Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 7, 17 February 1922 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Makalei, Ka Laau Pii Ona a ka Iʻa o Moa-ula-Nui-Akea i Kaulana
He Moolelo Kahiko no ka Huli Koolau o Kailua ame Waimanalo, ka Nanea o ke Au o ka Manawa
(Hoomauia mai kela pule mai.)
Ia Nuhi ma i hoi mai ai, noho iho la o Pakuʻi, a ane kulu ke aumoe, lalau aku la i na kipe luau, wehe ae la aloko o ke poʻi pohue, kaʻikaʻi aku la ahiki i ka makaha, o ka loko; noho iho la kioʻe aku la i ka wai, a ninini iho la iloko o ke poʻi luau, lomi iho la i ka luau a wali, lu iho la i wahi huna paakai, me kahi kukui ana i hoomakaukau ai, au ae la i keia mau mea a hui, wehe ae la i kahi malo, iho aku la iloko o ka loko me ke poʻi luau.
Ke au la, ke kioʻe la ka lima i ke poʻi, ke pi la ma o maanei o kahi ana e au ana, a pau no hoi ka luau oloko o ke poʻi, huli mai la oia hoi no ka makaha; ua kokoke no hoi oia e pili aku i ka makaha, pahee ana keia mea nui ma ka aoao o kona wawae hema, a oiai he hohonu ka wai o ka loko, a he poho no hoi ka lepo, ahiki i ka oloolo wawae.
Nolaila, mai ka oloolo wawae a kaa maluna o ke kuli, pela ka nui o ke kino o keia mea pahee, i ka wa o keia mea pahee i pa mai ai iaia, auwe ae la oia, a lele ae la oia iluna, me kona mama, me ka manao e pili aku i haʻi o ka makaha, aka o kana mea i ike, ua kaupono aku la oia iluna o keia mea nui ilipakika, a no ka pahee o keia mea ana i kau aku ai, ua pakika aku la kona mau wawae me ka pa ole iho i ka lepo oloko o ka loko, a kikii ana ke alo iluna o ka hookalakupua o ka po, me ka pulu o kona wahi pauku kino mailuna alalo i ka wai o Ukeke, a lele ana ke poʻi pohue mai kona lima aku, a pa i ke aa o kuapa, o ka loko, aohe nao ai i ke okaoka.
Iaia i ea ae ai iluna, me ka hele a pulu peno maoli, lele hou aku la oia imua a paa aku la kona mau lima i ka haʻi o ka loko, a i ke ku ana iho o kona mau kapuai i ka papahele pakika pahee o ka moku nautilo o Kapena Nimo, a oiai ua nohoalii ka makaʻu weliweli maluna on a, kiikiki ae la kona mau wawae iluna mo ka pupue ana i kahi a kona mau lima e paa la i ke kuapa o ka loko.
Hoopapa aku la kona wawae, a loaa ke kowa pohaku o ke kuapa, hehi iho la o ka lua hoi o ke kauai, ke hoopapa la, aohe loaa o ke kowa pohaku.
Nolaila, hou aku la oia i ka manamana nui, o kona wawae iloko o ka puu lepo, me ka hehi ana iho.
Iaia i hoene ae ai i kona kino iluna, me ka manao, e kau aku ka umauma iluna o ka haʻi o ke kuapa, o ka wa ia i haʻi iho ai o ka puu lepa ana e hehi ana, a kapalulu hou ana no kona wawae iluna o ka oneki o ka moku nui akea o Hoopakika.
Nolaila ke pupue la oia i ke kuapa o ka loko, hehi hou iho la kona kapuai maluna o ke kapuai, e paa ana i ke kowa pohaku, hooikaika iho la ka hehi ana me ka nana ole, a kau ka umauma iluna o ka haʻi o ke kuapa, hapapa aku la na lima a loaa ke kia pohaku, o kela oni o keia oni, kau iluna o ke kaupa kapa olelo mai la ka wahine. Wehe o Uwahi me he la o ka hora elina ia o ke ahiahi, kuu ka pii o Moanaliha i kahi kahuloko, aia ka pono o ka hiki i ka hale, he kapalulu ana no ke paahu o ka puka, noho ana keia iluna o ka nuʻa moena kalukalu, ma ke poo o ka wahine e moe ana.
