Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 6, 10 February 1922 — Page 6
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, T. H. POALIMA, FEBERUARI 10, 1922
KEKAHI O KO NORMAN K. LYMAN MAU KUMU E KUPONO AI I ELELE LAHUI
Oiai oia he lioa no ko Hawaii Papa Lunakiai, a o kona mau la opiopio loa uo ia iloko o na hana laiaina; ua noi oia i $15,000.00 no ke kuai ana i aina ame ka hale aupuni no ke Kalana o Hawaii.
Ua hooholoia, a pela i lilo ai ka pahale o ka ohana o Koni he waiwai ponoi no ia kalana ahiki i nei la; a pe@a i liko ai o ke Kalana o Hawaii, ka mua loa o na Kalana iloko o ke Teritore o Hawaii nei i loaa ka hale aupuni nano ponoi, ma ke kuai.
Oiai oia he lunakiai niai ka apana mai o Puna, Hawaii, pela i kaa ai o ko Puna Hawaii, ka helu kiekie loa o na alanui ma ka maemae iloko o keia Teretore i kona au.
Eia na kumu i maikai ai:
1. Aole e nalowale ke one elele i haliiia ai me ke ahuwale o ke a a o ke alanui:
2: Aole he wa i ikeia ai, he mau alualua a kiowai lana mai ia mau alanui mai kahi peʻa a kahi peʻa o ko Puna mau alanui:
Anoai; o ninauia mai au i ke kumu o ia maikai mau o ko Puna mau alanui i kona au, ae o kona makaala haua: aole oia i hookohukohu lunakiai, aka, na manao mau oia, i kona waeia ana nia ia kulana, he kaauwa oia na ka lehulehu; pela oia i ikeia ai mai kahi peʻa a kahi peʻa o ko Puna mau alamui, me ka aahu o ke kanaka haua; aole me ka aahu o ke kulana lunakiai no ke Kalana o Hawaii:
He Lyman keia i maa i ka haawi i na kokua aua i ka poe i nele, a i hoopilikiaia, o Hawaii Nui o Keawe ka hoike ikemaka, no ia mau ano maikai oua, pela i piha ai pipiliia ai oia e na hoaloha, a ʻu e haohao nei, in a he enemi kahi o ka Hon. Norman K. Lyman iluna o ia Kalana hanohano, owai la ia@ Aole au i maopopo!
Aia nae hoi i ka wae Elele ana iho e maopopo ai ia kakou.
Oiai oia i ke kau ahaolelo i pau iho la ma ke ano he hoa hanohano no ka hale o na lunamakaainaua mai Hawaii Hikina mai, ua hana oia he bila kanawai, e haawi ana i na aina o Piihonua ma Hilo Hema, e hookuonoonoia eka poe no e noho la ma ua, aoao o ke alanui Waianuenue, e haawi ana i hookahi eka ka haahaa, a he ekolu eka ke kiekie!
o ia hana ana i hana ai, he kaohi ana ia i ka lima o ke aupuni, aole e kaiehuia aku ia poe Hawaii, e noho la mailaila aku, me ke aloha nui.
Ua noonooia ka bila hoopulepula, a oiai e paioia ana; i teregarapaia mai ai mai Hawaii mai, e kauoha mai ana iaia, in a e holo keia bila, alaila e hookomo aku o Lyman i aina hoopulapula no ke Kalana o Hawaii.
I ka manawa i ike ai o Lyman e holo ana ua bila hoopulapula la; au ae la oia iluna o na aina aupuni iloko o ke Kalana o Hawaii, a loaa iaia ka ike, o no aina o Keaukaha ame Pauaewa wale no ma Hilo Hema; a o Waimanu ma Hamakua na aina i koe.
Pela oia i hookomo aku ai he pakuʻi e hoolilo ana ia mau aina i mau hapa no na aina i hookaawale maoli ia ma ke kino o ua bila la.
Ua noho kekahi halawai i kahi wa niahope o ka hookuu ana iho nei o ka ahaolelo ma Hilo, a o Kekahi mau hoa o ke komite hoopulapula kahil iloko olaila, a ua hiki pu ai ka Hon. Norman K. Lyman ma ia halawai.
Ua ku ae kekahi o na lala o ua komite la a ninau me nei mau olelo hikimua: "ua hilahila loa au i ka haawiia ana ia oukou e Hawaii nei o na aina aa, heaha la ka manao o ka mea nana ia paʻi@
Ua hene aka ae la ke anaina, akahi no a maopopo o ka manao ka ia o ia halawai i heaia ai.
Oiai no e ku ana ka mea nana ka ninau, ua noi aku o Lyman e oluolu e kalaia aku oia; na oukou no i haawi @nai i nei mau aina aa ia makou; wae ae nei oukou i na aina maikai ka-ha, a momona no na hoaloha o oukou, wahi a Lyman, a koe iho nei na puu a-a, ua waiho iho oukou ia makou iloko o kekahi moana nui akea me ka loaa ole he puu oioina, a i ko makou ike ana o kahi moku pohaku e ku ana iwaena moana kahi e loaa ai ia makou o ka palekana, pela makou i hopu hewa ai i ua mau puu a-a la.
