Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 2, 13 January 1922 — He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa [ARTICLE]

He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa

"Eia ka'u mea e kamailio aku nei ia oe e Kauka Lolena, ina ua make i'o o Kapena Ivana, alaila ua holo aku na waiwai apau o kona makuakane maluna o Bela Kalani; mai na'aina a i na hanen kaukani dala elua, e waiho nei ma-ka banako. He moakaka loa ka palapala kauoha hooi hanaia ai, he mau makahiki loihi ae nei i hala, o ia hv!»i, e hooili ana i na waiwai apau o ka makuakane, maluna i 0 kana keki, a koe aku kekahi mau kauoha liilii maluna o kekahi mau kauwa kahiko, malalo nae o keia kumu, e mare oia me Miss Bela Kalani, a ina e halawai e ana oia me ka hjfeke, mamua o ka liookoia ana o ka mare mawaena: o laua, alaila e holo aku no na waiwai v apau maluna o Bela Kalani. "Ua maupopo loa ia'u ka iini maoli o Sr. Leonada, e houkoia ka mare mawaena o na opio, aka nae, i ka make ana mai la o Kapena Ivana, ua holo na waiwai apau maluna o Bela Kalani, ka mea e ola nei; a o ka'u wale no e olelo ae ai, o kela kekahi ona kaikamahine laki maoli, Pehea la o Leonada, i waiho ole ai i ka hooponopono ana 1 kona rwau waiwai iloko o ka lima, o kekahi kahuwaiwai, ar»le nu nae keia i lohi loa, ua hiki 110 ke hana koke ia ke-; hahi mamua o kona haalele ana iho i keia olal ' anai'' I *'0 keia mau mea au e Mr. Malo e kamailio mai nei iswi, \ lie mau mea hookahaha loa mai ia i ko'u noonoo, me ko'u j manao la, ua pau mua na mea e pili ana i ka waiwai o Sr. | Leonada i ka hooponoponoia, a eia malalo o ka malu o klpkahi : kahu, eia ka aole. Ua kamaaina au iko Bela Kalani ano, a:oiai he wahine opio oia, i hiki aku kona mau makahiki,i|keia manawa, ma kahi o ka iwākalua-kumamalua malgihiki, aohe mea hiki ke hoololiloli aku i kona noonoo, ina;fe A paakiki oia ma kana mea e manao ai." . Ata ke kauka ke nana mau la i kana uwa'ki, i na manawa a no kona ike paha, ua hoea mai i ka manawa ana e hele aku ai e nana i ka mea ma'i, ku ae la oia iluna, me ka pane ana mai imua o ka Loio Malo: "E pii kaua noloko 0 ke keena e waiho mai la o Sr. Leonada iloko o ke kulana kupouli, a ina aole oia e pohala mai ana iloko o na minuke he kanakolu, ua maopopo loa, he kanaka make oia." Haalele iho la ua mau kanaka nei iloko o kela keena, a J>ii aku la no ka halo maluna, aia ke anoano eehia o ka make, ma na wahi apau o kela home, no ka mea aole he loheia aku o ka nakeke o na kauwa, a o na kauwā e loaai aku ana ia laua, me ka nehe o na wawae ko lakou hele ana,| a ina hoi no ke kamailio ae o kekahi i kekahi, me kā leoi hawanawaiia wale no. | I ko laua nei hoea ana aku no ka papahele elua, loaa aku la ke kakauolelo a Sr. Leonada, e kamailio ana i ke kauwa pilikino a Mr. Leonada, ma kela wahi, i ku iho ai ka loio mawāho o ka holo, a o Kauka Lolena ka i komo loa aku iloko o ka rumi, no ka nana ana i ka hopena o ka mēa ma'i. No na minuke he umi kela noho ana mai o Kauka Lplena iloko, puka hou mai la oia iwaho a pane mai la: "Auhea oukou e na keonimana, ua haalele mai o Sr. Leonada i keia ola ana. Mai kela manawa mai o kona maule ana ahiki wale 110 i ka lele ana o kona hanu hope loa, aole 1 hoi hou mai kona noonoo maikai. Ua lilo.kela meahou ana i ike ai maloko o ka nupepa, no