Puiwa ae la ka wahine me ka hikilele me ka hooho ana mai.
"Heaha keia?" nohe pane aku o Pakuʻi, ke naka la oia me ka hele a haalulu.
A oiai, ua puiwa ka wahine me ka makaʻu pu, ninau hou mai la oia i ke kane.
"Ea, heaha hoi keia ou?" o ka wa ia o ke kane i hoopuka mai ai i keia mau olelo, ku i ka epa.
"Heaha mai anei kau, pakele mai la au i ka lima a Iki (Luaaiole Haʻihaʻi) in a i paa kuu puki ana i kuu wahi malo i ka hope, in a ua ike ʻole oe iaʻu, o ke kaula o kahi puaa ka i lilo aku i ka lima Iki, a o ia ia i hoi mai la, aole kauha o ka wawae."
"Auwe, no hoi ko pakele e! I moe ino ko ka po, in a ua pilikia oe. E kii aku au i kakua (malo) maloo nou," eu ae la ka wahine a kii aku la i ka malo a loaa, lawe mai la a haawi i ke kane, i nana iho ka hana i ke kane, me he mea la, mai loko mai no o ka loʻi a noho ana iluna o ka nuʻa.
"Ea," wahi a ka wahine, "aohe nao o kaua i ka lepo! Pehea la hoi e ike iho ai he poeleele, aia paha ka pono o ka hiki i ka hale nei, kala ka piko o ka pilikia," wahi a ke kane.
"Mai nana oe ia, he ukana na ka wai, he lepo pau ia i ka holoi."
Kii aku la o Pakuʻi i ka huewai, inini iho la i ke poʻi, holoholoi ae la i ka lepo, a pau, noho iho la me ke kaupa kapaolelo mai la ka wahine.
"E kii aku oe e houhoa i ka puka o kaua i ke kaula."
"I mea aha?" wahi a ke kane.
"Aole i ikeia aku, he alualu po, lilo auanei kaua i ka hiamoe, o ka make iho la no ia," wahi a ka wahine.
"Aole oia e kokoke mai i kauhale nei, o ai auanei kuu ihe ohia ku makua i ke kikala ana," i panai hoi no ke kaula, ana i limanui aku la, nolaila mai noonoo hou aku i kana hana, he hiamoe iho kou, naʻu no hoi au e hoi aku e moe, " wahi a Pakuʻi.
Ke nono nei o Pakuʻi me ka lia o ka ili, me he mea la, aia no ka huʻihuʻi o ka ili o kela mea pahee o ka wai, ke pili la i kona kino, a na ke ano mukehiamoe i hoopau ae i kona noonoo apa, no kona kau iluna o Haiwahine, ka ihupani o Kawainui me Kaelepulu.
O ke konohiki hoi keia, iaia i hiki ai i ka hale, ninau aku la oia i ka poe o kona alo i hele i ke moku limu.
"Ea, ua ike iʻo oukou i ka iʻa o ka loko, i keia la?
"Hooho mai la lakou me ka leo hookahi, "ae, ua ike na mea apau, iloko o ka loko i ka loku o ka iʻa, me he pakaua la, a o ka apiki nui, o ka loaa ole ana i hookahi wahi iʻa, i loko o keia nui, o na wawae ka i maopaopa i ka au i ke poho. "
Olelo mai la o Ahiki: "He mea kupanaha keia, a pahaohao no hoi, a o ia nae ka mea o ke kanaka e ike ai i ka mana o ia mea he akua, a ke kahi poe e waha a ai ka olelo, i ke akua hoopunipuni, i ke akua mana ole, aia ua mana la, imua iho la no o ke alo o oukou, a o ka nalowale honua iho la no ia. Aloha ino kuu lani, kuu aikane punana a ke on aona, o kou noho paha auanei ia a ono ae i ka anae aloalo lena o Kawainui, i hele oloko a piha i ka momona, hoouna mai i ke kanaka, ua nele iho la, mahea la auanei au e hapapa ae ai?
