Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 7, 17 February 1922 — AOHE LUA ELIKE ME KALANIANAOLE. [ARTICLE]

AOHE LUA ELIKE ME KALANIANAOLE.

Mr. Solomon 'Hanohano, Lunahooponopono o ka Xup«pa Kuokoa:—Mahalo a nui i ko'u ike ana iho la i ko'i. n~ahi manao ma ka pepa a eia hoa kei<. mau wahi manao liiliL Xo ka pau ole so o ko'u manao aloha i ko Aiii, ke huli .aku a naiīa aole i pau pono i ka hōakākaia k?ni mau hana i hana ai no ka ponx> o keii lahui Hawaii he oiaio, ua hana no oū i 'ka pono kaulike o na lahui apau iloko o ke Teritore o Hawaii nei, aki 0 ka oi aku o keia lahui Hawaii, ilo ko no o ia pehi o kekahi poe kanaki Hawaii, aole ia i lilo i mea nQna < hoomaau ai ia lakou, ua opu aiii oir ia lakou elike no me kona ano alii. IlQko o kona hoino akea aku. no i ka hnole, ina oia e ike e hoino (uu ka haole i ke kanaka, eia nat o ks haole no ka me-a nana i hoohanohaat 1 kona wa e ola ana, ahiki i kone mali'e ana, o na kanaka Hawaii,, aia a make, alaila olelo ae la, he aloha i ke alii, hana aku la ka lakou mau hana maikai mahope aJtu nei, me ia ike ole mai o k? aliL Ina o keia mau kaukani dala i lilo ihro nei i ka hoolewa, na pua nani, i luia aku i ka wa ona e ola ana. ina ua pomaikai, wahi o ka haiolelo a Rev. Akaiko Akana, no ka pahu wale no, elima ka.ukani dala aia paha ka h001i10... maluna a r Ku o ka miliona dala a i ole nae oia i ike i k : eia mau mea i kona wa e ola ana, a i ole, maopopo paha e hanaia aku ana oia pela.

Nolaila, ka'u c olelo noi, aole i hoohanohano na kanaka Hawail iaia, oiai i kona \va e haiolelo ai, aole ku ae o na Hawaii apau iluna, a hooinaka oia e kamailio, alaila noho iho ilalo, aole loa; aka o Amerika walo no ka i hana wahi a John Wise i olelo mai ai i kona ike maka, ana aole hiki i kona mau waimaka ke paa i ka hoohanohano a ka hale ahaolelo o Amerika i ke alii, i kona manawa e ku ai e kamailio iluna o ka papahele o ke ku ae la no ii£ o ka poe apau iluna, a huli ae la 10 John Wise a ninau ae la i ke kiaipuka, ina he hana mau ia keia hana pela, ae mai la ke kiaipuka, he haija mau ia pela i Ike alii wale no aolo i na mea e ae apau, he lianohano nui leeia i loaa ia kakou na Hawaii. Ua hoike mai o John Wiso i keia moolelo, i ka \va e ola ana ke alii, a na ike maka iho nei ka lēhuleliu i ka oiaio i ka make ana o ke alii, e lohe makawalu ia ana ma ka uwea kele- i kalapa i na. hoalohaloha a Amerika iaia, a ua hiki no ke oleloia ae-, ke pookela o na alii apau mai ka hookumu ana mai o ke alii oiaio,. mai kinohi mai a ia Kaniehameha, o ka oi keia o k c pookela aloha kanaka. Ua ha'i mai oia i leona manao, nui kona makemake e hoona&uao i na ke£ki Hawaii, me kona dala, nana oia aōlo lawa me kana dala ponol, e hana ana oia no kekahi, koe hoi kekahi, aole ona makemake e hana kapakahi, nolaila, ua hele aku oia i Wakinekona e hooikaika i keia pono, e hoonaauao wale ia na keiki Hawaii, oiaio ka hapanui he poe makua ilihune, kuhikuhiia mai no na ka ahaolelo o Hawaii nei e hooholo. Noi hou aku oia e ae mai ke aupuni 0 Amerika e hookaawaleia i dala na keia lahni Ilawaii ilihune, a e' ikAa hoi ma ke ano he banako hoaie dala, 1 wahi e hiki ai ia lakou e i home no lakou, a © hoonaauao kupono ia na keiki, ike nui oia i ka pUikia 0 keia kanawai, noi aina he 23 inoa, 1 ka puka ana mai he kakaikahi na Hawaii, o ka poe i nele loa i kahi dala, haalele aku la i ko lakou mau helu maikai, lilo aku ja no i ka lahui e. •Nolaila hooikaika oia maluna o keia kanawai hoopulapula ahiki iho la i ka hopena. . Ua malama oia i ke kulana maemae aole puni i na mea hoohihia o keia ao. a hoopoino aku i ka noho ana o kekahi ohana. elike me ka moolelo o na alii o ke au i hala 'ka puni i na wahine, a kiiia aku la ka wahine a kekahi kanaka, ina e nolio maikai ana ko laua noho ana, a kipe aku la hoi kekahi i ka aina, no ka lilo wale mai no'o ka wahine i k© alii, aole hiki ke alo ae na kanaka, o keia al.ii, aole i ikeia ia mea iaia, a hala wale aku la oia. Lawelaweia na hana polotika me ka maemae, kuokoa, ame ke kaulike, ua noho liaahaa ia eia me kona lahui a hala wal e aku la, ina e hailukuia oia e na kanaka, haawi mai no oia i kona lima. e alolia ana ia lakou. We ka oiaio, H. K. PURDY,