Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 5, 3 February 1922 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Makalei, ka Laau Pii On a a ka I'a o Moaula-Nui-akea i Kaulana

He moolelo Kahiko no ka Huli Koolau o Kailua ame Waimanalo, ka Nanea o ke Au o ka Manawa

(Hoomauia mai kela pule mai.)

            Ia kahinihiniula i haalele aku ai i ke kupuna wahine, ua hele mai la oia elike me ke kauoha ahiki i Kawainui, ike mai la oia i kona mau hoa paani iloko o ka wai, na kane, no hoi me ka wahine iloko o ka loko, e haua ana i ke koena limu i koe o ka loko. Hele aku la oia a kokoke i ka maka ha, noho iho la ilalo me ka huli o ke alo i ka loko, a kukula iho la i ka laau makalei mamua o kona alo, o ka wa no ia o na mea apau i ike mai ai i ka mahiki o ka i'a ma o a maanei apuni ka loko.

            Kukulu iho la i ka laau makalei mamua o kona alo, o ka wa ia o na mea apau i ike mai ai i ka mahiki o ka i'a mao a maanei apuni ka loko, elike me ia a kakou i ike ae nei mamua, a puka ai hoi na papaolelo a ke kane me ka wahine.

            Ia Kahinihiniula e noho nei, ke nana nei oia i ka loku o ka i'a me he pakaua la, nolaila hoomanao ae la oia iua alelo a kona kupunawahine, ame ka kuhikuhi i ha'iia mai iaia.

            I ka i'a i pii mai ai a lip mamua o @kala a ia nei e noho ana, ike aku la keia i ka makolu o ka i;a, aole i li'u iho, emi aku la a nalowale, aole i li'uli'u iho, hoomaka hou mai la ka o-le o ka i'a a wili poepoe ae la me ka niniu iluna o ka iliwai, ahiki mamua o kahi a ia nei e noho nei, a meha ihola, i ke kolu o ka manawa a ka i'a i loko ai a meha, a li'uli'u, hoolili hou ae la ka i'a iluna, a piihou mai la ma kahi a Kahinihiniula e noho nei, me ka moe loihi ana me he kaula la; i keia wa oia i ike ake ai i na hoa moku limu on a. e hoi mai ana no kapa o ka loko, na kane me na wahine, a ke hookani nei i ka nui o ka i'a o ka loko.

            I ka i'a e koiula nei me he puki la, ahiki mamua oia nei, o kona wa no ia i ku ae ai iluna, me ka hapai pu ana ae ia Makalei mamua o kona alo, a kaha mai la hele no ka makaha o ka loko. Ahiki o Kahinihiniela i ka makaha, ku iho la oia nana i ka loku a ka i'a, a hoopuka pahemahema ae la i keia mau olelo:

            "Kamalii, e hoi kakou iuka o Makawao, i ka wao laau a Kahinihiniula le'a ka paani ana me ka hoa kamalii."

            I ka pau ana o ia mau olelo, a'e mai la oia mawaho o ka loko, a hele mai la ma ha'i o kahi a ka wai e kahe ana, mai ka makaha mai o Kawainui ahiki keia i ka huina wai o Makawao. Iaia nei e hoi nei ma ha'i o ke kahawai, aole oia nei huli ihope e nana ai, a ike aku la hoi i ka uhai mai o ka i'a mahope on a, ua mau nanea loa keia i ka hele, a ku ana i ka huina wai o Makawao me Maunawili, nana aku la keia i ke kaulupali e ku poai mai ana i kahi i ku ai o kahi hale o laua nei, huli aku la ke alo o Kahinihini ula no Makawao, hoi pololei aku la keia ma ha;i o ke kahawai, ahiki i ka mapuna.