ka make ana o kana keiki aloha, i kumu nana e hoopokole mai i kona mau la 0 ke ola ana; ina aole kela meahou hookaumaha, eia no oia ke ola nei i keiā manawa," alaila huli aku la oia i kahi e, no ka huna ana i kona mau waimaka, e halo'ilo'i la ma na lihilihi. MOKUNA 11. Oiai, aole he mea hou aku i koe e hana ai, iho mai la ke Kauka Lolena, ka Loio Malo ame ke kakauolelo a Sr. Leonada, no ka hale malalo, a o ka loio me- ke kakuolelo ka i komo loa aku maloko o ke keena waiho buke, aka no Kauka Lolenā hoi komo aku la oia maloko o ke keena hookipa, me ka hoouna ana aku i kekahi kauwa, e kii aku ia, Bela Kālani e hele mai imua ona. "E hele aku oe e hoike ia Miss Kalani, ua makemake auj e ike iaia, a e loaa no au maloko o ke keena hookipa, ma rumi bolu!" wahi a Kauka Lolena, me kona hele pololei ana aku no ka rumi bolu, ma ka aoao hikina o ka hale. lle oiaio, ua hoike mua aku o Kauka Lolena ia Bela Kalani, e kakali malie kela kaikamahine, ahiki i kona kauohaia ana aku e hele mai, ina paha no ka pohala ae o Sr. Leonada ,a i ole, 110 kona pauaho mai paha i keia ola ana, pela iho la ke kauka i hooko aku ai i ke kauoha, e kii i ke kaikamahine opio. Oiai hoi o Kauka Lolena e kakali ana o ka hoea mai o 'Bela Kalani, ku iho la oia ma kekahi puka aniani e huli pono aku ana iwalio, o na kumulaau i hele a luluu i na kulu kehau o ke kakahiaka, me he mea la, iaia i ike aku ai i ka luhe o na lala laau, a i ka eleele hoi o na ao kaalelewa o ka lani, me he mea la, e hoike okoa mai ana kela mau hiona 1 kekahi haawina maopopo loa, o ke kanikau. Ua hele maoli ua kauka nei a piha me ke kaumaha ame ka luuluu, no ka mea ua aloha aku oia ia Sr. Leonada, ma ano he hoaloha pilipaa loa nona, a ua nana aku hoi oia ia Kapena Ivana, me he keiki ponoi loa la mailoko aku o ' kona puhaka. Ke waiho la hoi Re kino make oka makuakane ma ko laua home, a o ke kino p ke keiki aia ma ka aina malihini; nolaila owai ole hoi ia mea iiele, o ke komohia iho o na manao kaumaha; pela iho la i kau aku ai kela haawina ehaeha maluna o Kaūka Lolena. "Ke ole au e kohohewa, he ekolu mau kenekulia o ke o ana o keia inoa Sr. Leonada, he poe keonimana wale no apau, ka poe i kau aku ai keia inoa hanohano," i namunamu wale iho ai no ua kauka nei. "Mamuli nae o ka māke ana iho la o keia mau kanaka elua i ka wa pokole loa, ua pau iho la ke o ana aku o kela inoa, a e holo aku āna keia māu wāiwāi apau iloko o ka lima o kekahi hiēā okPa a u no e hilāhila ole ai ke olelo āe, he nieā kOmoheWa ōia. "Aole o'u maiiao, ua niāojpopo iki iā Kapeha Ivana, ke kumu o ka lawe ana mai o kona makuakane a hookama ia Belā Kalani. i kaikamāhine nana, ma ke ano he hana ia

'a Sr. Leonada i hoohiki aku ai imua o ka makuakane o kela kaikamahine. Ua hookahaha pu ia mai no hoi ko'u noonoo, no ko'u ike mua ole ana i keia. kanaka o Kalani, iio ka mea mai na la kamalii mai o' Sr. Leonada ahiki wale no i kona make ana aku la, ko'u kamaaina ana iafa, aole he mea a kuu hoaloha i kamailio mai ai no Kalani, a oki loa aku hoi ko'u halawai ana me ia. "Ua hoea mai keia kaikamahine i kona wahi \va uuku loa, me he mea la, mai kekahi kula mai paha ma Hama-baka,-a oka wahine nana oia i lawe mai ua make, nolaila aohe mea hiki ia'u ke hookolo aku, e maopopo ai ka ohana oiaio loa o keia kaikamahine. O ka'u mea