Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 7, 17 February 1922 — KE ANO O KE KALAIAINA. [ARTICLE]

KE ANO O KE KALAIAINA.

(Kakania e 2. P. K. Kawaikaiūnaiika- > makaokaopua.) (Hoomauia mai) He pomaikai no na home hookuonoono hoopulapula ame <ka lahui holookoa, no ka imi waiwai ana ame na ano 'ha na knlepa likr ole. Elike me ka nui o ka ke kanaka hooikaika pono ana, aine ka pono ana e haawi aku ai no ha'i, pola e loaa. ai iaia kana. O ia ko ike Aiua manao luii ole. O ka poe ku-e i keia manao o ke ' Akua, he poe aihue lakou, 'he ipoe .poi wa, he poe lawe iwaie. Ina kii hala ole mai ko na aina e, a larwe i keia aina no laikou, a lawe i koonei waiwai no lakou, uaike no (ka'kou iie (kaiii. Irale < ia; no ka mea, ua pili pono keia ainā j i koonei poe, na na kanaka oonei i hoo- * ikaika, a loaa ka waiwai, aole pili iki keia 'walwai i na kanaka o iea aina e. A ina hooikaika na kanaka o llawaii a loaa ka 'waiwai, aole pono i ko Maui ke kii aku me ka uku ole. Aole pili iki kela waiwai i na kanaka o -Maui, Ina he imea pono ke kii (wale aku ko Maui, alaila, pono no (ko Beritania e kii wale mai i ikeia paeaina. Pela no ko na kulanakauhale. Ina hooikaika na kanalui o Lahaina a loaa ka waiwai, alaila, aole pono i na kanaka o Wailuku ke hele mai a lawo aku i ikela waiwui me ka uku ole mai, elike īne ka manao o ka poe no lakou ka wai«*ai. Pela no hoi na kanaka pakahi. Ina hooikaika kekahi k.iivaliA a leaaia wal-wai, alalla aohe mea ma ka honua nei e pono e ikii aku a olelo, na'u kcia*waiwai. Aole nana. Ina pono 'keikahi kanaka e ae, ke kii aku a lawe waile, aiaila, ua pono ko Beritania, ke kii mai a larwc wale i keia paeaina no lakou. Makehelwa wale ka iani waiwai uiia, ike maopopo ole keia pono o ke kanaka. Ina manao ke kanaka aole e malu kona waiwai, aiaila, aole hK*i iaia ke imi ,aole ia e ikaika ma ka hana. Nolaila, pono e imi mua a akaka kupono i ke.la kanaka i kei>a kanaka, alaila, hiki pono ko hooikaika ma 'ka imi waiwai «na. Pono e hoakaka mua i ko 'ka mea aina, a i ko ka mea hana; i ka meā kupono i na 'lii ame ka mea kupono i na kanalea. O ia ka mea mua. i ke kalaiaiua ana; i 'kaawale ko kela ame ko keia, aole hihia 'kekahi i kekahi, aole huiai kekahi i kekahi, Ma 'keia olelo, na maopopo ka 'hewa o Wiliama ka Lanakila i kona hoolilo ana i na aina aui he iwakalua, i wahi nahelohele, i wahi hoi e holo ai na holoholoni* hihiu, ua maopopo no ho> kd hewa o ka hoolei ana i keka-hi ai, i mea e kuai nui ai kekahi ai. Ua maopopo no hoi ika herwa o ka haawi nui ana i ka al a ko kanaka, n& na hold-1 holona iwaiwai ole. i

No ka looa, ua maopopo ko ke Aleua nianno i ka ai, oka ai kupono ike 3tanaika, na ke ka.uaka no ia. Ua' maoIK>x>o no hoi ka howa* o 3ia 'j>oe kii aku i ka nialnkeke ame ka <palaoa ame kela mea keia oiea a ike Akua i haawi mai ai i mwuii, a puihi, a 'Loolilo i moa e ola ole ai ke kanaka. Ua mao]>opo ka hwa o ko Tureke hoolkapu ana i ke Kai Eleele, aole e holo na moku o na aina e malaila. Ua maopopo no hoi ka hewa o Beritapia i ko lakou liookapu ana i ko na aina e, aole lawai'a ma na alma o Nufounalani. No ika mea, ua haawi mai ke Akua i kela mea a nui, aole i pili aku ka lima kanaka, pono i kola mea keia nuia j e kii aku a ljiwe <waJe. Pela hoi e analu ai na aina ame na kanaka, i hanino ole kekahi Heanaka »ia ka mahiai, pono* e ukuia oia elike me 'ka nui o kana hana ana. Pela no ka lawai'a, ame 3te kahuna kalai, ame kela kanaka hana, ame keia kanaka hana. A pela no «hoi na 'lii. Pono e ukuia mai lakou elike me ka nui o ka lakou hana ana ma ka lakou oihana. -Ina analama mai'kai lakou i ka aina a Ikau i na kanawai ipololei, a hoopili pono i kela mea hewa, i keia mea hewa, a hoomalu pono i 'kela kanaka keia kanaka hewa ole; i lawe wale ole ia kana; o, ke'ake'a ole ia oia, aole "hoi e hookaumahaia, ina pela ka <hoomalu ana o na 'lii i ke kanaka, alaila pono 0 ukuia mai lakou, elLke me ke kanaka paahana, elike hoi me ke kiai i hoolimalimaia. Ina olelo aku au i ke kanaka, "E noho oe a kiai i ko 'u pa, amo ko r u waiwai, a ina e komo mai ka holoholona, e kipaiu :aku-, a ina e hele imai 3ra ai huo, e paa oe," a.laila, e olelo mai no | kela ikaniwka ia'u, au''e "kiai wale i kou pa; aka, ina uku miai oe ia'u, alaila, kiai no au." Ina pela ua makex>ono ko'u lila, no ka mea, ua malu a u ame ko'u pa ame ko'u waiwai. Ua makeponohoi ka. luhi o ka mea kiai, ua loaa kana, o ka ukū <pono a'u 1 ok'lo mua a.i iaia. A'ka, ina hiamoe oia U''kiai ole, alaila, aole pono ia 'u keTTik;u pku iaia, a ina kii mai oia. i ka'u, he aihne ia, a he lawe wale. Aole nao i olelo mua na kanaka i na Tii o keia -paeaina. Ua iīi mai ko lakou noho ana ao lakou. Aka, o ke i ano o ka nolio ana, ua. llke ia me ka noho ana o kela kiai i hoOlimalimaia. | Inakiai pono lakou i na mea apau ,o Jka aina, a malu na kannka, ame ko i lakou waiwai, alaila, uamakepono ko lakou lilo ma ka auhau pono ana, a ua i makepono no hoi ka luhi o na'lii i ka malama ana i ka aina.

O ko lakou luhi, aine ka malu i loaa i na kan&ka, o ia wale no ko lakou kumu pono e waiwai ai lakou, aole o ka aina; no ke aupuni ia, ua pili i na kanaka apau; aole pili i ke kino alii wale no. Aole nae e pono ke ukuia nalii no ka luhi o ko lakou kino wale ; aole hoi no ka hana a ko lakou lima ka uku. (Aole i pau.)