"Apopo, hiki aku au imua o ko alo, me ke kahu loko ame na wahi hoa on a, i loaa ka mea nana e hooia i kaʻu olelo imua ou e ke alii. "
I ka uhi ana mai o ka po, aia na mea apau ke hiolani la i ka hooniolo a ka hiamoe, a eia hoi kaua e kuu ipo hoonanea, ke ike nei i na hana hoopauaka a Pakuʻi o ke aumoe.
I ke ao ana ae, ia wa kakahiaka nui wale, hele mai la o Ahiki i kahi o ke kahu ʻoko, ike mai la i ku hamau o ku puka, hele mai la a kokoke kahea mai la ka wahine: "mai, kono mai maloko nei."
A lohe o Pakuʻi i ka leo kahea o lia wahine, hoolana loa ae la kona hiamoe, lohe aku la oia i ka nohe o ke kapuu wawae iluna o ka moena, ia wa oia i lohe hou aku ai i ka olelo a ka wahine.
"Eiae no keia la ke moe mai nei, i ka loaa o ka hele ana i ka po nei, a mai pau i kaluaia. "
I ka lohe ana o Ahiki i keia mau olelo, ninau mai la o Ahiki:
"Heaha keia?
Olelo aku la ka wahine: "Heaha anei hoi kau, mai make ia nei i ka lima iki ia i ka po nei, lilo aku kahi u-au-a malo i ka lima o ke kalohe, kae mai o-
Ko maʻi auka gula laa ke, Lilelile lua nei la a u. Ono paha i ka wai la a ke, Nana nuu ke poo laa u. Inu nei a o holu la a ke, Luhi a loha i ka wai la a u. Maluna ka wilina iho la a ke, Oni e a olalo la a u. Hainaia ko maʻi la a ke, Holu ae nape i ka wai la a u---
No W,K. LEIOHOKU,
"Auwe no ka hoi ka pilikia e! Ea, e ke aikane, e moe nei, e ala ua ao, auwe no ka hoi olua e, " wahi a Ahiki, "ka, kaumaha iho la ka hoi au ia olua e na aikane. "
Papale ae la o Pakuʻi i ke kapa, a ike mai ia i ke konohiki e noho ana, minoaka iho la kona mau papalina, no na olelo a ka wahine mua o ke aikane konohiki, i wale iho la no oia iloko ona:
"Alua paha nei olua a hihia i ka upena kuu a ka Lawakua, " o ia ke kumu o ia minoaka.
I ka ike ana mai o Ahiki i ka minoaka o Pakuʻi olelo mai la oia:
"Ka, o kaaka mai ka kaa, ina paha no kou loaa pono mai i na lima o ke aloha ole i ka po nei. o kou hala no ia ma kela aoao e apau au, a ku iho nei moku nui i ka awa o Mahaulepu aohe kapena, hele a loaa ke kapena hoe o ke kahulihuli loloa ka limu i ka Iwikaele, "
Pane mai la o Pakuʻi, "o ka ianei hana iho la ka hoi ia o ka hele ana mai o kakahiakanui. o ka hoohenehene i kaʻuwahine. "
Pane aku la, o Ahihi aoi paha keia he hoohenehene i ka kaua wanine, oe ke aikane, he kaumaha koʻu nou i kuu lohe ana i na olelo o ka wahine a kaua, eia hoi ia huli ana aku nei aʻu e nana ia oe, ike aku la au, e aka mai ana oe, ia maua, aohe ou noonoo he pilikia, no ia ike ana aku nei oʻu, ke kumu o koʻu olelo ia oe pela, in a paha oe i make, o kou lapu mai na pahai ia iaʻu, a noho hoi ka wahine a kaua me ka u, i ke aloha nou, a pauae ia mau la o ke kaunaha, halakau no keia me na hui niu o Kaunalewa, loaa no ka ka mea ola, a o oe hoi e ke aikane, aohe mea i ike ia wahi au i hele ai, hookaha olelo a ko hope nei poe, aia oe me Milu, i ka poʻipoʻi pulelehua, i ka po ana iho hoomaka ka makaʻu o ka poe ola, i puka aku hoi iwaho no ka hoopau pilikia, o ka nakeke hoi ka keia mea nakeke, o ka poeleele iho, o ka makaʻu mua, nui ko ia la waha i ke kuhea. Lapuia au e Pakuʻi e, auwe ka lapu e! A o ia iho la ka hope e loaa i ka poe o ke ao nei.