Oiai au e noho ana iloko o ka ahaolelo, ua loaa ae iaʻu ke telegaraph mai koʻu mau hoa ae, e noi ae ana iaʻu i aina no ko Hawaii nei mau hoa makaainana oʻu, au ae la au i aina, aole he aina e ae mawaho o nei mau aina, pela au i pakuʻi ai ia mau aina, no kuu manao, e aho no e loaa ia makou ia puu a-a, mamua o ko makou nele loa i kahi ole e uoho ai, ame ka makou mau pua aku ahiki i ka Hawaii hope loa.
I keia wa ana e hoakaka nei i nei mau olelo, aia ke ano papuhea ame ka meha e halii ana iluna o ke anaina holookoa, me he la o ke kani wale no a ka haimanawa a ka uwaki kauhale ka leo e loheia ana, ke ike pu ia la na hiona kaumaha iluna o kela ame keia, pela i maopopo ai, no ka nele aina momona io ka i lilo ai ia mau puu a-a i mau aina hoopulapula no ko Hawaii mau Hawaii.
I keia kau iho la, i hookomo ai o Hon. Norman K. Lyman he olelo hooholo, e kauoha ana i ke Kiaaina a me ke Komisina o ua aina aupuui e hoopukaia i palapala sila no kela ame keia o noho ana iluna o na aina aupuni mai Hawai a Niihau.
Ua holo kela olelo hooholo i ka hale o na lunamakaainana, a i ka pii ana i ka hale o ke senate, i kahi a J. H. Wise, ame Kale Kalinawoka ma e noho mana mui ana, pepehiia.
Pela i nele ai oukou e ka poe e noho mai nei, mai Hawaii a Niihau iluna o na aina aupuni i na palapala sila aina ole, pela oukou e noho mai nei ma ke ano hoopiliwale, a e kipakuia no oukou @ailaila aku e ke aupuni i na wa a lakou e makemake ai.
Aole nae i nanea o Lyman i ko oukou pono, ke hana nei no i wahi e kul@ana pono ai oukou iluna o na wai a oukou i noho aloha ai mai na kupuna ame na makua mai o kakou.
Ua noi iho nei o Lyman e loaa he haawina dala kokua i ka ohana, he mau keiki i nele i ka makuakane oiai e malamaia ana no e ka makuahine, a pela hoi ka ohana e malamaia ana e ka makuakane i nele i ka makuahine ole. Pela pu he $10.00 a kela ame keia keiki e hele ana i ke kula aʻo kumu, e kokuaia ai e ke aupuni i kela ame keia malama, ke loaa nei kahi poe keiki kei haawina elike me ka Lyman i hana ai no ko ka lahui ponoi, no ka hoonaauao ana ia Hawaii lahui.
Ua noi iho nei o Lyman e h@@@@huahuaia ae ka uku o ka poe malama paka ame halekula o ke kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei mai ke $70.00 a i ke $90.00 o ka malama, ua holo, no ka Meia J. H. Wilson ame ka papa lunakiai ka apa.
Ua holo ka bila haawina no ia hoomahuahua ukuhana, no Kumalae @@ kaapa, ua hana o Lyman ma kona aoao i ka hana elike me ka makemake o na noi lehulehu.
Ua huli iho nei o Lyman i kekahi mau keena aupuni, a ua laa aole i malama pono i ko ka lehulehu pomaikai a ua laweia ae iloko o ka a@aolelo i pau iho la.
No keia mau hana i hanaia e ka Hon. Norman Lyman, no ko ka lehulehu pono, ame kona kulana hoopono a makaale i ko ke Teritore, o Hawaii nei, oiai he hoa no ko kakou mau halekaukanawai.
Ua lawa ole anei ia mau maikai o Lyman no ka wa ano, e hooia aku ai i kona ano kupono, no ka Elele Lahui na ke Teritore o Hawaii nei i Wakinekona, a e huaipauia aku ai ka moolelo piha no kona kupono i ka wa mahope iho, o ka maopopo pono ana ae o ka hana a ka ahaelele wae m@ho e noho mai ana i keia pule ae?
Oiai kona mau kau he hoa hanohano uo ko kakou mau hale kaukanawai, ua kakoo aku oia i na hana, ame na bila haawina, no ka pono o ko na kalana mau kini.
Enoi pu ana i na haawina uku hoomau no na luna aupuni lehulehu ame na hona o na luna aupuni i waiho iho mahope nei.
O ka loaa ana mai ia lakou o ia mau haawina, ana i noi ai mai ka haawina dala mai o ke aupuni makua (Federala) he hooia kupono loa ia e hooia mai ana i kona ikeia mai e ke aupuni federala makua.
He hikimua no ke kupono ma ke kulana elele lahui, e hai mai ana he kanaka o Lyman i piha me na hoaloha iloko o ko Amerika mau keena oihana poo ma Wakinekona.
E hooia mai ana i ka manao alakai laula a ka elele lahui, oia ke kanaka i lawa me na loaloha ma Wakinekona.
Ma keia mau mahele ano nui o ke kupono o ke kanaka, ma nei kulanan ke haohao nei au i na hana a kahi pe e ae e alualu nei i keia kulana, e poaeae ia nei, heaha la?
Mamuli o ka nui o ko Lyman mau ano maikai e haiia aku uei, a e haiia aku ana, pela e onouia aku nei i moho Elele Lahui na ke Teritore o Hawaii nei ua Wakinekona.