            Iaia nei i hoea aku ai, ike aku la keia i ke kupunawahine e noho mai ana maha'i o ka mapuna, hele pololei aku la keia a ku mamua o ke alo o ke kuku. Lalau mai la o Niula i ka laau a paani i kona lima, oniu ae la oia ia @Makahi maluna o kona poo no ekolu manawa, a ho'iho'i iho la mamua o kona alo, olelo mai la i ka moopuna: "Ua noa ae la ko kapuai akua e kuu moopuna, noho iho ilalo, hoomaha a pau kuu hana, alaila hoi kaua i ka hale, aole oe e ai ana i ka luhi o ko kapuai wawae i keia la, na na kini o ka po e ai mua, a noa ia lakou, alaila ai aku kaua, a ulu ka niho i kau loaa, no ka mea, ua hoolohe oe i kuu olelo, a o ke akua no ka mea e pono ai.

            "Aole oe e ike ana i keia la, apopop ike oe, a ai no hoi ka waha i ka mea i luhi ai, a o ia iho la no ka uku e kamoopuna la, o ka pomaikai iho la no ia o ka hoolohe."

            I ka pau ana o na olelo a Niula, ku ae la oia iluna, hele aku la ahiki ma kahi a ka wai e huai mai ana, noho iho la oia ilalo, me ka paa ana ia Makalei ma kekahi lima, hapai ae la oia i keia mau huaolelo, kahukahu i kapaia e keia lahui he pule, a he mele hoi.

            A lulu ka iako pala ehu ke oho,

            Ke kai lena i ka piko o Kahika poo,

            O ka aoa la i nuumea,

            I Moaula nui akea,

            I makawao la kapu ai,

            I ka loko i Halauwai la,

            Kaina ma-i.

            Ka'i mai a kumu, ka'i mai e ulu,

            Ka'i mai pupupu, ka'i mai la 'ola'o.

            Ka'i auna mai!

            O hooku-ku, o hoona-na,

            O hoeu o hoomalana,

            O Inana o mahikihiki,

            O panau o Miki o kolo,

            O hookolo ka pili a Makalei.

            O hookolo ka pili a Makalei,

            Ku-lia i ka nuu,

            A papa a hono a lele,

            Amama ua noa lele wale ho-i.

            Papale ae la kekahi lima on a i ke kawela o ka wauuhihi e luhe iho ana maha'i o kahi a ka wai e huai mai ana, a kukula aku la ia Makalei ma kekahi wahi kuono, o kekahi poo o ka laau iluna o ka iliili, i loko o ka wai, i kona ike ana, aohe hana i koe; nelaila hookuu iho la oia i ke kawelu o ka mauhihiana i pale ai, a luhe iho la iluna o ka ili o ka wai elike me mamua, a nale iho la.

            O ka ihi kapu a ka wahine,

            E kapeke olalo ia oe.

            Huli mai la oia hoi na kahi a Kahinihiniula e noho ana, olelo aku la i ka moopuna: "E hoi kaua e paina, ua pololi, hoipolewalewa mai la ka luahine."

            Ka, mau ne ka liua iaia nei, a pehea hoi o you e kuu ipo honihoni.

            Eu ae la ka moopuna, a hoi aku la laua nei ahiki i ka hale, kii aku la ka moopuna i kahi hulilau a kuu iho la ilalo, lawe mai la mamua o ke kuku, a panee mai la i ka umeke poi, kahi pa kukui inamona, ke kipe luau o ka mapuna, ke popo aheahea me ke ananu i puholoia; ka wili o ka i'o kala i kalua ia a mo'a, ua hele hela a lelo. Auwe ka ono @of.

            Ia laua nei e makaukau ana e ai, lohe aku la laua nei i ka walaealaau leo kanaka; me ka maopopo o na olelo e kamailioia ana:

            "E awiwi aku kakou ahiki i ka hale, aia ke makaukau mai la ka papaaina a Kahinihiniuluaokalani, o pule e mai auahei hoi ke kupunawahine, kapu hoi, kakou e komo iloko."

            I ka lohe pono ana o Kahinihiniula i na olelo i kailioia, pane aku la oia i kona kuku, "alia kaua e ai, e puka ae au iwaho e nana ai i keia poe, anoai o'u mau hoa paani paha, ua ha'oha'o no ko'u hiki ole ana aku nei i ka hana a makou, nolaila imi mai nei."

