Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 3, 20 January 1922 — HE MEA NUI O KALANIANAOLE I NA MAKAAINANA. [ARTICLE]

HE MEA NUI O KALANIANAOLE I NA MAKAAINANA.

Ma ka haalele ana'mai o ke Keikiaiii Kalāiiianaole i keia ola ana, ma ka wanaao o ka Poalima o ka pule aku nei i hala, pela hoi ka hoomoeia ana aku o kona kinowailua ma ka ilina 0 na alii, mauka ae nei o Maunaala, ua hoea mai kakou, i ka nalohia ana aku o ke alii, hope loa, 1 kuleana i ka noho krij|unu o Hawaii nei. .Ua hoike mai na makaainana, iloko o ka pule hookahi, e waiho aila ke kinowailua o ke Keikir alii Kalanianaole, maloko o ka luakini o KawaU ahao, a ma ka Halealii lolani; pela hoi, ma ka huakai hoolewa, ma k$ Sabati nei, i ka nui makee, ine ka minamina iloko o ko lakou mau puuwai nona, na'wai hoi e ole .ka minamigaia, ua nanaia aku ke Keikialii Kalanianaole, ma ke ano he alākai wiwpple no kona lahui kanaka, a he wahaolelo hopgōle. e na'i ana, no na pono ame na pomaikai faula o Hawaii nei. He Keikialii o" JCalahianaole o ke kulana mākaainana, e hookāuwa'ana iaia iho no na alahele e pono ai kona lahui, e kapae ana i kona kulana alii, no ka J liana a na makaainana o keia Teritore i hookau 'aku ai maluna ona; e auaino ana i na lioinoia me ka hooimanawanui; e nui ana, 115ko o ke kulana nawali/wali o kona kino, jio, ka pono o ka lehulehu; aka nae, ua haulehia oia, ma ke kahua kaua o kana hana no ka ponei o kona lahui ame ka lehulehu, nolaila, āia he mau kumu maikai a kupono loa, ma ka aoao o na makaainana e minamina ai, a e koinohia ai iloko o ke kaumaha, iaia.i haalele mai ai i keia ola ana, iloko o kona mau la o ke kanaka' u'i. Ua hala aku ke Keikialii Kalanianaole, ua ili iho maluna o kakou na Hawaii, ke ko*iko'i o ka lawe ana mai, a hooko aku i kana mau oleloa'o, no ko kakou pono, he mau oleloa'o hoi, i haawiia mai, me na manao makee, e ike i kona lahui, e ku ana maluna o ko lakou mau kapuai wawae me ka 'maloeloe; e ike aku ana ia lakou, -ma ke kulana kuokoa me ke kuonoono. Me he mea la, aole he mea i oiaku ka ike elike ine ke Keikialii Kalanianaole, no na alahele, e holomua ai o kona lahui kanaka; iloko nae o; ia manaw r a hookahi, aole no oia i huna iho, i ka' hoike ana -ae i kona manao m'aoln o ia no ka loaa ana mai o ka holoniua, ma ka hana kino ana aku o na Hawaii, me ka hooikaika. ana no lakou ihō, aote hoi o ke kauka'i aku na ha'i e hana ntai no lakou. O ka bilq. hoopulapula lahui, ke kiahoomanao ana i kukulu iho a t i mahope nei no kona lahui kanaka ; o ka iini hookahi iloko ona, e hoi na kanaka Hawaii a noho maluna o na aina'hoopulapula, a e hana aku no lakou iho, ma ka mahi ana i ka lepo o ka honua, ame na hana apau e loaa ai ka noho. kuokoa ana, e hoole anei kakou i ke kupono o kela mau a'o ana a Jce Keikialii Kalanianaole, no ka hoea i'o aku i ka pahuhopu o kona iini no ko kakou holomua? Ma ka hana a na Halwaii i hoikeike mai ai, ia lakou e ka'i ana me na manao kui'o o ke kauinaha. ma ka hoolewa o ke Keikialii Kalaniahaole, ko lakou alakai, e ukaliiia ana e kona 'mau hoaloha, ame na luna oihana kiekie o na aupuni like ole ma Hawaii nei; aole he kanalua <ma ka aoao o keia pepa ke olelo ae, ua lilo ka ntake ana aku la o ke keikialii, i kumu e hoonipaaia aku ai, kana mau ole)oa'o, iloko o ka puuwai o na kanaka Hawaii apau.

Ua-molia aku 'ke Keikialii Kalanianaole i kona ola, nō lea hana a na makaainana o Haiwaii nei i hookau aku ai lnaluna o kona hokua; me kona kino ma'i, i hoomanawanui aku ai oia e paio maluna o na bila kanawai, ana i manaoio ai, no ka pono o Hawaii nei; ua ku aku imua o kona 'mau enemi, me ka wi : woole, e hoomanawanui ana i na kipehiia mai, me na olelo hailu'ku, o kela ame keia ano; aole nae i poho ia imau ana no ko ōukou pono e na Hawaii, aka ua papahiia mai ia mau hooikaika ana me ka manaolana ana i iini niau ai e hookoia, no kd pono ame ka ]>omaikai o kona lahui. Ma ka manawa o ke Keikialii Kalanianaole e ola ana, via hiki ole e ikeia ka noonoo o nā maakainana nona, koe wale 110 kona inau hoaloha pilipaa, aka iaia i haalele mai ai i keia ola ana, ua ume akuoia i ka lehulehu o na makaainana a nana aku iaia. me na manao kaumaha o ka minamina: o ke kui'o ame ke kui'o ole o ia kaumaha iloko o ka lahui nona, na ka lakou hana e hoike mai ma keia ntua aku, ina e hooko ana lakou, a hooko ole paha. i ka iini o ka mea i hala, e hooikaikaT na Hawaii no lakou iho, i loaa ai ka nol\o kuokoa ana, a i hoolaupā'i hou ia ai ka lahui. Ua hala nae ke Keikialii Kalanianaole, ua haalele iho i ka noho pu ana tme kona imau hoa makaainana, eia nae, ua \vaiho iho no oia, 1 kana mau hana inaikai apau mahope nei, i kiahoomanao, noAa, e hiki ole ai ke hoopoinaia, no na hanaunn lehulehu ma keia liope aku.

E noho jie ana na halawai a na kalapu Repuhalika anie De<mokarata ma keia mua iho, no ke koho'.-āina i na elele, no na alahele wae moho he mea pono e komo na kane iloko o na kalapu, e lilo i mau lala no ia mau kalapu, i loaa ai ke kuleana e koho i na elele kupono, na lakou e ae i na moho kupono, na kela ame keia aoao Kalaiaina kulokō o kakou. Mai hoohemahema i kela hana; o lilo auanei i mea e mihi ai mahope aku, i ka wa e oili ae ai na moho, i make»make ole ia e ka lehulehu. i