Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 7, 17 February 1922 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KA MOHO ELELE A KA AOAO REPUBLIKA (First column)

            Ma ka Poalua iho nei, i wae ae ai ka aoao Republika, ma o na elele i akoakoa ae ma ka ahaelele o ka malamaia ana maloko nei o keia kulanakauhale, a wae ae la i ke Senatoa Harry A. Baldwin o Maui, i moho elele, no ke pani au aku i ka makalua i waiho hakahaka iho, mamuli o ka make ana o ke Keikialii Kalanianaole; ka moho elele hoi, i konoia aku ai na mana koho baloka apuni keia Teritore, e haawi i ka lakou koho ana, ma ka la 25 o ka mahina ae nei o Maraki e hoea mai ana.

            Aole he ahaelele i ikeia ke kaulike ame ka maikai o na lawelawe hana ana, elike me ka ahaelele Republika aku la, nana i wae ae i ka mea paahae, ma ka aoao Republika, ma keia koho baloka kuikawa; he ahaelele e haawiia ai na mahalo kiekie ana, no na keehina naauao a noeau i laweia ae e na lunanui o kela ahaelele, a e ka ahaelele holookoa, e loaa ole ai he mau manao maikai ole, a ku-ce paha mawaena o na moho i haule, ame na elele, i haawi aku i na kakoo ana ia mau moho.

            Aole no paha i nele ka loan ana o kekahi mau manao maikai ole iloko o kekalii mau puulu elele, no ka lanakila ole ana o ka lakou mau moho; a o ia manao hookahi, ka i komo aku iloko o na Republika' he hookahi nae mea oiaio i oili ae iloko o kela ahaelele, o ia no ka haawi ana aku o na mea apau, i ka lakou hooia ana a kakoo i ka moho i waeia aole wale mai na moho mai i haule, aka mai ko lakou mau puulu elele mai.

            Ua haule o J. H. Wise ame N. K. Lyman maloko o ka ahaelele, aole mamuli o ko laua kupono ole, a nele i ka makaukau, e paa i ke kulana elele lahui, aka no ka hapa o ko laua mau hoaloha iloko o ka ahaelele, o ka mea nui o na hoaloha, oia ka i lanakila, he haawina nae keia e a'o mai ana ia kakou na Hawaii, e komo iloko o na hana kalaiaina, a e lilo i mau lala no na kalapu, aole o ka noho nanea me ka hoopalaleha.

            He poe Republika ka poe na lakou i wae ae o Senatoa Baldwin, i moho elele lahui, o ka Republika oiaio, o ia no ke ku ana mahope o ka moho i waeia ae no ka aoao, a komo aku iloko o na hooikaika ana, no kona lanakila; o ka lanakila e loaa ana ia Senatoa Baldwin, aole ia nona hookahi wale iho no, aka he lanakila no ka aoao Republika holookoa ma Hawaii nei; he lanakila hoi a kakou e na Hawaii e olelo ae ai, e kaa mau i ka aoao Republika, ka paa ana i ke kulana elele lahui mai Hawaii aku nei, iloko o ka ahaolelo lahui.

            E pono kakou na Hawaii Republika apau, e hoopau loa i kela noonoo, mamuli o ka wae ole ia ana ae o kekahi o na moho Hawaii i holo iho nei i loko o ka ahaelele Republika, a lele aku kakou a koho i ka moho o ka aoao a kakou i hoolilo aku ai i hoa paonioni maluna o ke kahua mokomoko kalaiaina; aole ia he kalaiaina naauao, a aole no hoi he loina Republika oiaio, aka he hana ia e hoike okoa ae ana i ko kakou mau ano kamalii, a nuha paha; ua oi aku ke koho ole ana mamua o ka lilo ana i mea kumakaia i ko kakou aoao kalaiaina iho, a i ka moho a ka aoao i wae ae ai.

            He mau mahina wale no ka manawa i koa o keia kau; a ka elele e kohoia ana a puka, e paa ai, mamua o ko kakou kono hou ia ana mai, e wae ae i moho elele lahui na kakou, iloko o ka mahina ae nei o Okatoba, no ke koho baloka kumau iloko o Novemaba, ia manawa e haawi ai i ko oukou ikaika apau, ma ke koho ana i ka oukou moho i makemake nui ai, he koho ana ia, i kaa aku ai iloko o ka lima o na mana koho apuni keia Teritore, ke kuleana ame ka mana piha, e wae ai me ke kuhikuhi ole ae i o a ianei, a hookau aku paha i na ahewa ana maluna o kekahi pohai, no ka mea ua kaulike ka wae ana.