            Olelo mai la ke kupunawahine: "Aole ia leo au e lohe aku la he kino elike me kaua nei, aka, o kini ia o ko kupunawahine, i hele mai la e ho au i ka loko o kaua, a noa ia lakou; nolaila, noho iho, e amama a'e au i noa."

            Pule iho la ke kuku apau, paina iho la laua a maona, olelo aku la ke kuku: "Maona iho la e ka moopuna ea, haule aku iluna o ka nu'a moena hookaakaa, i kiamoe iho no ia ea, ua pohuoloko."

            Ae mai la ka moopuna, haule iluna o ka nu'a moena, ke mookanale'o nei o Kahinihiniula, me ka nana ana aku i ka hana a ke kukui, o ia nanea ko Niula i ka hana i wahi palau moena, a li'u wale, ano mai la ka hiamoe o kona hina iho la no ia hiamoe.

            Oiai o Kahinihiniula i ike mai ai i ka hiamoe o kona kuku, noho iho la oia a li'uli'u, ala ae la a ku iluna, nihi aku la me ka malie a puka iwaho; hele aku la a ku ma ka hakala o ka hale, noonoo iho la i kana wahi e hele ai, a hooholo iho la i kona manao e pii no iuka o Maunawili e kali ai a hoi mai kona mau hoa paani, o kona kaha mai la no ia hele.

            E waiho kaua e ka mea heluhelu ia Kahinihiniula, ke kele la i kike a ka wawae i ka hookapalili a ke kino, a e hoi ae hoi kana i ka loko o Kawainui, kahi o ka hana i paina wahi, i'o puaa.

            I na mea apau i pae mai ai i ha'i o ka loko, pae no ka leo o ke kahi loko: "Hoomanawanui hoi ke koupu o kai kapa maloo, a loaa mai hoi kahi mea hou o ka wai, elike me ka leo kauoha a ke Konohiki, nolaila o oukou no hoi na pa'i."

            Kahea aku la oia ia Nihi ame Nihiole, kona mau hoa aina ame na hoa kaiua puaa o laua, e kii i ka upena. A paa ka upena i ko lakou lima, hele mai la a iho iloko o ka wai ma kahi a ka poe moku limu e kuku nei, a mamuli o ka ike o Paku'i ame na mea apau i ka nui o ka i;a o ka loko, olelo mai la o Paku'i:

            "Mai hele loa aku oukou iwaho, au iki aku no oukou a kau mai i ka upena, i pee i ha'i na @aukuku, o ka i'a hoi kena o ka loko i kana iho, ua pau mai la ka limu i ke mokuia e oukou, aohe on a hale e malumalu iho ai, a ua ike pa ae nei no hoi kakou apau."

            No keia mau olelo a ka kahi loko, he hooko hoi ka na lawai'a, au aku la lakou a mamao iki mai kapa mai, alaila wehe ka upena; kuu iho la a kau na aukuku i ha'i.

            Oiai na'e ka upena e kuu nei. aia ke poe pa'i ma kela ame keia aoao o na aukukui. Ke noke la i ka ho'e i ka wai, a e ka'ale a ka wai o ka pue wai o lima a ka poe ka peku e po'a noi, ke hele la ia ale wai iloko o kahi e hoopuniia ana e ka upena.

            I ke kau ana o pa auluku i kula, ia wa i pa iho ai kekai wahi aonini makani aheahe iluna o ka iliwai, e aleale nei, a hoolili ae la ka wai me ke i'a la, e loku ana iloko o kahu u hoopuni ia i ka upena, i @loho ae la na @hiea'apuni. "Auwe na hoi ka i'a e!"

            Aia ka põe iloko o ka wai mawaho mau o ka upena kahi i ku ai, a eia hoi ko kula poo ke kahi nei. i ka @pena, e kekahi poe ma ka aliai ikui, a o ke kahi ma ka alihi pohaha i ka aneane ana aku o ka upena o kokoke i kula, ke nana nei ka poe mawaho mai o ka upena, aohe wahi mua a ike wahi i'a la iho i ka pili mai i ka upena, a i ole ia holoholo mai he hoi, he oki loa.