nae e nei, o ia no ka hana ole ia ana o kekahi palapala, e waiho ana i ka hoohana ana i na waiwai o Sr. Leonada,' mālalo o ka malu o kekahi kahu, no ia nele, e noho <aku ana keia kaikamahine, he haku maluna o keia home, ame na waiwai apau, i kuleana ai o Sr. Leonada." lloko o ka.namunamu liilii o Kāuka Lolena, aole oia i lohe mai i ka nakeke o na kapuai wawae o Bela Kalaiii i ke komo ana aku iloko, f?eaha la ia alawa ana mai ana no ka puka, ike mai la i ke kaikamahine opio i ke komo ana aku, a i ka hoea ana mai imua ona, ninau mai la: "Heaha ka mei ano nui au e hoike mai ana ia'u e ke kauka? Ma ka'u mea nae e heluhelu aku nei ma kou mau maka, aole he manaolana no kuu hoopakele a makua hoi o ; keia noho kino ana, pela anei ka mea oiaio?" "Auhea oe e Miss Kalani, ua make ko makuakane!", wahi a ke kauka, nie k& nana pono ana mai ma na maka o ke kaikamahine opio. ( I ka lohe ana no o Bela Kalani i kela mau olelo a ke kauka, huli ino aku la oia i kahi e, me ka palulu ana ae i kona mau maka, alaila kukuli iho Ia ma ka aoao o kekahi koki, moe aku la hoi kona poo iluna o ke kukini, eia nae aole he lohe aku o ke kauka i ka uwe o kela kaikamahine, elike me ke ano mau o na keiki, i ka wa e maopopo ai, ua make ko lakou makuakane. Ku ae la ke kauka iluna,.a hele holoholo aku la no kahi o ka puka aniani, me kona nana ana aku iwaho, a iloko o kona hikilele, i ike aku ai oia i ka hele mai o kekahi kanaka opio kino loihi, aia hoi ma kona lima, e paa ana oia he kookoo. a he ciga ma kona waha, me he mea la, ma ke ano o kana hele ana, aole oi'a i ike iki ia mea he kaumaha, no ka mea he hoihoi kona mau ano a ke kauka e ike aku la. O keia kanaka opio, o ka Hakii Hāle Fanadāle ia, e ka makamaka heluhelu, ka mea nona kekahi waiwai nui, e pili, pu mai ana nie ka waiwai o Sr. Leonada. Oiai e hookokoke loa mai ana ua kanaka nei no ka home 0 Sr. Leonada, heīe inai la ke kauka, a hoopa aku la i kekahi lima, ma ka poohiwi o Miss Kalani me ka pane ana iho: "E huikala mai oe ia f u, ink ua ikaika loa ka'u mau olelo 1 kamailio aku nei ia oe, no ka haalele ana mai o kou makuakāne i: keia ola ana; akā nae e hoomanao mau, ua makaukau au i na wa apau e haawi aku i ka'u mau kokua ana ia oe, a ke haawi aku i na oleloa'o kupono ke makemake oe. E mehameha loa ana oe i keia mau la, i ahona paha i ka noho mai o kau kauwa lawelawe malalo ou, aka nae, eia ka Loio Malo maloko nei o keia home, a ua hiki ia'u ke hooponopono, no na meā e pili ana i ka hoolewa o ka mea i hala, nolāila aoie au noonōo nui ana maluna o ia kumuhana." Aea ae la ke poo o Bela Kalani iluna, ua hele hoi konā mau maka a pphiiia i na Waimaka, a pane mai la: "O, he inea ehaeha maoli keia! Pehea, ua maopopo no ahei ia oe, ua haalele mai o papa i keia ola ana, me ka ike ©le i na ehaeha?" "O ka ehaeha wale no a'u i ike, o ia kela pilikia i kinohi, nana i hookupouli mai i kona noonoo. Maloko o kekahi o kona mau lima, e paa ana oia he leka mai ia Kapena Ivana mai, e hoakaka mai ana, no ke kokoke loa i kona manawa e huli hoi mai ai no kona home, a maloko hoi o ka lua o ka lima, e paa ana he nupepa, me ka meahou hoolelehauli no ka make ana o ke kapena opio, a o ka mea nnaa i hoouna mai i kela nupepa ia Sr. Leonada, ua pill ka hewa pepehikanaka iaia, imua o ke alo o ke Akua ame ke kanaka."