"Ia'u e hele ai i ke alanui, a ikeia mai e ka poe e kauhale, o ko'u aia ia mai la ia, me na olelo hoowaia, aia ke aikane a ua wahi kanaka lapu nei, ke hele ae la, a pooko'i au me he kahuna anaana la, aka, laki nae oe e ke aikane, i ka nui aloha o ke akua ia oe. "
Ia wa i nee ae ai o Paku'i i ka aka no keia huaolelo akua, a ke aikane.
"O ka aka mai ka kau, " wahi a Ahiki.
"E 'aka aku ana hoi paha au ia oe e ke aikane, i kau olelo i ka nui aloha o ke akua ia'u, no ke aloha ole hoi o ke akua, mai make au i ka po nei, in a paha he aloha ko ua akua la, aole hoi e huna i ka i'a i ka loko, a no ia nele hoi o kaua i ka i'a i ka loko, a no ia nele hoi o kaua i ka i'a, ke kumu o ko'u hele i ka po e hanai i ka luau, a owau mai nae ka luahi a ke akua lima iki."
Mamuli o keia mau olelo a Paku'i, ku nana iho la ke aikane, a i mai la "He mauhoa hoi kou, a o oukou pu no hoi ka'u i haalele iho ai, ua ike no hoi oe he poeleele, heaha no ka mea hele pu ole me on a kokoolua, akahi mai no oe e ke aikane, heaha no ka mea waiho ole a ao, ikeia ka laau maka, me ka laau maloo, hele oe i ka poeleele, waiho ke ao, ka malamalama, na ka makole e hele. Hilu no oe e ke aikane."
Pane mai la o Paku'i: "Ua ike no hoi paha oe, a lohe no hoi i ka olelo ia, o ka po ka wa hele o ke akua, o ko'u mea ia i noho ai a kulu ke aumoe, hele, ia hiki ana aku a kahea, he akua wawae elua ka i hoea mai me ka lima huluhulu, i hopu mai ka hana, o ke kaula o kahi puaa uhauha ka i paa aku iaia, e ole ka nui o kuu mama, poholo i ka poli o ka wahine, a hoea wale mai la oe o kakahiakanui poniponi."
" I kii mai la no ia oe," wahi a Ahiki " o oe ame na hoa lawai'a ou, e hele kakou, i kahi o ke aikane alii a kaua, a ha'i aku au iaia, i na mea apau e pili ana, i ka loko a oukou i ike pa iho la i ka nele, a na oukou hoi ia e hooia aku imua o ke'lii'i ka'u mau olelo, o noho anei ke alii a ono ae i ka momona o Kailua nei, ua nele ia kaua, manao ia mai e ke alii ke ai alii nei au i ka momona o ka aina on a, oiai nae o keia ka mea oiaio a kaua e ike nei, a no ia nele, mai loaa o oe ka moepuu"
Olelo hou mai la o Ahiki: "Anoai no hoi paha, ua hele oe e hanai i ke akua o kahi loko o Amikiaola, ike ke kahu o ia loko i kou kalohe, i ko ia la makaha, alualuia oe, nui nae ko waha i ka walaau hoepa i ka wahine, he lima iki, a o ka wahine mai nei hoi a kaua, a ia'u papapau pu maua ia oe."
"Aole pela, e ke aikane, he noonoo honua wale iho no ia ou," wahi a Paku'i, a e ike aku ana no oe i ka mea oiaio, aole he hoopunipuni, a hoepa hoi, a no kau olelo i kahi loko o Amikiaola, na ka nele hoi paha ia, alaila noonooia aku kahi kuuna aku'iku'i, a hoauau hoi o ke ano ahiahi, i ko ike iho no ka hoi e ke kane, ua ipukai Oahu, ku ma ke alo, lawelawe iho ka lima puu ka auwae, o kau nae ia e hoomaoe mai ai, a kuhihewa ae ka manao o ka kaua u'i, ua hele au i ka lala."