O ke kanaka a mau kana anei i hana ole no kakou, ka kakou e onou aku ai no ke kulana Elele Lahui!
E nana pono i ke kanaka i hana nou, a i naʻi me ka paupauaho ole, no kou pono ame kou ohana, a i hana no ka lehulehu, oia ke kanaka kupono no ia kulana a kakou e hoouna aku ai, i malama pono i ka hanohano o ka lahui Amerika Hawaii.
I ola mau kakou ame ka kakou mau pua alii, a i mau ai ke o ana a ka Hawaii hope loa, elike me kana i noi iho nei i nei kau, e haawiia i wa e a ʻia ai ka olelo Hawaii iloko o na kula aupuni apau loa iloko nei o keia Teritore.
Ua pepehiia nae ia bila maikai ana, e ua Hawaii noonoo pono ole i ka hanohano o ka kakou olelo a kuahine a o ke kahua hookahi wale iho no a ke ao holooko e ike mai ai e nee, a e ola ana no ma ko ka ili honua mau papalina ka lahui Hawaii.
Me keia ke waiho aku nei na ka lehulehu e noonoo pono, a wae me ke akahele.
Me ke aloha nui o ka Lunahooponopono ame na limahei o kou keena pa ʻi.
Koʻu a mau,
D. K. KAONOHILANI,
Honolulu, Oahu, Feb. 2, 1922.
OTTAWA, Feb. 7. - Ua rula mai ka aha kiekie o Kanada i keia la o na kanawai o Kolumebia Beritauia e hookapu loa ana i ka hoohana ana i na Pake ame na Kepani ma na hana aupuni. na pono.
IKE IHO LA AU I KA ELELE E OLA AI KA LAHUI
Mr. Sol. Hanohano, Aloha oe: E oluolu mai kou ahonui, noʻu kekahi rumi kaawale o ka Nupepa Kuokoa, i ike mai ai hoi na noa koho haloka o ka lahui o kaua:
Oiai ka elele lahui ka mea i alohaia, i haalele mai ai i keia ola ana, Iona Kuhio Kalanianaole, a nalo aku la oia no ka @a mau loa. Me ke aloha ame ka minamina nui nona, aka ua moe oia iloko o ka hanohano ame ka inoa maikai, a ua waiho iho i kaua mau hana maikai mahope nei i kiahoomanao nona, a ka lahui e poina ole ai.
Nolaila, ua hakahaka ke kulana elele lahui i keia wa a he wa hoi kei no ke koho ana i pani ma kona wahi.
Nolaila iaʻu i nana iho ai ma na kolamu o ke Kuokoa ame ka Hoku o Hawaii, ike iho la au he nui a lehulehu wale na moho e alualu ana i kela kulana elele lahui i Wakinekona, a ike pu iho la i kekahi mau manao o ia mau hoa lahui no o kaua o Nomana K. Laimana ka, ka elele e ola ai ka lahui, ,a malia paha ua pololei iʻo ia.
Eia nae hoi, aole oia ka inoa a ke Keikialii i makemake ai i pani ma kona wahi. No keaha hoi i hiki ole ai ia, kakou na Hawaii oiaio ke hooko i kona makemake, a e lawe mai hoi kakou i ka inoa o John H. Wise, ke kanaka i kamaaina i na hoa kaukanawai o Wakinekona, i pani ma kona wahi no ke ko@na o kona manawa i koe, elike me kana i makemake ai, a he hoike ana no hoi ia i ke aloha kuio o ka lahui i ko kakou lani alii i hala @@ o.
O kekahi mea apiki no hoi a ʻu e ike nei, he poe Hawaii wale no ka nui e alualu nei i keia kulana elele, a e kumakena ana, no paha auanei kahi Hawaii i kuhi Hawaii. Aloha no ke kaua lahui puuwai like ole!
Ke ole au e kuhihewa o kakou paha ka lahui hope loa a ka Makua lani i hana ai, aole ka e hiki ke hookuu aku i hookahi kanaka Hawaii e alualu i ke kulana elele lahui, a e lilo hoi iakou na Hawaii oiaio i poe kakoo aku i kona inoa.
Aka he okoa ka noonoo o kela ame keia a ke Akua i haawi mai ai, a na ka pahu haloka e hoike mai i ka moho nana e paa ka hanohano o ka inoa elel lahu.
Noloeila, nou e A. I. Bright koʻu mahalo nui, ma o kau kukala manao ana, pela au i manao ai e hoopaanaau i ka pule hoohanau keiki a kaua ahiki i ka la 25 o Maraki, malia o hanau mai ka pahu baloka i ke moho a kaua, a puka i ke no maiamalama, no kaua ka hoi ua aina hoopulapula, o kahi maikai ae no kaua ka hoi ia, o kahi aa waiho aku no ia no Nomana K. Lyman, ka mea nana ia pila pakuʻi pahenehene i ke kanawai hoopulapula o kakou.
A ia oe hoi, ek Mr. Kauai, mahalu ia oe, hoolohe hou ia mai ua ulaleo nei a kaua, malia o lohe hou oe i ka la 14 o keia mahina a waeia ka hoi ka inoa o ka elele a kaua a ka ulaleo i haʻi mai la ia oe, makepono hoi ka oopa ana o kou mau lima i ke kakau.