'"Auwe no ka hoi e! He aku maoli keia a ka mea ehaeha, o ka make palua ana o ka makuakane me ke keiki! j E Kauka Lolena, ke makemake nei au e lilo oe i hoaloha, np'u, aole loa a'u mea e nootioo ae ai, e holo aku imua ona, i ka wa o ko'u pilikia, a malia paha, aj>le loa no o'u ohana e ola nei i keia wa. Ke waiho aku nei au N i na mea apau iloko o kou niau lima, me ke kokua pu mai o ka Loio Malo, I a e hookūu mai oe e hoi au noloko o ko'u rumi, no ka hoo-1 majtia ana i ko'u mau manao kaumaha." Ku ae la ua o Miss Kalani iluna, no ka hoomakaukau ana e .hoi aku noloko o kona rumi, a pane hou mai la: ! "Ehia ka hoi mea aloha, o ko'u ku a hele mailoko aku o' keia home, kahi a'u i nana mau aku ai, ua like me ka paredaiso. O, e kuu kauka maikai, aole e hiki .ia'.u» ke hoakaka aku ia oe, i ka ehaeha niāoli o kuu noonoo, ina e kaawale aku ana keia home mai ia'u aku!" i "Auhea oe e kuu kaikamahine aloha, mai hookaumaha i j kou noonoo, aka e hoolana i ka manao, aole e kaawale aku ana keia home mai ia oe āku, ka e lilo aku ana ia nou ame na waiwai apau o Sa. Leonada. Ke kamailio aku nei āu ia oe i keia mea, elike me'ka ka Loio M'alo i hoike mai ai ia'u." I ka lohe ana no o Bela Kalani i kela inau hoak&ka a ke kauka, ua auhee koke aku la ka nanaina kaumaha mai kona helehelena aku, a lamalama mai la na malea o ua kaikama- ( hine nei, me he mea la, e olelo okoa mai ana, no kona piha i ka hauoli no kona lilo i haku nlaluna o kela home ame ni waiwai o ka mea i hala. j "E waiho kaua i ke kamailio ana no na mea e pili ana no keia home ame na mea e ae, he hookahi a kakou mea noo-! noo,- o ia no ko kakou komo like ana iloko o na haawina kaumaha, no ka hala ana aku o Sr. Leonada. E waiho j mai oe'i na hana apau i pili i ka hoolewa o kou makua, iJoko o ko'u mau lima, ame ka Loio Malo, aia hoi apau kela hana ; , alaila noonoo aku no ka palapala kauoha hoo- 1 ilina, mahop€- aku o ia mauawa, ua liiki ia oe ke hana' elike me kau i inakemake āi." I Hele like mai la ke kauka me Bela ahiki i ka puka, haawi aku la ke kanka i kana kunou ana ia Bela, oiai hoi ua kai- ; kamahine nei, i kāha aku ai'hoi noloko o kona rumi, aia 1 nae ke kahaha nui iloko o ke kauka, no ke noi ole aku o kela kaikamahine iaia, e aeia aku e ike hope i ka helehelena, o ke kanaka i lilo i makuakane norta. \ . I ka hoea ana aku o Kauka Lolena no ka hale olalo, a e hele aleu ana oia noloko o ke keena waiho buke, oili mai la ka Haku Hale Fanadale mailoko mai o kekahi riimi okoa aku, aj pane mai la: I "Ua au e ike ia oe e Kauka Lolena, e komo mai kaua maloko nei o keia rumi, kahi e hoopilikia ole ia mai ai ' ka kaua kamailio* ana ma kekahi ano." Komo āku la ua mau kanaka nei malokō o ka ruipi, i oili. mua niai ai ka Hāku opio, me ke paniia ana mai o ka puka a p44, ; alaila hoomāū hdu aku la no ka Haku Fānadile i ke kamāiliō āiiā: . , . "Aole au i māiiāō i ko'u hele iiiā niāi iieii e hālawāi ānā au me kekāhi meā aiio nui loa e hopkāhāhaiā ai ka noonoo, na kekahi o na kauwa i hoike mai nei ia'u i ka make ana o

