hoea niua mai ne? ilo hoi j>dha kou, o ka lohi loa nae 0 ke kaa, no ka inea, i helewawae wale ia mai nei nō e a'u ka hapanui o ke alahele, e hoda mtii J iarhb koii home nei." "Ke kaumaha loa nei au, no kela pilikia i loaa ia oe e Mr. | Nikola. He kaa otonlobili t\6 'aōle'?iae e hiki ia'u ke hoouna aku no ke kii ana ia oe, no kuu hopoliopo, malia o i makemakeia au, no kekahi hana awiwi, ua hemahema iho la j au, pela i hoea ole aku ai ko'u kaa ponoi, no kalii o ka hale' hoolulu kaaahi." ! "Aohe a kaua noonoo hou ana no ia mea, oiai ua hoea mai | la au, no .kahi i makemakeia." j "E noho iho ilalo e Mr. Nikola," me ke kuhikuhi ana niai o Makuai i kekahi noho, a hoomau hou mai la i ke kamailio ana: "Ua hooiaio mai o Mr. Kelekona i kou mau ano kupono, ua kamailio pu au me ia ma nehinei ma ke kelepona; peliea, ua hoike aku anei oia ia oe, i kau liana i makemakeia ai e noho maanei ?' "Aole no he nui o kana mau mea i kamailio mai ai ia'u, j koe wale no nae keia, ua makemake ka oe e loaa kekahi kanaka ! nana e malama i kou ululaau, aole anei pela?" j "Ae, ua makemake i'o au i mea nana e nana i ka ululaau o ko'u mau aina. Aia ma kahi o ka iwakalua kaukani eka i i uluia e ka laail oka. Ua nui ka'u mau laau o ke kuai hoolilo ana , ike aupuni, ua okiia no hoi kekahi, a ke ahu mokaki nei; he hana mii maoli keia, e «ele ole ai ke kanaka e lawe ana i keia kulana i ka hana apuni ka makahiki. Pehea, ua loaa nae paha ka ike ia oe nia ka malama ana i ka ululaau ea?" "Ae, ma Rusia, malaila ko'u wahi i uoho ai, ma ke auo j he mea malama i na ululaau." • , "Pehea, he makaukau anei kou, no ka lawelawe ana i na ano hana apau ?" "No ia ninau au, ke makemake nei au, e hoakaka pono I mai oe, i pololei ai ka'u mau niea e pane aku ai ia oe." j "Eia no, o ia ka hiki ana ia oe ke makaala nou iho, pela hoi ka makaala ana i ka pono o kekahi poe kanaka okoa aku, J aine ka noho luna ana maluiia o na kanaka hana e noho nei' ma ko'u mau aiua." j "Ae. ua hiki ia'u ke hooko i kela mau hana apau, no ka • mea, ua maa no au i ka noho haku ana maluna o kekahi j j puulū kanaka nui." ( "He hana nui keia e Mr. *Nikola. he hana e konoia mai ai ! 1 oe. e makaala pono i na manawa apau, a o ka oi loa aku, e loaa ia oe ka manao koa a maka'u ole." Iloko o keia hoohele kamailio ana mawaena o Nikola ame lonakana K. Makuai, ke hoomaopopo aku la o Nikola, he

uuku loa ka noonoo nui o kela kanaka maluna o ke kulana malama i na ululaau, aka aia ke hoolalau wale mai la no ua kanaka nei, i ke kamailio ana, ma kahi e hoea aku ai i ka meahuna a Nikola e ake aku la e oili ae, mai kona haku mai, o ia ke kumu o kona maka'u i ka noho ana i kona hale. Ke koho pu.aku ia 110 hoi ua o Nikola, ke hoao mai la <> Makuai i kona ano, a ina no ka maopopo aku i ua kanak i nei, ua kupono keia kanaka, elike me kana i makemake ;ti, alaila huai pau nlai oia i ka meahuna, i makemake nui w ai, e loaa kekahi kahaka, elike me ko Nikola ano, e nolio haiM aku malalo ona. "Aole o'u maka'u a hopohopo iki i ka lawelawe ana i na hana apau i pili aku i ke kulana o ka mea malama ululaau, ina nae he nui na kanaka e waihoia mai ana inalalo o ka'u hoo'hana ana aku," i pane