Ua lawe keia mau manao o huhu mai auanei o Hanohano i ka hoopiha nupepa.
Me oe e Mr. Lunahooponopono ame ua limahana o kou keena koʻu welina.
Me ka oiaio,
KANANIOMAILEKINI.
Kawaihae, Haw., Feb. 4, 1922.
HELELEI KA WAIMAKA O KE ALOHA
E Mr. Sonomon Hanohano:--E oluolu mai hoi oe i wahi rumi no na haku makaainana e kono pu aku i na hora o ka ehaeha, a he mea oiaio no ia; o makou apau o na lala o ka hui kokua a Manawale@ o Pupukanioe, Kamalu, Molokai, ma o ko makou mau komite la ke komo pu aku nei makou apau, no ke kumakena pu ana me oe e ko makou aliiwahine Mrs. Elizabeth Kuhio Kalanianaole, ame ke Kamaliiwahine Kapiolani, ame ke Kamaliiwaana, no ka haalele ana mai o kau mea aolha ia oe, a noho hookahi iho la hoi oe me ke kupouli o kou mau manao apau, e hoomanao ana i na la o ko olua noho hauoli ana ahiki mai la nae ka anela o ka make, o ka mea hiki ole hoi ia kakou apau ke paa mai.
Auwe no hoi ae, e ko makou aliiwahine, i kou noho mai me kou hoomanao ae i na wahi a olua i pili ai, eia makou apau kou mau makaainana, ke uwe pu aku nei me oe i na hora o kou ehaeha, a ke hosana mai la nae na anela me ka luuluu maka lakou hauoli Halelu ana, a o ia keia:
He inoa nou e Kalanianaole,
O ka hui hololio o ka ehukai.
Akahi e ka nani ua ikeia,
I ka holo kainepu a na lio.
Ua like me ka way anuenue,
Ka pipio i ke alo a o Kaala.
He ala e ke koa lau liilii,
Puluelo i ke kula o Leilehua.
O ka lihilihiula o ka pau,
E pulelo haaheo Ia i ka makani.
Ka makani onaona o ka aina.
O ka hanu kehau a o ke kaona,
Hea aku makou o mai oe,
O kalanianaole ua hele loa.
Auwe no hoi e, luuluu wale makou e noho nei, a ua aie no hoi makou kou mau haku makaainana, no kou imi ana i pono no kou lahui nawaliwali, me kou imi ana, e pono kou lahui, a he mea oiaio, na ko kou makemake, a @@ kuu ka luhi, a eia nae, ua ili mai ia mau haawe kaumaha apau, e kanikau aku ai ia oe i ke ao ame ka po, a haalele mai la nae oe i ko makou aliiwahine e noho hookahi iho ma keia ao.
E hoonana ae ana i ke aloha, pehea la e pau ai. Aloha ino oe! Aloha na hale o makou i makamaka ole, o ke alahele mauka o huli wale la, e huli, ke huli aku nei kai aliiwahine ia oe ame kona hea aku kuu kane hoi, e hoi mai kaua; eia au la ua eha au i ka eha lima ole a ke aloha; a ke loku hala ole nei i kuu iwihilo.
E ko makou aliiwahine hoi e, i ka wa o kou uwe aua, o makou me oe, i ka wa o kou kanikau ana, o makou pu me oe i ka wa o kou noho luuluu ana o makou pu no me oe, i ka wa o kou moe ana, o makou no me oe, a ke noi nei i ka makou leo pule, i ko kakou makua kiekie ma ka lani, e hoomama mai i kou mau manao kaumaha apau, a Naua no e malama mai ia oe, ame kakou apau, ahiki aku i ka hopena o keia ola ana.
Aloha oe a nui loa; o makou no na hoahanau o ka hui kokua a manawalea o Pupukanioe, Kamalo Molokai, ma o ko makou mau komite la.
DAVID UMI,
JOS. F. WELCH,
CHAS KAANOI
JOHN KUKALAHIWA,
Kamalo, Molokai Feb. 3, 1922.
AOLE KULEANA O KE KOMITE TERITORE O KA AOAO DEMOKARATA I KA WAE ANA I KA MOHO ELELE.
Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe: -- E ahonui mai noʻu kekahi wahi rumi kaawaie, ina e loaa ana, i mea e ike mai ai na Demokarata oiaio, mai Hawaii Moku o Keawe, a Kauai o Manokalanipo, i na hana pololei @le a ke Komite Teritore o ka aoao Kalaiaina Demokorota i wae ai i ka moho Elele, ma ka halawai a ua Kimite Teritore nei, ma ka hora 1 p. m.; o ka Ponono, Januari 28, 1922, no ke koho ana i Moho Elele lahui no ka aoao Demokarata, no ke koho halo ka kuikawa e malamaia ana ma ka Poaono, Maraki 25 ae nei.
O ka mea pololei a ke Komite Teritore e hana ai, o ia no ke kuahaua anu i na mahele koho haloka, mai ka Apana i ahiki i ka Apaua 6, no ke koho ana i mau elele, mai kela ame keia mahele mai, a e hiki mai ia mau elele ma Honolulu nei, i ka manawa i hoikeia ma ke kuahaua a ke Komite, a na ia Ahaelele e wae oe i ka Moho Elele a lakou i hooholo ai me ka manao lokahi, a o ia Moho Elele a ka ahaelele i wae ai, o ka Moho Elele pololei a ka aoao Demokarata e koho ai me ka hoopaapaa ole.