Sr. Leonada me Kapena Ivana. He hana okoa ka'u aka hele ana mai nei me ka manao e ike ia Sr. Leonada, me ko'u iiele a piha loa i ka huhu, a na kekahi o na kauwa i kamailio jnai nei, no ka nuhou kaumaha. "Ua noho pouliuli loa au no na meahou, no ka mea aole au ī ike wahi nupepa iki no ka pule hookahi, a o ko'u hoi koke ana mai nei no ia mai Ladana mai, kahi a'u o ka hele ana āku no ka nana ana i ka ma'i o kekahi o ko'u mau lio, holo loa." "E kala inai oe ia'u, ke olelo aku, e waiho ko kaua kamailio ana e pili ana no kou mau lio heihei, aole. keia he hianawa no ke kamailio ana, no na mea e ae, mawako o na mea i pili loa aku i ko kakou hoaloha kaliiko, i haalele mai i keia ola ana." "Ua pono kena, aka nae, aole e hiki iā'u ke hooinanawanui iho, i ko'u manao inaina, me ka !iuhu maoli, no kekahi leka a Sr. Leonada o ka hoouna ana ae ia'u, a o ke kumu ia o ko'u hoea kino ana mai la no ka hui puana me ia. Eia no kela leka me a*U i keia manawa, a oiai he hoaloha kahiko oe no $r. Leonada, ua hiki ia oe ke nana, i na mea i kakauia maloko o keia leka, a mai hoike wale aē no hoi oe i ka iehulehu." Lalau iho la ua haku opio nei iloko o ka pakeke o kona kuka, a unuhi ae la i ka leka iwaho, ke komohia ana aku o ka manao mahalo iloko o ke kauka, no ke kulana hoopono 0 keia haku. He haku opio keia o ka ili ana aku, waiwai. nui maluna ona, he hookahi makahiki ka loihi o kona nolio ana ma kela wahi ,me ka maopopo ole nae i nā kanaka malaila, ka moolelo e pili ana i kona ola ana, ame kona wahi i oili mai ai. He hookahi nae mea i ike nui ia aku nona, o ia no kona launa pu me na kanaka i komo iloko o na hana uhauha, ame na hana karaima ,a e piha mau ana no hoi kona hale, i na wahine opio, me konā haawi ana i na ahaaina hoohauoli, ame na hana huakai makaikai, a mamuli o kela mau hana uhauha, 1 hookomo aku ai oia iaia iho iloko o ka aie, a hui pu iho me kona komo nui iloko o na hana piliwaiwai, he kanaka ilihune maoli oia ma kekahi ano ke olelo ae. "Aole o'u makemake e komo hokai wale aku iloko o kekahi mau hana, i kuleana Ple ai au e kuu haku," i pane mai ai ke Kauka, Lolena. "Ma ka make ana aku la o Sr. Leonada, malaila iho la pau na hana i manaoia mawaena ona ame oe, nolaila aohe mea hiki ia'u ke hana aku, no ke kumuhana au o ka hele ana mai nei e hui pu me ia." "E lawe aku oe a nana i keia leka, he wahi kumupale ku•pono' ia, no ko'u hoea ana mai la no keia home. Ua ike au, he lioaloha oe no Miss Kalani, a e lilo pu oe i hoaloha no'u l" Nana i'o iho la ke kauka i ka leka, ua kakauia e Sr. Leonada, ma ka la mamua aku, me kona limakakau ponoi, a koho wale iho la no oia, malia paha, .ua makemake o Sr. Leonada e huna i na mea ana i kakau aku ai i kela haku 0pi0,.0 k$ kumu iho la ia o ka waiho ole ana aku, na kana kakauolelo. e kakau i kela leka. Elike nae me ke noi a ka Haku Fanadale, pela o Kauka ! I.olena, i wehe ae ai i ua leka nei; a heluhelu iho la i na manao maloko, a penei ke ano nui: . 1 *E kuu Haku: Ua loaa ia'u ka ike, oke kumu o kou hele māu ana mai no Kanale Hale nei, aole ia no kou manao e ike ia'ū, no ke kamailio ana maluna o na mea pili oihana ,aka no ' kekahi hana e ae kekahi. Mai keia manawa aku, ke makeI m«ke nei au e loāa aku ka ike ia oe, aole loa OHI makemake ! e ike hou ia oe" iiialoko nei o kuu home; o hā hooponopono ana, no ke kuai i kela lio ou, ma ka lima ia o kekahi akena, aole mawaena o kaua iho. "Ua loaa pu ka hoomaopopo ana ia'u, ua hoea mau mai oe, no ka hoomakaleho ana i kuu kaikamahine hanai, Miss Kalani, nolaila he mea pono, e o-u koke ia ka mu'o o ka wauke, o i opiopio, mamua o ka hele loa ana aku o keia hana i ka nui. E lohe oe ea,.he wahine hoopalau o Miss Kalani na ka'u keiki, a ; ma ia anoJie hooilina oia no ko'u ! waiwai.' Ma na ano apau, aole loa oe..i kupono iki e lilo i kane na kuu kaikamahine, ua nana aku au ia oe, he kanaka uhauha, he kanaka i kupono ole loa na kekahi wahine hoo-