aku ai o Nikola, me ke kaukai inau ana aku, e lioike mai ana kona liaku hou, i ka hana ano nui i makemakeia ai oia. "Pehea, aole anei ou maka'u a puiwa i kekahi mea? O ka hapanui o na kanaka a'u i kamaaina ai, pehea ka ikaika o ko lakou mau kino ame ko lakou noonoo, he keu aku keU poe a ka poe maka'u wale, pela au i hooniele waltt aku U no ia oe e Mr. Nikola?" "Aole au e olelo aku ana ia oe. lie kanaka maka'u ole au, aka nae, ua hiki no ia'u ke hoomanawanui, 110 ka mea ua maa au i ka noho haku ana maluna o kekahi poe kanaka he nui, ,aua ku aku a paio imua ona enemi; o keia iho la ka'u mea i hana aku ai, ina o ka inanao ia o kau ninau i waiho mai iki imua o'u." "Ae, ua anean£ 110 elike ine kena mau hoakaka, ka inea a'u i manao ai! Ea, he kanaka Pelekane nae paha oe ea?" "Ae, lie kanaka Pelekane au," wahi a Nikola, me ka haha'» ana aku i kona moolelo, elike no me ia ana i kamailio aku ;u imua o kekahi poe ma Nu loka, i kona mau mahina e nohu | ana ma kela kulanakauliale iwaena o na kanaka lalawai. Oiai o Nikola e noke aku la i ke kamailio, aia o Makuai ke holoholo la maloko o ka rumi, me na kainawawae poko])ok<j, ! a i kela ame keia manawa e kukonukonu mai ana kona vmx>. <• | hoike mai ana, no kona lohe pono i na olelo apau e katnailioia t ana, a i ka hooki ana o ka liaha'i ana aku a Nikola i kona j moolelo, ku ilio la ua o Makuai a hoi m:ti la e noho maluna u [ kona nolio. I "He keu aku oukou na kanaka Pelekane, aka |>oc koa a [•maka'u ole; a ke manao nei au, ua kupono oe 110 ka hana a'u : i makemalee ai. He keu maoli ka maikai o kau kamailio aua, | a ke mahalo nui nei au i kou mau ano apau. He kanaka j opiopio wale no oe, eia nae, ma ke ano o kau mau olelo, ua 1 hiki loa ia'u ke hilinai aku, 110 ka hiki ia oe ke hooko i na hana ano nui, i kupono i na kanaka i kahiko ko lakou mau makahiki. Eia hou kekahi m!ea a Mr. Kelekona i hoakaka mai ai nou, o ia ka ikaika o kou mau lala, pela i'o ahei?" . "Ae, iie knnaka* kino ikaika au, aole oii ike ia nrea he tua'i. He oi aku paha ka pono e Mr. Makuai, e hoakaka pono mai oe i ka'u mau liana apau e'lawelawe aku ai! Kc ole nae au e kuhihewa, o kekahi o na hana i manaoia na'u, o ia no ka noho hoomalu ana i na kanaka, na lakou e leiai nei i kou j mau waiwai, aole anei pela?" I "Ae, e pono i'o e hoonohonoho koke aku oe i«a kanaka kiai, ma na wahi kuponp," wahi a Makuai, me ke kulou ana mai imua, aia hoi kona mau lima ke paa la ma «a kuli, ine ka hele a haalulu. alaila hapai ae la i kekahi lima iluna, a {iane aku la: . "Aole loa o'u makemake e hookokoke mai kekahi kanaka i ka iiale nei i ka po,'me ka loaa mua ole o ka aeia mai ia 11 aku! -Ke maopopo mai la anei ia oe keia kauoha, aole kekalii kanaka e kokoke mai ma keia hale ?' "Ke maopopo aku la ia'u kou makemake,'| i pane aku ai »> Nikola, me kona kakali pu ana aku, o ka huVi pau mai o na meahuna piH i ke kumu maka'u o kela kanaka. "Aole loa he huikalaia kekahi mea, e hoao ana e hookokoko mai -i keia hale, uie ka loaa hiua ole o ka aeia niai ia u aku, ke maopopo mai l«i anei ia oe?" "Ae. ole he hana pohihihi a paakiki ka hoomaopopo ana akh i kena kauoha au e Mr. Makuai. . "O kau paha e manao