Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 5, 3 February 1922 — Na Hana i Hanaia e ke Komisina mai Sept. AKiki i Dek. 31, 1921 [ARTICLE]

Na Hana i Hanaia e ke Komisina mai Sept. AKiki i Dek. 31, 1921

Kukuluia Ana, Ua malanuiia ka halawli mua a ke Komisina i ka Poalua, Sepatemaba -0, 19L'l, i ka hora 4 p. in., maloko o ke keena o ke Kiaain.% a ia manawa oia j i hōike mai- ai ua kakauinoaia na Palapala Kōmisina o na lala, a ua hoohikiia na Komisina ma ko lakou kulana no na kau penei: 2i[r. R. .M. I>uiican, 1 ihakahiki. j I?ev. Akaiko Akana, 2 makahiki. i Oeo. P. Oooke, 3 makahiki. # j .1. K. Kalanianaole, 4 makahiki. ] Ma keia halawni, mā ke noi a ke Alii i Kalanianaole, i kokliaia e Mr. Dunean, i ua hooholo lokahi ia e kohoia o Geo. P. Cooke i Lunānui Manahooko ame Kakauolelo no ke Komi9iua, me ka uku | o $6000 o ka anakahiki. j Ika «hala-wai kuinau elua ake Komi- ' pina, i malamaia i ka -Poalua, Sept. | 27, .o ka hookōhu a ke Kakauolelo ia | H. L. Kinalea i kakauolelo no 'ka ma- : nawa na ke Koihisina, me ka uku o ! $200 o ka onahina, ua aponoia mainuli jo ke noi a ke Alii Kalanianaole, a o i'a j hookohu ua ihoomauia i ka halawai o Okatoba 11, 1921. Ia manawa hoo'kahi, ua hookohuia o Mv. John Wise i | mea nupepa ame m'aiieleolelo 'no ke Komisina, me ka uku o $150 o .ka māihinā. A&a nae i ka halawai o Okatoba 25, ua hoemiia mai keia mau uku ahiki i ka $150, ame $100 «pakahi, jahiki i lanuari, 1922. I Dekemaba 3, ua» ihoolLmalimaia o Mr. Jorgen Jorgensen ma ke ano ene--1 kinia no ke Komisina, me 'ka uku o. $500 o ka mahina no ke ana ana. i na Wai no'na home, ame na holoholona maluna o na aina pili kahakai o Kalaj maula, Molokai, ame na mea pili wai j e ae a ke Komiaina e makeanake ai, a j i Dekemalja 20, ua hookohuia o Mr. L. iT. LvmaJi i anea mahiai ame akeha no ke Komisina ma Molokai, me ka uku > $400 o «ka mahina. Na Hoolaha Nnpepa Mai ko'u kiwe ana i keia kulana, ua manaoio kou Kakauolelo, a ua hooholo, no ka hōolaha nupepa aken. ana no na liana e l.nwelaweia ana apau e ke Komisina, aoJe no, no ka hoomaikeike ana āku i ke akea no na hana e lawelāweia ana, aka no ka hoonaauao ana aku i kā poe e makemake ana e hoi mālīina o keia mau aina, Mamuli 0 kēia ūa unuhiiā. ma ka" olelo Hawaii jhā hoakaka a ka Loio Kuhina maluna j o 'ke Kanawai' Home o na Hāwaii, maloko o ka Kuokoa. Mahope Imai o keia ua loaa tmai 4ie aoao holookoa o ia nupepa, malalo o ka hooponopono ana a Mr. Wise, a ke hoopukaia nei he mau manao maluna o ka ninau hoopulapula i kela ame keia pule. Mamuli o ka ae anā mai o ke Kula Kiekie o Hawaii, ke hoolahaia. nei ma keia aoao kekahi mau a'o ana onaluna io 'ka, ninau māhiai, a ke lilo nei i meā i makemāke nui ia e ka poe heluhelu. j Māwalio ae o keiā, ua hoolalaia eke i Komisina no ka ihoouna ana aku i poe ; haiolelo i na papa kula ame , mailauiae home a.na, ma na kula o Ka'mehaimeha ame Kula Hanai o Hilo. INa Halawai Mai ka hookumuia ana o ke Komil»ina, ua