pono. • "Malia paha ua lohi loa keia kakau ana aku a'u ia oe, no , ko'u manao e pili ana nou ame kuu kaikamahine, aka nae, he mea maa i na kahunapule ame ka poe hupo, aia no lakou a ike i na mea oiaio, maopopo ka maikai o kekahi mea. Ua hoike aku au i ko'u manao maoli imua o Miss Kalani i keia I la, a ua ninaninau aku hoi iaia, no kau hana, a mai kona mau lehelehe ponoi mai i hoike mai ai oia, i kou hoao ana e lilo mai oia i wahine nau, no keia kumu i hoopiiia mai ai ' ko'u inaina nou iame ia, a ua kamailo pu aku no hoi au ia | Miss Kalani, e hana ana au i ka'u palapala.kauoha hooilina, ! e hoonele ana iaia ma nā ano apau, aia wale 'no a mare oiā me kuu keiki, alaila loāa aku iaia kekāhi o ko'u mau waiwai. I ka pau ana o ka heluhelu ana a Kauka Lolena i ka leka, haawi hou mai la oia i ka leka i ka Haku Fanadale, a o ia ka j ua haku nei o ka pane ana mai: :< "Pehea iho la'kou manao no kena leka? Ina ua like pu na makahiki o Sr. Leonada me ko'u ,ina ua hoea kahiko mai au no keia home ma nehinei, no ke koi ana aku iāia, e ku mai imua o kuu alo, ma kekahi hakaka ku'iku'i puupyiu, a i ole ma ka hakaka paha me na meakaua." "Ma ko'u manāo, aole loa he wahi pilikia iki maloko o keia leka, aka ua hoike maoli aku o Sr. Leonada i kona manao ponoi .elike no me kona ano mau, mai kinohi mai, me ka 1 makee i ka pololei. Ina no owau ma kona wahi, aole no e kaokoa ka'u mea e hana aku ai, mai kana i kakau aku āi ia i oe, ma keia leka," wahi a Kauka Lolena, me ka luliluli ana iho ' o kona poo. j "E hoomanāo hoi paha oe e kuu kauka, ua kapa mai oiā ia'u i kekahi inoa haahaa loa, me kona ike no, he keonimana ; au, a he mea hoi, me kekahi inoa hanohano, i loaa ole i ka nui ' o na kanaka ma keia wahi; ua lilo kana mau mea i kakau mai ai ia'u i kumu e hoalaiā mai ai ko'u manao inaina nona!" • "Ua ike no oe e kuu ua lilo ke anp.o kou ola ana i ' mea na ka poe makee i ka noho maluhia ana ,e hoowaHawaha I loa ai, a ua hookahahaia mai no hoi ko'u noonoo, no ka ae ana aku o Sr. Leonada e hookipa mai ia oe maloko o kona . home." ! "Ina aole kuu nana aku. ia oe ma ke ano he keonimana, ina ua hahau koke aku au i ko poo me keia kookoo," wahi a ka Hāku Fanadale i pane mai ai me ka hapai ana ae i kona . kookoo iluna. "Aole he hana maalahi ka hoomaalili ana i ko'u inaina, a ina he mea okoa oe, maluna ou ka ili āna aku o ko'u ināina i.keia la!" J No kela mau olelo hooweliweli aka Haku Fanadale, mino- ( aka wale aku la no ke kauka, a ia wa i hoomau liou mai ai ua haku liei i kana kamailio ana: i "Aohe a'u mea ī koe e hana aku ai, no ka mea ua hala ' aku la o Sr. Leonada, a ke kaumaha nei au, no ka hoea koke ana mai.o keia hopena maluna ona. He oiaio,i ina aole oia i :make, pela kuu hoea ana mai nei me ko'ii piha i kā huhu ana e nele iAai o ki ho6£ia£ā£. o iiiaua. • Aole no i maopopo iki ii'u, hoopalāiiiā o Miss Kalani me Kapenā Ivāiia, o kekahi kumu pāhā hPi iā o ko'u hoopipili mau i kela kaikamahine, o ka mea oiāio no nae ea, aole ma ko'u aoao wale no ka pilikia ,aka o Miss Kalani