            He kupa a he kamaaina o Senatoa H. A. Baldwin no Hawaii nei.  Ua hanauia oia maluna o ka lepo aloha o Hawaii, he kanalima-kumamakahi a oi makahiki ae nei i hala, a ma Hawaii nei i loaa mua ai laia ka hoonaauaoia; ua hoolilo ia Hawaii nei i home nona, nolaila he Hawaii oia ma kekahi ano ke olelo ae, o kona noonoo, o kana mau hana, o Hawaii ame na Hawaii ka mea mua.

            O na kupa ame na kamaaina o Maui, na hoike oiaio no ko ke Senatoa Baldwin mau ano maikai he nui, kaua mau bana kokua i na Hawaii, kona ano hoopono, ma kana lawelawe hana ana, a maluna ae o na mea apau, kona aloha, no ka aina, nana i hoolilo i kona mau makua i mau makua kuonoono iloko nei o Hawaii a i hoolilo pu hoi iaia, i makaainana ko'iko'i, a hilinai nui ia, e ka poe apua i kamaaina iaia.

            He nui na kanaka i oi aku ko lakou kulana maakukau kalaiaina imua o Senatoa Baldwin, aole me i nana aku ka hapanui o ka ahaelele, i ko lakou kulana makaukau, aka ua kikoo aku lakou ia Senatoa Baldwin, ma ke ano o kana hana; ma ke ano o kana mea i mauaoio ai no ka pono o Hawaii nei, ame kona makaukau mau e kokua aku i ka pono ame ka pololei, o keia na kahua nui, o kona lilo ana, i kanaka kupono a na Republika oiaio apau, e haawi ai i na hooikaika ana, no ka lilo i elele na Hawaii i Wakinekona nua ke koho baloka kuikawa, e hoea mai ana.

            Ke olelo mai nei na Demokarata, he moho maalahi loa o Senatoa Baldwin, no ka hoohauleia ma keia koho baloka kuikawa, ke ku aku nei ke Kuokoa, me ke kanalua ole a olelo aku, he mau olelo palaualelo wale no ia, no ka mea, me elua mau moho e holo kuokoa mai ana, no ke ku-e ana, i ka moho a kela aoao kalaiaina i wae ae ai, e weluwelu liilii ana ka ikaika, a na Demokarata i manaolana aku ai no ka lakou moho; a o na kumu e ae o ka lanakila o Senatoa Baldwin, na ka pahu baloka ia e hoike mai.

E WAIHO MALIE I KE KALAIAINA (Second column)

            Eia maloko o ke keena o ke Kuokoa, kekahi hoakaka i hoolakoia mai i keia keena, e pili ana i ke kulana o na limahana apau e noho hana nei malalo o ke aupuni federala, a no ko lakou pono, a no ka pono o ko lakou ohana, ke makemake nei keia pepa e a'o aku ia lakoou, e waiho malie i na hana kalaiaina, in a he makee ko lakou, i na hana e pono ai ko lakou ola ana ame ka ohana.

            Hoko o na la i hala aku la, na la e hoomakaukau ana, no ka noho ana mai, o ka ahaelele wae moho elele lahui i Wakinekona, ua nui na limahana e noho hana ana malalo o ka oihana kaua, i komo kino iloko o na koho elele aua a na Kalapu Republika, no keia mau limahana he poe kekahi o lakou, i loaa mai na hoakaka ana mai ke keena kaua mai, no ke ku-e o na hana kalaiaina, i na rula e hooponopono ana i kela keena o ke aupuni federala.

            He mau la aku keia, e komo kino ai kakou iloko o ka enaena o na hana kalaiaina; e konoia aku ai paha ka poe e noho hana nei malalo o ke aupuni federala, e komo kino iloko o na hooikaika ana no ka lanakila o ka moho ame ka aoao kalaiaina, no ko lakou ukuia aku; o ka leo o ke ola a ke Kuokoa e a'o e aku nei i keia manawa, mai hoao e hookomo ia oukou iho iloko o ka pilikia, ma ke ku-e ana i na rula o kela keena, a mau keena oihana federala e ae paha, o hoea mai auanei ka la e mihi ai me ka walania.

            No ka pono o na kanaka Hawaii, e noho hana nei malalo o ka oihana kaua ma Puuloa, he mea pono ia lakou ke heluhelu i keia mau hoakaka malalo iho nei ame na rula e papa ana ia lakou mai ke komo ana aku iloko o na hana kalaiaina, a e koho ma ka aoao e hiki ai ke hoomauia aku lakou ma ka lakou mau hana:

                        "O na limahana aupuni apau ma keia Kahua, ua kaa aku lakou malalo o na Rula Hooponopono Civila e pili ana i na hana kalaiaina, a ina e waihoia mai ana na inoa o kekahi o ia mau limahana i keia keena, e huli pono ia aku ana akamea oiaio.

