Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 2, 13 January 1922 — Na Anoai [ARTICLE]

Na Anoai

.TC> niini.i noi ka vvai o Molo'k.'ii. Eia na wili'ki maluna o ka aina, a ko boo maka mai nri na h.lna, I r a lroi akn o Laimana ma Molokai, a ke kiiwelawe mai noi. i kana hana. Aole manao ana e nele ana na pomaikaL O na e"ka ho 20 >r m'a ka uana iho, nole no ho īUii loa. E aho nae hoi ia. Xo ka moa, ilo'ko no o ka uu!ku o na apana kukulu hale o Waiakea, ua nui nao ka laweia, a ke kukuiuia mai nei na home. O ia mau;ano aina no keia maho]»e aku 0 ia onau hale. O na' hooiilo i manaoia no ke kii ana 1 ka ttyai e lawa ai na eka he 1300. ma ka aina o Kalamaula he $200,000. lle ' mau, dala ano nui koia, aka, no na pomai'kai e lbaa ana ua uuiku loa. Ina e liiki e loaa ka. )vai © lawn ai no keia oia« eka,'ua loa, he mau heluna o'Sana nui ke hoi/lawaia ana me keia' niau (pomaikai. Ha ka n«na aku i 'ka poe i lawe aina ; ma ikola mau apaha aina o Waiakea, I aole i 'maka'uia ka pohaku. t'a ho- | iliwaiia ae ka aina, uahoopihaiame na mea like ole. Ina i loaa maliuahua ka 'pomaiklii i keia poe, aole no e nele aiui | ka poe e hoi ana maluna o n& aina hoo-, pulapula, me ka heluaa o 20 eka, Ua' liikiihoi paha ke huli aku i wahi lopo i ( no kahi e hoopihapiha ai. (

l\i pololei wale o iSoloniona. i olelo mai ai, aole no e loaa ana ka. ke kanaka e ae ans o lewalewiw walo iho no kona mau liiua ma 'kona aoao. 0 ke Ikanaka e lalau ana i na meahana a e hoohuli ana i ka lepo a kanu i na mea3tanu, oia ke kanaka e ohi ana i na pomaikai, a- b maoua aha kona hnle!

Ke hoomakaukau «nai nei ke Koim>ina no ka hele ana aku i Wa"kinckona s nQi imua .0 ka ahaolelo, e loaa mai keliahi mau dala aie no ke kii ana i n.a wai e lele iwaJe la ®na kela aoao o Molokai, a e hoihoiia mai no ka hoopulu ana i na aina 0 *Palaau ame iHoolehua. I keia la, ua uuku loa na hoolima' lima e loaa nei i ke aupuni inai ,na aina mai 0 Molokai, a n0 ia kumn, ua uuku pu na auhau, Aka, <ke hiki e loaa ka wai, e nui ana ka ipomaikai o ko anpuni; a e nui 'ana no ihoi na kanaka Ilawaii e lioi ana nialuna o ia mau aina e noho- ole ia mai nei i keia manawa. - . O ka ke iKomiaina i makomake ai, 0 ia 110 ka 'hoomanawanui imai o ka lahui, ahiki L ka miinam'a e loaa pono ai na kuloana 0 na kanaka, o hoi aku ai maluna o na aina. O ka wai ika mua. A ioqa ka mea e inu ai lakou amo na 4ioloholona, alaila huli aku ko na meaka>iu. E ike lea aku ana kakou I na pomaikai me ka hoohakalia ole ia. I keia mau la haule ua ma iMolo'kai, ua nui ka wai e lelo 'waile la f a e ikaihe la hoi i ke kai, me ka loaa ole o kahi e hoahuia ai. Ina e hiki e loaa na lua hookio, ua anaalnhi loa ka lo«.a o ika ■wai, Ua ikeia he mau -walii kupono kekalii no Ikeia mau lua hookio. Ua lftvreia ffltii kfi lohe ia makou, ua nui 'ka ikeia o ka i'a nia na kahakai malalo aku o Palaau ma. Ile mr« hoailona keia o nohoia mai o na * a mau wahi e na kanaka. O ka ke Akua mau hana ia no ka pomaikai o kona poe kanaka. [ j Ke imi nui nei kekahi poe i kauohaia e ke 'Komiaina i makoke kahi e hooliloia ai na mea e. lioouluia aku ana 0 na kanaka lla<vraii, e hoi ana maluiia o na aina hoopulapula. O ka hana naauao keia. Aole 0 ke :kali a ulu na moakanu, a loaa na holoholona, nlaila imi kalii o hoolilo aku ai. !N*o ke kumu e manaka ana na kanaka no <ka uui o j na uku komisina-o na mea i hoouluia o lakou. ! Ua hoikeia mai i'a makou ua hoouna ».mai nei kekohi poe kanalka home hookuonoono i ka lakou inau- moakanu, a \ia nui na pomaikai i loaa mai. Eia ko kuaaii anai nei na moa makoj)ono ma ka maikekn 'o ko Kalana ame Kulanakauhale, aka, ua hoomau no nae na kanaka Haiwaii i ka hele ana ina na makeke Pako e kuai ai i ka lakou mau moa, a o <ka hopena, ua pii ae Ika lakouuku an& no (keia. mau mea.