no kekahi i haulehia i ke aloha no'u, me kona maopopo no nae i ko'u ano, ame ka'u mau hana. Pela iho la no ke ano o kekahi poe wahine, aole o lakou noonoo nui, ma ka mea a kekahi e hana ai, aka ua nana aku iakou maluna o na kino ame ke kulana o ke kanaka. "Ina e hoonele i'o ia ana o Miss Kalani. ine na waiwai o Sr. Leonada, alaila, aole a'u noonoo hou ana aku nona, oiai he hoowahawaha loa au i na wahine ilihune; nolaila o kc aloha no kou e Kauka Lolena, malia o halawai hou aku 110 kaua ma keia hope aku ,e hoomanao nae oe, aole au e hoopilikia hou aku ana ia Miss Kalani, e waiho aku au iaia pela, koe wale no, a holo.mai na waiwai o kona makua i make maluna ona, ia wa paha au e hoopilipili hou mai ai ma kona aoao." Me kela mau olelo nra ka aoao o ka Haku Fahadale, haawi mai la oia i kona lima no ke aloha ana i ke kauka, o ka oili aku la no ia o ka haku opio iwaho, me he mea la, ua olokaaia aku kekahi haawe kauinaha mailoko aku o kona noonoo. Aia no hoi o Kauka Lolena ke ku malie la i kahi hookahi, me ka noonoo nui ana i na olelo i kamailioia mawaena ona ame ka Aaku Fanadale, a o ia kana o ka hooho ana ae: ''Akahi no a maopopo ia'u, ua ala mai he hoopaapaa mavaena o Sr. Leonada me Miss Kalani, ma ia hoopaapaa ana o laua, i manao ai o Sr. L,eonada, e hoololi hou i kana palapala kauoha hooilina. Nawai no la e ole. ka piha hoihol o kela kaikamahine, ia'u i hoike aku nei imua ona, ua holo aku na waiwai apuu o Sr. Leonada maluna ona ! M Haalele aku la ke kauka i kela rumi, a liele mai la noloko 0 ke keena waiho buke f aia hoi ka Loio Malo me ke kakauolelo a Sr. Leonada kje noho mai la kakali iaia. Ma kela oili ana aku a ka Haku o ka hale, ke hele la oia ma ka malapua, me' ke kulou ana hoi o kona poo ilalo, a no ka oili ana ae paha o kekahi mea iloko o kona noonoo, kamailio wale iho la ,no oia iaia iho: "Malia o keia ka uku kupono loa no ka'u mau hana hookiekie maoli, me ka piha uhauha, a ina aole au e hels hou mai ana no keia hale, alaila aole 110 e nele kona hoouna ae i kekahi leka na'u. Aole o'u makemake e noh6 eneini me ia, koe wale no nae—" Ma kela wahi i ku honua iho ai ua haku opio nei, me ka unuhi ana ae i kc ciga, a hoomaka iho la e puhi, a iaia i ( hoof)tiai aku ai i ka uwahi iwaho, lehe aku la kana nana ana no kahi o ka uwahi o ke ciga. ia wa nae i hoopuiwaia mai ai oia, i ka pane ana mai o kekahi leo: "Heaha ka mea nana i kahamaha iho la i kau kamailiō ana?" Aea ino ae la kona poo iluna ,a nana mai la ma kahi o ka leo o ka oili ana mai, aia hoi, e ku mai ana o Bela Kalani ma kahi he inau kapuai helu wale no ka mamao mai iaia aku, aole"he papale ma kona poo, a aole no hoi he.kuka hoopumehana maluna o kona kino, oiai hoi ka ua liilii e haule mai ana 1 kela manawa. "Auwe, ua hoohkilele loa mai oe e Bela ia'u, ma kou loaa ana inai la ia'u mawaho nei, e manao aku ana no au la, aia no oe nialoko o ka hale kahi i noho ai, a ke» kaumaha loa nei au, no kou lawe ole ana mai, i kekahi kuka hoopumehana nou, o loaa mai auanei oe i ke anu." "Aohe o'u manawa e kii ai i kekahi kuka, ua hopohopo loa au, aole kaua e halawai pu ana mamua o kou huli hoi ana aku no kou Avahi, pela iho la au i holo awiwi mai nei i hiki ai ia'u ke hoakaka piha aku ia oc i na mea apau. E hoomau aku- kaua i ka hele ana nomua, a kaa malalo o na kumulaau i' ole ai kaua e ikeia mai, 'a malaila no hoi kahi e pulu ole mai ai au i ka ua liilii."