Nana pono mai la ka wahine me na maka ano hoohuoi, me kona i ana iho iloko ona: "He ane oiaio paha ka olelo a kuu kane konohiki, i ka aikane, o ke kamailio aku ka ke aikane me ka manao kaumaha, o ka aka mai hoi ka keia wahi pupuka."
I ka ike ana mai o Paku'i i ke ano hoohuoi o ka wahine, a e ane manao ana paha ua pololei ke kane konohiki, pane mai la oia i ka wahine:
"Mai hoanoe i kou noonoo no na olelo koho hewa a ko kane, aole ilaila ka anoi aia no ia me oe, " nolaila hohola mai la o Paku'i i kona mau lima imua me ka hoopuka ana mai i na olelo:
Auhea wale ana oe,
Kuu liko lei ohia.
Kuu pua lei kohu oe,
Lawa pono kuu makemake.
Makemake au o ka nani,
Laula o ka aina.
I ka olu o Kailua,
Ka noho o Kawainui.
Mai kuhihewa mai oe,
Eia au i ka lala,
Eia no hoi au,
I ka iki pono a ke kino.
Mamuli o nei mau hua mele a Paku'i ua aka ae la o Ahiki, i na hana a kana aikane a hookahi ka aka pu ana o lakou apau, a hui ae la ka aha, ha'iha'i olelo o ia kakahiaka.
(Aole i pau.)
Olelo Hoolaha Leihulu Kuai.
E loaa no na LEIHULU me ke kumukuai haahaa loa, ma ka hele kino ana mai, a i ole, ma ke kelepona ana mai i ka Helu 5293, 1440 Kauluwela Lane.
6490-Feb. 10, 17, 24; Mar. 3.
Loaa Ka Olelo Hooholo A Ke Kiure.
He eono minuke wale no ka manawa a ke kiure a ka Lunakanawai Kaapuni Andrade o ka noho ana e noonoo no kana olelo hooholo ma ke kakahiaka Peakahi nei ma ka hihia a, ke aupuni e ku e ana ia Hohn Silva, he keiki Pukiki i hoopiiia ae no ka hewa moe kolohe, no ka hoopoina ana i kekahi kaikamahine Pake o elima makahiki, nona ka inoa o Minnie E. Yin Heu, e ahewa ana i ka mea i hoopiiia.
O kekahi o na hoike i kukuluia ma ka aoao hoopii oia ka Loio @ Wm. H. Heen, ka makaikiu M @ ame ke Kauka Ayer mawaho @ kekahi mau hoike i kukuluia ae@
Mamuli o ke noi a Cle@ Quinn, ka loio o ka mea i hoop@ hoopaneeia ka hoopuka ana mai @ aha i kana olelo hoopa’i a @ kahi ae i loaa ai he manawa @ ai no ka hoomakaukau ana i @ noi no ka hookolokolo hou @ opio. O huron K. Ashford @ loio kalana ma ka aoao hoo@
Ka Pila GRAFONOLA COLUMBIA
Maopopo ka Wa e Pau Ai.
Na ka mea hoopaa nona iho e makaaia ia mea nou. Ua hiki ia oe ke hulahula ahiki i ka huamele hope loa.
Uku Liilii ke Makemakeia
Thayer Piano Co.,
Limited.
148-150 ALANUI HOKELE
Papa Na Lako Kukulu Hale
No ka Hoahu Ana i Kou Wai ma na Pahu Wai Papa Ulaula o 5000 a 10000 Galani.
E hoolakoia aku no na kumukuai ame na hoakaka ia oe ke noi mai.
ALLEN & ROBINSON, LTD.
Honolulu, T.H.
KA VICTROLA
-Ka Meakani Mele Kilakila- he meakani e pono e loaa ma kou home. Kauoha mai i na buke hoakaka o na Pahuolelo ame na Papa Leo Mele.
NA PIANO PAANI
NA ROLA PAANI
NA PEPA MELE HOU
NA PILA AHA
âme na mea apau pili i na mele.
Bergstrom Music Co.
1020 Alanui Papu
Honolulu
He Pahuolelo Victrola Anei Kau ma ka Home?