O na rula o ka aoao kalaiaina Demokarata o ke Teritore o Hawaii i hooponoponoia, a aponoia e ke Komite Kuwaena Teritore ma ka la 18 o Mei, A.D. 1914; o ia mau rula no na rula alakai o kaa@@o Kalaiaina Demokarata ahiki i keia manawa.
Ma ia mau rula alakai o ka aoao Kalaiaina Demokarata, aole au i ike, he kuleana ko ke Komite Teritore e wae ae ai i ka Moho Elele lahui a ka aoao Kalaiaina Demokarata, na ka le hulehu e wae ma o ka ahaelele la i kohoia e na mahele koho baloka, a puni ke Teritore o Hawaii nei, o ka mea oi aio loa, ua kailiku ae ke Komite Teritore i ka mana apau loa ma ko lakou manao, a poina i ka Mana oiaio o ka lehulehu, ka mea i oi ae maluna o ua Komite Teritore nei.
Me ka mahalo a nui loa ia ae e Mr. Lunahooponopono.
WM. K. KALEIHUIA
1033 Wolter Lane Honolulu, Feb. 6, 1922
LILO IA FERNANDEZ KA AELIKE KUKULU HALEKULA
Elua mahele o na koho ma ka Poalua nei maloko o ke keena oihana o D. Kalauokalani, ke kakauolelo kulanakauhale a kalana, hookahi no ka hana ana i ka laina paipu sua ma Kalihi, a o ka lua no ke kukulu ana i ka halekula ma Kamoiliili.
No na mahele A amae B no ka hana ana i ka laina paipu sua o ka Marshall & Wiehman ama W. D. Boulton na koho haahaa; o na koho no ka mahele A, $128,842.10, a no ka mahele B he $48,502.30, ua waihoia aku keia mau koho i ke komite o ka oihana wai.
O kekahi mea e ae i koho no ka mahele A o ia ka Hawaiian Constructing Company he $120,988.25, a no ka mahele B he $49,870.20, kiekie loa kana koho.
O na koho no ka halekula ma Kamoiliili o ia keia malalo nei:
Ka D. B. Cummins no ka mahele A, he $79,000, a no ka mahele B, he $89,000; Henry Freitas, no ka mahele A, he $81,894, a no ka mahele B, he $89,984; V. J. Burkess, no ka mahele A, he $84,949, a no ka mahele B. he $89,979; Naves & Farnanadez, no ka mahele A, he $93,772 a no ka mahele B, he $99,341; H. L. Fernandez kana koho no ka mahele A, he $81,700. a no ka mahele B, he $88,900. Ua lilo ka aelike o keia koho ia H. L. Frenanbez, mamuli o ka haahaa loa o kaua koho, a ua aponoia mai e ka papa o na lunakiai, a nana e kukulu aku ana ka halekula ma Kamoiliili.
KA MAKOU HOOMAIKAI
Ke haawi aku nei makou ka ohana o Mr. John K. Nakuina i ka hoomaikai a nui loa, i ka poe apau i pii pu ai me ka makou mea aloha i haalele mai la ia makou, ka ohana ame oukou pu no hoi kekahi.
Oiai o oukou ka ike maka i kela manawa o ka pilikia i kai aku ai maluna o kon akina, oiai keia huakai makaikai pina ole a oukou iuka o Kaliuwaa, ma ke kakahiaka Sabati, Jan. 22, 1922 aku nei, a pela e haawi aku nei makou i keia hoomaikai nui ia oe e Mr. C. P. Kahaunaele, oiai oe i auamo mai ai i ke kina wailua o ka makou mea aloha, me kou maau i piha i ke aloha me ke kunukunu ole, o ke ano o ke Samaria maikai.
Ke haawi pu aku nei makou i keia moomaikai no oukou e na kenimana malalo iho nei:
Mr. H. S. Burroughs, S. K. kaleikini. M. D. M. Kaapu, M. P. Kealoha, J. Correa, Mrs. Helena Kaapu, Miss Ela Koizumi, Miss Rose Tolbbert, Julia Ahuna, aole no hoi e poina ia makou o ka pae na lakou na makana @oke pua i hoohiwahiwa iho i ka he o ka makou mea aloha, no lakou na inoa malalo i ho nei:
Mrs. Julia Anahu, Mias Lily Koizumi. Mr. Young Kona. Ia oe e ka puuwai a ke aloha Mr. David Kaapu ame kau mau keiki keia hoomaikia, no ko oukou lawe ana ae i kekahi kaumaha o makou ma na mea e oluolu ai o ke kino; o ia ka ai i'a kope, me ka malama maikai ana i na mea apau mai ke ahiahi Sabati mai ahiki i ka nalo ana o ka makou mea minamina ia.
Pela me ka põe ua lakou i eli i ka lua no ka oukou ae ana mai me ka manao aloha me ka uku ole, no ko oukou luhi, a ka, ke pule nei au i ke Akua nana no e huawi mai i na pomaikai maluna o oukou pakahi, a nona keia mau hua palapala mea kaka penei:
"E kokua no ke Akua i ka p@e kokua ia lakou iho;"
I kuu mau keiki iloko o Kristo Iesu, Mr. ame Mrs. I. Kanakanui Mr. Ame Mrs. Kekona, no ko oukou hele ana mai e ike iho i ke kino wailua o ko kakou hoahanau aloha i haalele mai ia kakou hoahanau aloha i haalele mai ia kakou, a hoi aku la me kona Haku aloha ma ka home maha mau mao.