                        "Eia pu mai he kope o kekahi, o na pepa hoakaka o ka Hana Civila e haawi aku ana ia oe i ka ike, e pili ana no na hana kalaiaina.  O na pepa hoakaka e ae maluna o keia kumuhana e loaa no ia mai ke Kakauolelo mai o ka Papa o na Hana Civila, ma ka Haleleka, Honolulu."

                        Mahalo iho nei e ikeia ai ka rula o ka Hana Civila, i hookapu loa ia ai na limahana apau, e noho hana ana malalo o ka oihana kaua:

                        "O na limahana paonioni, oiai e paa ana i ke kuleana e koho, a e hoakaka i ko lakou mau manao me ka malu maluna o na kumuhana kalaiaina, ua papa loa ia mai ke komo pu ana aku iloko o ka lawelawe kalaiaina ana, a hakoko kalaiaina paha.  Ua pili pu keia i na limahana no ka manawa, na limahana i hookuuia me ka uku a uku ole paha, na kokua ame ka poe hana ma ka la.  O na hana kalaiaina ma ka koho baloka kulanakauhale, kalaua, mokuaina a koho baloka lahui paha, in a ia ma ke koho wae moho a koho kumau, a i ole ma ka aoao paha o kekahi aoao kalaiaina a moho paha, a i ole ninau e ae paha e kohoia ana, ua papa loa ia."

            Ua maopopo loa keia mau hoakaka, no na limahana e noho hana nei maloko o na keena oihana o ke aupuni federala; i kaa aku malalo o ka hoomalu ana a na rula hooponopono o na Hana Civila, in a ua minamina na limahana i ka lakou mau hana, ke mea pono e hookaawale loa ia iho mai ke komo kino ana iloko o na hana kalaiaina ma kekahi ano, a hoakaka paha i ko lakou mau manao, ma ke akea, e kakoo ana i ka moho, a i ka aoao kalaiaina paha; aole he mea uuku au hoao ana e uhaki i kela ma urula, aka he mea ano nui ia, in a i manao kekahi, e hoomau aku i ka noho hana ana maloko o kona wahi e noho hana nei i keia manawa.

            E lawe aku e na limahana i keia a'o a ke Kuokoa, a e ku ma ka aoao o ka palekana ame ka lanakila i na manawa apau!

E KAIEHU I KA POE EPA MAI KA AOAO KALAIAINA AKU

            Aole he hana malihini ko kakou ike ana, i ka poe kolohe a pauaka iloko o na aoao kalaiaina aka ua kamaaina ko kakou ike ana ia poe, ame ka lakou mau hana, a no lakou ka keia pepa e makemake nei, in a i makee kakou no ka maemae o ka aoao kalaiaina, a no ke komo mai o ka poe kupono, e kaiehu aku ia lakou mai ka aoao aku no ka mea he poe piepiele wale no lakou, no kekahi mau pomaikai a lakou i ake mai ai e loaa aku, aole no ko lakou makee maoli no ka pono o ka aoao, ame kana mau moho.

            Ua hiki ole i ka poe kupono a kulana maikai iloko o ka aoao kalaiaina ke kunana wale aku iloko o keia manawa, e lanakila na hana o kela ano; me ka paa o ko lakou manao, o ke alahele e hooiia ae ai ke kulana ikaika a onipaa o ka aoao kalaiaina, mamuli no ia o ka ike ana mai o ka lehulehu o na mana koho, i ka lawelaweia o na hana apau, me ka hoopono, ka maemae ame ke kaulike; he mau kumu no hoi ia e konoia aku ai lakou, e komo mai iloko o ka aoao.

            Nui na hoohalahala i laweia ae ma ka ahaelele wae moho a na Republika, no ke ano o ke kohoia ana o na elele, aole malalo o kekahi kumu e ae, aka malalo no o na hana kaulike ole.

NUHOU KULOKO (Third column)

            Pihaku'i oloko o ka halekoa i na elele mai na mokupuni like ole mai ame na makaikai pu in a ka Poalua nei no ka hoolohe ana i na hana a ka ahaelele Republika.

            Mai poina i ka hele ae e ikemaka i na hana hoikeike a ka Hui Mali Elks ma Aala Paka e hoomaka ana mai ka la apopo aku a pau ma ka Poaono o keia pule ae.