Hooko aku la ka haku opio i ke kono a Bcla Kalani, me kona wehe ana ae i kona kuka, a uhi aku la nia na poohiwi 0 ka wahine opio, aia hoi ka makaleho iloko o Bela kahi i haanipo ai, no kona ike ana mai, i ka nui makee o kana ipo aloha 110 kona pono. Hele aku la laua ahiki i ke komo pono ana i kahi nui o na kumulaau, e nalo loa ai laua mai ka ike ana aku a ka poe e maalo ae ana, a e lohe mai ai 110 hoi ka laua mau olelo, ia wa i huli mai ai o Bela imua o ka Haku Fanadale, a pane mai la: "Ua ike au i kou hele ana mai nei, pela hoi kou haalele ana aku i ka hale, nokeaha ke kumu o kou hele ole ana ae nei e ike ia'u ?" wahi ana rae ke kilohi pono loa ana mai i ka helehelena o kana ipo aloha. "Heaha auanei ka waiwai o ko'u hele ana aku e ike ia qe? Malia paha ua maopopo ia oe, ka hoouna ana ae o Sr. Leo* nada i kekahi leka ia'u ma nehinei, e kakau mai ana i kekahi mau olelo ikaika loa, no kā pau o ko'u hele ana mai no kona home, a pela pu hoi ko'u hoomanao loa ana mai ia oe mai?" "Pehea auanei e maopopo ai ia'u, aole oia i kamailio mai, ua kakau mai oia he leka nau, a o maga no kekahi i hoopaapaa ma nehinei aku la, me ka nui maoli o ka maua a ua hoike okoa mai oia, ika nui o huhu. Ua maopopo no anei ia oe e Hale, ka nui o ko'u inaina me ka hoowahawaha iaia, i kona manawa i kamailio hoinoino mau ai nou?" "Ke manao nei au, ua like pu no kou manao me ko'u, no Sr. Leonada, a i haike aku au ia oe ea. ina aole i kikoo koke mai na lima o ka make i ko makuakane, ina ua aa koke aku au iaia, e ku ae maua imua o ke akea no ka hakaka anā, ahiki 1 ke kaa ana o ka lanakila i kekahi o maua. "O kela leka ana o ka hoouna ana ae na'tf, lie leka iā i kākauia me ka manao ino maoli, a maniuli o kela leka i hele okoa mai nei au e ike iaia i keia la. Eia no ua leka nei maloko o kuu pakeke, ua hiki ia oe ke heluhelu iho i kona manao, a e ike auanei oe ua hoohaahaa loa mai ko maleuakane i kuu inoa ame kuu ohana." Lalau mai la o Bela Kalani i ka leka, a hoomaka iho la e heluhelu, a i ka pau ana haehae ae la oia i ua leka nei i na apana liilii, me ka hoopuka ana ae i keia mau olelo: "I lohe oe i ko'u manao e Hale, aole a'u mea e kaumaha ai, ina owail ma kou wahi, pela ko'u ike ana i ka manao o Sr. Leonada, ua haehae koke ia e a'u keia leka. Aole Ipa he wahi lihi hoihoi iki iloko o'u, no kela inoa o y Kapena Ivana, a ke hauoli loa nei au no kona make ana, a o ka lua o ke kumu o ko'u hauoli t o ia no ka make pu ana o kela elemakule, ina paha ke ola nei no oia, aole ana e nete ke ala hoil mai o kekahi hoopaapaa. hahana ana mawaena o laua. "Malia paha, ina aole au i ike ia oe e kuu aloha, ina ua koho i'o paha au e marc aku. me Kapena Ivana. Aole au i kamailio mua aku ia oe, no ka hoopalail i hanaia mawaena o'u ame kela kapena koa, no ko'u hopohopo o huhu mai auanei oe, o ko'u ku no ia i kahi o ka hoka, aka no keia manawa, aohe a'u mea e maka'u hou ai, ua kuleana holookoa iho la au maluna ou," alaila āpo mai la na lima o ua kaikamahine nei ma ka a-i o ka Haku Fanadale, me ka nana pono ana mai ma na maka o kana i(x> aloha, ina paha aia i'o iloko o kela kanaka ka hoohihi nona. "He mea maalahi wale no ke kamailio ana, no kou kuleana maluna o'u, ma na ano apau, aka nae i hoike aku au ia oe me ka hookamani ole, he kanaka kuewa au iloko o ka manawa pokole loa, koe wale no ahiki ia'u ke hoopau aku i ko'u mau pilikia. Aohe pilikia, na e ho!o mai ana na waiwai apau o Sr. Leonada maluna ou, aka ina aia kekahi mau mea i hanaia, e kaa aku ai ka nlalama ana i kona mau waiwai ilōko o ka lima o kekahi akena, alaila he hana nui no kaua ka pili mau ana aku kekahi me kekahi, ma keia mua aku." . . ,(A«l|}