No olua ka poopau ana o keia hoomaikai e kuu mau Kahu maikai, Rev. George Kauaulalena, Rev. S. D. Nuuhiwa, no ka olua malama ana i ke anaina halawai hope loa maloko o ka luakini e ku nei, ma Haleaha, me ka himeni ame ka manao paipai me ka pule.
Ma ka hoopau ana ae i keia hoomaikai, ke noi aku nei kou meakakau i ka oluolu o na makamaka ame ua hoaloha i komo ole ko lakou mau inoa maloko o keia hoomaikai, he me maikai e loaa aku keia, e opu alii iho no, a na ka Haku nona ka lani ame ka honua e kiai, a e malama ia kakou apau loa.
Maluna ae o na mea apau, ke nonoi nei ka leo o ka makou pule, i ka Makua Lani, e kiai mai ia kakou i na wa apau.
SAMUEL W. KAUHI, MARY K. NAKUINA, MR. ame MrS. Y. L. LEE,
Puheemiki, Koolaupoko, Oohu, Ianuali 27, 1922.
HE HOOMAIKAI
O makou o na komite, ma ka aoao o ka Ahahui Nanawalea o na Makuahine Imi Pono Kristiano o ka Ekalesia o Waialua, Mokupuni o Oahu, Teritore o Hawaii, ke haawi aku nei i ko makou mahalo nui loa i ke kalapu himeni a George Awai, na opio wahine o ke Kula Sabati o Waialua, Mrs. Jack Heleluhe, Mrs. Mary Ann Akana, Mrs. Apo, Miss Lorna Awai, Mr. J. A. Awai, Mr. Rob't Kaleikini, Mr. J. Aiau ame na makuahine o ka Ahahui, no ko oukou komo ana mai e kaawi i ko oukou lima kokua o ke aloha ia makou maka makou ahamele o ka po 28 o Ianuari.
Mamuli o ka oukou haua kokua ua ikeia ka holomua o na hana o ia po.
Ua nui ke ohokiaia.
Ke noi ae nei i ka Makua Manu loa e haawi @iai i na pomaikai a nui loa ia oukou, a e hoolina mai i ua pono ke ola kino ame ka pono uhane.
@ oluolu o hoomau aka i na hana maikai o ka uhane @@@@ @ @ keia.
O makou iho no me ka haahaa,
MRS. ROSE AIAU, MRS. LIZZIE K. AWAI, MRS. MARY ANN PLEMER.
NA HANA O KA AHA HOOPONOPONO WAIWAI
Malalo o ka hona o $20,000 i kakauinoaia e ka Lunakanawai Sanford B. Dole, ke hope, i aponoia ae ai e ka Lunakanawai John De Bolt ka palapala e noi ana e hookohuia aku o Miss Elizabeth J. Low i lunahooponopono no ka waiwai o Mrs. Elizabet P. N. Low i make.
Ua hookohu pu ia mai o Mrs. Maria Naopala i lunahooponopono waiwai no ka waiwai o Aki Alana i make, a ua ai pu ia aku ka hookomo ana ae i ka waiwai no ka hooponoponoia ana ia manawa hookahi.
O Francis T. Ching ka i hookoh@ia ae e ka Lunakanawai John De Bolt, kahuhanai no Ching Yett, he mea hooiaioia ae ka hiki ole malama ia@@ iho. He $2,000 ka @ona o ke kahuhanai i kauia mai e ka aha.
PEPEHILA EKOLU MAU KOA MA KE ALANUI KULA AME LILIHA
Ekolu mau koa o ka Papa Kahauiki oia ke Kakiana Donohue, Kakiana Stevens ame Johnson he ko, i alualuia mai pepehiia e kekahi mau keiki Hawaii ma ke kihi o na alanui Kula ame Liliha aneane ma ka hora 11:30 e ka po Sabati iho nei, elike me ka hoike ia ana ae i ka oihana makai kulanakauhale e ka oihana koa.
I kulike me ka hoakaka a na koa e hele malie ana no ka lakou @na ke alanui Liliha a ia manawa i lele mai ai kekahi mau kanaka a na koa o ka hoike ana ae he poe puulu kamalii e kuku nui ana ma ke kihi o ke alanui a lele mai la pepehi ia lakou. Ua hoao na koa e hoopakele ia lakou iho a mahope iho ua holo aku la lakou i ke alanui Moi, a kahea aku la i kekahi makai ku huina.
O ka hua i loaa ma keia hoeha aua o na kanaka elua o ia pae i paa i ka hopuia oia o Isaac Babie ame John Ainua laweia ae i ka halewai o hoopaa ai, a ua hoooia ae na koa i pepehiia ai o ia na mea i pepehi mai ai ia lakou.
PEPEHILA HE KOA E KEKAHI PUULU KOLOHE
Oiai kekahi kou e hele pu ana me kekahi wahine opio maloko o ka Paka Moanalua ua ike mai la kekahi mau kanaka huwa a manaoina i ua koa ia, o Cooke ka inoa, ho koa no ka pualikoa helewawae o ka Pakoa o Leilehua, ua holo mai la oia no ka halema'i o na oa ma ka Papu Kahauiki.