            No ka hele o na oneki o ke Kuokoa a pihaku'i i keia kelepa, ua hoopaneeia ka hoopaka ana aku i kekahi mau palapala a na makamaka, a loaa kahi kaawale o ka nupepa.

            O ka kuina o na kula olelo e maluna o ka Mokupuni o Oahu he 50, he 20 eia maloko o Honolulu, o ke koeua aku ma na wahi e ae, a o ka huina o na kula olelo e apuni ke teritore he 153.

            Eia ka mikini pa'i hou o ke Kuokoa ke kukuluia nei i keia manawa, in a no ka pau o na hemahema i ka hanaia, alaka e puka aku ana ke Kuokoa me kona kino hou ewalu kolamu o ka aoao.

            Ma ka Maunakea o ka Poakolu iho nei i hala aku ai ka Lunakiai Kumalae no ka Mokupuni o Hawaii no ka hoomaka ana i na hooikaika kalaiaina no kona kulana holo moho elele lahui kuokoa ma ka aoao Demokarata.

            Piha kanaka ke kulanakauhale nei i keia mau la iho nei, i na elele mai na anokupuni like ole mai, no ka wae ana ae i moho elele lahui, ma ka ahaelele Republika, o ka malamaia ana ma ka Poalua aku la i hala.

            E malamaia ana ka halawai a ka Hui Pailina Kupapau o Kalaepohaku ua kahi o Daniel K. Maunakea, i ka hona 1 p.m. o keia Sabati, Feb. 19.  Ua makemakeia na lala apau o ka ahahui e hiki kino ae ua ia halawai.

            Ma ka kakahiaka Poakolu nei i holo aku ai o Jonah Kumalae, ka moho elele Demokarata kuokoa, no Hilo, no ka hooikaika baloka ana ma ka Mokupuni o Hawaii ame ka Mokupuni o Maui, a e hala ana iaia he mau pule ma ia hana.

            Ua makemakeia na lala apau o ka Hui Kokua a Hookuonoono o na Oiwi Hawaii o hele ae i Kawaiahao ma keia Sabati iho, Feberuari 19, no ka hoomanao pu ana me ahahui Hoolu a Hoola Lahui i kukuluia ai e ua 'lii i ka 1874.

            Ua makemakeia na laia apau o ka Ahahui Kaahumanu e hele ae ma ke anaina pule hoomanao no ke Keikialii Kalanianaole, ma keia Sabati iho, maloko o ka Luakini o Kawaiahao, hona 10 a.m.  E hele mai na lala apau me ke kahiko piha o ka ahahui.

            O ia mau no ko Mrs. Mary Haaheo Ateherley paakiki i ka holo no ke kulana elele me kona nana ole ae i ka nui o na ale no kona kupono ole, a ua hoike ae oia i kono manao e hoomau aku ana no oia ahiki i ka hopena o ke koho baloka ma ka la 25 o Maraki ae nei.

            E malama ae ana ka Ahahui Home Hoohanau Kapiolani a Hooulu Lahui, he anaina hoomanao no ke Keikialii Kalaniapaole maloko o ka Luakini o Kawaiahao ma ke awakea o keia Sabati iho, Feb. 19; ua kono pu ia na ahahui Hawaii apau e hoea ae ma ia anaina haipule.

            E loaa aku ana na laulau puaa momona i na lala o ka Ahahui Kokua a Manawaiea o na Poola ame ka poe e ae e makemake ana i na laulau, ke hele ae ma ka Makeke Aala ma ka la apopo.  Mai kuai i ka laulau a ka poe e hele aku ana i kauhale e palau ai na ka Ahahui Poola ia puaa laulau.

            Ua makemakeia na lala apau o ka Ahahui Kokua a Manawaiea o na Poola e hele ae i Kawaiahao me na aahu makaainana ma keia Sabati iho, no ke komo pu ana ma ke anaina hoomanao e malamaia ana no ke Keikialii Kalanianaole a no na ahahui Hooulu a Hoola Lahui i kukuluia ai i ka 1874.

            Oiai ua maopopo ae nei na moho elele a na aoao kalaiaina kuloko i keia manawa, he mau la hoouka kalaiaina aku keia e nee mai nei, a hoea i ka la 25 o ka mahina ae nei o Maraki; eia na alihikaua o na aoao a elua, ke hoolala mai nei i ke ano o ka hoonee ana i na pualikoa kalaiaina no ke kahua mokomoko.

            Ua makemakeia na lala apau o ka Ahahui Kamehameha e akoakoa ae ma ko lakou hale halawai ma keia Sabati iho, ma ka Phoenix Hall, ma ka hora 9:30 o ke kakahiaka no ka hoomakaukau aua no ke ka'i ana aku no ka Luakini o Kawaiahao no ke komo pu ana aku malama i kekahi anaina haipule hoomanao no ke Alii Jonah Kuhio Kalanianaole, ke Alii Makaainana, a Elele hoi a ka lahui i haalele mai i keia ola ana.