            O ke kanaka i papa olelo ai me ka wahine, huli ae la oia a olelo aku la i kona mau hoa e ku pu'ana: "O keia nui i'a ka hoi i hooihi mai nei, a nale mai la no ia o ke alakai, D. K. Kalaau Jr. e puana, ka ulele iho la no ia, lele liihi ka lehu o kapua ahi i ka nana aku, aohe puu aohe kee, i kau a mea o ka nani. Ua hauoli na makaikai i hiki mai ma ka pa'ipa'i ana me na lima, me ka lohe pu ia o na leo o Molokai no ka Heke, Molokai no ka Heke, i kau a mea o ka nani o na himeni i hakuia e D. K. Kalaau Jr. ame ke Kahu Kula Sabati Apana o Halawa, L. Kaalouahi, me he nalu la e haki ana i ka aeone.

            Ina hapai ka lima o D. K. Kalaau Jr. iluna, he hoailona ia o ka nui o na leo; a in a ilalo ka lima, he nahenahe koi kau, o ka olelo nae o ka himeni i hakuia, he moaheka, he like hoi kau, pela no na ninau, ua pili wale no i ka la hanau o Iesu i hakuia e kekahi mea i hiki aku  kona mau makahiki i ke @69 me e la e pii ana i ka pali, a iho aku i ka ihona, ka like o na leo ma na haina o na ninau, i hakuia e ke kumu, aka minamina no ka ike kumaka ole ana o na hoaloha ame ka lehulehu, he oki hoi ka loha pepeiao, o ka ikemaka no ka aiaio, elike me kekahi o na haumana a Iesu, akahi no a hooiaio o Toma.

            I ka pau ana o ka hoike o ke Kula Sabati o Halawa, na haawi aku ka Hope K. K. S. Nui i ka hoomaikai i ke alakai himeni, D. K Kalaau Jr., i ka mahala i ka ikaika i ka hoonee ana i ka pualikoa imua o ke kahua kaua, pela ke Kula Sabati o Halawa i keia la, a i ka nana aku, na hana maoli no na haumana me ka hoomanawanui.

            Ua olelo ka Buke Baibala, o ka mea hoomanawanui ahiki i ka hopena, loaa no ka uka i na mea o ka lani, o ka hoomanawanui hoi o ke ka honua nei e ua kaulana oe, e keia wahi awaawa ako ole.

            Eia ka he kaula no ma Halawa nei, ua puni keia Teritore o Hawaii nei ia oukou, e ka papa himeni o Halawa, o ia hoi kela moio kaulana a oukou e paa nei, Molokai no ka Heke, Molokai no ka Heke, o ia ka uku o ka hoomanawanui iloko o ka apana, a noho pu ka hanohano i ko kakou aina, aka minamina no ka ike o D. L. Kalaau Jr. e haawi nei i ka poe hoopalapala leha iloko o keia awawa, aole nana i ke kaulana o ka aina.

            Nolaila no ka põe i hoomanawanui i ka hana, mauna o lakou ka hoomaikai a ka Hope K. K. S. Nui.

            I ka pau ana o na olelo paipai, ua hookuu na hana me ka himeni L. H. 122 ame ka pule, ua hoi aku kela me keia e hoopiha i na mea i hoomakaukauia e ke Kula Sabati o Halawa, ma ka halekula, o ia hoi na mea e oluolu ai keia kino, puaa pipi ame pei uouo kaohi puu, a pilikia o Hanale ia Keoni Bulu, eia ka he wahi mea iki wale no.

            Ua haawi mai no na Kula Sabati i ka lakou mau kokua aloho i ko makou hale kahu e kukulu hou ia nei, ame na hoaloha e ae no lakou keia mau hoaka malalo iho nei:

            Pia Cockett, puuku o ke Kalana o Maui, @a; G. P. Cooke, 2 puaa o 300 paona; Kula Sabati o Kalaiakamanu, $30; Kula Sabati o Pupukanioe, $20; Kula Sabati o Kaluaaha, $20; Kula Sabati e Maialua me na Honouli i huiia, $37.