No ka wahine opio hoi, i ka ike ana mai i na kanaka e pepehi ana i ke koa ua holo aku ia oia a komo iloko o kekahi hale e kokoke mai ana. Oiai kela wahine opio e hooikaika ana e hemo oia mai na lima aku o na kanaka lokoino ua laa kekahi eha liilii iaia ma kekahi wahi o kona kino, aole nae i koikoi loa e poino ai kona ola.
Ua nui na lonolono wale ia ma kekahi mau manawa lehulehu aku nei i hala no ka lilo o ka Paka Moanalua i wahi maauhele mau ia e ka poe kolohe a ua hoopoinoia ai, in a e hoonohoia aku ana kekahi makai ma keia wahi aole e hoea hou mai ana kekahi hana hoopoino elike me keia.
NA ELELE REPUBALIKA I KOHOIA MAI NEI MA WAILUKU
Ma ka auwina la Poaono aku la i hala, mai ka hora 2 a ka hora 6, i malamaia ai ke koho ana no na elele i ka ahaelele teritore o ka Aoao Repubalika e noho mai ana ma keia Poalua ae, Februari 14, maloko o ka holo kahiko, elike me ka lono i loaa mai i Honolulu nei.
Ua hoike ae ko Wailuku mau wahino i ko lakou ohohia ma ia hana, ho 100 ko lakou nui i hoea ae ma ia koho elele ana, a i koho hoi i ka lakou mau elele i makemake ai. Maloko o ia apana eono mau elele e kohoia no ka a@a elele, a he umi hoi ka nui o na moho, a mailoko mai o ia mau inoa he umi eona wale no e kohoia, a ma ia koho ana eia na moho i ahai i ka lanakila me ka heluna o na baloka o kela ame keia:
George Cummings…239
H. B. Penhallow…210
Joaquin Gareia…205
Charles Wilcox…198
E. R. Bevins…197
P. J. Goodness…165
MA KEIA MAHINA E WEHEIA AI KE KOHO LAINA PAIPUWAI
Ua oi aku maluna o 20 mau hui lawe aelike maanei a ma Amerika e hoolala mai nei no ka waiho ana aku i ka lakou mau koho no ka hana ana i ka auwai nui no ka Pakoa o Leilehua. Maloko o ke keena oihana o ke Capt. E. P. Antonowich, ka puuku no ka hana ana i kela auwai nui e weheia ai na koho ma ka la 9 iho la o Feberuari.
Ua koiia ma ka aelike no ka hoolako ana ame ka hoonoe ana i paipuwai hao o 24 iniba elimu mile ka lou mei ka luawai hookio mai o Koolau ahiki i Leilehua. Hookahi i tamu e koi ana no ka ole ana i luapao 6000 kapuai ka loa a e hoonui ae i na luapao apau e ku nei i nei mauawa. O ka haawina dala a ka ahaolelo ma Wakinekoua no keia hana he $600,000.
HE HOALOHALOHA
Ia oe e Mrs. Elizabeth Waioli Werner, na keiki makuaole, Aloha walohia: O makou o na hoahanau, na haumana Kula Sabati, ame na lala o ka Ahahui Hooikaika Kristiano o Waimea, Kauai, Mamuli o ke kaumaha luu luu i ili iho maluna ou ume na keiki, ma o ka hala anu aku la o kau kane Mr. William Werner, ke kono pu aku nei makou e auamo i na kau maha i ili iho maluna ou ame na keiki.
Ua hala kekahi kakoo ikaika o na hana Kristiano o Kauai, ua hala ke kamaaina o Hanalei i ka Wailele o Namolokama, ua hala me ka minamina nui.
Eia nae o na bana maikai a Wener, aole loa ia e nalohia, he kiahoomanao mau ia no Werner.
Ke pule nei makou i ke Akua Mana Loa, e hoomama mai i na naau luuluu.
O makou na Komite,
LUCY WRIGHT,
LIZZIE COX,
MRS. P. MEEAWA,
B. KAIWA,
REV. KAULILI.
HOOKU'ILA E KA OTOMOBILE A HAKI KA WAWAE
Ma ka Poalima aku nei i hala i hooku'ila aku ai he Pukiki nona ka inoa o Manuel M. Moniz e ke kaa otomobile e hookeleia ana e kekahi haole koa, o Lowell ka inoa, a haki kona wawai, ma ke alanui Alapai, eia nae up pau ae kela koa i ka hopuia, me ka lawe pu ia ana aku o ke kaa otomobile, no ka halewai e na makai.
E noho ana kela Pukiki malana o @@ pohaku paepae o ke alanui, he puk@@ oia i haki kekahi wawae ae mau ma kahili ae nei i @ala, a he wawae ka'i kona, ma keia manawa; ma kela hoo ku lia ana aku nae e ke otomobile, @@ hakihaki kela wawae ku'i a haku aka la ka lua o ka wawae.