NUHOU KUWAHO (Fourth column)

            BELFAST, Feb. 14-O na keiki eha i eha ai i na poka pahu ma ka la aku ia i nehinei, ua make.  He 22 poe hou aku i hoehaia e ka poka pahu.  Ke hoomaka hou mai nei ka poe ki malu i ke ki ana me ka lakou mau pu i na koa.  O ka huina o ka poe i make ahiki i ke awakea o keia la mai ka haunaele mai o ka Poaha, he 19, a o ka poe i hoeha ia aneane i ke kanalima.  He puali nui o na koa i ikeia aku maluna o na alanui ma ke ahiahi loa ana iho o keia la, ka mua loa o na pualikoa i hoounaia mai ianei mai ka manawa mai o ka ulu ana ae o ka haunaele.

            CHICAGO, Feb. 14-Ia ikeia i keia la ma ka ninaninauia aua o ua hana a Raymond J. Biscoff, ke kanaka i hopuia ai ma ka la aku la i nehinei mamuli o ka hoohuoiia no kana mea o ka hoohana ana i ke dala a ka lehulehu, ua aie o Bischoff ma ka averika ana $200 mai kela ame keia kanaka mai i hoomoe mai i kana dala no ka hoopukapukaia ana ma ka mahele aila.  Ma ka oleloia ua ko'iko'i ko Bischoff poho iloko o na mahele aila ana i lawe ai.

            WASHINGTON, Feb. 14-Ua pihaku'i ka aha federale me na hihia apuka he 480 ka nui a ma ia hana ana i poho ai ka poe i hoomoe mai i ka lakou mau dala i hiki aku ka huina i ka $140,000,000, ka hapanui maluna o na mahele aila, elike me ia a ka Loio Kuhina Daughtery o ka hoike ana ae ma ka po nei.  He ewalu haneri ame kanahiku-kumamaha poe i hoopiiia ae mamuli o keia ano hihia, a i hoopiiia ae no ke ku e i na kanawai o ka oihana leka.

            MEKIKO, Feb. 14-Mahope o ka hookolokoloia aua e ka aha hookolokolo koa no ke komo pu ana mai e kipi i ke aupuni Mekiko, i kauia aku ai ka hoopa'i make maluna o Kencrala Antonio Ruiz ame ke Kapena Lugaro Perez.  O na lim ahao o ka Peresidena Obregon i hoakakaia ai ma kekahi ma nawa aku nei i hala ke umii nei ia mo ka ikaika i ne manawa maluna o ka poe kipi i ke aupuni ma o ka hoopa'i ana ia lakou me ka make.  Ma ka oleloia he puulu uuku o ka poe kipi ke hoohana mai la maloko o na mokuaina o Chihuahua, Vera Jalisco, Coahuila Oaxaca a ma Durango ma o ka hao wale ana maloko o na kauhale liilii ame ka hooweliweli ana aku i ua kanaka.

KE HOOMAKAIA MAI LA NA AINA HOOPULAPULA

            I kulike me ka Mr. Geo. P. Cooke, ke kakauolelo a lunahoomalu o ke ana ae ma ka Poaono aku la i hala aia Komisiua Home Hawaii o ka hoike o Mr. Lyman, ka lunahoohana o na aina mahiai ma Molokai ke hoomaka mai la i ka mahi ana i na aina ma Kalamaula, he 20 mau eka i pau iaia i ka palauia a ke kanu mai la i ke kulina, ka uala, ka pi ame ka pineki, he mau mea ulu aiia i keia ka ulu maikai ma Hawaii nei, a hua a ke hoomaka pu mai la ka oia i ka hauai ana i na moa, ame ka hookiko ana i na hua a na moe Leghorn, na moa i kaulana i ka hanau nui i ka hua, he mau moa i loaa mai ka pa hanai moa mai ia Fisher ma Hilo.

            No ka wai hoi ke hoolala mai la ka Enekinia Jorgen Jorgensen ma ke ana i ke alahele o ka wai e hiki ai ke laweia mai i na aina ma Kalamaula, he paipuwai uuku ka ke komisina e hoomoe koke mai la i keia manawa i hiki ai e loaa ka wai no ka hoohana ana ma na home ma ka pauma ana.  No ka manawa wale no keia wai, i hanaia mai la aia ahiki i ka wai maiuka mai o ke kuahiwi ke  laweia mai no kahi e noho ia aku ana e na Hawaii, alaila ia manawa e hanaia aku ai i mau luawai hookio ma kahi o keia wai i hoohanaia mai la i nei manawa.

