Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 4, 27 January 1922 — Na Anoai [ARTICLE]

Na Anoai

Ua hauoli pu no hoi kn ike ana iho, ua komo aku la oia e noii i na nalo pe- : pehi ipu, oiai ua lalia loa keia nalo ma 3iolekai.. O ka loaa 0 na kokua 0 keia ano, kekahi mau hoailoua e hiki ai ja j kakou e ka lahui e ike aku, ua manaoio ; ke Komisina, e kokua i na ikanaka Hawaii. He mea nui ka hiki ana e make | keia nalo, no ka mea elike me ka uuku ilio o keia ualo, .pela no e ni» ai ka ulu 0 ka ipu ma kela mau aina-i - O na 'kanaka opio, na kanaka i makemākeia e hoi aku maluna 0 na aina iioopulpula. O na kanaka i hiki e hoolawa i ka ikaika, e lawelawe ai i na hana maluiia o ka aiua. O na kanaka opiopio i akahi 110 a māre, a i loaa paha nā,kciki liilii i keia la. No ke kuuiu 0 laleou ke lilo ana i poe e hooikaika e pla mai'kai ka lakou mau keiki. Aole e nana i kou kulana 0 k,eia la, aka*, e hoi mē ka manaolana, e loaa ana na mea i upu ia e oē. Aole e loaa ana ha. kokua ana ia oe,'oiai oe e nohd ana ma Honoīulu. ne.i, a-i ole ma kekahi kulauak.auhalo paha. O 'kuaaina ke alaiiui o ka pomaikai 0 na kanaka Hawaii o ke*a mua aku- E loaa ana i kaii mau keiki ka ikaika 0 ke kino, mamuli 0 ka hanu mau ana i ke ea maikni, a e ? loaa ana ka hooikailea kino i ka hele aua e kokua i na makua, ma na liaua e lnwelaweia ana. O keia mau hana lawelawo mahiai, a lawai'a, na mea i l'oaa ai lie lahui ikaika o ko kino ma lfawaii nei, i ka loaa mua loa ana o keia mau paemoku i na haole. Aole ho ni- ! nau aua i koe, no ka holomua 0 koia [ uinau. Ke hoike mai nei na hoolala I kii wai aua, ame ua hana e ikeia aku nei, ua holomua. - IMalia paha o manaoia mai, aolo e hi'ki i na Ikanaka apau e hoi ana ina Molokai e hanai puaa. lua o ia ka manao, pehea hoi ka hanai pipi waiu, a ma ka waiu no hoi e kuai ai? I keia la, ua emi iho nei ka waiu a ka 18 keneka 0 ke kūaka hoOkahi. laia kakou e kii ana i na (pipi waiu nui, a 0 -ia ka kakoū e hanai ai, pia.ikeia mau pipi ke uwiiā mai nei ma kahi o kav2o kuaka 1 0 ka la hookahi. Ina ua loaa ia 00 hē I 20 pipi Avaiu 0 hiki 0 loaa ka waiu i ka 20 kuuka 0 ka la, ua hiki aku kau mau waiu i ka 400 kuaka 0 ka la hookahi. Ina 110 he 15 keneka 0 ke kuaka hookahi, alaila e loaa ana ia oe he $60 o J<a la hookahi. He 305 la 0 ka makahiki, hoonui aku keia me $60.00 liiki ke ikeia iho he mau dala mahuahua loa ke loaa ana ia oe. Lawe ao 11 a hoolilo 0 ka ai, 0 koe mahuahua ilio ! una. nn elala ma ka aoao. E ninauia mai : nua pa-hn, ihea e iilo ai k«*ia waiuf Na 'na KomiHinn e imi kahi e lilo ai. ! O kau 0 ka lawe mai i ka waiu i kalyi liookio, a na lakpu ka lawe ana t kuai. Nolaila 0 na kanaka Hawaii, a i oi aku hoi na keiki opiopio, e hoi i na aina hoopulapula, no ka mea, aia ilaila na manaolana 0 kou laliui amo oe pu no hoi.