I kulike ai me ka moolelo e pili ana i kela ulia, e holo mai ana ke kau otomobile me ka puahia, ma ke alanui Lunalilo, me ka hoohuli ana ae o ka me@ nana e hookele ana i ka holo ana o ke kaa iuka, me he mea la e makemake ana oia e holo ma ke alanui l@@@, @@ nae, ua holo pololei aku la ua kaa nei no kahi a ke Pukiki e noho mai ana ma kapa o ke alanui, ma kahi kokok@ loa i ka pou kelepona.
Ua kukonukonu maoli ka poino i loaa i kela Pukiki, no ka mea ma ka olelo a kekahi mea nana i hookau iaia ma luna o ke kaa otomobile, ua haki ma@@ kona wawae maikai, me ka oioi mai e kekahi iwi ma kahi kokeke i ke kuli.
Ua hoihoi awiwi ia kela Pukiki ma ka Halema'i Moiwahine, a i ka hoea ana mai hei o ka makai, ua hoihoiia aku ke koa no ka halewai.
Ma ka hoakaka hoi a ke koa n@@@ ke kaa o ka hooku'i ana aku me ke Pukiki, aole on a laikini hookele kaa, a o ke kaa ana e kau ana, a i hooku'i aku ai hoi me ke Pukiki, he kaa ia @@ ka Lukanela Hyland. Ua hookele maa no ka oia i na kaa kalaka, eia nae aole he maopopo iaia o ke ane e ka hookele ana i na kaa otomobile holo lealea.
Ma ka ninaula ana aku e ka makai, i ke kumu o ka holo ana aku o ke kaa o kela koa a hooku'i i ke Pukiki, oiai he alanui akea kela o kana kumupale o ia ka maikai ole o ka peleki hoopaa, no ia kumu ka i hoao ai oia e hoohuli i kona kau no kekahi alanui okoa aku.
Ua lilo kelo hoakaka a ke koa i mea hookahahaia, oiai he kaawale loa kekahi alanui okoa aku, mai kela wahi i lona ai o ka ulia, a o ke kahaha oi loa aku, o ia no ka ikeia ana mahope mai, aole he pilikia iki i loaa i kela kaa, no ka mea i ke kea ana aku na kekahi o na makai e hookele, he kea aku ka maalahi o ka holo ana.
MA KA APUA KE OLA O KEKAHI MAU KANAKA
Ma ka apua wale no ka pakele ana o na ola o A. Hutchinson o ke alanui Mooheu ame John Sosta, kona hoa e kau pu ana maluna o ke kaa oto mai kamake mai, ma ka manawa i hooku'i ai ke kaa otomobile a laua e kau aua me kekahi kaa kalaka mawaena o ka hora 6:30 ame 7 o ka po Poalua nei ma ke alanui Beritania, kokoke i ke alanui Pensacola.
E holo aku ana ke kaa otomobile a Hutchinson me e kau ana a e kalaiwa ia ana hoi e Hutchinson no Kaimuai, oiai ke kaa kalaka o Kuwaioku Teroy e ku ana ma ke alanui Beritania, ma kahi kokoke i ke alanui Penusecola. No ka ikaika loa o kela hooku'i ana aku ua hapaiia ae ohope o ke kae kala ka Teroy a lewa iluna o kaa ke kaa oto o Hutchinson malalo, a nahaha ka pale aniani makani omua ame ka huila e kia ai i ke kaa, a i kulike me ka hoakaka a ka makai H. K. Kihaehi ua paa kela mau kanaka malalo, eia nae o ke kumu o ko laua pakel@ aole i make he ninau puakiki ia, a he mau paholehole liilii wale no ka i lo@@ ia laua. O hope o ke kaa kalaka @@ i nahaha. He mau minuke kakaikahi ma ia hope iho ua laweia ae o Hutchinson ame John Costa i ka maiema'i o na poino ulia maluna o ke kua oto e @@ R. Owen ame Harry Alelin, a he ulia hou no ka i loaa ma ia wahi hookahi ao ma ia hope iho.
Ia J. E. Rice e hoao ana e hele ma ku aoao makai mai o ke alanui @@ ka aoao mauka ua hookulia mai la oia e ke kaa otomobile e kalaiwaia ana e C. M. Peters, a i kulike nae ma ka mea i hoikeia he aohe ka i eha o Rice. Ua hoihoiia aku o Rice no kona home ma ke alanui Lunalilo. E hol@ ana ka ko Petern kaa ma kahi o ehaa elima mile i ka hora ma ka ma@@ wa i hooku'i aku ai ia Rice.
NAHAHA MA KA MANAWA I HOO KU'I AI.
Ma ke Subati iho nei, maluna o alanui he mile ka mamao ma ka aoao Waikiki mai o Pearl City, o ma ka@ otomobile Helu 2621 ame 6138, a@@ onaia e Mr. Matsuda ame L. R. W @ ke@, olai ia mau kaa eholo aku ame a e holo mai ana me ka noonoo ale ahe poino kekahi e kakali mai ana @@ laua mamue, ua hooku'i ae la la@ me ka ikaika a na@aha like ia mau kaa o kahi i laki ai oia ka pakele anu e a@ kalaiwa ame na ohua e kau ana ma luna o ia mau kea i' ka make, ma @@apua ke ola, ua manuheu iki no na kekahi poe o lakou.
Ma ka lono i hoikeia mai Houolul@ nei hookahi o ia mau kaa e kuupaa ana i ka holo me ka manawa o ka he@ ku'i aua.