            He 20 mau eka e loaa ana i kela ame keia kanaka e noho aku ana maluna o kela mau aina ma ka hoomaka ana, a in a no ka hiki i ke kanaka ke hoopiha ia mau eka ua hiki no ke hoomahuahua hou ia aku na eka iaia.  Aohe paha keia he hana he hoolako maoli mai no i ke kanaka Hawaii i na mea e pono a e holomua ai oia maluna o kela aina ma nei mua aku.

            He paina luau no ka piha ana o ka makahiki o ka laua moopuna, Miss Rebecca Barnel, ka Mr. ame Mrs. Wm. Kamoani Luther e haawi ana ma keia Sabati iho, Feberuari 19, 1922, ma ko laua home ma ke alanui Dowsett.

            Hoko o na la elua i hala eono mau hoopii okimare hou i hookomoia ae i ka aha kaapuni, o ka piha ana ia o ka 27 mau hoopii okimare ahiki i ka Poakolu nei iloko o keia mahina.

            He hoolei poka pa-hu mai ka lewa iho ka hana a kekahi mau mokuea ma ka po nei maloko o ke Kaikuono o Waialae no ka hoomaamaa ana a no elua hora a oi ka hoomauia ana o ia hana.

HIKI I NA WAHINE KE PAA OIHANA (Fifth Column)

            No ke ake ana aku e maopopo ke kuleana a kuleana ole o na wahine o Hawaii nei e paa ai i kekahi kulana oihana kohoia, i hoouna okoa ia aku ai he kelekalapa i Wakinekona, ma ka pule aku nei i hala, a o ka pane i loaa mai, ma ka Poaha o kela pule, a i hoikeia ae hoi maloko o ka Advertiser, o ka Poalima mai, o ia no ka hiki i na wahine ke paa i na oihana kohoia.

            He pane nae keia, aole ma ke ano pili oihana, aka mai kekahi mana okoa mai, i hoike ole ia ae ka inoa i ke akea.

            Ua ninau okoa ia aku ke Kiaaina Farrington, in a paha ua loaa i'o mai iaia he pane kelekalapa, i pane no ka ninau i ke kuleana paa oihana o na wahine, ua haawi mai oia i koua ae, me ka hooia ana mai nae, he pane ia, aole ma ke ano pili oihana.

            Ua hoomaopopoia, ma ka pule aku nei i hala, ua hoea aku na ahahui o na wahine ame na kane, imua o ke Kamaliiwahine Kalanianaole, a koi aku iaia e holo i moho elele lahui, ua hoole mai nae oia i ko lakou makemake, no ke kumu, aia a maopopo mua iaia, ka hiki i na wahine ke paa i ke kulana oihana elele lahui, alaila ae oia e lilo i moho.

            Ua hoea okoa mai na ninau imua o ke Kiaaina, no kona manao, a o ka manao kanawai o ka loio kuhina ka i waihoia aku imua o lakou, aka no ka hoopau loa ana ae nae i na pohihihi, i hoouna okoa ia aku ai he kelekalapa i Wakinekona.

            Ua oili ae kekahi mau manao hoakaka, i ka hooholoia ana o ka hoololi 19 i ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, ua make wale na kanawai i hanaia no na mokuaina ame na teritore, e pili ana i ke kuleana paa oihana o na wahine.

            Ma ka olelo hooholo o ka aha kiekie e ku nei, no ke kupono a kupono ole o kekahi moho e paa ai i ke kulana iloko o ka ahaolelo e haawi ana ia i ka mana i ka ahaolelo, e hooholo i ke kupono o ka moho.

O JUDD KA LUNAHOOMALU KUWAENA REPUBLIKA

            Ma ka noho ana o kaahaelele Republika ma ka Poalua nei ma ka Holekoa, no ke koho ana i na luna hou o ke komite kuwaena Republika o Senatoa Lawrence M. Judd ka lunahoomalu i kohoia a o Oscar P. Cox ka hope luna hoomalu; o John H. Wise ke kakauolelo, Joseph Ordenstein ke kokua kakauolelo, o Clarence H. Cooke ka puuku.

            Ma ka hora 10 o ke kakahiaka Poakolu nei ka noho ana o ka halawai mua a ke komite hou maloko o ka Rumi 2 o ka Hale Makinikaeo, a ma ia manawa i kohoia ai ka lunahoohana nui o na hana hooikaika baloka ame kekahi mau hana e ae no ka hana hooikaika baloka e hiki mai ana.