m&lamaia ,he 15 mau halawai kumau, a he elua mau halawai kukaku|ka, o ka mua o keia ma Molokai, Xo- . vemal>a 7, a o ka lua ma Honolulu nei, j Dekcmaiba 14. I Novemaba 4, ua holo aku na lālā ' apau o ke Komiaina, a koe o Mr. Dunean, i Molokai, me <>ressrs. F G Krauss, W. T. iPope, B. J. Borden Jared G. Smith L. T. Lyman ame Albert Horner, ima ke ano he poe Ike Maliiai, a haalele »ia Honolulu nei n\a ia la |no Molokai, no ka nana ana i na jdna j!kupono no ka mahi ma ia mokupuni. Ēkolu la i /heleia*ai e nana na aina me | keia poe ike mahiai, a ua haawi pakalii : jmai lakou i ka lakoij mau hoike ma ke j kakau. Ua aie nui keia Komisina i keia poe kanaka, no «ka lakou mau hoonaauao ana'mai ame ka la'kou anau kuhikuhi me ka uku ole, ame ko lnkou ae ana e kokua mai i ke Komisina. N"a Hoomakaukau no ka Noho Ana Mahope mai o ka loaa ana o na hoike, mai keia poe onai i hoikeia maluna ae, ua hooholo ke Komisina e hoomaka ko"ke no ka hoomakaukau ana i na aina plli kahaleai o Kalamaula no ka nohoia ē na kanaka- O keia apana aina aia ma kahl o 60 eka paha, a e | punnauweia .ma ma kahi o 5 eka mahi no ke kanaka hookahi ame na eka hou aku no !ka hale ame na pa holoholona, ame kekahi māu eka mahi hou aku ma-! uka, E hoomoeia ana he laina paipu-1 wai no elima mile, no ka hoola'wa anaj 1 na 3iome me ka wai ame na holoholona pu no-hoi, a me keia'wai ua hoolioloia e paku 'i hou aku i pauma ame ' na auwaha wai no ka wai hookahekahe, a ua hooholo ke Komisina e lawe lakou na lakou e hoomaemae na apana aina, me ka lāwe ole o na kānakā i na hoolilo o keia'hana. E kukuluia aku āna no Jioi he pra mahi malalo o ke kiihikuhi a Mr. Lyman, elike ka hikiwawe me ke kupouo, a ke manaolanaia nei.

|ua nee aku keia' īnau hana mamua o* | ka hoi ana iJsu o na kanāka maiuua oj kela maa aina, ; Hoolawa IWai ! | Ua manao ka ppe ike maliiiii, a ko; manao nei no hoi au pela, ame na lala j no apau o ke Komiaina, ina e loaa i»na I ka wai, e lawa ai na ka hookahekahe j ana, e liiki ana i nrf aina ma Molokai | j ke hooulu mai me ka nui i na meAkanu. i Ua hāpaiia mai ka unanao e imi aku i | dala mai ka Ahaoleilo Kui mai, nō ke ! kii ana i wai, ina paha ma kekahl liaa- \ wina dala po4olei, a i ole ma kekahi hoaie ana paha, a e hoihoiia aku keiA mau dāla !mai na loaa mai o ke kuaiia ana o na wai, a i $lo ma kekahi .āno e )ae paha. 9 3cpia ua ,komo aku 'ka oukou Kaikāuolelo e kuka'i leka pu me ke Kiaaina i pau McCarthy, ka wahnolelo o ka Hui Kalepa 0 Honolulu nei ma Wakinekōna, a uā 'iiāawi mai oia i kana hoopaa e kokua niai ana oia elike me ka liiki iaia, a e koi pu ia aku nha no hoi na kokua mai ka lehulehu j mai maluna o keia ninau. • Na Aina o Keaukaha ame 'Panaewa i I Dekemaba 8, «mawuli 0 kekahi pai lapāla hoopii ū loaa mai e weheia 0 j Keaukaha ame Panaewa mai Hilo mai,! j ua hele aku ke Kakauolelo ame ke Alii j Kalanianaole, e nana i kela anau aina i a ua malamaia he mau halawai me ka poe na lakou mai kela mau pālapalā i