            No laila ke haawi aku nei ke Kula Sabati, C. E. ame Ekalesia o Halawa, Molokai, i ka hoomaikai nui, pela ke Akua e kokua mei ai i ko oukou mau waihona, a piha a hanini mawaho o ke kiaha, pela hoi au e noi ae nei i na mana lani, no kuu Solomon Hanohano, e heepomaikai mai iaia, a e hooloihi hoi i na la i lilo mau oe i luna kokua no makou, ko'u hoomaikai palena ole, ame kou mau keiki hoonohohua kepau, ko'u aloha nui.

            Owau iho no ka Ilio Hapa Kia Hanu Meheu.

WAILELE O MOAULA.

 

Ka Pila GRANFONOLA COLUMBIA

Maopopo ka Wa e Pau Ai. No ka mea hoopaa nona iho e makaal ia mea nou. Ua hiki ia oe ke hulahula ahiki i ka huamele hope loa.

Uku Liilii ke Makemakeia

Thayer Piano Co.,

Limited

148-150 ALANUI HOKELE

 

He Pahuolelo Victoria Anei Kau ma ka home?

            Ke kauai nei makou i na ano like ole o keia mau mikini mai ka $23 a piia ku.

            Maanei e loaa ai na Papa Leo Mele hou, na Mele Olelo ame na Pepa Leo Mele.

            Ma ke ano nui, NOU MAKOU MA NA MEA PILI MELE

Hawaii Sales Co., Ltd

Nuuanu, kokoke i ke alanui Moi

 

Hale Uwi Waiu

-o-

Mapulehu

PUKOO, MOLOKAI

Ehooholo ana i ka

MOKUKUNA GESOLINA

Leleiona

mawaena o na Awa o HONOLULU me Molokai

GEO. P. Cooke,

On a.

Poe Lawe Hau me Waiu

 

Mai Kanalua no ke Kumu He Uuku Loa KAu Mea i Hoahu Mua Ai

Kanalima Keneka no ka pule, i hookomoia no Kanalima Pule e haawi mai ana ia ia oe he $25.50. Ke hauoli nei makou ke loaa mai kela huina - o ka iwikuamoo iho la ia o kekahi Banako Hoahu Liilii. Komo mai i kekahi o ka makou mau Kalapu Hoahu Franklin liu ano - KEIA PO!

 

Hamama i Keia Po Poaono --- 6:30 a 8:30

No ka pono o ka poe i hiki oe ia lakou ke hele mai i na la hana. he hamama mau ke Keena Hoahu Liilii o keia banako i na ahiahi Poaono apau mi ka hona 6:30 a 8:30

Hawaii Bank of Commerce, Ltd.

Alanui Moi, Kokoke i Papu     Kelepona 1252.

 

Ka Pipi o ka Aina Holoholona o Parker

            O eia i'o pipi momona, ka pipi maikai hookahi ma ka makeke, a ke kuai hoolilo nei makou, ma ke kumukuai haahaa, me ka hoopono maoli.

            Eia keia mau kumukuai malalo loa iho o ko na makeke e ae, a hui pu iho me na kulana maemae e hoohanaia nei e makou ma ka lawelawe ame ka hoahu ana i na i'o pipi, he mea pono elil ko makou makeke i makeke nou.

            Pipi Ku Mokupuni……………………………15c o ka lb.

            Kulana Aoao o ka Pipi………………………..15c o ka lb.

            Ku'eku'e Pipi………………………………….12c o ka lb.

            Pipi Palai Iwi Hoehoe…………………………15c o ka lb.

            Pipi Palai Uha…………………………………15c o ka lb.

            Kulana Aoao Koala……………………………12c o ka lb.

            Po Hipa Ku…………………………………….10c o ka lb.

            Po Hipa Ku'eku'e Wawae………………………10c o ka lb.

            Po Umauma o ka Hipa…………………………10c o ka lb.

            Waiubaka Maile………………………………..55c o ka lb.

METROPOLITAN MEAT MARKET

Alanui Moi