Ke kuai nei makou i na ano like ole o keia mau mikini mai ka $25 a pii aku.
Maanei e loaa ai na Papa Leo Mele hou, na Mele Olelo ame na Pepa Leo Mele.
Ma ke ano nui, NOU MAKOU MA NA MEA PILI MELE.
Hawaii Sales Co., Ltd
Nuuanu, kokoke i ke Alanui Moi.
Hale Uwi Waiu
-o-
Mapulehu
PUKOO, MOLOKAI
E hooholo ana i ka MOKUKUNA GESOLINA
Leleiona
mawaena o na Awa o Honolulu me Molokai
Geo. P. Cooke,
On a.
Poe Lawe Hau me Waiu
CITY MILL CO.
KEKAHI O NA HUI KAHIKO LOA MA HONOLULU NEI.
Poe kaai Papa, Pilihale, Pena, na lako Paipu, na Laau Puka
ani me Panipuka, lako Pili Hao; na mea no apau no ka home ma ke kumukuai oluolu loa.
Kukulu makou i na hale ma ka uku liilii ana, me na hookaa @@@ O ka oi loa aku no ka poe hookuonoono.
MAI POINA-HELE MAI IA MAKOU
Kihi o na Alanui Moiwahine me Kekaulike. Honolulu, T.H.
Ke Makemake Oukou i na Lako---
E ka Poe Hookuonoono
no ka home a no ka aina mania paha e kipa ae ma ke keena o na Lako Pili hao o ka
AMERICAN FACTORS, LTD.
No na mea e like me keia: Kapuahi. Lako Halekuai me Pa, Lako Mahiai, Meahana Mahiai, Meahaa Kamana, Pili Hao a Ano e Ae, Uwea Pa Moa me Pa, Pena me na Palaki, Aila me Vaniki.
O ke Kanaka Kuai i na Lako Hana Maikai ua Lanakila e no Oia i ka Hapa o ka Hakaka
Aole hiki ia oe ke lawelawe i na hana maikai me na meahana inoino. O ke kanaka e hoao ana e hana me na meahana inoino, e hoea mai ana i kona wa e kiola ai, a kuai i na mea kupono, in a he noonoo oia. Aka nae ua poho wale ka manawa ame ke dala ma ka hana ana pela. Ke kuai nei o Lewers & Cooke, Ltd., i na lako hana maikai wale no.
Ke malama nei makou he ahua piha pono laula o na
Lako Mahiai âme na Lako Kukulu Hale
HE MAKEMAKE PAHA KOU I
Ko'i, Kipikua, Kopala, Ho, Hamare, Pahiolo, Ko'i Liilii, na Lako Kamana piha pono, Hoana Hookala, Pakeke.
Papa, na Lako Hao, Pena, Aniani
Kakau mai a i ole kipa mai no na hoakaka. E hookoia no na kauoha apau ma ka leka me ke akahele ame ka hikiwawe.
LEWERS & COOKE, LTD.
Honolulu
Ka Pipi o ka Aina Hanai Holoholona o Parker
O eia i'o pipi momona, ka pipi maikai hookahi ma ka makeke, a ke kuai hoolilo nei makou, make kumukuai haahaa, me ka hoopono maoli.
Eia keia mau kumukuai malolo loa iho o ko na makeke e ae, a hui pu iho me na kulana maemae e hoohanaia nei e makou ma ka lawelawe ame ka hoahu ana i na i'o pipi, he mea pono e lilo ko makou makeke i makeke nou.
Pipi Ku Mokupuni…15c o ka lb.
Kulana Aoao o ka Pipi…15c o ka lb.
Ku'eku'e Pipi… 12c o ka lb.
Pipi Palai Iwi Hoehoe…15c o ka lb.
Pipi Palai Uha…15c o ka lb.
Kulana Aoao Koala…12c o ka lb.
I'o Hipa Ku…10c o ka lb.
I'o Hipa Ku'eku'e Wawae…10c o ka lb.
I'o Umauma o ka Hipa…10c o ka lb.
Waiubaka Maile…55c o ka lb.
METROPOLITAN MEAT MARKET
Alanui Moi