Eia ua ipipi ke kuaiia xnai noi ma ka I makeke ma ke alanui Maunakoa. Ua uuku ka auhau, ua holo aku no hoi keia pomailkai i ikekmlii ipoe Hawnii, aka, ua uuku loa na kanaka līawaii e hele nei malaila. O ka rula mau nq keia o ikeia lahui. Aole no paha e pau ana keia mau hana*. AJoha no kakoul Ke manaolana -nei anakou e hiki mai ana ka la o hiki ai e loaa i «ka meakanu, he pakeneka kiekie no kana mau mea kuai. Ma Amerika he 'hookaihi haipa 0 ka 'waiwaiio ka anea o loaa mai ana i ka mea maihuii. Ua uuku no !keia ma kekahi nana ana iho. Aia iaia na hoolilo apau mai 3co knnu ana ahiki i •'ke oo ana, aka, ihookahi iwale no hapa o na pomaikai e loaa ana iaia. 04ia ikai kou © ake nei e 01 ae na «poonpikai inamua o^keia. iMamuli o 'keia lilo o kekahi pa<keneka kiekie i ka poe "kuai, ua hoolo 'ka poe hanai moa, aole e haawi i ka lakou huamoa ua iha'i e kual. O Ika uku o ke 1 kakini hookahi i keia anau la ho $I.OQ. A o ka uku no ka hoolilo ana aku he | 10 keneka w-ale no. Ma keia ua emi loa mai na keneka e lilo nna i ka |>oe kuai, a ua holo aku ka ihapanui i ka mea nana ka huamoa. He mea hoopomaikai anni keia e imiia mai nei no ka poe mahiai ame ka poe hanai holoholona. Ke ioea kahi 0 hiki ai e hooliloia kau mau meakanu, aole oe e poho ke uku i kekahi uku pa- % keneka no ia liana. O ka mea iku eia o ka nui o na 'kaki. Ua pii ae a oi uiamua o k.p kupono ke kuniu'k.uai o ka uala 0 keia mau la. Aka, onamuli mai no keia o ka uuku o ka poe. e Ikanu mai nei 1 koia aL , He maslahi wale no hoi kc kanu ame ka lvana, ana, aka, ua hik|. 010 no nao ej kanuia e na kanaka:Hawaii. j Ua ike aku makou i ka nunui o ka uala 0 na pu'e«iiala ma Ua laweia mai ka lepō kekahi mau kipuka lepo mai, a ua hoopuuik, a maluna o keia mau puu i kanuia iho ai na lau ual.it Ua nui nae ka i'o 0 ka uala i kanuia pela.

Eia keikahi poe ke noi ma.i nei i na 1 aina pili kahakai o Keaukaha e iWoh<> ia. Aole liewa o ia, o 4ca noho ia «nai 0 ia mau 'kahakai ka kakou i iinl ai. U& maikai no ke noi ana mai a ni katiaka o Hilo e iweheia o iPanaeiWa. Eia keka-hi pp© r ke noiho nei iloko o na rumi lioolimialima, haiki a pono ole no ka ohana nui. Ua lohe mralo iup,i meukou 0 kekalii poe o Hammkua keia e kōi mai nei iloaa kahi apana ku!knlu hale ma pana ofwa» Ke manao nei makou e hiki mai ana ka, la e pau loa ai keia mav ain:i 1 na ikanaka. Ahilkl mai ia .e Joaa hou niai 110 ka aeia ana e kā ahhaolel ) 0 Amerika e loaa hou mai ona mau aina, Ua minamina anakou i ka ike ana, t»in kekahi poe i ku-o i keia kanawai ma mna aku nei, ke komo mai nei e a'o he wa i na kanaka Hawaii. O 3te kanp.ku 1 Iku-e mamua, aole e hiki e manaoia he mau a'o kupono kana, a e na «.'0 «nn e lilo ana no i mau mea hoopalaiinaka. Ua makaukau 0 Kakauolelo Oooke r holo no Mololuii, a o noho malaila n-» ka manawa 0 hookahi maWna, i Jiiki pono ai iaia ise ikeanak-a i nft 0 na hana «e lawelaweia mai āei, Ma ka. nana aku, ua oi aiku aa hoo lilo mailoko ponoi ae 0 ka pakeke o k« Kakauolelo Coo4fce, e hoolilola oei ka pomailkni o kaua haniu A-ole on;. kaki iho no ka iioohanaia o koua mok' ino keia Komiaina. f>uo< . | kekahi mau mea'i .kupono e kakiia ue. 1 kana hana. Ua haawi niai oia i kei.i | mau mea uie ka naau maikai .<> ke':i mau 3iana na mea.e hiki ai. o Uc<)in āku |ua lilo kona uhane 310 ka«a ji&na. < 1 na kanaka e hana ana pelai ao!e e uoi' ka hilinaiia. > . j tte 15,000 eka ainaka heluna lo» e loaa ana i keia anau -wai e makonuke ia nei e la-we nuii ma Molokai. A un ikeia no hoi he 5000 eka o nfc lioāha nau Oooke, e hiki ana e mau pomaikai. keVal\* 30,000 eka e hi'ki ana e mahiia fce Joa . Ke 'hiki keia, na hiW loa e maopopo © nui ana no kk pomaikai ma ka aoao o"k'e aupuni mamiili o n6 anliau waiwai, 5 » >