hoopii, aane "kekahi poe e aku i ohohia ; i keia ninau. O ka hoike a ke Kakauolelo maluna o keia, ua. waiho mua j ; ia aku i na lala o ke Komiaina, a o kā | hooko aua- aku i keia noi e kauJ ka'i wale ia ana no maluna 0 na daīa ma ka waihona, J Ka Waihona Dala J Mai Inlai 9 āhiki i Dekeimaba 31, ua i waihōia mai ma. ka waihona 0 ke Komi- ; sina no na vHome Hawaii, mai na loaa i hoolimalima mai o na aina ame na wai . i ohiia e ke Komiaina Aina r ka heluna • 0 $27,164.37, me ka >loaa ukukuwpla o j $56.62, e loaa ana ka huina nui o $27,j 220.99. Me ke koe o na nialama o No- , vemaba ame Dekemaba, 0 na loaā, wale Ino ma ka huina nui ka i waihoia mai, 'o ia hoi, "30 ipakeneka 0 na loaa hooliihalima aina," "30 pakeneka o na j . loaa hoolimalima o na wai' * ame "100 pakeneka 0 na loaa o na aina j hoopuiapula." Aole kekahi loaa i haawiia mai, mai na aina niai i paaia malalo o na aelike kanukō, a aole no hoi he alanui o hiki ai e loaa keia iheluna ■ ahiki i keia manaiwa. . 1 ■ Penei na loaa ame na hoolilo: Na Loaa lulai 9 ahiki 31.'. $ 4,548.54 Augate 1 ahiki 31 2,063.51 Sepateflnaba 1 ahiki 30.. 3,018.86 Okatoba 1 ahiki 31 4,254.06 Koveina:b:« 1 ahiki 30.... 4,021.25 Dekehiaba -1 ahiki 31.... 9,258.06 Ukukuwala 56.62 $27,220.99 Na Hoolilo: Xa uku .$ 3,722.47 Hoolilo Keēna 301.20 Na Pono Keena.' 661.50 j Lilo Kaahele 500.91 Mea hana, Molokāi 953.49 Uku Limahana 220.50 Xa Hauā e *Ae 133.08 " f $6,493.15 ! Koēna 20,727.84 $27,220.99 •Me ka mahālo,. . &EO. P. $6KE, Lunanui IManaiiooko ame Kakauolelo. — I ka Poali'nia nei ka noho mua ana 0 ke Kamaliiwāliine kāhe-make ma ko- 1 na kulana Komisiua. Ua kohu, a uā hāuoli ka naau i ka ike ana iho i kona makee ana i ka hana a kana Alii .. kāne, ame kona koono anā mai e lawelawe ma kahi i koe aku o keia hana nui. Ma ka nāna āku, e lilo anā keia mau hoomakaukau ana a ke Komisina i mea e hoopau anai ai i na pilikia e ikeia nei i keia mau la, e pili ana 1 ka poe hoo'kuonoono honie. Ina e loaa mua ka wai, a ūa pau pu no hoi na alanui i ka hanaia, a ua ku kou haJe £ine na pa, a ua pau kekahi ihāpa o ka aina i ka hoomaemaeia> alaila ua hiki ia. kakou *ke ik<j aku i ke alanui o ka poonaikai no na kanaka e lawe ana i keia mnu aina. • f >" Y °T U hoi hou aku nei 0 <Jeo. P. Cooke 1 Molokai, no !ka nana kino ana i na hana e lawelaweia m'āi la e Jka poe haha. Ke ku nei ikaha kāhea koho i ha Ipaipuwai no 5 .mile, Ake hele pu la «o hoi o Lyman, ka mea mahiai malaio o ke-Kakauolelo, me ka imi ana i na mea i makemakeia e na kanaka Ha- | waii no lakou no 'ko lakou mau aina Iponoi. ]/ v 1: . * J Ilauoli nae ka naau i ka ike ana iho, mamuli o keia mau hoomakaukau I ana e leweia ae ana na kuia, a e hiki aua i ke kanaka ilihune ke lawe i keia mau aina, me hou ole aku o na pilikia, koe no hoi pāha. ka molowa. ! Aka, ke nianāoLana nei ko oukou meakakau, e loaa ana he poe hana wnle no 1 ke hoi āua maluna o keia mau aina. Ua pau ko kakou manao ana na ha'il e hiina mai ka kakou. *