            O ua hoa o ka papa hooko o ia keia mau inoa malalo nei:

            Henry K. Martin, ko Hawaii Hikina; Emil M. Muller ko Hawaii Komohana; Samuel F. Kalama ame George H. Cummings ko Maui; Clarence H. Cooke ame Joseph Ordenstein ko ka apaua Eha o Oahu ame Oscar P. Cox ko ka Apana Elima, Charles A. Rice ko Kauai.

            O na hoa o ke komite kuwaena Republika ma kela ame keia awana, elike me ia i kukalaia mai e ka lunahoomalu Harold W.  Rice, o ia keia malalo nei:

            Hawaii Hikina-Norman K. Lyman, Henry K. Martin, John T. Moir, William C. Vannatta.

            Hawaii Komohana-Emil M. Muller W. W. Westeoatt, Charles K. Nahale, George K. Kawaha.

            Maui-Peruvia J. Goodness, George H. Cummings, Samuel E. Kalama, William Kaluakini, David T. Fleming, E. K. Duvauehelle.

            Oahu Apana Eha-L. M. Judd, John A. Hughes, Joseph Ordenstein, Clarence H. Cooke, John H. Wise, Adolph B. Kroll.

            Oahu Apana Elima-Alfred L. Castle Charles Arnold, Andrew Adams, Oscar P. Cox, William C. Aehi, Sylvester P. Correa.

            Kauai-Charles A. Rice, Nicholas K. Hoopii, L. D. Larsen, W. O. Crowell.

HOOLAHA LULU MANAWALEA

            Ke hoikeia aku nei ka lohe i na lala apau o ka Hui Kokua a Manawalea o na Oiwi Hawaii e lulu koke mai i ka Hookahi Dala Manawalea no ko kakou hoahanau Sam A. maey i haalele mai i keia ola naa maloko o na la he kanakolu mai ka la e puka aku nei o keia hoolaha.

            Ma ke kauoha.

B. N. KAHALEPUNA,

Kakauolelo, H. K. H. O. H.

            6491-Feb. 17, 24; Mar. 3.

HALE O NA ALII O HAWAII

Ua makemakeia na Alii Nuupule ame na Mamo Alii apau e akoakoa ae ma ka halawai Hoomanao no ke Alii i hala, Kuhio Kalanianaole, ma ka Luakini o Kawaiahao, ma ka hora 9:45 a.m. o keia Sabati ae, Feb. 19.  E hele mai me ka aahu piha.

            Ma ke kauoha a ka Iku Lani Hoana.

WM. J. COELHO,

Iku Kau, Ahahui Poo.

            6491-Feb. 17

HALE O NA ALII O HAWAII

            E malamaia ana ka halawai kumau o ka Ahahui Poo, ma keia Sabati, Feb. 19, ma ka Phoenix Hall; hora 2 p.m.

            Ma ke kauoha a ka Iku Ha'i.

WM. J. COELHO,

Iku Kau.

            6491-Feb. 17.

HOIKE A NA C. E. O KA MOKU PUNI O OAHU

            I kulike me ka hooholo ana a @ Ahahui a ua C. F., Teritore i noho @ ma Haili, Hilo, Hawaii ma ka ma@ o lune-Iulai, 1921, i hala e mala@ e na C. E., o ua mokupuni mai Ha@ a Kauai kekahi hoike ua hooka@ C. E., o ka mokupuni o Oahu na ka malama ana i hoike ma ke Sa@ iho la i hala.  Ma ke kakahiaka bati na C. E., o Koolau i ka hoike, e @ C. E., wale no o Waialua ka i mal@ i ka hoike, a he haueri a oi mau@ o ia C. E., a o ua loaa lulu a ia C. E., elike me ka hoike a ke Komite @ o na C. E., he $556.25.  Maikai @ hana i lawelaweia, elike me ka hoike @ ke komite hoeueu, a o ka mea ha@ loa, wahi ana, o ia ke komo pu ana mai o na keiki Pake, Pilipino @ Kepani i mau lala no na ahahui p@ ame ka ahahui kuwaena, a ua haawai ka mahalo i na alakai o ia ahahu C. E.

            Ma ia po iho ka hoike a na C. E., o na Kona o ka mokupuni o Oahu @ loko o ka luakini o Kawaiahao, o @ ahahui i hiki kino mai ma ia he@ oia ko Kalihi Moanalua, Kaumak@ ame ko Kawaiahao, a he Elele ko Fa@ mai, me ka lulu a ia ahahui.