Ina e malie ana keia nalo, u ke ikeia aku «ei, aia no he mau imlo okoa aku i hookoinoia mai nei, e hiki e pepelii i ka naio ai ipu, aluila ua ola na huani e ae 3iia kelA nina. Kc manao nei na 1 Komisina o na huaai|kckahi mea. e hoo\raiwai mai ai i na knnak» e hoi ana maluna o kela mau ainā. I keia Ja ua. ike kakou i ka "pii niaoli o n.i hua mnualio e kau mai nei ma na pakaukau kuai o na makeke. Kc mako koia nalo hoopoino huaai, e ola ana kakou. l'a noi mai o Lyinan i mau huakanu na na kannka ma Molokai. Ua hoikeia mni, ua loaa aku kela mau meakpuu. 0 ka ke Komisina i makemake ai, e loaa ka ikaika i na kanaka e- hana me ka paualio ole, a e hoomanawanuL no ka moa e hhki uo' e loaa ia lakou na moa apau a lakou e anakeniake ai, iua he mau mea ia e loaa fli lta pomaikai i na kanaka. O ka liana ko alanui e hiki ai e N loaa ka nolio kuokOa ana o'na kānaka. Ive kunana nmi nei 'kekahi poe keiki opiopio, e noho hana iiei. ma Ilonolulu nei, a e ohi nei hoi i na tiku i hiiki aku 1 ka $200.00 o ka mahina, no ka manao o hele i Molokai. ,-Ma ko'u aoao ka meakakau, ke ku aku nei a koi i, na keiki opiopio o ia auo, a hooikaika «.ku, e hoi iluna o na nijia ma Molokai. O keia mau dala au $ ohi nei ma Honolulu nei, he inau anea lolia ia ia oe i kou manawa hana, a i ka nele ana o kou ikaika ua pau oe. Ia oe no lioi e hele nei i ka hana, aole lie lona ia oe maTva» ho ae 0 kou uku. , Aka, ma Molokai, na hiki loa e loaa ia oe' kau i'a ame, kau ai, īnamuli o kou ikaika, e hanau mai ana kau mau inoa, puaa, a pipi paha ia oe e hana ana i kekahi mau'mea okoa aku. E nolib ana oe o oe kou haku. I kou hora o ka makemake e nolio i kauhale, aola-haku nana e hookikina ana ia oe e h'ele ika hann- O kou luhi no kou poma&ai iho, ame kau mau keiki ame kav O na hana e lawelaweia anfa e oe, ua hiki e kaanaia -wahine. A aole au e liewa ke hoike aku, e oi ao ana kau mau loaa mamua o kola $200 nu e ohi nei i ltefo U.

Ua hala io aku no ke Alii KuMo, uku, 0 kaiia īnau liana aio kn pono o <kon i lahui, ke ku nutu mni noi ia,- ekn mau ana no na hauauiMi liawaii o liiki mui aiia. O kona kino, ua iialo aku. aka, o kona uhaue ke noho pu nol m** kona lahui. l\e lioopia-ikai alcu uoi makou i JvC Kiaainn, /no kona haokohu aua āku i ke Kamalimaliine Ikane-make,.' ma k:i hakahaka o kana kono. o.k<k». kakon pule e ka laliui, e noho mau. lea uhane aloha lahui iloko o kona puuwal, a o ala mai oia a e ku ma kahi o kan:i | kane i ku ai no ka pono' o ka laliui 11» jwaii. . Aole he mea paakiki ka noht# aha iii » ilalo a houluulu, a puuneluwe, a hoola\\ »• ma na huaheln, uo na loaae hiki an.i , e ohiia e oe, i kou hoi ana maluna o na [ aina lioopulapula. Ina haiiai puaa j kau liana na ike kakou he olua hanau | ana aka puaa oka makahiku A 0 1 ahiki i' ka 'l- koiki -o* hunnu j hookahi aira. Ina kakōū >e lawe Jin?i, l mamuli o ka make ma'i, aine na *kumu e ae paha,,* ua hiki ia feakou o olelo iho i6 no keiki 'a Ikumulau hookaln o ka hanau ana. A ina h 0 .20 au'mai puaa e JoaA atta ia oe he 1 _ ' p\/aft o.ka hanau ■hool<ahi fni}. A inn e hiki ana ia oe e loaa lie $20>00 o kn puaa hookahi i kona nui ana, ua hiki l<Wt ia kakou e iko iho, aia 'ma » ka $2400 no hookalii h&nau anā 0 kau mau kuiuulau.* A ina elua hanau ana 0 ka malkahi'ki, ua iiiki e ikeia iho h' $4800 koii mau loaa. Auhea (kou lulii aia keia liann? 6 ikeia liuina ka huin.i ! haaliaa loa o koti mftu loaa, maniuli keia mau kuinulrfu-he 20. Nolaila, ln» hana hiki i na lAiki opiopio ke ike iho. 1 kaM o lea pomāikai e noho mai la i keia mau la o ke koi e hoi malunn o na aina.^