nei e ke kanaka opio, he hana maa110 keia, aia nae oe a hooko aku i ka u kauoha, e ike ana oe.'he hana atio nui loa ia," alaila ku ino ae la o Makuai iluna, me ka liele holoholo ana aku mialoko o kela rumi. a iaia i hoi mai a ku'mamna pono niai o Nikola, hoomaka hou mai la oia i ke kamailio ana, me ka hoike okoa ana niai hōi o kona helehelena i ka uahoa, i ka pane ana mai: | "E hoomanao hou oe, aole loa e laweia kekahi mea maij loko aku nei o keia hale!" | "Ke maopopo aku kou manao; aka nae, aole anei j he mea e hooi loa ia aku ai ko'u makaala, pela hoi me na kanaka malalo aku o'u, ina e hoike maoli mai ana oe, i ke atv> o ka mea a makou e makaala aku ai, ame ka waiwai i ma kemakeia e kiai me ka makaala loa?"^ "Ua pololei loa keia ninau liope a Nikola i waiho aku ai t ka nieahuna iloko o ka noonoo o Makuai, ku honua iho la ua kanaka nei mai kana hele holqholo ana, me ka ha]»pa wale ana mai no o kona mau lima. a paa mahope o kona noho. alaila pane mai Ia me ka leo' hawanawana: "Ma ia wahi, aole he mea pono ia'u ka hoike ana aku ia oe, koe wale 110 keia, owau wale 110 ka niea nana e haawi aku i na kauoha apau, a o kau ka hooko ia mau kanoiia Aole au he mea i maa i ka paue ana i na ninau, e waihoia mai ana imua o'u 110 ia kumu la, mai hoao oe e noke nmi 1 ka niele!" | "E nonoi aku ana au i kau mau huikala ana mai ia'u e Mr. i Makuai, ina ua oi loa aku nei ka'u mau olelo mamua o kupono; a ke ole au e kuhihewa, he kino kanaka ka nu-a au i maka'u ai!" "He kino kanaka! Aole. he akua lapu! Owai ka ni* a nana i hoike aku ia oe he maka'u au? O Mr. Kelekona u;hpaha ea? No'u īa kuleana, he nui na mea waiwai inaloko nei o keia hale, a he kuleana nui ko'u e kupale ai i ko'u mau waiwai, nnai ka-poe e hoao ana e aihue mai ia'u aku," me ke kuhv kuhi ana aku o ua o Makuāi i kahi i ku ai o ka pahu hao. "Akahi a maopopo iau," wahi a Nikola me kona piha «>!c i i ke pihoihoi. "Ma na ano apau, o oe ka haku nona keia | he kuleana kou e makaala ai i kou mau waiwai; n<> j laila i ke kamailio ana e pili ana 110 ka'u mau hana, 0.1-a hoonohonoho ana anei i na kiai ka'u hana mua loa?" "Ae, e hopnohonoho oe i kou mau kiai, ma na wahi likole oloko nei o kou pa, me ka niaheie ana .i na uwaki e!u.» j 1 hookahi uwaki 0 ke ao, a i hookahi o ka po, e Itooi\whu» hua nae oe i na kanaka o ka po, aia a ka apo]x), alaila lK>f 1 ! mai he ekolu mau kanaka hou, e hōea mai ana kela mau k 1 naka imua ou, no 11 akauoha mai ia oe aku." • Owai ka mea nana e noho hoonyilu nei ina kanaka kiai keia wa?" "O Kekā Wala, he lunahana no kekahi o na hale olopai - aka nae, aole o'u manao iia kupono oia ma ke kulana a'u e haawi nei ia oe, a o ke kumu no hoi ia o ko'u makema» ana, i kanaka maiwaho mai, ka mea nana e noho inan > maluna o ka'u niau hana apau, aole o kekahi kanaka ' [ noho nei ma keia walii." j Ke maopoo aku la ia'u kena mea au e kamailio mai la j E oluolu anei oe e hoike aku i kela kanaka no ko'u | aku ma kona kulana?" ! "I ka hale mai o Mr. Wala i keia: la, aua hoike aku <•' ; no ko u hoonoho ana ia oe, ma ka hana ana i mnlania ai i na la ae nei i hala." He ehia ka nui o na kanaka e kiai nei mawaho o halo?" (Aol« i. pau.) '