            O ka huina o na lala o keia i au ahahui i akoakoa mai ma ia po aneane ma kahi o ka hookahi haneri ame ka nalima, a o na loaa i luluia ma ia po mai keia mau ahahui C. E., mai @ $80.00.

            Maikai na himeni ame na haawa@ ma keia hoike ana, a oiai o ka @ mua loa keia o ka malamaia ana o ke hoike o na C. E., elike me ia e malamaia nei e na Kula Sabati ua mauaolana ia in a no ka hoomauia aku o keia ha@ hoike e oi aku ana ka heluna o ua lala e hoea ae ana ma ka hoike hui a na C. E., a e oi pu aku ana na loaa.  O na loaa lulu apau a na C. E., me kupuni, mahope o ka hoolaweia ana a@ o na hoolilo e holo aku no ia i ka wai hona mau o ke Teritore no ka hoopei pui mau ana aku ia waihona.

E KUKULUIA ANA HE HALE NOHO NO NA KEIKI KULI ME MAKAPO

            O na keiki makapo ame na keiki ha@ i ohiia mai na wahi like ole o ke Teritore aia lakou maloko o ka hale ka hiko o Kikila Balaunu e malamaia m@ nei ma keia huli o Laeahi aole i ma mao loa mai ka Papu Roger mai.

            He hana ke hoolalaia mai nei i ne manawa no ke kukulu ana aku i mau hale no keia mau ano keiki kameh@ e ka papa hoonuauao, ka papa nana @ hoomaopopo mai nei i ka pono o n@ mau keiki, a ua manaoia e hoomaka aku ana ke kukulu ana i mau hale ma keia kupulau, in a nae no ka loaa a lawa pono o ke dala no ke kukulu ana aku ia mau hale ma o ke kuaiia ana aku i na bona.

            Ua manaoia i kinohi na keia malu na o Feberuari e hoomaka ia ai @ hana, oiai ua hookaawaleia e ka aha olelo kuloko i hala kekahi haawi@ elike me ia malalo nei; i $30,000 @ na hoolilo o ke kukulu aua i na hal@ $2500 no kekahi hale holoi, $2500 n@ ka hale o na kauwa e noho ai, a o ke koena iho he $90,000, no ka malama ana ia mau hale, na ukuhana @ na limahana ame na hana hou.  A oiai ua emi iho keia huina malalo @ ka huina i noiia, he mau hale laa@ io kukuluia aku ana ma kahi o na @ konakalika.

            He elima eka a oi iki aku ka n@ ke kahua kahi o ia mau hale e ku ai.

            Mamuli o ka weheia ana o ka Ho@ Teritore no na keiki lolo a nawaliwa@ o ka noonoo ma Aiea i hookaawalena aku ai na keiki o ia ano mai na ke@ kuli a makapo aku nolaila o na keiki kuli ame makapo wale no ke hoonoh@ ia ae ana ma na hale hou e kukul@ aku ana ma Waikiki.

            Ma keia manawa o ka hana iloko @ ka papa hoonaauao no na keiki ku@ aia no ma na anuu mua.  No na oiha na hana mahope aku ia e noonoo @ ai.

NA MARE

            Eddie H. Hanapi ia Virginia II. Nawaa, Feb. 8.

            Harry Ah Nee ia Mary Kanio, Feb. 11.

            Antone Lopez ia Rose K. Manina, Feb. 11.

            Fred Di@k@n ia Mary Makawea, Feb. 13.

NA HANAU

            Na Carlos Olsen ame Elizabeth Duncan, he keikikane, Feb. 4.

            Na Charles Martin ame Mary Lehua, he keikikane, Feb. 5.

            Na Mr. ame Mrs. S. K. Kaahana, he keikikane, Feb. 11.

            Na Mr. ame Mrs. Samuel Apela, @ kaikamahine, Feb. 13.

NA MAKE

            He bebe na J. L. Wahilani, ma ia Alanui Hustae, Feb. 8.

            David Kekahuna, Jr., ma ke Alanui Kauluwela, Feb. 9.

            Aea Kua Kaluna ma ke Alanui Hustace, Feb. 10.

            Kahuakailoa, ma ke Kiekiena Maki@, Feb. 11.

            J. Namauu Kalamaku, ma ke Alanui Mission, Feb. 12.

            Solomon Hoomana, ma ke Alanui Maunakea, Feb. 13.

            Cha@ Kaleopaa, ma ke Alanui Republican, Feb. 13.

            A. K. H. Farmer, ma ke Alanui M@ler, Feb. 13.

            Makana Iona, ma ke Alanui Mokauea, Feb. 14.

            Dinah K. Aheaakalani, ma ke alanui 2, Kuimuki, Feb. 15.